Kamer wil snel
een wapenakkoord
'Ze moesten hem levend verbranden'
Slavenburg: wat is dat,
zwart geld wit maken?
Koop bij de Nutsspaarbank.de
mooiste spaarbiljetten die er zijn.
"'Akkoorden niet onderling afhankelijk maken'
Veiligheid kerncentrales in
gevaar door personeelstekort
'Stoken tegen overheid
moet nu eens ophouden'
Groningse
politie schiet
inbreker dood
De Nutsspaarbank doet meer voor spaarders.
1EI ijTOENSDAG 20 MEI 1987
BINNENLAND
PAGINA 3
pDEN HAAG (GPD/ANP) - De Tweede Kamer wil zo snel mogelijk een akkoord over de
jsiiddellange afstandswapens (LRINF). Hoewel Oost en West ook afspraken moeten ma-
jfken over de vermindering van de raketten voor de kortere dracht (500 tot 1000 km), mag
Izo'n akkoord een regeling over LRINF-wapens niet in de weg staan.
PETTEN/DODEWAARD (ANP/
GPD) - De veiligheid van kerncen
trales komt onder druk te staan
door een toenemend tekort aan
goed opgeleid en deskundig perso
neel. Het aantal mensen dat zorg
kan dragen voor een veilige bedie
ning van de twee kerncentrales in
Nederland, is de afgelopen tien
jaar teruggelopen van duizend tot
honderd man. Deze ontwikkeling
zet zich nog steeds door. Verder
wordt het onderzoek naar de kern-
veiligheid praktisch alleen nog
maar door ECN en KEMA verricht.
Dit deelde ir. A. Versteegh, pro
grammaleider Nucleaire Energie
van het Energie Onderzoek Cen
trum Nederland (ECN), gisteren in
Petten mee bij de officiële inge
bruikneming van een kerncentra-
le-nabootser voor de opleiding en
bijscholing van bedieningsperso
neel van kerncentrales. Met de vol
ledig computergestuurde simula
tor kunnen alle in een kernreactor
optredende processen en ongeluk
ken worden nagebootst. Op die
manier krijgen de bedieningsfunc
tionarissen beter inzicht in de pro
cessen en gevolgen van eventuele
foutieve handelingen.
Versteegh zei wel dat het onge
val met de kernreactor in Tsjerno-
byl het belang van een goede oplei
ding nogmaals heeft benadrukt.
Uitbreiding van het opleidingspak
ket is dan ook voorzien.
De terugloop van duizend naar
honderd personen die zich bezig
houden met de veiligheid van
kerncentrales is veroorzaakt door
de afgenomen belangstelling voor
kernenergie in Nederland sinds
het begin van de zeventiger jaren,
aldus een woordvoerder van ECN.
Tijdens de energiecrisis nam het
kabinet-Den Uyl in 1974 in een no
ta het plan in overweging om drie
kerncentrales te bouwen. Omdat
de bouw van nieuwe kerncentrales
steeds is uitgesteld, werden de
kernenergie-activiteiten in de on
derzoekwereld (ECN, KEMA,
TNO), het bedrijfsleven (construc
tie- en ingenieursbureaus) en in de
universitaire wereld op een laag
pitje gezet.
Geen toegang
De vredesactiegroep De Steen-
wijk uit de gelijknamige plaats zal
niet worden toegelaten in de kern
centrale Dode waard. De groep van
ongeveer 30 mensen zou aanvanke
lijk op zaterdag 23 mei een bezoek
brengen aan de centrale. De cen
trale wordt jaarlijks door ongeveer
8.000 mensen bezocht. De reden
voor weigering is volgens woord
voerder G. van Wijk van de Ge
meenschappelijke Kernenergie
centrale Nederland (GKN), dat op
de lijst met namen en adressen van
de bezoekers namen van enkele ac-
tevoerders voorkomen die reeds
eerder, bij bezoeken elders, de ge
boden gastvrijheid voor eigen
doeleinden hebben misbruikt en
de orde hebben verstoord.
"De kerncentrale ontvangt graag
groepen, maar kan uiteraard niet
het risico lopen dat de normale be
drijfsvoering op enige wijze zou
kunnen worden verstoord. Daar
om kunnen wij de groep niet ont
vangen", aldus van Wijk.
Volgens de Kamer, die gisteren
f over de nieuwste ontwikkelingen
debatteerde, mag het ontwape-
I ningsproces niet leiden tot een mi-
i litaire verwijdering tussen de Ver-
enigde Staten en de Europese NA-
I VO-bondgenoten. De koppeling
met de kernmacht van de VS mag
volgens de Kamer niet verbroken
worden. Ook willen alle partijen re
kening houden met de Bondsrepu
bliek. Er bestaat begrip voor het
Duitse verzet tegen een situatie
waarin alleen in dat land kernra
ketten staan opgesteld. Dat kan ge
beuren wanneer in Europa alleen
kernraketten met een reikwijdte
tot 500 km overblijven.
Tijdens het debat bleek dat de
coalitie en de oppositie het erover
eens zijn dat de NAVO in Europa
in elk geval een nucleaire afschrik
kingsmacht moet behouden. Daar
bij wordt gewezen op de taktische
kernwapens, de raketten die door
onderzeeboten worden afgescho
ten en vanaf vliegtuigen en de Brit
se en Franse kernmachten.
De meningen zijn echter ver
deeld over de vraag of Europa nu al
zou moeten besluiten tot een ver
sterking van de conventionele be
wapening om het Russische over
wicht op dit terrein te niet te doen.
Volgens Bolkestein (WD) moet er
zelfs gestreefd worden naar een
'nul-optie' voor de tanks. "Het
symbool voor de Russische onder
drukking van Oost-Europa", aldus
de liberaal. Volgens PvdA-woord-
voerder Ter Beek moet alles op al
les gezet worden om te komen tot
een wederzijdse conventionele ver
mindering. Bolkestein vindt daar
entegen dat er aan westerse kant
wel extra inspanningen nodig zijn.
De CDA'er De Boer liet doorsche
meren dat ook zijn fractie wat wil
doen aan het Russische conventio
nele overwicht, eventueel door uit
breiding aan de westerse kant.
Uitgangspunt voor het debat was
een brief van de ministers Van den
Broek (buitenlandse zaken) en Van
Eekelen (defensie). Het kabinet
kondigde daarin aan te zullen stre
ven naar verwijdering van de ra
ketten voor de middellange af
stand. Los van een akkoord daar
over vindt het kabinet dat ook de
aantallen kortere drachtswapens
fors omlaag moeten. Sinds de Rus
sische leider Gorbatsjov aankon
digde dat hij bereid is ook de korte
drachtswapens terug te trekken, is
de verwarring in het westerse
kamp alleen maar gegroeid. Daar
bij speelt een rol dat de Russen
hun voorstel nog niet formeel
schriftelijk hebben ingediend, zo
dat niemand weet wat zij precies
bedoelen.
AMSTERDAM (ANP) - Het ongericht bestoken van de overheid moet
ophouden. Anders is de schade van een vernederde en onbetekenende
overheid niet te overzien. De prijs die dan betaald zal moeten worden zal
hoog zijn. Aldus luidde het betoog dat secretaris-generaal van Binnen
landse Zaken Van Aartsen vanmorgen hield in Amsterdam op het con
gres 'Overheid in beweging'.
De hoogste ambtenaar van het departement verzette zich fel tegen de
aanvallen op de overheid en de verheerlijking van de markt, die volgens
hem kennelijk bedoeld zijn om oude rekeningen te vereffenen. Van Aart
sen benadrukte sterk dat de overheid echter een rol van wezenlijke bete
kenis heeft te vervullen in het moeizame proces van maatschappelijke
vernieuwing.
Hij betoogde dat ons maatschappelijk systeem niet in stand kan wor
den gehouden als we niet heel voorzichtig en subtiel omgaan met het
verfijnde netwerk, waarin dat systeem zijn verankering vindt. Geen enke
le sector is uiteindelijk gebaat bij het ongenuanceerd afbreken van dat
netwerk. In tegenstelling tot wat velen denken kan de markt niet functio
neren zonder een voortdurend creatief ingrijpen van dé overheid, aldus
Van Aartsen.
Hij noemde de overheid een onontbeerlijk medespeler, wier taak het is
>m voorwaarden te scheppen, verbindingen te leggen, en leemten en
tekorten op te vullen. Het werk van de overheid is niet in een paar dogma
tische formules onder te brengen. Nog minder is het mogelijk haar plaats
in het maatschappelijk geheel in te denken in termen van 'meer of min
der' (de werkgevers: meer markt, minder overheid). Dit soort polariseren
de uitspraken doet geen goed aan de veelvoudige en verschillende rollen
die de overheid te vervullen heeft, aldus de topambtenaar.
Arrestatie 'kapo' doet oorlogsverleden herleven
Duracell boos op
Zevenbergen voor
'batterij folder'
ZEVENBERGEN (GPD) - Bat-
terijenfabrikant Duracell is
boos op de gemeente Zeven
bergen. In een informatie-fol
der waarschuwt het Westbra
bantse gemeentebestuur voor
het gebruik van alkaline-batte
rijen 'van de televisie-reclame
met de trommelende speel
goedbeesten'. Het gemeentebe
stuur van Zevenbergen ver
spreidt de informatie in het ka
der van een inzamelingsactie
voor batterijen.
De consument wordt in het
stencil aangeraden zo min oge-
lijk batterijen te kopen die
kwik bevatten. Men waar
schuwt met name voor de alka
linebatterij, die het meeste
kwik heeft. Marketing-mana
ger Rubbrecht van Duracell
vindt het onbehoorlijk dat Ze
venbergen zijn merk opvoert
'terwijl fabrikanten als Philips,
Varta, Wonder en Witte Kat ook
alkaline-batterijen produceren.
Men doet ons schade aan. Ik
begrijp niet waaraan we dit te
danken hebben'.
De Zevenbergse gemeente-
voorlichter Van Tilburg, ver
antwoordelijk voor de tekst:
"Het was niet de bedoeling de
consument alleen te waarschu
wen voor Duracell-batterijen.
Het gaat ons om de alkaline-
batterij, maar dat zegt het door
snee-publiek niets. Als meest
sprekende voorbeeld geven we
dan die trommelende konij
nen". Van Tilburg erkent dat
het 'wellicht beter is' als de
consument leest dat ook ande
re fabrikanten batterijen ma
ken die veel kwik bevatten.
ROTTERDAM (ANP) - De 63-jari-
ge Ruud Slavenburg, ex-lid van de
raad van bestuur van de voormali
ge Slavenburg's Bank, werd pas
door publikaties in de pers attent
op gemaakt op het 'wit' maken van
'zwart' geld. "Ik heb toen een keer
aan iemand gevraagd - aan wie
weet ik niet meer - wat is dat: zwart
geld wit maken? Wat is dat
Dit verklaarde Slavenburg giste
ren voor de rechtbank in Rotter
dam op de eerste dag van het straf
proces tegen drie voormalige top
functionarissen van het bankcon
cern. Zij worden verdacht van het
feitelijk leiding geven aan zwart-
geldpraktijken die in de periode
1977-1982 volgens een rijksaccoun
tant een omvang hadden van onge
veer 187 miljoen gulden.
OMMEN - Het is rustig op de cam
ping Besthemerberg in de bossen
van Junne, het vakantieseizoen is
nog maar net begonnen. De voor
jaarszon schijnt bleek tussen de
hoge naaldbomen en het is fris. De
toeristen die hier over enkele we
ken komen genieten van de schit
terende natuur, zullen het niet
meer weten: op deze plaats hebben
honderden Nederlanders de mees
te afschuwelijke periode van hun
leven doorgebracht.
door
Jan Haverkate
Hier was in de Tweede Wereld
oorlog het strafkamp Erica, hier
oefende de boerenzoon R. uit Mon
ster tussen juli 1942 en mei 1943
zijn schrikbewind uit. "Ze moesten
hem levend verbranden, dan wil ik
de lucifer wel vasthouden", zegt
Arie Hurink (63) uit Ommen met
ingehouden woede. De aanhou
ding van R. afgelopen maandag bij
de grensovergang Denekamp deed
het verleden bij hem opnieuw her
leven.
Hoe vaak zou hij het kamp be
zocht hebben? Honderd keer,
tweehonderd keer? Hij weet het
niet meer. Zijn vader verzorgde in
die jaren het ziekenvervoer in Om
men. "Mijn oudste broer en ik
moesten die ritten met de ambu
lance vaak doen. We reden bijna
wekelijks naar het kamp in op
dracht van de Ortkommandantur,
ik meestal overdag, mijn broer 's
avonds. Er heersten verschrikkelij
ke toestanden, vele gevangenen le
den aan tyfus en dysenterie. Die
mensen moesten wij dan naar zie
kenhuizen in de omgeving bren
gen. Zwolle, Deventer, Almelo,
Hardenberg en Coevorden. Er gaat
geen dag voorbij of ik denk aan die
rotoorlog terug".
De arrestatie van R. was het ge
volg van een routinecontrole. De
man, naar wie sinds 1946 werd ge
zocht en wiens aanhoudingsbevel
in 1983 werd vernieuwd, was de af
gelopen jaren wel vaker de grens
gepasseerd om zijn f3milie in het
Westland te bezoeken. Deze keer
was hij op weg naar een ontmoe
ting met zijn oudste zus die na een
jarenlang verblijf in Brazilile terug
was gekeerd naar Nederland. In
i de gebouwen van het voormalig strafkamp
Denekamp liep hij tegen de lamp.
R. kwam in juli 1942 als clandes
tien slachter en stroper in Ommen
terecht, waar hij zich al snel op
werkte tot Oberkapo. Arie Hurink
wist meteen wie het was, toen hij
gisteren de initialen van de voor
malige kampbewaker in de dagbla
den las. "Het was een beest, hij
heeft als een verschrikkelijke huis
gehouden. Het kamp Erica stond
onder leiding van een Duitser.
Herr Doktor Zwiers, noemde hij
zich, maar het was gewoon een
paardeslager. Zwiers had een Ne
derlandse ondercommandant,
Diepgrond genaamd, die op zijn
beurt de orders doorgaf aan een ze
kere De Jong. Onder dat drieman
schap kwamen de kapo's en daar
De kapo's waren Nederlanders
die als gevangenen waren binnen
gekomen maar overliepen naar de
tegenpartij en de rol van verklik
ker en bewaker op zich namen.
"Het was tuig van het allerlaagste
allooi. Als we zieken weg moesten
brengen, ging er altijd een van die
kerels mee en als je dan hoorde hoe
ze tegen die gevangenen tekeer
gingen, het was meer dan ver
schrikkelijk. R. is in het kamp ook
begonnen als verklikker om een
wit voetje te halen bij de kamplei
ding en daarna heeft hij zich ont
popt als de meest wrede bewaker
die ik daar heb meegemaakt".
Hoewel Hurink nooit zelf getuige
is geweest van de martelingen in
Erica, heeft hij er in die tijd vol
doende van gehoord om voor zijn
leven een hartgrondige haat te
koesteren tegen het schorriemorrie
dat daar de lakens uitdeelde. "Te
eten kregen de gevangenen nauwe
lijks. Ze werkten bij boeren in de
buurt en daar namen ze dan vaak
knollen van het land mee om niet
van honger om te komen. Als R.
dat dan merkte, werd hij razend.
Het slachtoffer moest in het kamp
op de appelplaats gaan staan. In
zijn mond werd een knol gedrukt
en ook in zijn handen, de zwaarste
die ze konden vinden. Zo moest hij
dan urenlang in de vrieskou stok
stijf blijven stilstaan. Liet hij zijn
armen zakken of viel er een knol
op de grond, dan werd hij genade
loos afgeranseld".
Een onder kampbewakers favo
riete martelpraktijk was ook het
zogenaamde grammofoonplaatje
draaien, herinnert Hurink zich.
"Dan werd er een gaatje in het
zand gemaakt waar de gevangene
zijn vinger in moest stoppen. Uren
lang moest hij als een grammo
foonplaats om zijn eigen vinger
ronddraaien tot hij erbij neerviel
waarna de bewakers het slachtof
fer met knuppels afranselden of
gewoon in de rug schopten".
Van zijn vader herinnert hij zich
nog het verhaal dat R. en zijn mak
kers de gestraften 's avonds met
een stallantaarn langs de afraste
ring lieten lopen. "Dan moesten ze
urenlang achter elkaar roepen: ik
heb zes jassen en zeven fietsen ge
stolen, ik heb zes jassen en zeven
fietsen gestolen. Totdat ze erbij
neervielen en dan werden ze afge
ranseld".
De boeren in de omgeving werd
wijsgemaakt dat het kamp zware
criminelen herbergde. "Daar had
den ze ook allerlei smerige trucs
voor bedacht. Ze riepen een gevan-
(foto GPD) gene bij zich en vroegen hem waar
de boer bij stond: "wat heb je uit
gevreten?" „Ik heb mijn vrouw en
zeven kinderen vermoord", zei de
gevangene dan. "Laat je toch niets
wijsmaken", zei ik als ik later zo'n
verhaal van de boeren hoorde. Ze
werden gedwongen om dat te zeg
gen. Als ze iets anders hadden ver
teld, kregen ze een pak op hun
donder".
Erica was een strafkamp voor
Nederlanders die zich in de oorlog
schuldig hadden gemaakt aan lich
te wetsovertredingen. Of wat daar
voor door moest gaan, want som
migen kwamen er ook terecht zon
der dat hun schuld bewezen was.
Meestal ging het om zwarthandela
ren, clandestiene slachters, stro
pers en dergelijke. Ook onschuldi-
gen met wie de Duitsers om andere
reden nog een appeltje te schillen
hadden, werden er opgeborgen.
Voor sommige gevangenen was
Erica een doorgangskamp op weg
naar een Duits concentratiekamp.
Hoeveel mensen als gevolg van
de ontberingen in Erica de dood
hebben gevonden is niet bekend.
Zeker is dat tallozen, die door Arie
Hurink en zijn broer met de ambu
lance zijn opgehaald, in ziekenhui
zen in de omgeving aan de gevol
gen van tyfus en ondervoeding
overleden zijn.
De eerste procesdag werd in zijn
geheel besteed aan het verhoren
van Slavenburg, waarbij de vragen
voornamelijk werd gesteld door
rechtbankpresident mr. T. Fran
sen. Centraal in het verhoor stond
de gang van zaken op de Amster
damse vestiging van Slavenburg's
Bank aan de Herengracht met be
trekking tot F S Properties BV,
onroerend-goedhandelaren.
Deze later failliet gegane BV
kreeg jarenlang een bijzondere
kredietservice van het Amster
damse bijkantoor, die eruit be
stond dat F S kredieten werden
verleend waar in eerste instantie
"rechtens" geen dekking was
(overdispositie). Begin 1978 was er
sprake van een overdispositie van
ruim vier miljoen gulden, terwijl er
bij Slavenburg's Bank een plafond
gold van ruim twee miljoen. Uit
onderzoek kwam later naar voren
dat tenminste een deel van het ver
leende krediet werd gedekt door
"zwarte waarden" die zich bevon
den in de directiekluis.
Hier schoof Slavenburg de 'zwar
te Piet' vooral door naar de ex-di
recteur van het Amsterdamse bij
kantoor, die op eigen houtje de
overeenkomsten met F S was
aangegaan en Slavenburg - als lid
van de raad van bestuur de hoogst
verantwoordelijke voor de binnen
landse kredietverlening - aan het
lijntje zou hebben gehouden met
mededelingen als „maak je geen
zorgen, er is veel geld onderweg".
Verwarring
De ex-directeur kon zich, zo
bleek op de zitting, veel veroorlo
ven zonder dat dat gevolgen voor
hem had. In een later stadium ont
zegde hij zelfs de interne accoun
tantsdienst van het bankconcern,
die de inhoud van de kluis wilde
inspecteren, de toegang. Slaven
burg gaf min of meer toe dat hij in
1977 al op de hoogte was van de
forse overdispositie bij de Amster
damse vestiging, al wist hij ook dit
niet met zekerheid, zoals hij op
veel cruciale vragen een concreet
antwoord schuldig moest blijven.
"Ik kan het mij niet meer precies
herinneren" en "ik ben slecht in
data", liet hij zich meerdere malen
ontvallen.
Vervolgens kwam de voor dit
proces belangrijke vraag aan de or
de wanneer Slavenburg ervan op
de hoogte was geraakt dat een deel
van die kredieten werden gedekt
door "zwarte waarden". Voor de
rechter-commissaris had hij ver
klaard dat hij midden 1978 op de
hoogte was van "vertrouwelijke
dekking" met betrekking tot de
aan F S verleende kredieten of te
wel "kredieten waar een luchtje
aan zat". Slavenburg kwam giste
ren op deze verklaring terug. "Er
kan bij mij een zekere verwarring
zijn geweest", zei hij over het ge
sprek met de rechter-
Het bleef onduidelijk
Slavenburg precies op de hoogte
was van geknoei bij een aantal ves
tigingen met zwart geld. De recht
bankpresident bracht verklaringen
ter sprake van medewerkers van
de zogenaamde Kredietcentrale bij
Slavenburg's Bank waaruit bleek
dat zij "sinds jaar en dag op de
hoogte waren van zwarte waarden
die ter dekking werden geaccep
teerd".
"Die wetenschap heeft mij nooit
bereikt, maar zij wisten wel wat wij
niet wilden", zei Slavenburg hier
over. Een aantal medewerkers zul
len overigens nog als getuige wor
den gehoord in dit strafproces.
Het Slavenburg-proces is van
daag voortgezet met het verhoor
van de 65-jarige voormalig direc
teur binnenlandse kredieten.
GRONINGEN (ANP) - Een 22-jari-
ge inbreker is gisteravond bij een
inbraak door een Groninger re
chercheur doodgeschoten. De poli
tieman loste het dodelijk schot
toen de verdachte wilde weglopen
nadat hij eerder een andere recher
cheur met een wapen had be
dreigd. De inbreker werd in de
borst geschoten en was op slag
dood.
De schietpartij vond plaats bij
woning aan de Petrus Dries-
senstraat. Twee rechercheurs gin
gen na een melding op de inbraak
af. De een postte bij de voordeur
van de woning, de andere ging via
de achterdeur naar binnen en
kwam oog in oog te staan met de
inbreker, die het gasdrukpistool op
haar richtte. De agente trok even
eens haar wapen, maar wilde niet
op de naar de voordeur lopende in
breker schieten omdat ze bang was
haar collega te raken. De inbreker
wist haar vast te grijpen en nam
haar als gijzelaar mee naar buiten.
Daar werd de wegrennende man
door een derde rechercheur, die te
hulp gesneld kwam, neergescho-
Volgens de Groningse commis
saris Doornbusch was het slachtof
fer een bekende van de politie en
had hij de laatste jaren zeer veel in
braken op zijn geweten. Of hij
daarbij eerder een wapen had ge
bruikt, kon hij niet zeggen. Het wa
pen waarmee hij de rechercheur
bedreigde was een gasdrukpistool,
waarvan de schoten volgens de
Groninger commissaris dodelijk
kunnen zijn.
Apothekers naar
rechter voor
plannen Dees
UTRECHT (ANP) - De apothekers-
organisatie KNMP zal 4 juni in een
kort geding tegen de staat voor de
president van de rechtbank in Den
Haag eisen dat een besluit van
staatssecretaris Dees (volksge
zondheid) ongedaan wordt ge
maakt. Dees wil per 1 juli de ver
goedingen voor apothekers dras
tisch veranderen en volgens de
KNMP kost dat per apotheek jaar
lijks gemiddeld 150.000 gulden aan
opbrengst.
Volgens de KNMP is de maatre
gel extra nadelig voor middelgrote
en kleinere apotheken. Daardoor
zullen honderden apothekers in fi
nanciële problemen komen en
tientallen failliet gaan, aldus de
KNMP. Ze voorspelt verder dat
personeel zal moeten worden ont
slagen en dat door dit alles de ge
neesmiddelenvoorziening in ge
vaar kan komen.
De apothekers verwijten Dees
dat hij verouderde en onjuiste cij
fers over ziekenfondsverzekerden
heeft gebruikt en die behalve op
ziekenfondspatiënten ook toepast
op particuliere patiënten.
ADVERTENTIE
elk jaar ho
gere rente
vrij op
neembaar
certificaat
op eigen
•j naam of op
die van kin
deren of kleinkinderen
wijziging naamstelling
mogelijk
maximale looptijd
5 jaar
in coupures «s»
van f 1.000-
f 5.000r en
f 10.000- nutsspaarbank
