1498,-
«IJl Toekomst voor de aal
I VRIJE TIJD
niet erg rooskleurig
Hoe houd je c
en vijl goed?
Afstandsbediening voor in het bad
Kant-en-klare inbouwput
voor radiatoren van cv
VRIJDAG 22 MEI 1987
PAGINA 11
DOOR BRAM VAN LEEUWEN
i de convectorput af te dekken, zijn i
In de gereedschappenset van bijna
iedere doe-het-zelver zit wel één
vijl. Met dat ene ding worden dan
vaak allerlei vijlklusjes gedaan
waarvoor het gereedschap dan toe
vallig net niet geschikt is. Een bot
geworden tuinspa, waarvan de sne
de een zware slijtbraam heeft opge
lopen, aanscherpen met een 'zoet
vijl' is regelrechte vijlmoord. Doe
je het met een zogeheten rasp-ge-
kapte vijl, dan help je je kostbare
spa om zeep. Er zijn talloze vijlty-
pes. Wat de vorm betreft kennen
we de blokvijl (met een rechthoe
kig blad), de halfronde, de driekan
te, de ronde en de vierkante vijl.
Bijna elk van die types is verkrijg
baar in verschillende kapvormen,
van grof tot fijn. De vakman noemt
ze resp. basterd, halfzoet en zoet.
En dan zijn er nog uiteenlopende
kapvormen: de enkele kap (een
tandenrij in één richting), de dub
belde kap (onder een hoek ten op
zichte van elkaar staande tanden
rijen), de haakvormig gepunte tan
den van een raspvijl.
Goed werken met een vijl is echt
niet zo makkelijk. Wie een vijl met
één hand hanteert, maakt in princi
pe al een fout. Te hard of te zacht
op vijl en hecht drukken, dezelfde
druk bij de voorwaartse èn de te
ruggaande beweging is ook geen
visitekaartje van goed vijl-vakman-
schap. Bij de voorwaartse bewe
ging moet je wel stevig drukken
(en de vijl zo vlak mogelijk od het
stevig ingeklemde werkstuk hou
den), bij de terugloop verminder je
de druk op het gereedschap.
Vijlen die schijnbaar het eind
van hun werkzame leven hebben
bereikt, blijken vaak alleen maar
'volgelopen' te zijn. De kap is nog
scherp genoeg, maar opgehoopt
vijlsel tussen de tanden laat de vijl
glijden, in plaats van verspanen.
Ook al heb je maar enkele vijlen,
zorg ervoor dat je ook een vijlbor-
stel hebt. Een goeie borstel heeft
twee kanten, één met fijne haren,
één met grove. Bewerk daarmee
het vijloppervlak regelmatig. Zit er
flink wat rommel in de kap aange
koekt, strijk de vijl dan eerst stevig
in met een stukje krijt. Een goeie
vijl is betrekkelijk duur. Gooi er
niet mee; het blad is zo gehard dat
het zelfs al bij een val op een hard
oppervlak zou kunnen breken. Na
het schoonborstelen kun je een
voudig vaststellen of de 'kap' nog
scherp is, door er zachtjes met je
vingernagel over te strijken.
Koop een vijl üefst bij een ge-
reedschappen-vakhandelaar. Die
heeft verstand van dit specifieke
gereedschap. Wil je zelf je handza
gen scherpen, waarvoor speciale
driekante zaagvijlen verkrijgbaar
zijn, laat je die klus dan even uit
leggen. Goed kijken en goed na
doen! Kettingzagen vijlen is nog
iets lastiger.
Fabrikanten van kwaliteitsvijlen
maken veel werk van voorlichting
naar hun handelaren. Maak ge
bruik van de kennis die deze men
sen hebben. En als je wilt weten
wat er op vijlengebied te koop is,
vraag dan informatiemateriaal.
Voor badende luiaards heeft Hoesch nu een afstandsbediening voor in
het bad. Liggend in het bad is het mogeüjk van whirlpool over te schake
len op massagestralen of het ücht te dimmen. Het nieuwtje werd op on
langs gehouden sanitairbeurs in Frankfurt geïntroduceerd.
In elk geval kun je er geen gevaar mee lopen; de afstandsbediening
werkt op infrarood, is waterbestendig en het kan dus geen tragisch einde
opleveren voor een bader/baadster die in het badwater vol luchtbelletjes
ligt te spelen met de afstandsbediening. Wie er meer van wil weten kan
terecht bij Siebert in Harderwijk, tel. 03410-23245.
Verder doet zich vrijwel overal
op de wereld een toenemende
vraag naar glasaal voor. In steeds
meer landen wordt paling ge-
kweek in grote aquacultuur-
complexen. En omdat men er
nog niet in geslaagd is paling
zich te laten voortplanten in
kwekerijen wordt de jacht op
glasaal steeds intensiever.
Dat vraag en aanbod sterk aan
elkaar gekoppeld zijn blijkt ook
uit de prijs die voor glasaal wordt
betaald. In 1982 betaalde de OVB
gemiddeld 38 gulden per kilo. In
middels is die prijs explosief ge
stegen: tot 125 gulden per kilo en
van een stabilisatie is nog steeds
geen sprake.
Dat heeft ook geleid tot een
sterk toegenomen vraag naar
pootaal. Dat is ondermaatse aal
tot een lengte van 25 centimeter.
Pootaal in ons land is inmiddels
zo schaars dat minister Braks
van landbouw en visserij on
langs toestemming gaf voor het
vangen van deze ondermaatse
aal in het IJsselmeer, op de Wad
den en in de Zuidhollandse en
Zeeuwse getijdewateren. Voor
de periode van 1 mei tot en met
30 november mag het, mits die
aal naar kweekbedrijven gaat.
.-De vrijstelling geldt voorlopig
voor drie jaar. De Nederlandse
beroepsvissers zijn fel gekant te
gen de maatregel omdat men te
ruglopende vangsten vreest. Ook
voor de sportvisser is de maatre
gel nadelig omdat nogal wat vis
water vanuit bijvoorbeeld het
IJsselmeer met aal wordt be
voorraad.
In feite betekent het dat er
roofbouw wordt gepleegd op de
aanwezige aalstand waarvan we
over enkele jaren de gevolgen
zullen ondervinden. Voorts is er
nog het verschijnsel van de stro
perij. In vele wateren - ook in on
ze omgeving - worden illegaal
fuiken, aalkistjes, repen en dob
bers uitgezet om zveel mogeliijk
aal te bemachtigen.
In sommige wateren wordt zo
intensief illegaal gevist dat de na
tuurlijke aanwas het wegvangen
niet meer kan bijbenen en de aal
stand langzamerhand weg
kwijnt. Voeg daar aan toe dat
steeds meer beroepsvissers over
gaan tot de elektrovisserij waar
door de aal nog effenciënter dan
voorheen wordt weggevangen en
het is duidelijk dai de situatie
weinig rooskleurig is.
Tenslotte is er nog het sluipen
de gevaar van de watervervuiling
en chemische verontreiniging.
Het gaat niet goed met de paling
in ons land. Het voortbestaan
van de vissoort, die culinair ge-
6 zien nog steeds bovenaan de lijst
5 staat, is weliswaar niet in direct
3 gevaar, maar de komende jaren
moet toch rekening worden ge
houden met geringere vangsten.
En dat zal vooral voor de liefheb
bers van het vissen met de peur
een fikse tegenvaller zijn.
Voor dat teruglopen van de
aalstand in ons land zijn verschil
lende oorzaken aan te wijzen.
Een van de belangrijkste is wel
de verminderde intrek van gla
saal vanuit zee. Zoals bekend
plant de aal zich voort in de Sar
gasso-zee. Paairijpe paling trekt
weg uit onze omgeving voor een
tocht van vele duizenden kilome
ters naar die centrale broed
plaats voor alle palingen.
Wanneer de paling zich heeft
voortgeplant komen de kleine
doorzichtige glasaaltjes na veel
omzwervingen weer voor onze
kust terecht. Ze trekken de rivie
ren op of bereiken via de sluizen
het IJsselmeer. Vandaaruit wor
den de overige wateren bevolkt
en van nieuw bloed voorzien.
Die intrek nu is de laatste jaren
sterk verminderd. We weten bij
voorbeeld dat bij de sluizen van
Kornwerderzand jaarlijks gla
saaltjes worden gevangen om
verder te worden gekweekt. Als
ze een bepaalde lengte hebben
bereikt worden ze als pootaal uit
gezet in diverse wateren. Uit de
cijfers van de laatste jaren blijkt
dat er steeds minder glasaaltjes
voor onze kust verschijnen.
Wat precies de oorzaak is valt
moeilijk na te gaan. Zoals zoveel
van het leven van de aal nog met
een waas van geheimzinnigheid
is omgeven. Ook in de eerste ja
ren na de Tweede Wereldoorlog
deed zich een onverklaarbare da
ling voor.
Die van de laatste jaren wordt
door velen gekoppeld aan de
sterk toegenomen belangstelling
voor glasaal. In landen als Span
je en Mexico heeft zich een mo
degril ontwikkeld, waarbij het
eten van die minuscule aaltjes
als iets zeer exclusiefs wordt ge
zien. Vergelijkbaar met kaviaar,
de eitjes van de steur.
dat het aanleggen van vloerverwar
ming in een bestaand huis een hele
klus is, in sommige gevallen tech
nisch ook erg moeilijk of zelfs hele
maal niet te verwezenlijken. Vloer
verwarming is typisch iets voor
een huis-in-aanbouw.
Een derde systeem is: de verwar
mingselementen (convectoren) in
de vloer inbouwen. Dit gaat uiter
aard ook het makkelijkst tijdens
nieuwbouw maar het is ook uit
voerbaar als renovatie-object. Er
dient uiteraard voldoende ruimte
onder de vloer aanwezig te zijn. In
de vloer moet een opening worden
gemaakt die als convectorput
dient. Als die vloer van beton is,
wordt zoiets wel een hele klus,
waaraan zwaar gereedschap te pas
moet komen. Dan moet die put ook
nog eens waterdicht en liefst goed
isolerend worden afgewerkt.
Wat dit laatste betreft wordt het
degenen die van een radiatorsys
teem op convectoren in de vloer
willen overgaan, een stuk gemak
kelijker gemaakt. Er zijn kant-en-
klare 'inbouwconvectorputten' in
de handel. De staal verzinkte con-
vector die bij dit nieuwe Verco-sys-
teem hoort, staat in de (als een
soort 'bak' te plaatsten) put op
pootjes, dus er is nauwelijks spra
ke van montagewerk. Voor het af-
dekrooster is het oplegkader al in
de rand van de bak aangebracht.
Wat het uiterlijk van het rooster
betreft is er volop keuze, altijd wel
iets wat bij de vloerafwerking en
de rest van het interieur past. Je
kunt ze krijgen van massief hout
(eiken of merbau), in massief alu
minium en in staal met een loop-
vlak van kunststof (pvc). De meta
len roosters kunnen bovendien
nog geleverd worden zowel in na
turel als in allerlei metaaltinten en
kleuren. Tenslotte kun je ook nog
kiezen uit een vast of een oprolbaar
rooster.
Convectorverwarming, in de
praktijk uitsluitend voor begane-
grondvloeren toepasbaar.
Leverancier van het Verco-sys-
teem is Thermagas in Montfoort,
tel. 03484-1924.
Straks minder kans op paling.
Als we drie cv-systemen met
elkaar vergelijken, springen
de verschillen direct in het
oog. De conventionele syste
men met radiatoren of tegen
de wand geplaatste convec-
torplaten hebben een aantal
praktische nadelen. Ze nemen
wandruimte in beslag, geven
vaak problemen met het
plaatsen van meubels en met
tot op de vloer hangende (la-
meIlen)gordijnen; goed be
schouwd vormen ze ook een
dissonant in het interieur.
Een 'onzichtbaar' verwarmingssys
teem is de vloerverwarming, waar
geen radiatoren aan te pas komen.
In de betonlaag van de vloer liggen
buizen spiraalsgewijs ingebed. Het
systeem verwarmt dus in de eerste
plaats de vloer en vervolgens de
luchtlaag erboven. Heel praktisch
en veelal een hoog rendement op
leverend. Het probleem is echter
Voel met je nagel of de schoonge
maakte) vijlkap nog scherp is (te
kening boven). Borstel een vijl re
gelmatig schoon, eventueel eerst
met krijt instrijken tekening bene
den).
g en schrijfelement en
