'Argentijns leger moet van
Pruisische cultuur verlost'
Oranjemuseum wil meer
bieden dan alleen franje
Ter Schure eist loyale' houding van
priesters
Minister Antonio Trocoli over moeizame weg naar verzoening
MAANDAG 18 MEI 198' M
fonsin ertoe gebracht heeft de ver
zoenende hand te reiken aan de mi
litairen tot de rang van luitenant
kolonel, die zich in de 'vuile oorlog'
ernstig hebben misdragen.
Puinhopen
„Ons probleem is, dat wij een
ontluikende democratie moeten
vestigen op de puinhopen van
meer dan 50 jaar autoritaire politie
ke cultuur. De versmelting van het
oude, dat niet wil afsterven, en het
nieuwe dat geboren wordt, is een
zeer moeilijk te besturen proces.
Het nieuwe Argentinië heeft veel
verdriet geërfd, veel haat en nijd.
Dat vond zijn oorsprong in de
links-intellectuele rebellie en het
daaruit ontstane, terrorisme van
het begin van de jaren '70. Dat
heeft een antwoord opgeroepen
van de toenmalige regering en spe
ciaal van de strijdkrachten, die pre
cies dezelfde methoden gingen ge
bruiken als de guerrilla van de
monteneros. Daardoor is een sfeer
van onderlinge haat ontstaan, die
tot dan vreemd was voor Argenti
nië.
„Toen wij in 1983 de verkiezings
campagne voerden, hebben wij
aan de Argentijnen beloofd de ver
antwoordelijken van die politiek
van onderdrukking te straffen. Wij
zeiden toen reeds dat wij daarbij
onderscheid zouden maken tussen
degenen die de macht hadden om
beslissingen te nemen over de ma
nier waarop het terrorisme moest
worden bestreden en degenen die
in hun taak beperkt waren tot het
uitvoeren van die bevelen. Daar
naast beloofden wij ook een derde
Argentinië zal overeenkomstig het jongste wetsontwerp
van Alfonsin nog slechts die militaire leiders voor het
gerecht brengen, die de ontwerpers waren van de metho
den die in de 'vuile oorlog' werden aangewend om de
links-intellectuele rebellie van de Montenoros uit te
roeien. Deze Argentijnse erkening van het befehl is be-
fehl, dat ook de procesgang na de Tweede Wereldoorlog
in Duitsland heeft bepaald, moet de eerste stap zijn op de
lange weg naar verzoening tussen leger en bevolking.
Jan van Beek en Max Snijders spraken met de Argentijn
se minister van binnenlandse zaken, dr. Antonio Trocoli,
over de toekomstige rol van het leger in Latijns-Ameri
kaanse landen in het algemeen en Argentinië in het bij
zonder.
door
Jan van Beek
en Max Snijders
„De hele militaire traditie en cul
tuur van de Latijnsamerikaanse
strijdkrachten moet veranderd
worden. De militairen moeten de
gedachte uit hun hoofd zetten dat
zij een politieke rol te vervullen
hebben. Zij moeten leren dat hun
wapens in dienst staan van het
volk en hen niet gegeven zijn om er
macht mee uit te oefenen en het
volk te knechten. Tot nu toe heeft
er een Pruisische tucht in de strijd
krachten van Argentinië geheerst,
die een blinde gehoorzaamheid op
legde aan lagere rangen ten opzich
te van de staven. Er zal nu een par
lementaire commissie worden in
gesteld die de modernisering van
de strijdkrachten gaat begeleiden".
Dr. Antonio Trocoli, minister
van binnenlandse zaken in de rege
ring van president Raoul Alfonsin,
ontvouwt de filosofie van presi
dent Alfonsin voor een verzoening
tussen volk en leger. Een leger dat,
met de rebellie in de twee kampe
menten in Cordoba en Buenos Ai
res tijdens de week voor Pasen, op
nieuw heeft aangetoond dat het
nog steeds een bedreiging vormt
voor de democratisch gekozen re
gering.
Misdaden
„Het leger heeft het vertrouwen
van de grote lagen van de bevol
king verloren", aldus Trocoli. „Dat
blijkt niet alleen uit onderzoeken,
maar ook uit het feit dat steeds
minder jongeren kiezen voor een
militaire loopbaan. Dat is geheel
tegengesteld aan de Argentijnse
traditie, volgens welke het leger,
de marine en de luchtmacht zeer
aantrekkelijk waren voor de Ar
gentijnse 'machos'. Het bekend-
worden van de duizenden misda
den tegen de mensheid die tijdens
de 'vuile oorlog' zijn begaan, heeft
de van oudsher onaantastbare po
sitie van de strijdkrachten dras
tisch ondergraven.
„De militaire staven en de poli
tieke leiders moeten zich gaan be
zinnen op een volledige omvor
ming van de gehele militaire struc
tuur. Dat wordt het werk van een
parlementaire commissie, die in de
komende weken door Alfonsin zal
worden ingesteld", aldis Trocoli.
Volgens hem „mag niet worden
vergeten dat alle staatsgrepen zo
wel een burgerlijk als een militair
karakter hadden. De uitvoering
was van de militairen, maar de
planning en de ideologie erachter
was van de burgers. Alle Argentij
nen dragen medeverantwoorde
lijkheid voor hun eigen geschiede-
Antonio Trocoli spreekt doce
rend over de traumatische ervarin
gen van zijn land in de laatste tien
jaar. Hij schetst met brede gebaren
de filosofie die de regering van Al-
categorie te vervolgen, die zich
schuldig had gemaakt aan misda
dige excessen"
Militaire tucht
„Na drie jaar van openbare pro
cessen zijn de leiders van de mili
taire dictatuur veroordeeld. De
hoogsten in rang tot levenslang.
Dat hoofdstuk is voor ons afgeslo
ten en daar zullen wij niet meer op
terugkomen. Veel andere proces
sen zijn nog aan de gang. Maar wij
moeten het tot onze schande er
kennen, dat het ons in die drie jaar
niet is gelukt om een juiste defini
tie te geven van de grenzen van de
militaire tucht en gehoorzaam
heid".
„Dat heeft de krijgsraad niet wil
len doen en dat hebben de recht
banken ook niet kunnen doen.
Kort na Pasen heeft de procureur-
generaal van de Hoge Raad voor de
eerste maal de moed gehad een
doctrine op te stellen over het op
volgen van de bevelen door militai
ren in de 'staat van oorlog' waarin
het land gewikkeld was. Het was
geen openlijke oorlog, het leger
was in 'actie', meestal in operaties
die zich in het geheim voltrokken".
„De Hoge Raad stelde vast dat zij
die geen beslissingsbevoegdheid
hadden, die niet de macht hadden
om de legitimiteit van de ontvan
gen bevelen te onderzoeken, deze
moesten uitvoeren. Daarvan zijn
vanzelfsprekend uitgezonderd al
len die zich schuldig hebben ge
maakt aan verkrachting, ontvoe
ring van mindeijarigen, diefstal,
roof en andere zaken die geen deel
uitmaakten van de militaire opera
ties".
„We hebben van deze uitspraak
van het hoogste rechtscollege in
ons land een wetsontwerp ge
maakt omdat volgens de Argen
tijnse rechtspraak anders alle pro
cessen die nog aan de gang zijn
zouden moeten worden doorgezet
tot in de Hoge Raad om aan die uit
spraak getoetst te worden. Dat zou
veel te veel tijd kosten, minstens
vele jaren. De wet is onmiddellijk
uitvoerbaar.
- Hebben de opstanden van de
militairen in Cordoba en Buenos
Aires van de Goede V/eek dit proces
versneld?
„Zeer zeker. Die rebellie mag
niet onderschat worden. Het land
heeft voor Pasen op de rand van
een totale burgeroorlog gebalan
ceerd. Maar dat neemt niet weg dat
de inhoud van de wet overeen
stemt met onze beloften tijdens de
verkiezingen van 1983. Als de mili
taire en civiele rechtbanken zich
eerder zouden hebben uitgespro
ken, dan had de rebellie waar
schijnlijk zelfs niet plaatsgevon
den en zou de regering niet ge
noodzaakt zijn geweest deze wet
thans uit te vaardigen. Het justitië
le apparaat heeft gefaald tot de Ho
ge Raad zelf ingreep".
- Iemand van een lagere rang,
die gemarteld heeft tijdens de ver
horen, mag zich toch niet kunnen
beroepen op het feit dat hij daar
bevel toe heeft gekregen? Martelen
dient toch niet te behoren tot de da
gelijkse praktijk van militairen en
politie?
„Wij zullen onze krijgswetten zo
danig herzien dat dit onmogelijk
moet worden. Wij zijn ons ervan
bewust dat door middel van deze
wet degenen die zich schuldig heb
ben gemaakt aan zeer ernstige za
ken, in vrijheid kunnen worden ge
steld. En dat stemt ons niet geluk
kig. Maar men mag niet vergeten
dat de strafrechtelijke verantwoor
delijkheid voor de schendingen
van de mensenrechten op de eerste
plaats liggen bij degenen die de
plannen en de methoden daartoe
hebben ontworpen en die de op
drachten hebben gegeven tot de
uitvoering daarvan. Zij hebben een
grote morele en psychologische
druk uitgeoefend op hun onderge
schikten, waardoor een aantal in
de waan heeft geleefd dat zij met
het uitvoeren van bevelen een
dienst aan het vaderland verleen
den".
„Dat zijn ook elementen geweest
die hebben meegespeeld bij de be
rechting van oorlogsmisdadigers
in Duitsland na de Tweede Wereld
oorlog. Daar zijn ook alleen de ver
antwoordelijke leiders veroordeeld
en niet de ondergeschikten, die
tenslotte toch de hele machinerie
van de exterminatie van de joden
hebben bediend en de uitvoerders
waren van de onderdrukking van
het verzet".
ijnse volk is de misdaden t
BAARN (GPD) - "Het is ontroe
rend om te zien wat de mensen
allemaal voor het museum over
hebben. Zonder al die positieve
reacties zou het Oranjemuseum
waarschijnlijk niet eens be
staan". Initiatiefnemer W. Veld-
huysen loopt trots door de lange,
lichte ruimte. In wat eeps een
donkere verwaarloosde machi-
neloods van de Nederlandse
Spoorwegen was, opent prins
Bernhard morgen in Baarn het
Oranjemuseum. Munten, schil
derijen, boeken, maquette's, al
les wat ook maar iets met het ko
ninklijk huis te maken heeft, is
er te zien.
Veldhuysen over het onstaan
van het museum: „De geschied-
schrijfster Thera Coppens, die
veel over het koninldijk huis
heeft geschreven, organiseerde
bustochten naar de koninklijke
wachtkamer van het station in
Baarn en naar paleis Soetsdijk.
Zij vond het eigenlijk jammer
dat er in Baarn niets meer te
doen was rond het koninklijk
huis. Dat heeft, samen met het
naderende vijftigjarig huwelijk
van het prinselijk paar en het feit
dat die loods al een paar jaar leeg
stond, de doorslag gegeven".
Veldhuysen mocht zijn plan
nen uiteen zetten voor de televi
sie (bij Veronica's Tineke) en het
gevolg was een 'hausse' aan reac
ties. „Voornamelijk van Oranje-
minnende mensen. De meesten
wilden iets schenken of iets in
bruikleen aan het museum ge
ven", aldus Veldhuysen. Toen
duidelijk werd dat er genoeg
spullen zouden zijn om een per
manente expositie in te richten,
is de verbouwing van de loods
begonnen. Er kwamen nieuwe,
statige deuren in de voorgevel,
een bordes voor de ingang en de
zestig meter lange ruimte werd
voorzien van een blauwe vloer en
helder witte wanden.
De collectie, die in glazen vitri
nes is opgesteld, komt in dit rus
tige interieur uitstekend tot zijn
recht. Veldhuysen: "In het begin
heb ik toch nog wel slapeloze
nachten gehad. Ik had het idee
dat de collectie geen body had, er
ontbraken nog veel essentiële
dingen. Het enige belangrijke
stuk dat we hadden, was een ma
quette van paleis Soestdijk. Die
is gemaakt als onderdeel van een
werklozenproject in Baarn en
ziet er prachtig uit. Maar naast
het paleis hadden we verder
niets. Pas toen de collectie werd
uitgebreid met een kopie van de
gouden koets, kon ik weer rustig
slapen. Toen had ik echt het idee
dat de tentoonstelling iets om
het lijf zou krijgen".
Enkele opvallende stukken
zijn onder andere twee stoelen
die oorspronkelijk in het paleis
op de Lange Voorhout in Den
Haag stonden. Die stoelen waren
in het bezit van een adellijke fa
milie en zijn door het museum
aangekocht. Verder is er een
schitterende kopie van de kro
ningsmantel te zien, een uniek
tinnen herdenkingsbord uit on
geveer 1700, twee bijzondere
scheepsvlaggen en natuurlijk
een heleboel 'oranje franje'. Ook
het slot Dillenburg, waar de ge
schiedenis van de Oranje's is be
gonnen, is inmiddels in minia
tuur in het museum te bewonde-
Veldhuysen is van plan om
speciale thematentoonstellingen
in het museum te organiseren.
Morgen gaat daarvan de eerste al
van start. In het laatste gedeelte
van het Oranjemuseum is dan
door de stichting Onderzoek Pre
dikaat Hofleverancier en Wapen
schilden een expositie ingericht
over de schilden die hofleveran
ciers door de eeuwen heen heb
ben gedragen. Het Oranjemu
seum toont enkele schilden
(waaronder een uit ongeveer
1860 van konihgin Sophie) en de
verklaringen die bij het predi
kaat hofleverancier hoorden.
Veldhuysen hoopt dat in de
toekomst voor de speciale expo
sities ook spullen uit het archief
van het koninklijk huis beschik
baar zuilen zijn. „We hebben nu
nog niets uit dat archief in onze
collectie. De archivarissen heb
ben echter wel hun medewer
king toegezegd. Die mensen zijn
ook al hier geweest. Als je echter
iets uit het koninklijk archief
wilt lenen, moet er toestemming
van een van de leden van het ko
ninklijk huis zijn. We willen ei
genlijk eerst de leden van de ko
ninklijke familie met het mu
seum in contact brengen en pro
beren of er iets voor het museum
kan worden geleend".
Volgens Veldhuysen is het mu
seum nog lang niet compleet: "Ik
denk dat we er nog meer historie
in moeten brengen. Nu zijn het
vooral de artikelen die de aan
dacht trekken. Het complete ver
haal van de Oranje's komt nog te
weinig aan bod. We hebben bij
voorbeeld heel weinig materiaal
over koningin Beatrix en ook de
vroegste Oranje-vorsten komen
niet veel bod. Als je die hele ge
schiedenis zou kunnen verbeel
den, kun je bijvoorbeeld ook
scholen interesseren. Nu komen
er toch vooral mensen op af die
van de oranjefranje houden. Dat
willen we in de toekomst veran
deren", aldus Veldhuysen.
Bij de officiële opening, mor
gen, onthult prins Bernhard een
steen waarin de datum staat ge
graveerd. Deze steen zal in de
voorgevel van de voormalige
loods worden gemetseld. Het
Oranjemuseum is te vinden aan
de Generaal van Heutzlaan nr. 7
in Baarn. Het is dagelijks ge
opend van 10 tot 17.00 uur, op
zondag van 12.00 tot 17.00 uur en
op maandag gesloten.
Ook de gouden koets is te bewonderen in het Oranje-museum.
(foto GPD)
„Een priester is oog en oor en
mond en hand van de bisschop.
Wat de bisschop zegt, zegt de
priester ook; wat de bisschop
doet, doet een priester ook."
Bisschop J.G. ter Schure van
Den Bosch heeft dit deken
H.C.A.M. Tops voorgehouden tij
dens de gesprekken die ertoe
leidden dat Tops per 1 april niet
werd herbenoemd tot deken van
Asten. Dit blijkt uit de preek van
Tops van 4 april, die is opgeno
men in „De Roerom", het (alter
natieve) nieuws-, service- en
communicatieblad ten dienste
van de parochies in het Bossche
bisdom.
Tops had twee jaar geleden als
woordvoerder van de 31 dekens
van het Bossche bisdom bij de
benoeming van Ter Schure in
Den Bosch gezegd dat deze be
noeming buiten de mensen van
het bisdom was om gegaan en
dat de nieuwe bisschop iets heel
anders wilde dan waaraan de de
kens in het bisdom werkten.
In de gesprekken met Tops
had Ter Schure hem gevraagd te
rug te trekken wat hij had gezegd
en uit te spreken dat hij zich toen
had vergist. „Ik zei dat ik dat
moeilijk kon: a. gesproken na
mens 31, dan ook teruggetrok
ken namens 31; b. wat wij toen
bedoelden, daar geloven wij nog
in."
Tops zegt verder te erkennen
dat een bisschop leiding geelt,
maar niet zo dat een priester en
kel zou herhalen, enkel een repe-
teermachine zou zijn. „Wij willen
telkens uitgaan van een grondig
vertrouwen in de waarde van ie
ders eigen geloven, levenserva
ring, levensweg en van de moge
lijkheden om deze ervaringen
met elkaar te delen. Bisschop
Ter Schure was het hier niet mee
eens en heeft mij daarom niet
herbenoemd," aldus Tops.
Hervormd werelddiaconaat
kritisch over beleid Israël. Wie
zich actief inzet voor de rechten
van de Palestijnen op de weste
lijke oever van de Jordaan en in
de Gazastrook behoeft zich niet
te laten aanpraten dat hij daar
mee de joodse staat ter discussie
stelt. Daar is geen sprake van, die
joodse staat is juist het adres van
zijn protest. Erkenning en eer
biediging van de joodse staat
binnen de grenzen van 1967 bete
kent geenszins erkenning van de
overheersing door deze staat van
aangrenzende gebieden.
Dat schrijft de commissie we
relddiaconaat van de Generale
Diaconale Raad (GDR) van de
Nederlandse Hervormde Kerk in
haar beleidsnota over het Mid
den-Oosten. „Als het werelddia
conaat ergens te hulp moet
springen om rechteloos gewor
den mensen steun en moed te ge
ven, dan is het wel op de westelij
ke Jordaanoever en in de Gaza
strook", aldus de commissie. Zij
stelt dat de betrokkenheid van
de kerk bij Israël „onopgeef-
baar" is, maar ook kritisch mag
en moet zijn. „De kerk moet zich
hoeden voor een ideologische so
lidariteit met Israël, waarin Is
raël en zijn politiek bij voorbaat
boven iedere vorm van kritiek
verheven zijn".
Vier maanden geëist tegen
Goerees. De procureur-generaal
bij het gerechtshof in Arnhem,
mr. F. Boerwinkel, heeft in hoger
beroep tegen het evangeliste
nechtpaar Jenny en Lucas Goe-
ree vier maanden onvoorwaarde
lijke gevangenisstraf geëist. Het
is volgens mr. Boerwinkel zon
neklaar dat de opvattingen in de
nummers 10 en 12 van het blad
Evan kwetsend en grievend zijn
voor de joodse gemeenschap en
daarmee het voortbestaan en de
integriteit van het joodse volk op
het spel hebben gezet. Verder
heeft het echtpaar redelijkerwijs
kunnen vermoeden dat er van
belediging sprake was. Omdat
hij geen andere mogelijkheid
zag, heeft mr. Boerwinkel de
zwaarste straf opgelegd, name
lijk een onvoorwaardelijke vrij
heidsstraf voor zowel Jenny als
Lucas Goeree.
Vorig jaar eiste de officier van
justitie bij de rechtbank in Zwol
le, mr. S. van Gend, eveneens
vier maanden onvoorwaardelijke
gevangenisstraf tegen beide ech
telieden. De rechtbank achtte
het echtpaar weliswaar schuldig
aan belediging van de joodse be
volkingsgroep, maar legde geen
straf op. Tegen dit vonnis is mr.
Van Gend in beroep gegaan.
Anglicaanse bisschoppen:
stemadvies tegen Thatcher. Een
groep anglicaanse bisschoppen
heeft een aantal richtlijnen voor
de komende verkiezingen voor
het Lagerhuis gepubliceerd,
waarin het sociaal-economisch
beleid van de regering-Thatcher
wordt afgewezen. De „de stede
lijke bisschoppengroep", zoals
ze zich noemt, roept alle christe
nen op zich bij het uitbrengen
van hun stem te laten leiden door
christelijke opvattingen.
De bisschoppen noemen de
conservatieve partij niet bij
naam, maar uit de manier waar
op de richtlijnen zijn geformu
leerd, wordt duidelijk dat de
groep onder leiding van bis
schop David Sheppard van Li
verpool het beleid van de conser
vatieve regering van de hand
wijst.
Nederlandse Hervormde
Kerk. Beroepen te De Bilt: J. H.
Hoeket te Enkhuizen. Aangeno
men naar Waddinxveen, deelge
meente Emanuelkerk: A. A. van
Houwelingen te Grijpskerk.
Aangenomen naar Putten: A.
Visser te Wierden, die bedankte
voor Moerkapelle. Aangenomen
naar Bloemendaal, toezegging:
drs. R. van den Beid te Maas
tricht.
Gereformeerde Kerken. Be
roepen te Winschoten: drs. I. J.
den Boer te Schermerhorn. Aan
genomen naar Hilversum, bei
den parttime: mevrouw drs. H.
A. Weimar, kandidate te Amster-
dam en mevrouw drs. J. W. van
der Zaag, kandidate te Amster
dam. Beroepbaar: mevrouw drs.
1. van Weijen, R. Feithstraat 37 II,
1054 TW Amsterdam.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt. Bedankt voor Ureterp,
tweede predikantsplaats: C. van
Breemén te Avereest-Dedems-
vaart.
Christelijke Gereformeerde
Kerken. Beroepen te 's-Graven-
zande: H. J. T. Velema te Dok-
kum.
Gereformeerde Gemeenten.
Beroepen te Enkhuizen en te
Vlissingen: C. G. Vreugdenhil,
laatstelijk missionair predikant
in Indonesië, wonende te Vlis
singen. Beroepen te Oud-Beijer-
land: B. van der Heiden te Woer
den.
Bedankt voor Krimpen aan
den IJssel: A. Bac te Bodegra
ven.
Tweetal te Apeldoorn: J. Mijn-
ders te Veenendaal en C. G.
Vreugdenhil, laatstelijk missio
nair predikant in Indonesië, wo
nende te Vlissingen.
Tweetal te Kapelle/Biezelinge:
B. van der Heiden te Woerden en
C. G. Vreugdenhil, laatstelijk
missionair predikant in Indone
sië, wonende te Vlissingen.
Tweetal te Middelburg-Cen
trum: Chr. van der Poel te Yerse-
ke en C. G. Vreugdenhil, laatste
missionair predikant in Indon-
sië, wonende te Vlissingen.
Oud Gereformeerde Gemeen
ten in Nederland. Bedankt voor
Scheveningen: A. D. Muilwijk te
Dordrecht.
Doopsgezinde Broederschap.
Beroepen te Ouddorp: J. Smink,
laatstelijk predikant van de Kerk
van de Nazarenen te Rotterdam,
wonende te Barendrecht, die dit
beroep heeft aangenomen.
