Bonn voelt zich
in steek gelaten
Staatsgreep op Fiji verrast buurlanden
Aanmaning voor Mandela
Bij NAVO-overleg in Noorwegen
Nazivlag ontvouwd in
parlement Oostenrijk
Journalisten uitgewezen
Verzoek om geld aan
koning Fahd ontkend
\bor een ander
kunnen uw boeken nog
waaide hebben.
De Slegte
Deze bank bijvoorbeeld, maar dan..
perida®
VRIJDAG 15 MEI 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
STAVANGER - De Westduitse minister van defensie Manfred Wörner heeft gisteren zijn
Nederlandse en Belgische collega's gepolst over de bereidheid nucleaire korte afstands
raketten in Nederland en België te plaatsen.
Dat zou een aantal van de nu in de Bondsrepubliek opgestelde Pershings IA kunnen
betreffen, maar ook eventuelè andere korte-afstandsraketten, indien het niet komt tot
een akkoord met de Russen over de volledige verwijdering daarvan.
WENEN (AP) - Het debat in het
Oostenrijkse parlement over het
oorlogsverleden van president
Kurt Waldheim is gistermiddag ge
schorst, nadat een van de afgevaar
digden onder luide protesten een
hakenkruisvlag had ontvouwd.
De groene parlementariër And
reas Wable haalde de een meter
grote vlag tevoorschijn om te pro
testeren tegen het nazi-verleden
van Waldheim. Daarop ontstond
een zodanig tumult dat voorzitter
Leopold Gratz zich gedwongen
voelde de zitting te schorsen.
Wable riep in het parlement dat
het een ramp was dat de president
van het land onder de nazi-vlag
had gediend. „Ik zal mij niet ver
ontschuldigen," zei hij. „Ik schaam
mij voor iedereen die niet met de
volle waarheid van ons verleden
wil leven en ik schaam mij ook
voor onze president."
Het parlement debatteerde over
het Amerikaanse besluit de gren-
Waldheim te sluiten. Mi-
nister van buitenlandse zaken
Alois Mock zei tijdens dat debat
dat de Amerikanen zelf blijkbaar
niet met het verleden hebben afge
rekend.
Een grote meerderheid van het
parlement aanvaardde naderhand
een motie waarin steun wordt uit
gesproken voor de in opspraak ge
raakte Waldheim. Van de 183 parle
mentsleden stemden slechts de
achtGroenen' tegen de motie.
De aangenomen motie vraagt de
regering „de president te steunen
in zijn acties tegen ongerechtvaar-
Maar zowel de Nederlandse minis
ter Van Eekelen als zijn Belgische
ambtgenoot De Donnea lieten gis
teren blijken daar niets voor te voe
len. „Wörner heeft daar inderdaad
op gezinspeeld", zei Van Eekelen.
Maar hij noemde de suggestie dat
Nederland een aantal Pershing-ra-
ketten van Duitsland zou overne
men 'onzinnig'.
door
Hans de Bruijn
Wömers opmerkelijke verzoek is
het directe gevolg van de onbe
haaglijke situatie waarin West-
Duitsland terecht denkt te komen,
wanneer Amerikanen en Russen
het straks wellicht eens worden
over de verwijdering van alle mid
dellange- en korte-afstandsraket
ten uit Europa, en mogelijk zelfs
uit de hele wereld.
Alle, behalve dan de in Duitse
handen zijnde maar met Ameri
kaanse atoomkoppen uitgeruste
Pershings IA. De NAVO heeft uit
gesproken dat die wapens buiten
elk ontwapeningsakkoord met de
Russen moeten blijven. Zij gelden
als wapens van 'derde landen' en in
Genève wordt alleen onderhan
deld over Amerikaanse en Russi
sche raketten.
Twijfel
Als dë Russen die redenering ac
cepteren - en over de bereidheid
daartoe bestaat enige twijfel - dan
is wel het gevolg dat de Bondsre
publiek straks wellicht als enige
NAVO-land beschikt over raketten
die met hun bereik van 720 km. een
flink deel van het Warschaupakt
kunnen bestrijken.
Als de Amerikanen en Russen
het in Genève eens worden over
het afschaffen van alle raketten
voor de middellange- en korte af
stand (bereik van 500 tot 5000 kilo
meter), dan vrezen de Duitsers
voor de overmacht aan raketten
met een bereik van minder dan 500
kilometer. De Russen hebben in
die categorie 650 SCUD-B-raket-
ten, de NAVO niets.
De NAVO-strategie van het aan
gepaste antwoord komt daar vol
gens Wörner - en veel militairen -
mee op de tocht te staan. Daarom
vindt hij de verwijdering van alle
korte-afstandsraketten niet zo'n
goed idee. Naar zijn mening is het
beter om de NAVO meer raketten
voor de korte afstand te geven, zo
dat het afschrikkingsevenwicht
hersteld wordt. De Pershings IA
zijn daarvoor niet zo geschikt.
Chantage
De Britse politie heeft vier men
sen aangehouden in verband met
een poging tot chantage van de re
gering van Cyprus. Volgens zegs
lieden bij de politie hadden de vier
gedreigd het chemische vergif dio
xine los te laten boven Cyprus ten
zij de Cyprische regering 15 mil
joen dollar zou betalen. Na een zes
weken durend onderzoek op ver
zoek van de regering van Cyprus
arresteerde Scotland Yard in Lon
den twee mannen en twee vrou
wen. Cyprus heeft het verlangde
bedrag niet betaald.
Maar ook die zouden in West-
Duitsland gestationeerd moeten
worden, omdat hun bereik per de
finitie te kort is om vanuit bijvoor
beeld Nederland Oost-Polen te
kunnen raken. Bovendien zal ge
bruik van dergelijke raketten vrij
wel altijd boven Duits (Oost- dan
wel West-) grondgebied plaatsvin
den. In alle gevallen zitten de Duit-
-Minister Wörner - zwakke positie
foto AP).
sers dus met de zwarte piet, ten be
hoeve van een onderhandelings
succes van de Amerikanen, terwijl
Nederland, België en Italië dankzij
het afzien van de kruisraketten de
nucleaire dans ontspringen.
Daarom is het niet onbegrijpelijk
dat Wörner probeert deze landen
een deel van de last te laten dragen.
Geheel conform de ook gisteren in
Stavanger weer door alle NAVO-le-
den uitgesproken overtuiging dat
alle lidstaten een deel van de nu
cleaire verdediging op zich moeten
Maar Wörner is nu door de NA-
VO-bondgenoten in de steek gela
ten. Vroeger dan hij had verwacht
en gehoopt hebben die zich giste
ren in Stavanger uitgesproken
voor de volledige dubbele nul-op
tie.
Nu de bondgenoten zich zo eens
gezind hebben uitgesproken voor
het maximaal haalbare resultaat
aan de Geneefse onderhandelings
tafels, kan de Bondsregering op 28
mei nauwelijks meer anders doen
dan zich daarbij aansluiten. Want
om de uitspraak van bondskanse
lier Kohls defensie-adviseur Rue-
he, dat West-Duitsland wel eens uit
de NAVO zou kunnen stappen, is
in Stavanger alleen maar smakelijk
gelachen.
-JOHANNESBURG (Rtr/UPI) - De
Zuidafrikaanse regering heeft gis
teren twee verslaggevers van de
Britse televisie opdracht gegeven
het land te verlaten. Zuidafrikaan
se kranten, die regeringskringen
aanhalen, voorspellen een nieuw
offensief van de regering tegen
buitenlandse correspondenten, de
Zuidafrikaanse "alternatieve"
kranten, zwarte vakbonden, libera
le universiteiten en andere anti-
apartheidsorganisaties. Sinds de
ruk naar rechts in de blanke ver
kiezingen van vorige week zijn de
autoriteiten harder gaan optreden.
President Pieter Botha heeft de
verkiezingsuitslag aangegrepen als
een mandaat om op te treden tegen
"buitenparlementaire oppositie".
Michael Buerk van de BBC en
Peter Sharp van de omroep ITN
kregen van het ministerie van bin
nenlandse zaken te horen dat ze
Zuid-Afrika moeten verlaten als
eind deze maand hun werkvergun
ning afloopt. Sinds de afkondiging
van de noodtoestand in juni 1986
heeft Zuid-Afrika in totaal negen
buitenlandse correspondenten uit
gewezen. Het ministerie van bin
nenlandse zaken wilde geen rede
nen opgeven voor de uitwijzing
van Buerk en Sharp. De twee ver
slaggevers kregen vorige maand
een berisping van de autoriteiten
omdat de BBC en ITN beelden
hadden uitgezonden van studen
tendemonstraties aan de Universi
teit van Kaapstad, waar de politie
met zwepen en hagel optrad tegen
betogers.
Volgens de autoriteiten beteken
den de opnamen een schending
van het verbod op berichtgeving
over het optreden van leger en po
litie. Maar kort tevoren had het ge
rechtshof van Natal dit verbod on
geldig verklaard. De regering heeft
beroep aangetekend tegen de uit
spraak van het gerechtshof. Han
gende de behandeling in hoger be
roep is het verbod volgens veel ju
risten opgeschort, maar volgens de
autoriteiten is het verbod op be
richtgeving nog steeds rechtsgel
dig.
digde beschuldigingen". De reso
lutie is het resultaat van een com
promis tussen socialisten en con
servatieven in het parlement.
Laatstgenoemden wilden aanvan
kelijk dat de regering zelf initiatie
ven zou ontplooien om Waldheim
te beschermen. Met de resolutie
spreekt het parlement zich tevens
uit tegen „elke vorm van antisemi
tisme of andere vormen van reli
gieuze, politieke of raciale discri
minatie".
Gisteravond werd in Wenen een
communiqué uitgegeven door drie
Oostenrijkse deskundigen op het
gebied van de krijgsgeschiedenis
die vorige week naspeuringen heb
ben gedaan in Belgrado.
"Er is geen enkel bewijs dat pre
sident Waldheim betrokken is ge
weest bij vergeldingsmaatregelen
tegen verzetsstrijders of tegen jo
den, krijgsgevangenen of deser
teurs," zo luidde hun conclusie.
De drie ondertekenaars van het
communiqué- Felix Ermacora, af
gevaardigde vah de Volkspartij en
hoogleraar Internationaal Recht;
Kurt Peball, directeur van het
Rijksarchief en Manfred Rauchen-
steiner, krijgsgeschiedkundige -
zeggen dat zij in Belgrado de volle
dige steun van de Joegoslavische
autoriteiten genoten bij het raad
plegen van archieven.
Volgens de deskundigen, die een
rapport aanboden aan kanselier
Vranitzky, is er geen document ge
vonden waaruit zou zijn gebleken
dat Waldheim bevoegdheid tot het
geven van bevelen had.
WASHINGTON (AP) - De
lige Amerikaanse adviseur voor
nationale veiligheid, Robert
McFarlane, heeft gisteren voor de
Congrescommissie die de Iran-af-
faire onderzoekt ontkend dat hij
tijdens een geheime ontmoeting
met de Saoedische koning Fahd
heeft gevraagd om geld voor de Ni
caraguaanse Contra's, zoals eerder
door de Washington Post was ge
meld.
De krant schreef gisteren uit wel
ingelichte diplomatieke bronnen
te hebben vernomen dat deze ont
moeting in 1985 zou hebben plaats
gevonden in de woning van de Sa
oedische ambassadeur in Virginia.
McFarlane zou de koning hier ge
vraagd hebben om een bedrag van
15 miljoen dollar voor de Contra's.
Hij verklaarde gisteren zich niets
van zo'n ontmoeting te kunnen
herinneren.
Hij ontkende eveneens dat hij tij
dens zijn bezoek aan Teheran in
1986 Iran geheime inlichtingen had
aangeboden in ruil voor de Iraanse
toezegging dat zij zouden afzien
van het doorspelen van Ameri
kaanse geheimen naar de Sowjet-
Unie.
Deze geheime informatie hadden
de Iraniërs door martelingen we
ten te ontfutselen aan William
Buckley, het voormalige hoofd van
de Amerikaanse inlichtingen
dienst CIA in Beiroet. Buckley
werd indertijd in Beiroet ontvoerd
en is waarschijnlijk overleden aan
de gevolgen van martelingen.
Het was de vierde en laatste dag
van McFarlane's verhoor door de
commissie. Hij zei dat president
Ronald Reagan dikwijls had ge
zegd dat de VS een lange traditie
hebben van het verlenen van steun
aan „vrijheidstrijders" en dat dit
een goede zaak is. Maar dit wil nog
niet zeggen dat de president hem
of wie dan ook aanzette of toestem
ming gaf voor het ondernemen van
activiteiten die in strijd zijn met de
wet, aldus McFarlane.
De Miami Herald meldde giste
ren dat naaste medewerkers van de
gepensioneerde luchtmachtgene-
raal Richard Secord hebben gepro
beerd een grote lading Oost-Euro-
pese wapens ter waarde van 1,5
miljoen dollar te kopen, die in Pa
nama in beslag was genomen. De
wapens zouden naar de Contra's
moeten worden gezonden. De
krant schreef deze informatie te
hebben verkregen van David Dun
can, een wapenhandelaar uit Mia-
ADVERTENTIE
SEOUL (AP) - In Zuid-Korea zijn gisteren voor de vierde achtereenvol
gende dag studentenbetogingen gehouden tegen de regering van presi
dent Chun Doo-hwan. Bij zeker vier universiteiten in de hoofdstad Seoul
kwam het tot botsingen tussen studenten en politie, waarbij de studenten
stenen en brandbommen gooiden (foto ANP), terwijl de politie pantserwa
gens en wapenstokken gebruikte om hen te verspreiden.
Ongeveer 2.000 stenen en brandbommen gooiende studenten die pro
beerden het terrein van de Korea-universiteit te verlaten om de stad in te
trekken werden herhaaldelijk door de politie met traangas teruggedre
ven. Een pantserwagen waarmee de politie de campus op wilde komen
werd door de studenten met fakkels in brand gestoken.
„We moeten opstaan tegen de dictatuur en zijn buitenlandse helpers om
een democratische volksregering te krijgen," verklaarde een studentenlei
der onder grote bijval van zijn gehoor. Het studentenverzet richt zich ook
tegen de Verenigde Staten, die ervan worden beschuldigd Chun in het
zadel te houden.
Ook vanuit verschillende provinciesteden werden botsingen gemeld tus
sen studenten en politie.
In de meeste gevallen neemt De Slegte
ze dan ook gtaag van u over.
Kijk maar eens wat wij op die manier
allemaal in huis kregen!
I Daar wordt een lezer beter van.
Breestraac 73. Leiden.Tel. 071-122007
ADVERTENTTF.
D Wat hoger D Ietsje zachter D Een beetje lager
D Wat harder D Ietsje smaller D Een stukje breder
Als u met van massaprodukien houdt bent u bij Perida aan het juiste
adres. Omdat Perida de vormgevers èn de rnakers van zitmeubelen zijn kunt
u uw bank of stoel laten aanpassen naar eigen idee. Dat is geen kostbare zaak,
omdat u rechtstreeks van de makers koopt betaalt u toch al zo'n 30?ó minder
dan in. de winkel. Bel voor documentatie: 02508 -10 44.
Showroom open: ma t/m za 10.00-17.00 uur
KROMME SPIERINGWEG S65,
BIJ DE MAKERS ZELF IS MAATWERK NIET DUUR
JOHANNESBURG (GPD) - Een
groot aantal zwarte anti-apart-
heidsactivisten in Soweto, onder
wie Winnie Mandela, is gisteren te
verstaan gegeven dat zij binnen
een week de huur moeten voldoen.
Blijven zij in gebreke, dan zullen
zij hun huizen in de zwarte miljoe
nenstad bij Johannesburg moeten
verlaten.
Sinds 1984 weigeren duizenden
zwarte gezinnen hun huur te beta
len. Eerst uit protest tegen huur
verhogingen, maar sinds de invoe
ring van de noodtoestand vorig
jaar ook uit politieke overwegin
gen. Alleen al in Soweto zou de
huurachterstand meer dan 70 mil
joen gulden bedragen. Herhaalde
lijk zijn er de afgelopen twee jaar
acties ondernomen om huurweige-
raars uit hun huizen te zetten. Bij
de onlusten die hieruit voorvloei
den zijn tientallen personen om het
leven gekomen.
Boodschap
De ontvoerders van de vier pro
fessoren van de Amerikaanse uni
versiteit in Beiroet hqbben giste
ren een videoband vrijgegeven met
opnamen van één van hun gegijzel
den, Alan Steen, van wie begin
april werd gemeld dat hij zwaar
ziek was en nog maar kort te leven
had. Steen verklaarde dat zijn ont
voerders, de Islamitische Jihad
voor de Bevrijding van Palestina,
zijn leven hadden gered. Hij her
haalde tevens de eisen van zijn ont
voerders dat Israël 400 Arabische
gevangenen moet laten gaan in ruil
voor de vrijlating van de vier gegij
zelden.
Bomaanslag
Een bomexplosie in een bussta
tion in de Pakistaanse stad Pesha
war heeft gisteren een passagiers-
bus aan stukken gereten en vier
doden en 32 gewonden veroor
zaakt onder de inzittenden. Een
dag eerder ontploften op verschil
lende plaatsen in Peshawar drie
kleine bommen, waarvan één bij
een ziekenhuis voor Afghaanse
vluchtelingen. Pesh'awar biedt on
derdak aan meer dan een miljoen
Afghaanse vluchtelingen. De ver
antwoordelijkheid voor de aanslag
van gisteren is nog niet opgeeist.
SYDNEY - In de 17 jaar dat de ei
landenstaat Fiji onafhankelijk is
van Groot-Brittannië heeft het
land zich bewezen als een stand
vastig, invloedrijk land met een
jonge maar stevige democratische
traditie. Het is daarom des te op
merkelijker dat er een militaire
coup heeft plaatsgevonden, waar
bij overigens geen bloed vloeide.
Fiji stond bekend als een model
staat met een goed werkend parle
mentair systeem. Hoewel lange tijd
één man de politieke wereld in de
715.000 inwoners tellende archipel
domineerde, oud-premier Ratu Sir
Kamisese Mara, was er wel sprake
van een democratisch systeem.
door
Richard Bill
Verkiezingen zijn er altijd zonder
onregelmatigheden,verlopen. Ook
die van 11 april jongstleden toen
Mara een nederlaag leed en Timoci
Bavadra aan de macht kwam. Mara
leidde Fiji sinds 1970 en de VS en
andere Westerse landen verloren
met hem een trouwe aanhanger.
Er is nu een voorlopige regering
gevormd, waarin ook Mara zitting
heeft genomen op uitnodiging van
coupleider kolonel-luitenant Siti-
veni Rabuka. Mara zei dat hij zit-
Coupleider Rabuka.
ting heeft genomen in het 16 leden
tellende kabinet omdat zoals hij zei
mijn land lijkt te...eh. heeft
hulp nodig." Hij zei een uur van te
voren op de hoogte te zijn gebracht
van de staatsgreep.
Niet-gebonden
Bavadra voerde een geheel ande
re politiek dan Mara. Hij wilde aan
sluiting bij de organisatie van niet-
gebonden landen en was een trouw
volgeling van het Nieuwzeelandse
beleid om oorlogsbodems die ge
schikt zijn voor nucleaire bewape
ning of door kernenergie worden
aangedreven in de Stille Oceaan te
verbieden. Zoals bekend is deze
houding met name voor de Ver
enigde Staten een gruwel.
Maar Bavadra zag in dit buiten
landse beleid niet de belangrijkste
taak omdat hij de portefeuille van
buitenlandse zaken aan een oner
varen Indiër gaf, Krishna Datt. Ba
vadra besteedde meer aandacht
aan het bestrijden van de 10 pro
cent werkloosheid, aan onderwijs
en huisvesting. Als arts en gezins
planning-deskundige (met 11 kin
deren), kwam hij op voor de armen
en onderdrukten in Fiji.
Bavadra leidde een coalitie van
de net tot wasdom gekomen Arbei
derspartij en de door Indiërs gedo
mineerde Nationale Federatie Par
tij. Critici beweerden dat hij de In
diërs voortrok. Nadat hij zeven In
diërs had benoemd in zijn elf leden
tellende kernkabinet volgden anti-
regeringsdemonstraties die door
Fiji'ers werden aangevoerd.
Daarna bleef het onrustig. Vori
ge week werd een voormalige mi
nister aangeklaagd wegens oprui
ing en aanstichting van rassenge-
weld en aan de vooravond van de
coup werd een senator gearres
teerd in verband met een brand
stichting op het ministerie van jus
titie.
Buurlanden
Toch heeft de staatsgreep vele
leiders in de buurlanden volkomen
verrast. Het is de eerste keer dat er
in het Stille-Oceaangebied een
coup plaatsvindt. Nieuw-Zeeland
en Australië hebben laten weten
dat zij niets met de nieuwe mach
thebbers te maken willen hebben.
Ook de secretaris-generaal van
het Gemenebest, Shridath Ram
phal, heeft laten weten de coup te
betreuren. De Britse minister van
buitenlandse zaken sir Geoffrey
Howe verklaarde dat de Britse re
gering hoopt op een „spoedig her
stel van de parlementaire democra
tie en van de constitutionele rege
ring op de Fiji-eilanden".
De gouverneur-generaal in Fiji,
de vertegenwoordiger van de Brit
se vorstin in het Gemenebestland,
heeft de uitvoerende macht in han
den genomen en de noodtoestand
uitgeroepen. De voorlopige rege
ring die gevormd is onder leiding
van luitenant-kolonel Rabuka zal
een nieuwe grondwet voorberei
den en nieuwe verkiezingen uit
schrijven.
De afgezette Bavadra heeft laten
weten dat hij en zijn ministers
niets is overkomen. Bavadra heeft
ontkend dat hij van plan was om
het leger in te zetten om de onlus
ten die na de verkiezingen ontston
den te smoren, zoals Rabuka had
beweerd.
Dat Winnie Mandela, de vrouw
van de tot levenslang veroordeelde
ANC-leider Nelson Mandela, een
aanmaning heeft ontvangen komt
enigszins als een verrassing. De
zwarte gemeenteraad van Soweto
verweet haar onlangs ondanks de
oproep tot een boycot de huur ge
woon door te hebben betaald. Uit
de aanmaning die zij gisterochtend
ontving, blijkt nu dat zij een ach
terstand van bijna 700 rand heeft.
Mandela staat overigens nog
steeds ter discussie. Er is grote op
schudding ontstaan over haar
nieuwe woning in het hartje van
Soweto. Met name de Zuidafri
kaanse regeringsgetrouwe pers
heeft ruim aandacht besteed aan
deze immense en zeer luxueus uit
gevoerde woning, die naar verluid
700.000 rand heeft gekost. Het huis
heeft een zwembad, een zevental
slaapkamers, twee studeerkamers,
een televisiekamer en een ruime
vergaderzaal.
"Winnie Mandela heeft de bouw
van het huis echter verdedigd met
het argument, dat het gedeeltelijk
is betaald uit de opbrengsten van
haar autobiografie 'Part of my
Soul'. Dit boek is in Zuid-Afrika
verboden, maar is met groot succes
in vele landen verschenen. „Het
huis moet een symbool zijn voor ie
dereen in Soweto, dat zwarte men
sen dezelfde rechten en mogelijk
heden moeten hebben", zo heeft zij
verklaard.
Behalve Mandela kregen ook Al-
bertina Sisulu, de hoogbejaarde
schrijfster Ellen Kuzwayo en de
voorzitter van het burgerrechten-
comité in Soweto, Nthato Motlana,
een aanmaning van de Zuidafri
kaanse overheid in de bus. Sisulu,
presidente van de multi-raciale an
ti-apartheidsorganisatie UDF,
moet binnen een week haar huu
rachterstand betalen. Haar woning
is al enige maanden afgesneden
van elektriciteit.
Beroerte
Karmenu Mifsud Bonnici, die
vorige week aftrad als premier van
Malta na een verkiezingsnederlaag,
is in de afgelopen nacht getroffen
door een beroerte. Dat hebben
woordvoerders van zijn socialisti
sche partij bekend gemaakt.
