'Onderwijssysteem niet berekend op anderstaligen'
Iiischrijving bejaarden
voor woning makkelijker
Dr. L. van den Berg-Eldering buitengewoon hoogleraar interculturele pedagogiek:
Patiënten
Bastiaans
mogen in
villa blijven
Funtronics
mag geen
cds verkopen
Texaco moet
schuld van
garage Janson
hard maken
Gemeente versoepelt regeling
WOENSDAG 13 MEI 1987
LEIDEN
LEIDEN - "In het noordwesten
van Europa heeft men indertijd be
slist onvoldoende doordacht wat
de gevolgen zouden zijn van het
werven van arbeidskrachten uit
het mediterrane gebied. De komst
van zo'n grote groep migranten
geeft altijd problemen". Prof.dr. L.
van den Berg-Eldering, sinds kort
buitengewoon hoogleraar in de in
terculturele pedagogiek aan de
Leidse Universiteit, is overigens
niet van plan haar leerstoel te ge
bruiken om het accent op die pro
blemen te leggen. Haar leerop
dracht is pedagogiek, in het bijzon
der de opvoeding en het onderwijs
aan kinderen uit etnische minder
heden.
door
Annemiek Ruygrok
In 1978 promoveerde mevrouw
Van den Berg op een proefschrift
over Marokkaanse gezinnen in Ne
derland. Voor die studie vertoefde
zij enige tijd in Marokko, waar zij
gezinnen bezocht van 'gastarbei
ders' die hun gezin binnenkort
naar Nederland zouden laten over
komen. Daar kwam zij meer te we
ten over de achtergronden van het
gezinsleven in Marokko. Vervol
gens onderzocht zij in Nederland
de veranderingen in het culturele
patroon van die gezinnen. "Maar er
is natuurlijk nog geen goed beeld
van wat er op lange termijn veran
dert. Ik ben dan ook van plan om
over een tijd die gezinnen - in to
taal ging het om 45 - weer eens op
te zoeken. Dan pas krijg je een idee
wat er voor hen nu eigenlijk anders
geworden is. Veranderingen in cul
turen gaan nu eenmaal langzaam".
Er is tot nu toe nog weinig gede
tailleerd onderzoek gedaan naar
veranderingen in gezinnen van de
ze immigranten als ze tien jaar in
Nederland zijn. Dat zal een van de
aandachtspunten van mevrouw
Van den Berg worden. Een belang
rijk voorbeeld: dochters van Ma
rokkanen uit het rif-gebied (het
platteland) gaan niet veel naar
school. Dat houdt verband met de
scheiding der seksen. Meisjes mo
gen niet met jongens in één klas
zitten. Maar hier in Nederland be
staat de leerplicht. "Het is belang
rijk om te zien hoe doelstellingen
ten opzichte van meisjes gaan ver
anderen. Wat is de invloed van het
hier wél en langer volgen van on
derwijs? Wat zijn de gevolgen voor
die meisjes en het gezin waaruit ze
komen?"
Een ander voorbeeld: doelstel
ling van de Marokkaanse opvoe
ding is om de kinderen tot goede
moslims te maken. "Wat voor mo
gelijkheden zijn daartoe in Neder
land? Wordt die doelstelling veran
derd of bijgesteld?" Het onderzoek
van mevrouw Van den Berg en
haar medewerkers zal zich niet be
perken tot Marokkanen alleen.
Ook Turkse, Surinaamse en Chine
se gezinnen zullen door haar en
haar medewerkers onder de loep
worden genomen.
Stroom
In het midden van de jaren vijf
tig kwam de stroom mediterrane
werknemers naar Nederland op
gang. In het begin waren het vooral
Spanjaarden en Italianen, later
kwamen Turken en nog later Ma
rokkanen. Tussen 1975 en 1980
kwamen de gezinsherenigingen op
gang; de piek daarvan bij Marok
kanen lag in het begin van de jaren
80. Hoe de houding van de Neder
landse maatschappij ten opzichte
van deze mensen verandert, blijkt
wel uit de benaming: heetten ze
eerst gastarbeiders, later werd dat
buitenlandse werknemers en ver
volgens culturele minderheden.
De nota-Roolvink (uit 1970)
spreekt nog van: "Nederland is
geen immigratieland en mag het
nooit worden. Deze mensen zijn
migranten". Een naam, die erop
duidde dat ze "vanzelf wel weer
weg zouden gaan". In de jaren
tachtig kwam men echter tot de
conclusie dat een groot aantal van
deze mannen en hun inmiddels
overgekomen gezinnen noord
west-Europa nooit meer zouden
verlaten. Officieel heten de gastar
beiders van toen nu dan ook immi
granten. Al wil niet elk land zich op
die term vastpinnen: "West-Duits-
land blijft halsstarrig van migran
ten spreken. Dat land voert een
zeer formele politiek. Wil de moge
lijkheid openhouden om hen op
een of andere manier, via premies
en dergelijke, terug te laten gaan".
Mensen die in een ander land
gaan wonen, moeten zich aanpas
sen aan de maatschappij. Ander
som moet die maatschappij ook
zijn ingesteld op andere culturen.
Dat geeft van weerskanten proble
men, hoewel immigranten vaak
zeggen geen problemen te hebben.
"Jullie hebben problemen met
ons", is vaak hun weerwoord".
'Anderhalf
Het Nederlands onderwijssys
teem was en is nog steeds nauwe
lijks ingericht op onderwijs aan an
derstaligen. Van den Berg: "Vaak
wordt de term 'tweede generatie'
gebezigd. Die slaat dan op de kin
deren van immigranten die op late
re leeftijd hier zijn gekomen. Het
gaat in dit geval om kinderen van
acht tot vijftien jaar. Dat is eigen
lijk niet de tweede generatie maar
de 'anderhalf-generatie'. Die vindt
moeilijk aansluiting op school en
later op het werk. In dit verband
wordt dan van een verloren gene
ratie gesproken. Ik geloof ook dat
het wat het onderwijs betreft om
een verloren generatie gaat. Het
systeem is niet berekend op kinde
ren die niet vanaf het begin van de
basisschool Nederlands onderwijs
hebben genoten. In Nederland zijn
ongeveer 140 internationale scha
kelklassen geweest voor die gene
ratie. Het was de bedoeling dat zij
daarna zouden doorstromen naar
het reguliere voortgezet onderwijs
en verder. Maar in de meeste geval
len vormden die schakelklassen
het eindonderwijs. Er was hele
maal geen doorstroming".
Het Nederlands onderwijssys
teem is, aldus mevrouw Van den
Berg, niet berekend op kinderen
met een anderstalige achtergrond.
Nederlands als tweede taal nè Ara
bisch is niet mogelijk. "Aan dat feit
kun je geen oordeel over het Ne
derlandse onderwijssysteem afme
ten. Ik denk dat geen enkel onder
wijssysteem op anderstalige leer
lingen is gericht. Maar het is wèl
een verklaring voor het feit, dat die
doorstroming niet van de grond
kwam".
Achterstand
Om kinderen van immigranten
een betere kans te geven is er on
derzoek nodig en kennis van die
andere culturen. Vandaar dat pro
fessor Van den Berg ingenomen is
met haar benoeming, omdat het de
bedoeling is dat er een onderzoeks
programma en onderwijsaanbod
uit voortkomen die blijvend zijn.
Een van de projecten waarmee zij
en haar medewerkers nu bezig zijn
is om de achterstand van kinderen
van immigranten ten opzichte van
hun leeftijdgenoten te verkleinen.
"Die achterstand komt medé om
dat ouders uit die landen niet ge
wend zijn te spelen met hun kinde
ren om ze zo iets te leren. Er is nu
een project om moeders van Turk
se, Marokkaanse, Surinaamse èn
Nederlandse kinderen te stimule
ren om elke dag een bepaalde acti
viteit met hun kinderen te doen.
Het is de bedoeling om de moeders
eens in de veertien dagen bij elkaar
te laten komen om de activiteiten
te bespreken. Het uiteindelijke
doel is om de kinderen schoolrijp
te maken en hun meer kansen te
bieden".
In de publieke opinie komen
kinderen van immigranten vaak
naar voren als de ordeverstoorders,
de randgroepjongeren. Onder Ma
rokkaanse jongeren is dat vaker
het geval dan onder Turkse. Vol
gens mevrouw Van den Berg is het
belangrijk om niet alleen de pro
blemen op te lossen, maar ook te
bepalen hoe men zélf over de sa
menleving moet denken. "Het ver
schil met de komst van bijvoor
beeld de Indische Nederlanders in
Professor dr. L. Van den Berg-Eldering. onlangs benoemd tot buitengewoon hoogleraar interculturele pedagogiek in Leiden: "Ik wil niet zeggen
dat hulpverleners de problemen in stand houden, maar meer en meer moet men zich afvragen of al die projecten moeten worden gedaan".
(foto Jan Holvast)
de jaren 50 is dat er nü zoveel hulp
verleningsinstellingen zijn geko
men. Hele bevolkingsgroepen le
ven van die problematiek. Ik wil
niet zeggen dat hulpverleners de
problemen in stand houden, maar
meer en meer moet men zich afvra-
■gen of al die projecten wel moeten
worden gedaan".
Hulpverleners
"Wat bijvoorbeeld slecht aan
slaat zijn taallessen met een ver
borgen emancipatiedoelstelling
voor vrouwen van immigranten. Je
moet geen activiteiten organiseren
waardoor ze vreemd van hun groep
komen te staan. Die vrouwenpro
jecten komen de mannen hun neus
uit. Je moet niet iets ontwikkelen
wat niet bij die groepen past. Als
hulpverlener moet je goed de risi
co's taxeren".
Hulpverleners moeten uiterst
voorzichtig zijn met het tussenbei
de komen in gezinnen. Als voor
beeld noemt zij de rel rond een Ma
rokkaans meisje in Amersfoort.
Dat zou uitgehuwelijkt worden in
Marokko en dat werd in Nederland
met man en macht tegengehouden.
"Dat meisje is in Nederland terug
gekomen. Maar de vader heeft later
het hele gezin mee naar Marokko
genomen. Wat de media hier schre
ven dat het meisje zou moeten
trouwen met een veel oudere man,
is overigens niet waar. Bij het uit
huwelijken wordt wordt gelet op
een voor het meisje acceptabele
kandidaat. Wat voor baat hebben
die ouders erbij om hun dochter
aan een man van 90 uit te huwelij
ken? Bovendien is er in de meeste
gevallen begrip van de ouders
wanneer het meisje een kandidaat
beslist niet accepteert".
Een meisje dat het gezin ont
vlucht, kan in een isolement ko
men te verkeren. Dan is zij louter
en alleen aangewezen op de Neder
landse samenleving. "Dat kan even
leuk zijn, maar ik heb ook een ge
val meegemaakt dat zo'n meisje
zes jaar van haar familie geschei
den was en niet meer in het gezin
kon terugkeren".
Hulpverleners moeten volgens
mevrouw Van den Berg van indivi
dueel cliënt-gerichte benadering
overstappen op gezinsbenadering.
Die weg wordt meer en meer be
wandeld. Mede dankzij het onder
zoek van prof. Van den Berg, komt
men in Nederland tot de conclusie
dat onze normen en waarden an
ders zijn en dat die niet zonder
meer kunnen gelden voor gezin
nen uit het gebied rondom de Mid
dellandse Zee.
Ondersteuning
De ondersteuningsgroep voor
ouders en relaties van verslaaf
den heeft op 25 mei om 20.00 weer
een bijeenkomst aan de Koppen-
hinksteeg 15 te Leiden. Deze
groep, een initiatief van Ex'85,
komt een keer in de twee weken
bijeen. De avonden worden door
de deelnemers als waardevol er
varen. Er is veel ruimte om te
praten, om ervaringen uit te wis
selen en om elkaar te ondersteu
nen. Informatie bij Ellen de
Groot, 071-176958 of Paul van
Olffen 171-144366.
Aktief
Wijkvereniging Aktief sluit
voor wat het bingo-spelen betreft
het seizoen op donderdag 14 mei
af in de grote zaal van het club
gebouw, Berlagestraat 2, Leiden.
De avond is voor iedereen toe
gankelijk vanaf half acht.
Ruilbeurs
Op vrijdagavond 15 mei houdt
ruilclub Koningskerk een ruil-
avond voor verzamelaars van
postzegels, munten, prentbrief
kaarten, lucifermerken en siga
renbandjes. Iedereen is welkom
tussen zeven en tien uur in de au
la van de Dr. Van Voorthuysen-
school, Marnixstraat 104, Leiden.
Inlichtingen: 071-312513.
Duivensport
Postduivenvereniging De
Blauwkras nam deel aan een
wedvlucht vanuit Peronne. De
uitslag: 1,3,10 combinatie Nieu-
wendijk; 2 B. v.d. Wetering; 4 A.
Houwelingen; 5 A. Witteveen; 6,7
P. Landensbergen; 8 J. Rozier; 9
N. Nievaart.
Ook Postduivenvereniging Lei
derdorp nam deel aan een wed
vlucht vanuit Peronne: 1 R. Kap-
pentein; 2,6,8 P. Sloos; 3 G. Hen-
drikse; 4 E. Broug; 5,10 D. van
Seggelen; 7 J. van Laar en zn.; 9
J. Knijnenburg.
Postduivenvereniging De Snel-
vlieger vloog uit vanuit Peronne:
1,3,4 combinatie J en N; 2,6 B.
Vlekke; 5,7 J. Groenendijk; 8 F.
Jansen; 9 L. v.d. Tuin; 10 P. v.d.
Tuin.
Postduivenvereniging De Reis
duif: 1 W. v.d. Hoogt; 2,5,7,8,10 W.
Kop; 3 A. v.d. Dop en zn.; 4,9 M.
de Groot en zn.; 6 S. v.d. Hoven.
Ook LPC vloog vanuit Peron
ne: 1,5 A. Singeling; 2,9,10 K. Le-
febré; 3 K. v.d. Broek; 4,7 P. de
Haas; 6 C.J. v.d. Horst; 8 J.C. v.d.
Meijden.
De postduivenvereniging De
Vriendenclub vloog eveneens
vanuit Peronne: 1,8 L. Koopman;
2 Th. Dongelmans; 3,6 combina
tie Bodijn/Vinkesteyn; 4,5,9 com
binatie Kooy/Werkhoven; 7 F.J.
Compier; 10 A. Bink.
Postduivenvereniging Het Oos
ten: 1 A. Pracht; 2,10 P. Juffer-
mans; 3,5,7 R. v.d. Nieuwendijk;
4 J. Smit; 6 combinatie Van Put
ten/Van Weeren: 8 T. van As en
zn.; 9 C. v.d. Berg.
Postduivenvereniging De
Rijnklievers: 1,7 J. v.d. Wal; 2,3,4
J. Kok; 5,8 J. en R. van Ley den;
6,9 A. de Vries; 10 A. Houders.
Postduivenvereniging De Zwa
luw vloog vanaf St. Quentin:
1,2,6,10 Brouwer-de Best; 3 W. v.
Ommen; 4 K. Jansen; 5,7 J. v.d.
Kooij; 8 P. van Wissen; 9 J. Hoo-
gervorst.
LEIDEN - Een zang- en dansgroep van Papoea's trad gisteravond op tijdens de informatie-avond voor de
ouders van leerlingen van basisschool De Zonnewijzer. Vanwege het tienjarig bestaan van deze school is er een
project voor leerlingen over de Asmat-Papoea's in Irian Jaya. De opbrengsten van de daaruit voortvloeiende
activiteiten zijn bestemd voor de scholen in dat gebied.
Morgen is de Zonnewijzer van half tien tot elf uur voor iedereen geopend. Er worden openbare lessen gegeven
en er wordt een videofilm over de school vertoond. Tevens is er een tentoonstelling over de Asmat-Papoea's te
zien. (foto Holvast)
LEIDEN - Bejaarden kunnen in de
toekomst in Leiden gemakkelijker
aan een nieuwe woning komen.
Binnenkort hoeven 65-plussers
niet meer ieder jaar hun inschrij
ving als woningzoekende te verlen-
OEGSTGEEST - De nieuwe eige
naar van de dependance waarin
tien patiënten van prof. dr. J. Bas
tiaans zijn ondergebracht, heeft
zich bereid verklaard om het ge
bouw nog enkele maanden na de
overdracht aan het Centrum '45 te
verhuren. Het ziet ernaar uit dat zij
nu in deze villa op het terrein van
het psychiatrisch ziekenhuis Ende
geest in Oegstgeest kunnen blijven
tot de - vertraagde - bouw van de
nieuwe kliniek bij het Centrum '45
klaar is.
De directeur behandelzaken van
het Centrum '45, de psychiater J.N.
Schreuder, heeft dit desgevraagd
meegedeeld. Aanvankelijk leek het
waarschijnlijk dat voor de patiën
ten tijdelijk een ander onderdak
gezocht moest worden, omdat de
dependance op 1 januari moet wor
den opgeleverd en de nieuwbouw
pas voorjaar 1988 in gebruik kan
worden genomen.
Prof. Bastiaans, internationaal
bekend om zijn behandeling van
oorlogs- en geweldsslachtoffers,
wordt dit jaar 70. De afgelopen we
ken is geadverteerd voor een arts
die hij in zijn behandelmethoden
kan inwerken. Volgens Schreuder
zijn er kandidaten die op korte ter
mijn kunnen beginnen, „mis
schien zelfs meer dan een". Het be
stuur van Centrum '45 blijft ervan
uitgaan dat Bastiaans op 1 novem
ber afscheid neemt. Maar mis
schien is daarna een vorm moge
lijk waarin hij optreedt als consu
lent of supervisor, aldus Schreu
der.
gen. Wekelijks zullen de vrij geko
men woningen die geschikt zijn
voor bejaarden in een advertentie
van de gemeente worden opge
somd. Een simpel briefkaartje naar
de gemeente is dan voldoende om
voor een van de huizen in aanmer
king te komen.
Het college heeft gisterochtend
besloten de woonruimteregels
voor bejaarden te versoepelen om
dat is gebleken dat veel ouderen
bij een poging een nieuwe woning
te verkrijgen, struikelen over de
strenge gemeentelijke richtlijnen.
Wethouder Tesselaar (volkshuis
vesting): "Het komt nog al eens
voor dat bejaarden ergens een ge
schikte woning leeg zien staan en
de gemeente vragen of ze daar naar
toe mogen verhuizen. Dan blijkt
dat ze niet geregistreerd staan om
dat bijvoorbeeld de registratie niet
tijdig is verlengd en gaat de nieuwe
woning dus niet door".
Die problemen wil de gemeente
nu voorkomen: ouderen hoeven
zich voortaan maar eenmaal te re
gistreren, daarna wordt de inschrij
ving jaarlijks stilzwijgend ver
lengd. In de wekelijkse advertentie
worden de voor ouderen geschikte
leegstaande woningen vermeld. In
het totaal beschikt Leiden over
1700 woningen die voor bejaarden
geschikt worden geacht. Het gaat
om woningen op de begane grond
of op een verdieping wanneer in
het betreffende pand tenminste
een lift aanwezig is. Gemiddeld ko
men er per week vier van dit soort
woningen vrij.
Wie geïnteresseerd is, hoeft
slechts een kaartje naar de ge
meente te sturen om er voor in aan
merking te komen. Deze voorbe
drukte kaartjes worden op grote
schaal in Leiden verspreid. De
reactie moet binnen drie dagen na
de publicatie binnen zijn. De kan
didaten worden vervolgens door
de gemeente geselecteerd. Daarbij
wordt de voorkeur gegeven aan ou-
LEIDEN - Bij een zaak in geluids
apparatuur aan de Breestraat zijn
gisterochtend een 17-jarige Am
sterdammer en een 52-jarige
vrouw, eveneens uit Amsterdam,
aangehouden. Het tweetal trachtte
een videorecorder ter waarde van
3300 gulden uit de etalage te ont
vreemden, maar werd daarbij door
het personeel betrapt.
deren die over een medische indi
catie beschikken. Vervolgens is de
oudste onder de belangstellenden
aan de beurt.
Uiteindelijk worden drie kandi
daten voor een woning naar de be
treffende woningbouwvereniging
verwezen. Volgens Tesselaar mag
aangenomen worden dat er altijd
een van de drie de woning neemt
omdat de mensen zelf hebben ge
reageerd en de animo om te verhui
zen dus al aanwezig is.
Naast de advertentie worden de
leegstaande bejaardenwoningen
ook aangekondigd op een bandje
dat telefonisch te beluisteren is.
Tesselaar verwacht dat het nieuwe
systeem na de zomer in werking
kan treden. Donderdag wordt het
aan de raadscommissie volkshuis
vesting voorgelegd.
DEN HAAG/LEIDEN - Funtro
nics, het bedrijf aan de Botermarkt
dat handelt in elektronische appa
ratuur, mag geen compact disc-
spelers meer verkopen of andere
apparaten die geschikt zijn voor hi-
Fi-weergave. Een uitzondering
wordt gemaakt voor apparatuur
die in combinatie met computers
kunnen worden gebruikt.
Rechtbankpresident mr. Por-
theine heeft dat besloten naar aan
leiding van het kort geding dat ver
huurder Edho bv van de Breestraat
Passage, waarin Funtronics is ge
vestigd, had aangespannen. Edho
bv voelde zich tot het kort geding
gedwongen omdat een andere
huurder, de firma Overgaauw, in
de Breestraat Passage het alleen
recht op de verkoop van geluidsap
paratuur had gekregen. Toen Fun
tronics met de verkoop van goed
kope cd-spelers begon, schoot dat
in het verkeerde keelgat van Over-
gauw. Funtronics moet nu 24 uur
na betekening van het vonnis stop
pen met de verkoop. Voor elke
overtreding van dit verbod moet
het bedrijf een dwangsom van vijf
duizend gulden betalen.
DEN HAAG/LEIDEN - De olie
maatschappij Texaco moet de eis
hard maken dat garage Janson aan
het Leidse Levendaal een schuld
heeft bij het bedrijf van een half
miljoen gulden. Texaco vroeg vori
ge week in kort geding de Haagse
rechtbankpresident toestemming
om beslag te mogen leggen op de
panden van de garage. Maar die eis
heeft mr. Portheine voorlopig niet
toegewezen. Wel verbood hij Jan
son brandstof van een ander merk
te verkopen terwijl de naam Texa
co overal te zien is op en bij de ben
zinepomp.
Texaco beweert dat Janson al ja
ren slecht zijn rekeningen betaalt.
Hij zou steeds bedragen inhouden
op de rekeningen. Om dat aan te
tonen overlegde de oliemaatschap
pij vorige week rekeningen en an
dere papieren. Maar mr. Portheine
vond een en ander niet overtui
gend genoeg. „Texaco kan niet
aannemelijk maken dat Janson on
voldoende heeft betaald", aldus de
president in zijn vonnis.
Verder eist Texaco zeven cent
per liter brandstof die Janson bij
andere maatschappijen koopt, om
dat Texaco niet meer wil leveren
totdat de volgens de maatschappij
nog openstaande rekeningen zijn
betaald. Al met al is de schuld vol
gens Texaco opgelopen tot een half
miljoen gulden. Maar de eis van ze
ven cent per liter brandstof zal zeer
waarschijnlijk nooit gehonoreerd
worden. Want Janson pleegt geen
wanprestatie, aldus de rechtbank
president in zijn vonnis, nu Texaco
de kraan heeft dichtgedraaid.
„Janson moest wel elders inko
pen", aldus mr. Portheine.
De rechtbankpresident consta
teerde dat de zaak in een impasse
zit. In dit „bijzondere geval" wil hij
een poging doen alsnog tot een op
lossing te komen. Tot 17 juni krij
gen Texaco en Janson de tijd hun
gelijk door middel van rekeningen
en dergelijke aan te tonen. Pas
daarna zal mr. Portheine besluiten
of de vordering terecht is en of er
beslag mag worden gelegd.
In afwachting van die zitting
mag Janson vanaf het moment dat
het vonnis is betekend geen brand
stof meer van andere merken ver
kopen, terwijl de naam Texaco
overal opstaat. Als hij daarmee
toch doorgaat, raakt hij per dag een
dwangsom van 2000 gulden kwijt.
