-Export gevaarlijke stoffen breekpunt 'Gorbatsjov heeft nog maar twee, drie jaar' Verdeeldheid in EG-Milieuraad Fiji-coupleider Rabuka hoofd interim-regering North lokte sponsors Contra's met VS-invasie VRIJDAG 22 MEI 1987 jne SUVA (UPI/DPA/Rtr) - De leider van de militaire staatsgreep op de Fiji-eilanden, luitenant-kolonel Si- tiveni Rabuka, wordt hoofd van een interim-regering. Dat is de kern van een compromis dat is uit gewerkt door de Hoge Raad van Stamhoofden, zo deelde een mili taire woordvoerder gisteren mee. Voordat tot het compromis werd besloten had de Raad, de hoogste traditionele autoriteit binnen de gemeenschap van autochtone Fij- iërs, een gesprek met de twee hoofdrolspelers in de machtsstrijd die na de coup ontstond: Rabuka en Sir Penaia Ganilau. De laatste, vertegenwoordiger van de Britse koningin, weigerde tot dusverre het bewind van Rabuka te erken- BRUSSEL (ANP) - Door zijn vasthoudendheid heeft minister Nijpels van milieubeheer nen omdat dit volgens hem onwet- de EG-Milieuraad tijdens een marathonzitting afgelopen nacht in Brussel laten struike- li len over een verordening betreffende de export van gevaarlijke stoffen voor het milieu. vc. .t6t- Daarnaast dreigde Nijpels dat Nederland eenzijdig vergaande maatregelen zou nemen ring"Deze zalTeUand besturen tot om de ozonlaag te beschermen als de andere lidstaten niet instemmen met de voorstellen nieuwe verkiezingen die over een van de Verenigde Naties. Onder het compromis wordt Ra buka hoofd van een tijdelijke rege- De export-verordening betrof een vond de bewindsman de regeling lijst van 21 chemicaliën, voorname- „volstrekt onbevredigend", omdat lijk bestrijdingsmiddelen, die uit driekwart van de 21 stoffen niet milieu-overwegingen en met het meer in de EG wordt geprodu- oog op de volksgezondheid niet ceerd. „Op die manier is de veror- meer in de Europese Gemeen- dening een wassen neus en daar schap mogen worden gebruikt. De voel ik niets voor", aldus Nijpels. Europese Commisie had voorge- Tenslotte werd nog getracht een steld de export naar derde landen tussenoplossing te bereiken door onder controle te brengen door het elk EG-land het recht te geven zijn ontvangende land van tevoren op eigen lijst te maken. „Maar dan de hoogte te stellen van de risico's stelt de verordening helemaal niets van de zending. meer voor", reageerde de Neder ig,,, *T- i j landse milieuminister. „Wij zou- ÏÏÏP? g,ng d£z! den nog een ter zake doende lijst "iet .ver. genoeg. He. opstellen, maar het is de vraag of de andere landen dat ook doen". door bedreigd. De ozonlaag be schermt namelijk de aarde tegen de schadelijke ultraviolette stra ling van de zon. half jaar zullen worden gehouden. Rabuka zal ook een groep advi seurs leiden die advies zullen uit brengen over een nieuwe grond wet, zo verklaarde luitenant Eroni Volavola. Details zouden vandaag worden bekendgemaakt. „We hebben gewonnen", zei Ra buka tot een menigte zingende en dansende Fijiërs na zijn onder houd met de stamhoofden. Gani lau deed er het zwijgen toe, maar Volavola zei dat de gouverneur kan instemmen met het compromis, dat hem toestaat aan te blijven en voorkomt dat Fiji een republiek wordt. De stamhoofden verklaar den ook nadrukkelijk dat zij de banden met de Britse Kroon en het Gemenebest willen handhaven en voor het voortbestaan van de de mocratie zijn. Ganilau heeft kennelijk moeten buigen voor de stamhoofden die eisten dat Rabuka geïnstalleerd zou worden als nationale leider. Zij zijn het met de luitenant-kolonel eens dat het land niet gediend is met een situatie waarin de Indi sche bevolkingsgroep de regering beheerst. Rabuka's coup tegen de door Indiërs gedomineerde rege- ring-Bavadra en zijn plan om via een grondwetswijziging een herha ling van zo'n kabinet onmogelijk te maken, had de instemming van de hoofden. Sinds de onafhankelijk heid in 1970 werd het land gere geerd door de autochtone Fijïers, totdat vorige maand de regering- Bavadra werd gekozen waarin de Indiërs, die iets meer dan de helft van de bevolking uitmaken, domi neerden. Bavadra, die een week geleden ten val werd gebracht, zou Nieuw- Zeeland inmiddels om politiek asiel hebben verzocht. Gisteren be gaf hij zich aan boord van een schip van de Nieuwzeelandse ma rine, dat in de haven van de hoofd stad Suva lag. Woensdag was de ex-premier al ondergedoken we gens de aanvallen van woedende Fijïers op leden van de Indische gemeenschap. Familieden zeiden dat Bavadra, overigens zelf ook een Fijïer, voor zijn veiligheid vreesde. Na de staatsgreep zat hij samen met de andere leden van zijn regering vijf dagen vast, maar afgelopen dinsdag werd hij vrijge laten. Nieuw-Zeeland en Australië heb ben de nieuwe machthebbers niet erkend en eisen de terugkeer van de democratisch gekozen regering- Bavadra. De Nieuwzeelandse pre mier David Lange heeft het afge zette regime zelfs aangeboden as sistentie te verlenen bij het terug halen van de Fijische Unifil-troe- pen in Libanon voor het uitvoeren van een tegencoup. Australië dirigeerde gisteren zes oorlogsschepen naar de Fiji-eilan den om in geval van nood de daar verblijvende Australiërs te kunnen evacueren. Premier Bob Hawke zei dat in Queensland een legereen heid klaarstond om te worden in gezet bij een eventuele evacuatie. liefst had hij gezien dat in de veror dening ook een bepaling werd op genomen dat het ontvangende land toestemming moet verlenen e voordat de betrokken chemische regeling6 Nijpels hield voet bij stuk en er kwam geen gemeenschappelijke stoffen worden verscheept. Voorts Sowjet-protest na schenden grens VS-schip MOSKOU (AP) - De Sowjet-Unie heeft gisteren formeel protest aan getekend bij de Verenigde Staten, omdat een Amerikaans oorlogs schip deze week tweemaal de Rus sische territoriale wateren was bin nengedrongen. Joeri Gremitskikh, een woord voerder van het ministerie van bui tenlandse zaken, verklaarde dat de met geleide raketten uitgeruste kruiser Arkansas op zondag en gis teren bij het schiereiland Kamts- jatka in de Avatsja-baai de Russi sche grens geschonden had. Hij zei niet te weten hoe dicht het schip de kust genaderd was, noch of de Russische strijdkrachten in actie warén gekomen om het schip te verdrijven. Hij waarschuwde dat de affaire „ernstige gevolgen" zou kunnen hebben, waarvoor de Ver enigde Staten geheel verantwoor delijk zullen worden gesteld. Voorts is Washington verzocht alle noodzakelijke maatregelen te tref fen om te voorkomen dat zich in de toekomst opnieuw van dergelijke incidenten zullen voordoen. Aan de Avatsja-baai ligt een van de grootste Russische militaire ba ses in het Verre Oosten, Petropa- vlovsk-Kamtsjatski. De 178 meter lange Arkansas is uitgerust met an- ti-scheepsrakettenluchtdoelraket ten, twee kanonnen en torpedo's. De bemanning bestaat uit 35 offi cieren en 438 marinesoldaten. Het schip wordt aangedreven door twee watergekoelde kernreacto ren. Buitenland kort Door het dreigement van Nijpels om eenzijdig maatregelen ter be scherming van de ozonlaag in Ne derland te nemen, dat alleen werd gesteund door zijn collega's van de Bondsrepubliek Duitsland en De nemarken, kon in de Milieuraad geen overeenstemming worden be reikt over de vermindering van de uitstoot van chloorfluorkoolwa terstoffen, de zogenaamde CFK's. Deze stoffen worden verantwoor delijk gehouden voor de afbraak van. de ozonlaag. De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Gemeenschap, zal de ko mende maanden proberen de lid staten op één lijn te krijgen. In het milieuprogramma van de Verenigde Naties UNEP was in april met ruim dertig landen over eengekomen de produktie van CFK's te bevriezen op het niveau van 1986. CFK's worden onder meer gebruikt als drijfgassen in spuitbussen, in koelvloeistoffen en in piepschuim. Overeenkomstig een in september aanstaande te sluiten verdrag in Montreal zal de produktie in 1992 met 20 procent moeten worden verminderd. Zes jaar na de ondertekening moet de ze met nog eens 30 procent worden teruggebracht. In Brussel bestond weinig animo voor deze maatregelen. De milieu ministers kwamen niet veel verder dan een bevriezing van de aan maak van CFK's. Voor Groot-Brit- tannië ging de voorgestelde ver mindering met 20 procent al veel te ver, laat staan dat over een verdere vermindering met 30 procent nog gesproken kon worden. Minister Nijpels vindt dat de Eu ropese Gemeenschap geen spel breker mag zijn in het internatio nale overleg over de vermindering van stoffen die de ozonlaag aantas ten. Er is naar zijn mening thans voldoende wetenschappelijk be wijs dat CFK's daar verantwoorde lijk voor zijn. Het milieu, de natuur en de volksgezondheid worden er- WASHINGTON - Oliver North heeft particuliere geldschieters die bereid waren om fondsen ter be schikking te stellen aan de Con tra's, details van geheime Ameri kaanse plannen gegeven over een machtsovername in Nicaragua. Dat vertelde een van deze geld schieters, de New Yorkse zaken man William O'Boyle, gisteren aan de speciale Congrescommissie die zich met de Iran-affaire bezig houdt. door Henk Dam Volgens Boyle liet North hem, in een poging de New Yorker te win- zelf Cl A-directeur Casey had bena derd, en hem had gevraagd of hij iets voor de Contra's zou kunnen doen. Casey, aldus Coors, zei dat hij zelf niet bij hulpprogramma's voor de Contra's betrokken mocht zijn. Hij verwees echter wel naar Oliver North, en zorgde ervoor, dat North en Coors elkaar snel daarna ont moetten. Amnestievoorstel Alfonsin loopt vast in Senaat BUENOS AIRES (AP) - De maat- WARSCHAU - Nabestaanden van de slachtoffers van het vliegtuig-ongeluk, enkele weken geleden in Polen proberen aan de hand van kledingstukken de identiteit vast te stellen. Deze manier van identificeren was noodzakelijk omdat de overledenen door het ongeluk onherkenbaar verminkt waren. (foto AP) WEST-BERLIJN (Rtr) - Rudolf Hess, de plaatsvervanger van Hitler die als enige ex-Nazilei der nog in de gevangenis van Berlijn-Spandau zit, wordt niet meegeteld in de volkstelling die in de Bondsrepubliek en West-Berlijn gehouden wordt. Poter Rebsch, een van de volkstellers, trok woensdag aan de bel van de grimmig uitzien de gevangenis in de Wilhelm- strasse 32 om de 93-jarige Hess de vragenlijst voor te leggen, toen hem eveneens grimmig werd meegedeeld dat het niet kon en of hij maar meteen weg wilde gaan. Rebsch zei voor de radio dat de afwijzing afkomstig was van een officier van het Britse le ger, dat krachtens het a Rudolf Hess mag niet meedoen aan volkstelling gendhedenstatuut van na de oorlog in het Berlijnse stads deel Spandau de baas is. Maar een Britse woordvoer der zei desgevraagd dat hij aan het relaas van Rebsch twijfel de, omdat het geen Brits offi cier is die de deur opendoet. Aan de afwijzing wordt door de verantwoordelijke autoritei ten niet zwaar getild, want er zijn zoveel boeken over Hess geschreven en hij is zo dikwijls in het nieuws, dat de volkstel ling onmogelijk nog iets nieuws zou kunnen onthullen. Volgens Rebsch is de weige ring om Hess mee te laten tel len een interessant juridisch punt dat uitgezocht diende te worden. Drie geallieerden uit de Tweede Wereldoorlog - Frank rijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten - hebben de volkstelling aanvaard, hoewel hun 10.000 niet-militaire perso neelsleden opdracht hebben gekregen bepaalde vragen uit veiligheidsoverwegingen niet te beantwoorden, zei Rebsch. Maar Hess is Duitser en geen geallieerde werknemer. mart va'n regel van de Argentijnse president Raul Alfonsin om het overgrote deel van de militairen die aange klaagd worden wegens schending van de mensenrechten amnestie te verlenen, is in de Senaat vastgelo pen. Het Huis van Afgevaardigden in Argentinië heeft het voorstel al aangenomen maar de Senaat, waar de oppositionele Peronisten een gelegenheidscoalitie hebben ge vormd met andere partijen, heeft gisteren een debat over het voor stel voorlopig aangehouden. In de Senaat de Radicale Burger Unie van Alfonsin geen meerder heid. een kaart van Nicaragua zien waar op hij aangaf wat de Amerikaanse regering van plan was te doen. Het plan voorzag in een blokka de door de Amerikaanse marine, zodat de Sandinistische regering van Nicaragua niet langer vanuit Cuba zou kunnen worden bevoor raad. Daarna zouden de Contra's een deel van het land moeten be zetten. Vervolgens zou de val van de Sandinistische regering niet lang meer op zich kunnen laten wach ten, en zou het herstel van de de mocratie in Nicaragua een feit zijn, zo vertelde North volgens Boyle. Boyle gaf 160.000 dollar. Dat was niet voldoende om een gesprek met president Reagan te krijgen, die, aldus North en de conservatie ve fondsenwerver Carl Channell, geldschieters die meer dan 300.000 dollar gaven, persoonlijk bedank te. Dat gebeurde inderdaad met een tweede geldschieter, de schrijfster Ellen Garwood uit Texas, die meer dan twee miljoen dollar op gehei me Zwitserse bankrekeningen ten behoeve van de Contra's stortte. Zij werd door president Reagan ontvangen. „Hij bedankte ons, dat we ons het lot van de Contra's had den willen aantrekken, en bereid waren gebleken daar iets aan te doen", zo zei ze tijdens de hoorzit ting gisteren. Een derde geldschieter, bier-ko ning Joseph Coors, vertelde dat hij Van de 234 verdachte officieren die in de tijd van de militaire dicta tuur van 1976 tot 1983 wegens ont voering, moord, foltering en derge lijke zijn aangeklaagd zullen er 80 worden aangeklaagd volgens de maatregel van Alfonsin. Daarbij gaat het om officieren die zelf be velen hebben gegeven en degenen die verkrachting, ontvoering van kinderen en toeeigenen van ander mans eigendom ten laste worden gelegd. Tot nog toe zijn slechts 5 junta- leiders veroordeeld. Alfonsin heeft het voorstel inge diend uit een mogelijke vrees voor een burgeroorlog nadat er tot drie keer toe opstanden zijn uitgebro ken onder militairen die echter met min of meer moeizame pogin gen de kop in werden gedrukt. Slaags Boze kermisexploitanten heb ben gisteren onder het oog van de reus en veelvraat Gragantua, ver nielingen aangericht aan het nieu we Franse pretpark Miropolis. Daarbij raakten zeker tien politie agenten gewond. De kermisexploi tanten protesteerden tegen het feit dat de regering van Jacques Chirac liever grote pretparken als Miropo lis en Eurodisneyland steunt dan de traditionele kermissen in het AMSTERDAM - De klepel van de land. Chirac heeft toegezegd de ex- ^ok, die Sowjet-Unie heet, zwaait Sowj et-deskundigen relativeren hervormingen in Rusland ploitanten bepaalde belastingfaci liteiten te geven om hun proble men te verzachten. Doodstraf Het vorstendom Liechtenstein heeft de doodstraf afgeschaft. Het parlement ging gisteren eenstem mig akkoord met een wijziging in wetboek van strafrecht. Het Boekovski-stichting, werd d*e her- nog richting liberalisatie, i over een jaar of drie zal hij weer terug zwaaien, eerst naar het mid den en daarna richting stagnatie en onderdrukking. Dat is volgens een aantal deskundigen al jarenlang de natuurwet in de Sowjet-Unie. Met die opvatting, gisteren geuit op het vijfde Sacharov-congres van de vormingspolitiek van partijleider Gorbatsjov danig gerelativeerd. amendement kan formeel pas na een derde lezing op 24 juni in wer king treden. De doodstraf werd ai 200 jaar niet meer ten uitvoer ge bracht. De laatste ter dood veroor- HQOr deling van een paar jaar geleden is inmiddels omgezet in levenslange Jaap LodöWijkS gevangenisstraf. Overval Het ere-lid van de stichting, Vla- Bij een overval op het dorp Yo- dimir Boekovski zelf gaat het lacti in het zuidoosten van Turkije versf- Hij was uit Londen overge- hebben Koerdische opstandelin- komen om het congres als gast bij gen, die streven naar onafhanke- wonen. Hij laat onomwonden lijkheid, twee burgers gedood. De weten, dat Gorbatsjov niet echt dorpsleraar en een andere persoon kan hervormen, werden meegevoerd door een ben- ..Dan zou hij het socialisme op de. De lichamen van de twee wer- moeten geven en dat kan hij niet. den later met kogels doorzeefd vijf Hij hinkt op twee gedachten, die kilometer verderop gevonden. uiteindelijk niet samen kunnen gaan. Je kan wel economische her- Onderzoek vormingen doorvoeren, maar dan T T komt daardoor ook de partij in ge- De Israëlische premier Izaak Sja- Vaar. Het is een vicieuze cirkel. En mir heeft een commissie van twee dat dilemma is binnen de huidige mensen benoemd die een onder- Sowjet-staat niet op te lossen. Dus zoek moeten houden naar de ge- als het Gorbatjov niet lukt om over heime dienst Sjin Beth. Sjamir zei twee, drie jaar economisch succes dat het onderzoek het gevolg is van te boeken - en dat lukt hem niet - de zaak tegen de luitenant Izat Naf- dan verdwijnt hij weer van het to- so, een lid van een islamitische neel". minderheid in Israël. Een Israëli- sche militaire rechtbank heeft Naf- Boekovski werd in 1976 na zeven so in 1981 tot 18*jaar veroordeeld Jaar strafkamp en vijfjaar verban- spionage. Nafso heeft ning door het Kremlin geruild te gen de Chileense communist Car- riet vermoeden1 bestaat' daTsj in steeds gezegd dat hij onschuldig i Beth hem door middel van psychi sche druk en andere illegale me thodes een bekentenis liet afleg gen. jet-Unie in voor Engeland, waar hij nu zijn tijd doorbrengt met het schrijven van een boek over de toe komst van de Sowjet-Unie. De golf van vrijlatingen van politieke ge vangenen in Rusland ziet hij ook niet als een lichtpunt voor een vrij ere toekomst. Hoewel voor elke gevangene per soonlijk de vrijheid een zegen is, zegt hij: „Gorbatsjov had met die stap slechts eigenbelang voor ogen. Het was een gebaar naar het Westen, om op die manier wapen akkoorden dichterbij te brengen". „Om het Westen een argument om geen akkoord te sluiten uit handen te nemen. En daarom zijn de vrijlatingen nu ook gestopt, om dat het nog niet als zodanig heeft gewerkt. En een andere reden is van binnenlandse aard. Gorbatsjov heeft de steun van intellectuelen hard nodig om zijn economische hervormingen door te kunnen voe- „Zonder hen kan hij niets berei ken, want zij zijn het creatieve deel van de natie". Waarna Boekovski verzucht: „Hij doet het heus niet allemaal omdat hij zo'n goed mens is. Hij doet het omdat het nodig is, om zijn eigen hachje als partijbons te redden, want het land staat op barsten". De Amerikaanse professor Peter Reddaway stelt zich min of meer op hetzelfde standpunt. Hij gaf, met de klok en de klepel als beeld, in zijn lezing een historische schets van de Sowjet-maatschappij om de opwinding in het Westen over de hervormingspolitiek van Gorbats jov in het juiste kader te plaatsen. De maatschappelijke ontwikke ling van de Sowjet-Unie heeft zich altijd in vaste cycli voltrokken, zegt hij. Onder Chroestjov (1950- 1965) konden de Sowjet-burgers weer wat ademhalen na de terreur van Stalin. Er werden veel politie ke gevangenen vrijgelaten, de wet ten werden liberaler en de censuur werd afgebroken. Met de komst Premier Lubbers opende gisteren in Amsterdam het vijfde Sacharov-congres. Bij het verlaten van het congres kreeg hij van de Zweedse mevrouw Sander een pamflet aangeboden over de mensenrechten-activist Mart Niklus, die gevangen wordt gehouden door 'de Russische beer'. (f0to anpj van Brezjnjev en Kosigin (1965) kwam de terugslag, want het ge volg van de politiek van Chroest jov was dat de partij zijn greep op de maatschappij dreigde te verlie zen. Tussen 1974 en 1979 was er weer sprake van enige liberalisatie, die volgens Reddaway tot doel had economische concessies van het Westen los te krijgen op het gebied van handel (graan) en technologie. Maar de klepel dreigde te ver door te slaan en de positie van Brezjnjev werd wankel binnen de partijbu reaucratie en de sociale discipline onder de bevolking nam af. De touwtjes werden weer aange trokken tot de dood van Brezjnjev, waarna een onzekere periode volg de met de snel overleden partijlei ders Andropov en Tsjernenko. En toen Gorbatsjov aan de macht kwam, vond hij een verstikte en achtergebleven samenleving. En net als Chroestjov stond hij voor de taak het land weer op gang te krij gen. Wat hij nu doet is de enige ma nier om het immense land te lei den. Voor zolang als het duurt. Reddaway vindt een dergelijk his torisch besef nodig om niet in de euforie te verdwijnen dat met Gor batsjov alles anders zal worden in de Sowjet-Unie. Hij wijst er op, dat er wel veel wordt geproclameerd door de par tij en door de staat (meestal be doeld voor Westerse consumptie), maar dat artikelen en boeken van dissidenten niet worden uitgege ven. Demonstraties worden naar willekeur getolereerd dan wel uit elkaar geslagen. Op het gebied van de wetgeving is niet echt veel ver anderd en tolerantie ten opzichte van godsdienst- een teken bij uit stek van echte veranderingen- is ook uitgebleven. Als lichtpunt ziet hij de weinige arrestaties in de afgelopen maan den van dissidenten. Hij telde er vanaf januari maar drie en volgens zijn berekeningen waren dat er in 1986 nog altijd 142. De Nederlandse emeritus-hoog leraar prof. J. W. Bezemer is ook niet zo zeker dat er een snelle evo lutie komt. Als voornaamste strui kelblok ziet hij de status van super macht. Als er sprake zou zijn van echte democratie dan kan dat niet anders dan decentralisatie beteke nen. Dat betekent het uiteenvallen van een imperium en dat is op dit moment een veel te grote prijs, zo zei hij in zijn voordracht. Voor Boekovski ligt het scenario voor de toekomst van zijn vader land al klaar. Over drie jaar begint de terugslag weer zegt hij. Maar die zal gepaard gaan met veel indus trieel protest, niet zo spectaculair als het Poolse Solidariteit, maar wel vasthoudend. En de zwarte markt zal groeien. „Gorbatsjov is een noodzaak nu, maar hy is inwisselbaar. Hij kan niet alles bereiken, want het appa raat van de bureaucratie leunt zwaar op hem. Ik geloof niet dat er echte oppositie is tegen zijn beleid, maar de bureaucratie houdt ge woon alles tegen, dat is een zelf standig proces. De elite zal haar po sitie nooit uit handen geven". >**£8

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5