'Ziekenhuizen moeten
marktgericht denken'
PvdA is nog steeds
grote twijfelaar
op gebied defensie
I<
Leken mogen niet langer parochiebesturen leiden
Reportage
Medisch Centrum Leeuwarden wil sponsors en tevreden Idanten
Al
WOENSDAG 20 MEI
JJ/OENS
Moet de patient met nierstenen straks zijn medewerking
verlenen aan een STER-spot als hij in aanmerking wil ko
men voor de behandeling met een gratis ter beschikking
gestelde vergruizer? Of kan hij, als hij tenminste kiest voor
ziekenhuis X, tegen geringe bijbetaling ook zijn neus recht
laten zetten? Dragen verpleegsters, wier toewijding te
koop zal zijn, straks sponsornamen op het witte schort?
Overdreven natuurlijk, maar toch
Na de Nijmeegse uroloog Boerema, die met Vendex een
reeks particuliere klinieken opzet, heeft nu ook een regu
lier ziekenhuis het 'marktdenken' ontdekt. Het Medisch
Centrum Leeuwarden (MCL) zoekt in reactie op de bezui
nigingen zijn heil in een wat commerciëlere benadering.
Sponsoring, en een hotelachtige service voor de patiënt:
MCL-directeur Bonnema ziet er geen kwaad in. Zieken
fondsman Smid is wantrouwig.
door
Aukje Mulder
en Sytske van Aalsum
LEEUWARDEN - "Ik erger me al
heel lang aan de wijze waarop be
zuinigd wordt. Het is toch logisch
datje als ziekenhuisdirecteur na al
die jaren van hectische toestanden
gaat nadenken over het aanboren
van andere bronnen. Ik vind dat
we niet langer op één paard moe
ten wedden. Als je de kwaliteit van
het ziekenhuis kunt verbeteren
met geld uit het bedrijfsleven, dan
moet je het niet laten. Vooropge
steld natuurlijk dat er aan het ge
bruikelijke medische pakket voor
iedereen niet getornd mag wor
den."
Pieter Bonnema, voorzitter van
de directie van het Medisch Cen
trum Leeuwarden laat opmerkelij
ke geluiden horen over de koers
die het MCL de komende jaren zal
gaan varen: patiënt gericht, mens
vriendelijker, gastvrijer en., met
steun van het bedrijfsleven. Het
MCL had de afgelopen jaren de
handen vol aan een grote interne
reorganisatie. Zaken als fusie-be
sprekingen, financiële problemen
en nieuwbouw, hebben er volgens
directeur Bonnema toe geleid dat
het Leeuwarder ziekenhuis te wei
nig heeft ingespeeld op allerlei ont
wikkelingen in de samenleving. En
dat moet anders, vindt hij.
"Door de bezuinigingen is de
kwaliteit voor een deel aangetast.
Ik denk dat er zelfs grenzen zijn
overschreden. Wil je de kwaliteit
toch stabiliseren, dan moet je
marktgericht denken en proberen
geld uit andere circuits te halen.
Want commercie is geen vies
woord".
Gastvrouwen
De eerste contacten met het be
drijfsleven zijn inmiddels gelegd.
Om welke bedrijven het gaat, wil
Bonnema nog niet kwijt. Wel-dat
"ze wel zaken willen doen", en dat
gesproken is over veertig 'items'.
In eerste instantie wordt gedacht
aan het bieden van service als in
een hotel: video, een drankje en
een hapje op de ziekenhuiskamers,
of het aantrekken van gastvrou
wen voor de polikliniek. Wie van
de voorzieningen gebruik wil ma
ken, moet daar extra voor betalen.
Ook voor de aanschaf van medi
sche apparatuur schuwt het MCL
de commercie niet. Bonnema: "Als
wij verder geknepen worden, en
we kunnen bepaalde apparatuur
niet anders krijgen dan via het be
drijfsleven, dan sluit ik sponsoring
niet uit". En moet men daar dan
ook extra voor betalen? Bonnema:
"Niet als het gesponsord wordt,
want dan staat de apparatuur er al.
En als de ziekenfondsen die ver
richtingen dan in hun pakket heb
ben of halen, dan hebben ze geen
afschrijving en dergelijke".
Leidt commercie in de gezond
heidszorg inderdaad tot een alge
mene kwaliteitsverbetering? Of
vaart alleen de patiënt met de dik
ste portemonnee er wel bij? Vooral
de plannen om patiënten te laten
betalen voor extra voorzieningen,
hebben nogal wat weerstand opge
roepen. Directeur Hilbrand Smid
van ziekenfonds Leeuwarden-
Sneek: "Onze zorg is dat het ver
schil in maatschappelijke achter-
Ook de ziekenhuiskeuken biedt
mogelijkheden voor een 'klantge
richte aanpak(archieffoto)
grond geen gevolgen mag hebben
voor de behandeling en verpleging
in het ziekenhuis. En dat gevaar zit
er volgens hem hier en daar toch
Flexibeler
Smid kan zich in beginsel wel
vinden in het streven van het MCL
naar een meer patiëntgerichte ver-
pleegwijze. Vooral wanneer Bon
nema zegt daarbij te denken aan
het inzetten van een vaste ver
pleegkundige op zes a zeven pa
tiënten, en het invoeren van flexi
beler bezoektijden (van tien uur 's
morgens tot acht uur 's avonds).
Maar hij plaatst wel kritische kant
tekeningen bij het bieden van
voorzieningen tegen extra beta
ling.
Bonnema: Als iemand nou een
plastic heup wil met een mooi gou
den randje en hij kan het betalen,
moet ik dan nee zeggen?" (foto gpd>
"Neem als voorbeeld de trein. Je
kunt weliswaar eerste of tweede
klas reizen, iedereen stapt op het
zelfde perron in en uit en komt op
dezelfde tijd aan. Onderscheid is
niet erg en het houdt hier niet in
dat de wijze van herstel in gedrang
komt bij degene die tweede klas
reist. In de medische gezondheids
zorg kan je een goede medische be
handeling krijgen, maar een slech
te verpleging kan het herstel be
lemmeren. Als onderscheid in ver
pleging wordt gemaakt, de ëen
krijgt roomservice, de ander niet,
dan bevind je je daarmee toch
gauw op een hellend vlak. Want
het moet apart bijbetaald worden
en dat is niet voor iedereen wegge
legd".
"Ik denk dat, als het gaat om ge
zondheid en ziekte, hoog in ere
moet worden gehouden dat men
sen recht hebben op gelijke kan
sen, dus onafhankelijk van porte
monnee en maatschappelijke ach
tergrond. En ik ben bang datje op
deze manier toch weer een beetje
een klassenmaatschappij krijgt. Ik
ben blij dat dat duidelijke verschil
dat er vroeger in het ziekenhuis
was tussen eerste en tweede klas
inmiddels vervlakt is. Zeker in de
nieuwe ziekenhuizen, zoals het
MCL-Zuid, merk je toch dat dat
verschil is verdwenen".
Niet sociaal
Smid zegt zich zorgen te maken
over het eventueel bijverzekeren
voor zaken die niet in het zieken
fondspakket zitten. "Als mensen
zich op een gegeven moment kun
nen bijverzekeren voor bijvoor
beeld een niersteenvergruizer, dan
is het gevaar van een niet-sociaal
systeem groot. Je ziet het nu al in
het particuliere ziektekostenverze
keringsstelsel. Premies zijn afge
stemd op het risico. Er zijn jonge-
renpolissen, die veel goedkoper
zijn dan de premies voor ouderen.
Het principe van het ziekenfonds
stelsel is nog steeds dat gezonden
en zieken gelijk betalen voor dege
nen die er gebruik van maken.
Maar als ziekenhuizen extra din
gen gaan leveren, dan zou dat kun
nen betekenen dat ouderen en
chronisch zieken daar geen ge
bruik van kunnen maken. Een
beetje elitaire gezondheidszorg
dus".
Bonnema geeft toe, dat er bezwa
ren zijn verbonden aan het toelaten
van commercie in het ziekenhuis.
Bonnema: "Ik zie die gevaren best,
maar we moeten eens van dat tra
ditionele pad af. Moeten wij nog
langer wachten tot de overheid en
de ziekenfondsen een ander sys
teem hebben uitgevonden? Als die
geldstroom maar steeds blijft da
len en ik ben daar pessimistisch
óver, en de kwaliteit verder wordt
aangetast, dan wil ik ten behoeve
van die patiënt wel om de tafel met
het bedrijfsleven. En ik ben ervan
overtuigd dat er met bedrijven
goed zaken valt te doen".
Gouden randje
"Stel, er komt een man bij mij
die zijn kniebanden heeft ver
stuikt. Daar kun je gips om heen
doen, maar inmiddels is er een
ding op de markt dat comfortabe
ler zit en sneller geneest. Als het
ziekenfonds dat niet vergoedt en
die man zegt: 'Ik wil dat hebben
voor f 700', waarom zou ik dat als
ziekenhuis niet bieden, als die man
dat nou wil betalen? Een ander
voorbeeld. Er zijn op dit moment
volgens mijn informatie cytostati-
ca. Kanker-remmende middelen,
die wel duurder en mogelijk beter
zijn. Als iemand daar tienduizen
den guldens voor over heeft, moet
ik dat dan weigeren? Of stel, er ko
men plastic heupen op de markt
met een mooi gouden randje. Als
iemand dat nou wil hebben en hij
kan het betalen, moet ik dan nee
zeggen? Dat zijn de vragen waar ik
als ziekenhuisdirecteur op dit mo
ment mee zit."
Hetzelfde geldt volgens hem
voor het in hufs halen van alterna
tieve geneeswijzen, zoals acupunc
tuur: "Waarom zouden we dat niet
gaan aanbieden? De mensen beta
len het nu ook al zelf. Het zieken
fonds zou het op een gegeven mo
ment kunnen opnemen in het pak
ket. Zoiets kan toch ook?" Smid:
"Als dat marktgericht denken is,
dan ga ik er mee akkoord. Want de
ziekenfondsen pleiten al jaren voor
een ruimere keuze in vergoedingen
voor bepaalde behandelingen. Uit
gangspunt moet echter zijn dat de
middelen om gezond te worden
toegankelijk blijven voor ieder-
Advertenties
Er zit natuurlijk nog een pro
bleempje vast aan sponsoring, dat
nog niet ter sprake is gekomen: er
zal voor de bedrijven of een of an
dere manier iets tegenover moeten
staan. "Want" zo zegt ziekenfonds-
directeur Smid, "ze doen het niet
zomaar. Vroeg of laat moet er wat
voor terugkomen". Bonnema ziet
de gevaren echter niet zo. "Indirect
zullen ze er wel iets voor terug wil
len zien, ja. Maar dat kan gebeuren
in de vorm van advertenties of op
de informatiefolders voor de pa
tiënten....".
Vier jaar geleden beging de
PvdA een vergissing door zich
op één lijn te stellen met een
pressiegroep. Het absolute 'nee'
van de sociaal-democraten tegen
de 48 kruisraketten op Woens-
drecht was het grote succes van
IKV-generaal Mient-Jan Faber,
die daarmee landelijke erken
ning verwierf als strateeg van de
zogenoemde vredesbeweging.
door
Wim Fortuyn
Hij zou later de smaak zo te
pakken krijgen dat hij zijn eigen
partij rechts passeerde met zijn
idee om de raketten 'tijdelijk' te
plaatsen. Faber, die in wezen
geen andere taak had dan na
mens de interkerkelijke achter
ban de aversie tegen kernwapens
over te brengen, getuigde plotse
ling van wel erg veel realiteitszin.
Teveel, naar het oordeel van de
PvdA, die zich toen al had ver
kocht aan het atoompacifistische
electoraat en daardoor de pppd*-
sitiebanken nog niet zou mogen
verlaten.
Inmiddels zijn we twee jaar
Verder, is de bouw in Woens-
drecht in volle gang en heeft de
Sowjet-Unie vriend en vijand
verrast met het voorstel om al die
raketten maar naar de schroot
hoop te verwijzen. Een even sim
pele als uitgekookte zet van de
toch niet zo star denkende Mi-
chail Gorbatsjov, die het Oost
blok een periode van verlichting
heeft beloofd en daarbij het geld
dat nu opgaat aan (ontwikkeling
van) wapentuig hard nodig heeft.
Verwarring alom. Want hoewel
iedereen - en de PvdA voorop -
op zo'n doorbraak leek te wach
ten, herinnerden bijvoorbeeld de
Westduitse christen-democraten
(CDU/CSU) zich ineens dat het
Sowjet-Unie ook nog over een
conventionele overmacht be
schikt. Weliswaar onderhande
len Russen en Amerikanen for
meel slechts over vermindering
van de nucleaire bewapening,
maar dat is dus schijn. Het ene
wapen is nog niet weg onderhan
deld, of het volgende staat een
akkoord alweer in de weg.
De Fransen zijn wat dat betreft
altijd duidelijk geweest: zij wil
len eigen atoomwapens, omdat
ze op het gebied van conventio
nele bewapening toch niet tegen
de Sowjet-Unie zijn opgewassen.
Premier Chirac benadrukte dat
dit weekeinde nog eens tijdens
zijn bezoek aan Gorbatsjov. De
Westduitse regering lijkt nu zo'n
beetje dezelfde stelling te betrek
ken.
Tweede brigade
Dat was de reden waarom
PvdA-buitenlandspecialist Re-
lus ter Beek een oud plannetje
opdook uit de NAVO-archieven.
Laten we, zo opperde Ter Beek,
wat meer manschappen (een
tweede brigade) bij onze ooster
buren te installeren. Want, voeg
de hij er wat valsjes aan toe, „Eu
ropa is tenslotte net zo veilig als
West-Duitsland zich voelt".
raketten te voorkomen en daar
mee de kans regeren te vergro
ten? Ver, -zo leek het even. Ter
Beek, direct teruggefloten door
partijgenoot en defensiespecia
list Stemerdink, zag echter even
over het hoofd dat uitbreiding
van de conventionele bewape
ning geld kost.
En dat mag niet volgens het
PvdA-verkiezingsprogramma,
dat zelfs een vermindering van
de defensie-uitgaven dicteert
met vijf procent tot 1990. Juist in
tijden van massawerkloosheid is
Volg
over
deba
ning
litaii
enig
VO-1
met
volg
wor
ken:
blie
Dui
het asociaal om meer geld uit te waa
geven aan leger en wapentuig, zo ketl
redeneert de opposititiepartij, .beu
waar inmiddels de 'indealisten' ker
Max van den Berg en Joop den tot
Uyl plaats hebben gemaakt voor l
de 'realisten' Maijanne Sint
(voorzitter) en Wim Kok (partij- coe
en oppositieleider).
Ook zij hebben inmiddels hun
duit in het zakje gedaan. Duide
lijkheid over de positie van de
PvdA in de ontwapeningsdiscus
sie heeft het niet gebracht. Kok
zei op 1 mei nog dat zijn partij de
oren niet mocht sluiten voor dis
sidente geluiden op wapenge-
bied, maar krabbelde later terug.
Voor de tv-camera's van Den
Haag Vandaag goochelde Kok
vorige week heel wat af, maar hij
slaagde er niet in de kijker een
herkenbaar konijn te presente-
De politiek leider van de PvdA
niet met een duidelijk antwoord
op de theoretische vraag of zijn
partij 'eventueel' kan instemmen
met hogere defensie-uitgaven als
dat het 'hogere doel' (geen
atoomraketten) bereikbaar zou
maken. Kok vroeg zich wel af
„waar zijn we in hemelsnaam
mee bezig zijn", als er meer geld
in bewapening moet worden ge
stoken, maar zei geen nee. Hij
verklaarde „niet weg te lopen
voor keuzes", maar wilde dan
wel „alle keuzes" en sprak van
„nieuwe afwegingen" in een
„veranderende wereld".
Maar wie uit deze woorden de
indruk, zou hebben gekregen dat
de PvdA hogere uitgaven niet
uitsluit, kwam ook al bedrogen
uit. Partijvoorzitter Sint noemde
het een „misverstand" dat de
PvdA in het zicht van een kern
wapenakkoord de conventionele
bewapening zou willen opvoe
ren. Dat zou niet alleen in strijd
zijn met het verkiezingsprogram
ma, maar ook met een eerder ge
nomen congresbesluit.
Achterban
Het spreekt vanzelf, dat de
PvdA ook wil praten over ver
mindering (evenwicht op lager
niveau, aldus Kok) van de con
ventionele bewapening. En na
tuurlijk moet de partijtop reke
ning- houden met de achterban.
Maar het kan niet betekenen dat
vragen zelfs niet meer met 'ja
mits' of 'nee tenzij' beantwoord
kunnen worden, als die antwoor
den afwijken van het partijpro
gramma. De werkelijkheid kan
tenslotte net zo afwijken van de
wenselijkheid, zo is gebleken.
Het geschutter rond de nieuw
ste ontwikkelingen op wapenge-
bied geeft er blijk van dat de
PvdA onder de nieuwe leiding
nog niets aan zelfvertrouwen
heeft gewonnen. Het is toch wat
onthutsend om te constateren,
dat een partij die een derde van
het aantal kiezers vertegenwoor
digt na al die jaren van oppositie
nog altijd niet weet waar ze staat
op defensiegebied.
kir
UTRECHT (ANP) - De pastorale
dienstencentra van het aartsbis
dom Utrecht willen dat het ver
bod op door leken geleide paro
chiebesturen „pastoraal" wordt
begeleid. Het nieuwe kerkelijke
wetboek dat in 1983 van kracht
werd, schrijft voor dat alleen de
pastor voorzitter kan zijn van het
bestuur van een parochie. Vol
gens de dienstencentra zal het
„loslaten" van een dergelijke
maatregel tot „verwarring, wre
vel en vragen" bij de gelovigen
leiden. „Is het niet noodzakelijk
dat over deze verordening nade
re uitleg wordt gegeven, waarin
de motieven ertoe worden toege
licht?", zo vragen de diensten
centra zich af.
Vorige maand schreef de vica
ris-generaal van het aartsbisdom,
dr. A.J. Vermeulen, onder meer
de dienstencentra en de dekens
van het aartsbisdom dat het „ge
zien de stand van zaken niet zin
vol is een bepaalde parochie toe
stemming te verlenen voor de
overgang naar parochiebestuur
met parochievergadering". Ver
meulen kondigt in de brief te
vens de reglementswijziging aan.
De laatste jaren was in diverse
bisdommen de ontwikkeling
gaande dat leken parochiebestu
ren en parochieraden voorzaten.
„Nu wordt deze democratise
ringstendens weer terugge
draaid", vreest teamleider C.Th.
Verweij van het Diocesaan Pas
toraal Centrum in Huis ter Hei
de.
„Bij zo'n pastorale begeleiding
van de nieuwe maatregel zijn
verschillende dingen denkbaar",
licht Verweij de reactie toe van
de dienstencentra op de brief
van de vicaris-generaal. „De pas
tor als voorzitter van het paro
chiebestuur kan bijvoorbeeld al
leen een formele werkelijkheid
zijn. Hij kan ervoor kiezen een
groot deel van zijn taken op dat
gebied te delegeren. Voorts kan
een pastor een werkvoorzitter
benoemen". De dienstencentra
geven in hun brief te kennen dat
ze graag hun medewerking wil
len verlenen aan het in overleg
ontwikkelen van dergelijke mo
dellen.
De priesterraad van het bis
dom Rotterdam adviseerde bis
schop Bar begin deze maand
eerst de „basis" te raadplegen al
vorens de nieuwe regeling in te
voeren.
Hervormde Kerk schenkt
twee ton voor bestrijding aids
in Afrika. De raad voor de zen
ding van de Nederlandse Her
vormde Kerk heeft twee ton be
schikbaar gesteld voor de pre
ventie en bestrijding van aids in
Afrika. Van het geld wordt onder
meer informatiemateriaal van de
Christian Medical Commission
van de Wereldraad van Kerken
gedrukt en verspreid. Een groot
deel van het bedrag wordt in
overleg met het Interkerkelijk
Medisch Coördinatie Secreta
riaat in Oegstgeest besteed aan
het sturen van steriele injecties
puiten en handschoenen.
Bedevaart uit dank dat
Bhagwan niet komt. De rooms-
katholieke parochie van Zwiefal-
ten in de Duitse deelstaat Baden
Württemberg heeft met een be
devaart uiting gegeven aan haar
dankbaarheid dat Bhagwan
Shree Rajneesh zich niet in het
dorp vestigt. De bhagwan-bewe-
ging kocht vorig jaar een hotel in
het dorp, maar protesten van de
inwoners brachten het gemeen
tebestuur ertoe het gebouw van
de beweging terug te kopen. Het
doel van de bedevaart was het
Zwitserse dorp Flüeli, waar de
heilige Nicolaas von Flue, de pa
troon van Zwitserland, wordt
vereerd.
Kritiek op beleid Wereld
raad van Kerken. Het beleid dat
de Wereldraad van Kerken
(WvK) voert in relatie tot de men
senrechten, heeft geen enkele
betekenis. De Wereldraad zet
zich soms in voor individuele ge
vallen, maar doet in het alge
meen heeft weinig op dit gebied.
Het van 1983 daterende docu
ment 'mensenrechten op de oe
cumenische agenda' van de We
reldraad heeft niet tot enige ver
betering van de mensenrechten
waar dan ook geleid.
Deze kritiek spuide dr. Mi
chael Bourdeaux, directeur van
het Engelse Instituut 'Keston
College' voor Bestudering van de
Godsdienst in Oost-Europa, gis
teren in Utrecht na afloop van
een beraad met vertegenwoordi
gers van de Nederlandse kerken
en vredesbewegingen over Oost-
Europa. Hij acht het in principe
een goede zaak dat de Wereld
raad inzake mensenrechten
kwesties contact opneemt met
de lidkerken in het betrokken
land. „In Zuid-Afrika werkt dat,
in Oost-Europa helaas niet", al
dus Bourdeaux.
Naar zijn mening zou de ge
loofwaardigheid van de Wereld
raad in het geding komen als het
Centrale Comité als hoogste be
stuurslichaam in 1989 zou verga
deren in Moskou, terwijl de Rus
sisch orthodoxe diaken Vladimir
Roesak nog gevangen zit. Roe
sak werd vorig najaar veroor
deeld tot zeven jaar werkkamp
en vijf jaar interne verbanning
wegens anti-Sowjet-propaganda.
Dr. Philip Walters, stafmede
werker van 'Keston College',
acht de kans klein dat de zes
Russische lidkerken door de
Sowjetregering gedwongen zul
len worden uit de Wereldraad te
treden, als de oecumenische be
weging zich meer met de men
senrechten zou bezighouden.
Afscheidsbijeenkomst. De
generale synode van de Neder
landse Hervormde Kerk belegt
op zaterdag 20 juni een bijeen
komst in de Utrechtse Domkerk
ter gelegenheid van het afscheid
van haar scriba dr. R.J. Mooi, in
die hoedanigheid secretaris-ge
neraal van de Nederlandse Her
vormde Kerk. Aan de afscheids
receptie gaat een kerkdienst (van
10.30 tot 11.30 uur) vooraf. De
dienst wordt door dr. Mooi zelf
geleid.
De scheidende secretaris-gene
raal bereikt in juli de pensioen
gerechtigde leeftijd. Mooi heeft
twintig jaar gewerkt voor de sy
node; in 1967 werd hij benoemd
tot secretaris voor algemene za
ken van de Nederlandse Her
vormde Kerk. Eerder was hij ge
meentepredikant in het Drentse
Vries, het Groningse Zuidwolde
en in Amsterdam-Buitenveldert.
Zeven jaar geleden volgde Mooi
de toenmalige secretaris-gene
raal dr. A.H. van den Heuvel op.
Nederlandse Hervormde
Kerk. Beroepen te Valkenburg/
Meerssen: J. Lugtigheid te Zeist;
beroepen te Wijk bij Duurstede
(hervormd-gereformeerd): J.
Roëll te Beek en Urmond/Ge-
leen-West, die dit beroep heeft
aangenomen. Aangenomen naar
streekgemeente Marne Ambt: T.
Buurma te Rheden.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt. Beroepen te Axel:
T. O. G. M. Bosma te Haarlem.
Gereformeerde Kerken. Be
roepen te Emmeloord: W. J. van
der Linde te Ede.
Gereformeerde Gemeenten.
Beroepen te Den Haag-Zuid en
te Kapelle/Biezelinge: C. G.
Vreugenhil, laatstelijk missio
nair predikant in Indonesië, wo
nende te Vlissingen.
