Rederijen willen
snel maatregelen
Oplossing voor het
overschot aan mest
Personeel bezet brouwerij
Vooral illegale gastarbeiders worden uitgebuit
Nieuw poging stukgoed
personeel weg te werken
Problemen over gebruik
Kanaaltunnel opgelost
Japan voert
Honda's in
uit Italië
WOENSDAG 13 MEI 1987
PAGINA 7
AMSTERDAM (GPD) - Het teveel
aan mest hoeft niet langer een pro
bleem te zijn. Het in Utrecht geves
tigde bedrijf Waste Treatment Sys
tems (WTS) introduceerde gisteren
in Amsterdam een methode om op
een economisch aantrekkelijke
manier van het gigantische over
schot van twaalf miljoen kubieke
meter drijfmest per jaar af te ko-
'Voortbestaan deel zeescheepvaart op het spel'
DEN HAAG (GPD/ANP) - Volgens de Nederlandse rederijen staat het voortbestaan van
de Nederlandse zeescheepvaart op het spel. Ze boden daarom gisteren regering en parle
ment een nota aan, waarin wordt bepleit snel een aantal maatregelen te nemen om de Verenigde staten hêrifhët zógëhê"
zeescheepvaart te kunnen behouden.
De rederijen willen ondermeer e
groot deel van de 7500 scheepsge-
7500 gezellen zouden via natuurlijk
verloop kunnen worden vervan-
zellen vervangen door goedkope gen. Gedwongen ontslagen
Aziatische matrozen. Volgens de den niet uitgesloten, maar de rede-
reders is dat de enige mogelijkheid rijen zeggen dat het beter is een
i Nederlandse handelsvloot paar mensen te ontslaan dan dat er
landen door bijvoorbeeld een geza
menlijke oplossing te vinden voor
de overcapaciteit.
WTS is een gezamenlijke onder
neming van de Van Wijnen Groep,
een bouwonderneming uit Dor
drecht, en van het Canadeese olie
concern Bow-Valley. Deze laatste
is uitvinder van het zogeheten Ver-
Tech System. WTS heeft voor
West-Europa de licentierechten
van de vinding.
Het systeem in in wezen erg een
voudig en milieuvriendelijk. In de
ten Vertech-systeem al achttien
maanden onder toezicht van de
overheid tot tevredenheid proefge
draaid. Bij deze installatie is een
onder leiding van het mi
nisterie van landbouw op bezoek
geweest. Over de techniek was de
ze delegatie enthousiast. In Neder
land ('Ergens in het midden') gaat
volgens K.Heerema van WTS vrij
wel zeker nog dit jaar de eerste spa
de de grond in voor de bouw van
een proeffabriek met een verwer
kingscapaciteit van 300.000 kubie
ke meter mest per jaar. .Verwer
king volgens onze methode kost
maximaal twintig gulden per ku
bieke meter. Volgens sommige be
rekeningen kan het zelfs voor niks
omdat de verkoop van de reststof
fen de kosten in sommige gevallen
kan dekken", aldus K. de Leeuw,
directeur van de Van Wijnen
Groep.
in stand te houden. Door besparin- voor niemand r
gen op de bemanningskosten kan
de concurrentiepositie van de re
derijen worden verbeterd.
De Koninklijke Nederlandse Re
dersvereniging (KNRV) en de Ver
eniging van Nederlandse Reders in
de Kleine Handelsvaart (VNRK)
hebben gisteren in een brief aan de
Tweede Kamer gevraagd om de
wettelijke regeling dat gezellen al
leen volgens de Nederlandse cao
salaris mogen worden uitbetaald,
ongedaan te maken. Volgende
week debatteert de Tweede Kamer
over de toekomst van de zee
scheepvaart.
De redersverenigingen stellen
r werk i
Het voortbestaan van de Neder
landse zeescheepvaart staat op het
spel, zeggen de rederijen. Het afge
lopen jaar zijn al twintig grote han
delsschepen, veertig kleine han
delsvaartuigen en twintig moderne
off-shoreschepen uitgevlagd of
verkocht. Als deze tendens zich
voortzet, komt de positie van Ne
derland als zeevarende natie, als
havenstaat en als Europees distri
butiecentrum in gevaar.
Verder stellen de redersvereni
gingen voor om de omvang van de
bemanning met vijf tot tien pro
cent te verminderen door een vol
ledige benutting van de mogelijk-
dat de Nederlandse zeescheep- heden die de nieuwe zeevaartdi-
vaart een moeilijke tijd doormaakt plomawet biedt. Dat kan
als gevolg van de concurrentie
uit landen met lage lonen en een
'goedkope vlag'. ïVankrijk, Enge
land en West-Duitsland hebben al
maatregelen getroffen om de ex
ploitatiekosten van schepen te ver
minderen.
De rederijen zeggen weer winst het vervangen
drag tot 300.000 gulden per jaar op
brengen. Verdergaande automati
sering levert op langere termijn
een besparing van twintig procent
op de bemanningskosten op.
De Federatie van Werknemersor
ganisaties in de Zeevaart is tegen
te kunnen maken als op Neder
landse schepen met buitenlandse
scheepsgezellen mag worden geva
ren, die betaald worden volgens de
levensstandaard in hun eigen land.
Dat zou een besparing van dertig-
procent van de bemanningskosten
kunnen opleveren. De huidige
de huidige
scheepsgezellen. Adjunct-secrtaris
Sarton meent dat de rederijen ten
onrechte teveel nadruk leggen op
de bemanningskosten. Sarton zegt
dat de rederijen zich beter interna
tionaal in Europees verband te
weer kunnen stellen tegen de con
currentie van de goedkope vlag-
ROTTERDAM (ANP) - Drie Rot
terdamse stukgoedbedrijven zijn
gisteren opnieuw voor advies naar
hun ondernemingsraden gegaan
met een besluit om overtollig per
soneel te ontslaan. Op een eerdere
poging daartoe werd wegens pro
cedurefouten een verbod gelegd
door de Ondernemingskamer.
Dit heeft de organisatie van ha
venwerkgevers SVZ gisteren mee
gedeeld. Bij de stukgoedbedrijven
Müller-Thomsen, Multi-Terminals
en Quick Dispatch en bij de geza-
melijke arbeidspool SHB moeten
volgens de nieuwe voorstellen in aanvraag op zich zelf verbaast hem
stelde procedure komt erop neer
dat een werknemer zal worden ont
slagen nadat hij tweemaal een an
dere baan heeft geweigerd. Voor
werknemers die na zes maanden
niet 'wegbemiddeld' zijn, wordt
een ontslagvergunning aange- direct na het bekend worden van de bezetting w<
vraagd. mers, familieleden en mensen van de FNV alles ir
Bestuurder Paul Rosenmöller mogelijk te maken. Er werden onder meer dekens e
van de Vervoersbond FNV, die de
ondernemingsraden heeft bijge
staan gedurende de procedure
voor de Ondernemingskamer, rea
geert verbaasd op de inhoud van
de nieuwe adviesaanvragen. De
totaal 315 havenwerkers verdwij
nen. Bij de eerder ingediende ad
viesaanvragen werd nog uitgegaan
overcompleet van 350
niet, maar wel is het volgens hem
vreemd dat de werkgevers op
nieuw de door de Ondernemings
kamer voorgeschreven berekenin-
Dit verschil wordt volgens de gen voor het bepalen van de perso-
werkgevers veroorzaakt door na
tuurlijk verloop en door het feit dat
een aantal werknemers uit eigen
beweging is vertrokken.
De door de werkgevers voorge-
Kort Zakelijk
Hes Beheer
HES Beheer (Graan Elevator
Maatschappij, het havenbedrijf dÏÏrè^'geschreven","ze^Ros^
neelsbehoefte niet hebben gehan
teerd.
„De aanvragen rammelen be
hoorlijk. Als je ook de aanvragen
per bedrijf bekijkt, komt je niet op
een totaal van 315 waarmee de
SVZ nu schermt. Dat betekent dat
de ondernemingsraden, die ons
hebben gevraagd de advisering te
coördineren, vragen gaan stellen,
waarop de directies weer moeten
antwoorden. Dat zal weer een tijd
duren. Het spel begint opnieuw.
Het scenario is bij de vorige proce-
Frans Swarttouw en de container-
rederij Bell Lines) denkt dat de
winst dit jaar die van 1986 kan
overtreffen. De winst nam vorig
jaar met 2,2 miljoen toe tot 14,4 mil- w xv_tv ouyica-
J,°e"™ZmiySen aanvragenm inhoudehjk niet veel
möller.
Hij wil niet vooruitlopen op de
uiteindelijke adviezen die de on
dernemingsraden moeten uitbren
gen. Gezien het feit dat de advies-
Graanoogst
De graanoogst in de Sowjet-Unie
staat er slecht voor en zal dit jaar
waarschijnlijk niet meer dan 195
miljoen ton opbrengen, 15 miljoen
ton minder dan de oogst van vorig
jaar. Dat heeft het Amerikaanse
ministerie van landbouw meege
deeld in zijn eerste analyse van de
graansituatie in de Sowjet-Unie
van dit jaar. Volgens het ministerie
heeft de strenge winter ernstiger
schade aan het wintergraan aange
bracht dan normaal is.
verschillen met de vorige keer
het feit dat de raden toen negatief
adviseerden, ligt het voor de hand
dat zulks opnieuw gebeurt.
ROTTERDAM (ANP) - Het perso
neel van de brouwerij Oranjeboom
in Rotterdam heeft gisteren het be
drijf bezet. Dit gebeurde uit protest
tegen het besluit van de directie
om nog niet bekend te maken op
welke wijze zij een reorganisatie
van het bedrijf wil doorvoeren.
Directie en staffunctionarissen
van de Rotterdamse brouwerij
hebben het pand op verzoek van
de bond verlaten. De produktie
wordt gewoon voortgezet, maar er
gaat gedurende de actie „geen
druppel bier de poort uit", aldus
bestuurder J. Duynhoven van de
Industriebond FNV, op de drukbe
zochte personeelsvergadering
waar gisteren het besluit werd ge
nomen om het bedrijf te bezetten.
De directie van de Verenigde
Brouwerij Breda-Rotterdam
(VBBR), met vestigingen in Breda
en Rotterdam, wil gaan reorganise
ren om de winstgevend van het be
drijf te vergroten. Daarvoor heeft
de directie drie plannen. Volgens
het meest vergaande wordt de ves
tiging in Rotterdam gesloten, wat
meer dan driehonderd arbeids
plaatsen kost, aldus de Industrie
bond FNV. De bond had hierover
gistermiddag een gesprek met de
directie. De directie wilde echter
niet aangeven welk plan zij wil
gaan uitvoeren.
„Dat is voor ons niet acceptabel.
Het geeft ons geen enkel vertrou
wen dat er voor jullie werkgelegen
heid wordt geknokt in Engeland,
waar de directie deze week met Al-
lied Breweries (de eigenaar van
VBBR) gaat praten over wat er
moet gebeuren", zei Duynhoven
tegen het personeel.
Allied Breweries Nederland, de
dochter van het Britse Allied Bre
weries en de eigenaar van de
VBBR, spant een kort geding aan
tegen de Industriebond FNV waar
in onmiddelüjke beëindiging be
zetting wordt gëeist. „De directie
van Allied Breweries Nederland
houdt vast aan de gekozen proce
dure en planning en is niet voorne
mens onder druk van acties daar
van af te wijken", zo liet de directie
tevens weten. Ze zal pas medio ju
ni aan de centrale ondernemings
raad en de vakbonden voorleggen
wat ze wil gaan doen. Volgens de
directie zullen er zeker geen hon
derden mensen worden ontslagen.
„Bij de reorganisatie zullen maxi
maal 50 gedwongen ontslagen over
een periode van vijf jaar plaats
hebben".
Bij de twee brouwerijen van de
VBBR wordt jaarlijks bijna twee
miljoen hectoliter bier geprodu
ceerd, waarmee het bedrijf volgens
directeur Eissens een marktaan
deel heeft van ongeveer zeventien
procent. Allied Breweries Neder
land heeft in Dongen ook nog een
frisdrankenfabriek, waar onder an
dere Coca Cola, Schweppes en Vic
toria bronwater worden geprodu
ceerd. Dat bedrijf is volgens Eis
sens in omzet de grootste frisdran
kenproducent in ons land.
Volgens Eissens heeft Allied
Breweries Nederland in 1986 nog
een lichte winst van enkele miljoe
nen geboekt, echter veel te weinig
om een redelijk lendement van
tien procent te behalen. Exacte cij
fers wil hij echter niet geven.
De opdrachtgever voor de bouw
van de mestverwerkingsfabriek is
de Stichting MeMon (Mestverwer
king Midden -en Oost Nederland).
In deze stichting werken tal van
boerenorganisaties en overheidsin
stellingen samen. Financier van de
Nederlandse proeffabriek, die een
investering van veertig miljoen
vergt, is de Rabobank. „Memon
heeft op dit moment vier systemen
in onderzoek, waaronder dat van
ons. In september valt de definitie
ve beslissing op welke manier de
mestverwerking fabrieksmatig zal
worden gaan aangepakt. Het is zo
goed als zeker dat ons systeem ge
kozen gaat worden", aldus De
Leeuw.
Na de bouw van de proeffabriek
wil WTS ieder volgend jaar op ver
schillende plaatsen in de gebieden
met mestoverschotten fabrieken
bouwen met een capaciteit van een
tot twee miljoen kubieke meter.
„De grootste moeilijkheid bij deze
instalaties is de logistiek. Bij een
installatie met een capaciteit van
een miljoen kubieke meter arrive
ren dagelijks zo'n driehonderd wa
gens mest. Dat stelt hoge eisen aan
de omliggende wegen", aldus Hee-
rema.
Op dit moment voert WTS ook al
besprekingen met enkele buiten
landse belangstellenden. Onder
andere met het havenschap van
Hamburg zijn de besprekingen in
vergevorderd stadium omdat de
Vertech-methode ook goed bruik
baar is voor de verwerking van ha-
venslib. Alleen al in Nederland ziet
WTS een markt van anderhalf mil
jard gulden aan mogelijke bouw
opdrachten voor Vertech-syste-
.n de Oranjeboombrouwerij in Rotterdam werd door werkne-
het werk gesteld om het verblijf in de fabriek zo aangenaam
veldbedden aangesleept. (foto anp»
LONDEN/PARIJS (Rtr/AFP) - De
financiële problemen over het ge
bruik van de toekomstige tunnel
onder Het Kanaal door de Franse
en de Britse spoorwegen zijn opge
lost. Na vijf weken van harde on
derhandelingen is het met de aan
leg van de tunnel belaste consor
tium Eurotunnel het eens gewor
den met British Rail en de Franse
spoorwegmaatschappij SNCF, zo
is gisteren bekendgemaakt. Hier
mee is een belangrijke hinderpaal
voor verwezenlijking van het pro
ject weggenomen.
De onderhandelingen verliepen
zo stroef dat er rekening mee werd
gehouden dat het hele project van
vijf miljard pond sterling (bijna ze
ventien miljard gulden) al in een
vroeg stadium zou stuklopen.
Belastingaftrek
voor aanschaf
vee verdwijnt
DEN HAAG (GPD) - Het kabinet
staat op het punt een beslissing te
nemen over het afschaffen van een
belasting-voordeel voor de aan
schaf van vee en van visserijsche
pen.
Evenals voor andere zogenaam
de 'bedrijfsmiddelen' kunnen vee
houders nu 12,5 procent van de
aanschafwaarde van een melkkoe
aftrekken van de belasting, de zo
genaamde WIR-premie (Wet Inves-
terings Rekening). Hetzelfde geldt
voor de aanschaf van visserssche
pen. Met het (met onmiddellijke in
gang) afschaffen van de WIR-pre-
mie voor vee en vissersschepen
denkt het kabinet de geplande be
sparing van vijftig tot honderd mil
joen gulden per jaar te bereiken op
de WIR, zoals die enkele weken ge
leden werd overeengekomen.
AMBTENAREN - De ambtenaren
bonden moeten voorlopig de kos
ten van de commissie-Albeda, die
adviseert in conflicten tussen bon
den en ambtenarenwerkgever de
minister van binnenlandse zaken,
betalen uit het geld dat beschik
baar is voor hun arbeidsvoorwaar
den. Een conflict tussen bonden en
minister, omdat de eersten vinden
dat ze te weinig krijgen, ligt uitge
rekend nu op het bord van de com
missie. De ambtenarenbonden vin
den het een belachelijke zaak dat
ze in elk geval tijdelijk voor de kos
ten (vijf ton) moeten opdraaien.
Het geldgebrek van de commissie
is een gevolg van een begrotings
technisch manco. De computer
van Binnenlandse Zaken betaalt
hierdoor de rekeningen van zaal-
huur, presentiegelden en dergelij
ke niet langer, aldus secretaris
Dragt van de commissie. Uiteinde
lijk moet de ministerraad de knoop
doorhakken over een definitieve
vorm van betaling.
Dank zij concessies van beide par
tijen is er een regeling gekomen
die volgens de Britse mede-voor
zitter van het Brits-Franse consor
tium, Alastair Morton, „commer
cieel is en op eerlijke wijze kan
worden uitgevoerd". Eurotunnel
heeft nu een veel zekerder basis
voor het project, aldus Morton.
British Rail en SNCF krijgen het
recht gedurende een periode van
twaalf jaar gebruik de maken van
tenminste vijftig procent van de
capaciteit van de spoorwegtunnel.
De rest is bestemd voor speciale
transporten van auto's en hun in
zittenden. De nationale spoorweg
maatschappijen zullen maande
lijks een vast bedrag betalen.
Eurotunnel kan nu voortgaan
met het aantrekken van financie
ring. Morton verklaarde gisteren te
verwachten dat er eind juli een ak
koord over leningen met het inter
nationale bankwezen zal zijn. Dan
zullen volgens hem ook de vereiste
parlementaire goedkeuringsproce
dures zijn afgerond.
Voorbereidende werkzaamhe
den zijn al begonnen aan de Franse
kant van Het Kanaal bij Calais. Met
het echte boorwerk moet eind dit
jaar een begin worden gemaakt.
Volgens Morton zal de dertig kilo
meter lange tunnel volgens sche
ma in 1993 worden geopend.
TOKIO (AP) - De Japanse mo
tor- en autofabriek Honda gaat
motoren bestemd voor Japanse
markt importeren van de Ita
liaanse vestiging van Honda.
Honda doet daarmee zijn voor
deel vanwege de hoge koers
van Japanse yen.
Het is de eerste keer dat een
Japanse auto- en motorfabri
kant kant-enklare voertuigen
importeert van een dochter om
op de Japanse markt te gooien.
Honda is 's werelds grootste fa
brikant van motorfietsen. In to
taal gaat het om de import van
5000 motoren van de Honda
Italia Industriale Spa.
Dit jaar besloot Honda ook al
om tussen de 1.000 en 2.000 au
to's van het model Accord te
verschepen van de Verenigde
Staten naar Taiwan. Mogelijk
zullen Amerikaanse Accords
later dit jaar ook naar Japan
worden geëxporteerd.
In de afgelopen twintig
maandenis de yen zeventig
procent in waarde gestegen ten
opzichte van de dollar.
Boek over arbeidsomstandigheden buitenlanders in Nederland
AMSTERDAM (GPD) - Een puur
Nederlands vervolg op 'Ik Ali' van
de Duitse schrijver Gunther Wall-
raff. Zo noemt uitgeverij Van Gen-
Het verzekeringsconcern Aegon nep het boek 'Berichten uit Hol-
Aegon
onderhandelt met de Spaanse
lands Gastenboek' dat deze week
zekeringsmaatschappij Union Pre- verschijnt. Het gaat over de werk-
visora te Madrid over mogelijke omstandigheden van buitenlandse
overname, zo heeft Aegon gisteren arbeiders in ons land. Schrijver
meegedeeld. Bij de presentatie van van het boek is de journalist Rudi
het jaarverslag liet de raad van be- Kagie.
stuur onlangs al weten dat de groei
vooral in het buitenland moet wor
den gezocht. De Verenigde Staten,
maar ook Spanje met zijn groeien
de verzekeringsmarkt, werden
toen als interessante gebieden ge
noemd. Aegon heeft al twee doch
terondernemingen in Spanje, Ae
gon S.A. (vroeger Galicia geheten)
en de vorig jaar gekochte Union
Levantina.
door
Huub Klompenhouwer
Faillissementen
Het aantal faillissementen is in
Kagie's journalistieke verken
ningstocht naar de lotgevallen van
de buitenlandse arbeiders in ons
land werd bepaald geen vrolijke.
Van regelrechte uitbuiting van
vooral de illegaal in ons land ver
blijvende arbeiders, tot het weg
pesten en ontslaan van soms al ja-
april gedaald met zestien procent renlang trouw werkende buiten-
in vergelijking met dezelfde landers, die daarbij dikwijls nog
maand vorig jaar (336 tegen 398). ronduit discriminerend bejegend
Dit blijkt uit voorlopige tellingen worden. Zonder een enkele poging
die het Centraal Bureau voor de te hebben willen doen om een to-
Statistiek (CBS) gisteren bekend taalbeeld te geven van Nederland,
heeft gemaakt. 'In de eerste vier -
maanden van dit jaar daalde het
aantal faillissementen met negen bedrijfsleven schrijnende verhalen
procent van 1.481
opdiept.
Een korte bloemlezing: Onbe
taald (op proef heet het dan)
schoonmaken in Amsterdamse ho
tels. En krijgt iemand dan een
baantje, zoals dat met de 50-jarige
Fatima gebeurde, een Marokkaan
se vrouw, dan blijkt ze dagen van
acht uur 's morgens tot zes uur 's
avonds te moeten maken. Aan een
stuk door. Na een half uurtje pau
ze, werkt ze vervolgens door tot
half een 's nachts. De volgende
ochtend moet ze weer bij het hotel
langs om te horen of er opnieuw
werk is. Kamermeisje heet de func
tie-omschrijving, maar ze moet al
les doen, tot sneeuwruimen in de
winter. Net een tientje per uur.
Voor dat bedrag is geen nederlan-
der meer te krijgen.
Hongerloon
Legio zijn de verhalen van de
buitenlanders die geronseld wor
den voor het werken op zee. Uit
sluitend voor werk van het aller
laagste nivo. Schoonmaakwerk in
tankers bijvoorbeeld, of het
werken op de booreilanden. In Be
verwijk kan het stuwadoorsbedrijf
Molenaar nog altijd ongestoord
opereren. Zwart werk voor 12,50
per uur. Je kunt ze bijna dag en
nacht bellen. Naar papieren wordt
niet gevraagd, dus menig
verblijvende buitenlander kan er
terecht om in IJmuiden dozen be
vroren vis en vlees te stapelen in
een ruimte van 15 tot 20 graden on
der nul. Er wordt in het handje af
gerekend.
In Den Helder worden Zuidame
rikanen, Portugezen en wat het al
niet zijn, voor toch respectabele
bedrijven als de NAM door koppel
bazen geronseld. Een hongerloon
en bizarre werkuren, waarbij de
buitenlanders op de booreilanden
bijna voortdurend de voetveeg
zijn.
Het verhaal van de slavenarbeid
door illegale buitenlanders in de
kassen van het Westland zijn be
kend. Die van het vleesverwerken
de bedrijf Van der Bent in Zoeter-
meer misschien niet. Duran Guve-
nir, een 17-jarige Turkse jongen
werkte daar. Vijf uur 's morgens al
in een busje vanuit Den Haag op
weg. Nooit voor achten 's avonds
thuis. Nog geen tweehonderd gul
den per week. Uitbenen van var
kens. Gevaarlijk werk toch ook. De
gebroeders Van der Ben zorgden
met hun dreigende voorkomen en
soms ook dito optreden er wel voor
dat er niet brutaal tegen hen gepro
testeerd werd. Toen er dag na dag
iedere dag verplicht overgewerkt
moest worden (patat en een stukie
kip als tussendoortje), brak er een
staking uit, gesteund door de Voe
dingsbond FNV. Die staking had
succes. Er veranderde veel ten goe
de. Toch werkt Guvenir niet meer
bij Van der Ben. Net zo min als de
andere 17 Turkse jongens. Opko
men voor een beetje recht wordt
tenslotte toch niet gepikt door dat
Zoetermeerse bedrijf.
Straling
Het verhaal van de Marokkaanse
schoonmaker die bij werk voor een
Arnhems schoonmaakbedrijf in
Dodewaard ingeschakeld werd bij
werk in de centrale, heeft inmid
dels geleid tot schriftelijke vragen
in de tweede kamer over de veilig
heidseisen in de kerncentrales.
Want de schoonmaker heeft sinds
dien chronisch hoofdpijn, buikpijn
en pijn in de benen en gewrichten
en op de meest onverwachte mo
menten begint hij te zweten.
De schoonmaker heeft bij het
werk in de centrale waarschijnlijk
een onevenredig grote dosis stra
ling opgelopen. Is het werk in die
centrale dan niet veilig? Jawel,
voor de in geschakelde deskundi
gen. maar het zijn de schoonma
kers die de apparatuur voor die
deskundigen moeten klaarzetten
en wegbrengen. Zo kwamen die
schoonmakers wel vlakbij de bui
zen die bijvoorbeeld gelast moes
ten worden en waar veel radioakti-
viteit aanwezig was.
Machteloos
De genoemde voorvallen in het
boek doen de indruk ontstaan dat
er sinds de eeuwwisseling nog niet
veel veranderd is op het gebied van
de sociale werkomstandigheden.
Er is dan wel een eind aan de kin
derarbeid gemaakt, maar wat ge
bleven is, is het werk dat onder de
smerigste omstandigheden gedaan
moet worden en waarbij totaal
geen oog is voor de belangen van
de betrokken werknemer. Sterker,
die wordt juist gezocht in een cate
gorie die machteloos is.
Kagie: „Dat is ook zo. Het enige
dat er veranderd is is het slachtof
fer. Toen de arbeider mondiger
werd, zag je dat het werk werd
overgenomen door de Italianen en
Spanjaarden, waarvoor men zelfs
naar die landen reisde om Ze te ron
selen. Toen die categorie wat bij
ging leren, werd er een stukje ver
der gereisd en kwam men in Ma
rokko en Turkije. Vooral door de
nog grotere culturele afstand kon
den die mensen zich nog minder
snel aanpassen en dus uitgebuit
worden. Nu zie je al dat er een
categorie aankomt. De
Kaapverdianen, mensen uit Ghana
en andere Afrikaanse landen."
Het beeld is dat vooral de illegaal
in ons land verblijvende buitenlan
ders onbeperkt uitgebuit en ge
schoffeerd kunnen worden. Zij
hebben geen rechten. Wat kun je
doen aan de illegaliteit van de bui
tenlanders? Kagie: „Dat is precies
wat me het meeste raakt. Je kunt
niet zeggen legaliseer alle illegale
buitenlanders, dan staan er zo weer
nieuwe voor de deur. Het zijn ook
niet die illegale buitenlanders die
aangepakt moeten worden. Wel de
personeelchefs en koppelbazen en
directeuren die willens en wetens
alle voorschriften en wetten voor
die mensen aan de laars lappen en
er geld aan verdienen."
Wantoestanden
Aan Wallraff werd steeds ge
vraagd of die Duitse wantoestan
den die hij beschreef ook in Neder
land konden voorkomen. Is het in
Nederland net zo erg als in Duits
land? Rudie Kagie: „Nederland
heeft niet van die enorme bedrij
ven zoals Duitsland die wel heeft.
In Nederland is het allemaal klein
schaliger. Maar om heel eerlijk ant
woord te kunnen geven op die
vraag, zou je bij die buitenlandse
arbeiders zelf moeten zijn. En dan
ben ik, ondanks alles, toch wel blij
met wat een Turkse man in het
boek zegt. Hij citeert: Ik moet
eerlijk zeggen dat ik toch erg tevre
den ben over het Nederlandse
volk. Er wordt hier veel minder ge
discrimineerd dan in Duitsland of
Zwitserland. Echt waar".
