Hl,SOCIETY! Bedrijfsleven dringt aan op hervormingen Parlementskandidaten zijn 'lief voor Aquino Wie Hart opvolgt blijft een vraag Israël bombardeert vs-deiegatie vluchtelingenkamp overWaldheiin Botha geeft niet thuis gaat praten Secord: winst wapen-affaire naar contra's fred men ken ZATERDAG 9 MEI 1987 BUITENLAND I PAGINA 5 Meeste kandidaten zijn onbekend JOHANNESBURG (AP/UPI/DPA) - Vooraanstaande Zuidafrikaanse zakenlieden hebben er gisteren bij de rege ring op aangedrongen haar verkiezingsoverwinning te ge bruiken om snelle hervormingen door te voeren op het gebied van de apartheid. Lee Hart, de echtgenote van de getergde-expresidentkandidaat, luistert samen met campagneleider John Emerson naar het door haar man aangekondigde besluit zich terug te trekken uit de race om het presidentschap, gisteren op een persconferentie in Denver. If0t0 AP) De regerende Nasionale Partij van premier P.W. Botha heeft echter al laten doorschemeren dat het tem po van eventuele hervormingen zeer laag zal liggen. De staatsradio meldde in een commentaar dat verwacht mag worden dat „de ko mende maanden en jaren" een ge stage voortzetting van die koers te zien zal zijn. Botha had aanvankelijk gezegd de parlementsverkiezingen twee jaar vroeger te laten plaatsvinden om een volmacht te krijgen voor onderhandelingen met vertegen woordigers van de zwarte meerder heid. Donderdagavond zei hij in een vraaggesprek voor de televisie echter dat de Nasionale Partij „een duidelijk mandaat" heeft gekregen „om als eerste prioriteit zorg te dra gen voor de veiligheid van het land en zijn bevolking". Hij zei dat de regering ook hervormingen zou WASHINGTON (UPI) - De gepen sioneerde luchtmachtgeneraal Ri chard Secord heeft de onderzoe kers naar de Iran-contra-affaire gis teren versteld doen staan door het plan te lanceren de overgebleven winst uit de wapenverkoop aan Te heran aan de Nicaraguaanse rebel len te geven. Op de vierde dag van de hoorzittingen stelde hij voor de acht miljoen dollar, die nog op Zwitserse bankrekeningen staat, te schenken aan het William-Casey- fonds. Dit nieuwe fonds, genoemd naar de deze week overleden direc teur van de CIA, is bedoeld voor financiële hulp aan de contra's. Secord ontkende evenals don derdag dat hij bij de illegale wa penverkoop aan Iran betrokken was om er zelf beter van de wor den. „Mijn aanbeveling is het geld dat overblijft nadat alle rekeningen zijn betaald, te schenken aan het William J.Casey fonds dat onlangs is opgericht om de Nicaraguaanse vrijheidsstrijders te steunen", zo verklaarde Secord tegenover de speciale onderzoekscommissies van het Amerikaanse congres. Zijn uitlating veroorzaakte ru moer in de zaal en ontlokte senator Warren Rudman de bitse opmer king: „Volgens mij heeft niemand het recht dat geld waar dan ook naartoe te sturen. Dat geld is van het volk van de Verenigde Staten". Overstroming Bij overstromingen na twee da gen van zware regenval in Joego slavië zijn zeker drie doden geval len. Meer dan 20 dorpen werden getroffen. In Servië en in het noor den van Bosnië is meer dan 4.000 hectare oogst vernield en door om vangrijke bodemverschuivingen is een aantal wegen niet meer begaanbaar. blijven nastreven, maar dat deze „grondwettelijk en geleidelijk" zouden zijn. "De Nasionale Partij heeft een mandaat gevraagd voor hervor mingen", zei voorzitter Otto Scholtz van de Ondernemingska mer van de Kaap, "zij heeft die ge kregen, en we hopen dat zij nu in versneld tempo hervormingen zal doorvoeren, opdat de politieke stem kan verhuizen naar de plaats waar hij thuis hoort, en verdwijnen van de werkvloer". De landelijke Vereniging van Kamers van Koophandel bena drukte eveneens dat de regering op haar eigen verzoek een „krachtig mandaat voor reële hervormingen" had ontvangen, „speciaal met be trekking tot zwarte deelname aan een gewijzigd politiek systeem". President Botha heeft de buiten parlementaire oppositie in het land overigens in scherpe bewoordin gen de wacht aangezegd. In dag bladinterviews zei hij dat de rege ring scherp zal optreden tegen "buitenparlementaire actie" en te gen geldelijke steun uit het buiten land voor anti-apartheidsorganisa- ties. De zwarten moeten begrijpen dat er geen andere weg naar poli tieke hervormingen is dan via on derhandelingen met de regering, zo zei hij. „Verstandige zwarte lei ders zullen een stap naar voren doen en onderhandelingen begin nen met de (blanke) leiders, die zich blijkens de verkiezingsuitslag mogen verheugen in massale steun", aldus Botha. Waarnemers vrezen dat de rege ring nu nieuwe maatregelen zal ne men tegen het Verenigd Democra tisch Front (UDF), de grootste le gale anti-apartheidsbeweging in Zuid-Afrika, en tegen de zwarte vakbonden. "Er komt een massale actie tegen de democratische op positiegroepen in dit land", zei Pe ter Harris, advocaat in vakbonds zaken. "Nu Botha zijn verkiezings mandaat heeft is het duidelijk dat hij ook denkt een mandaat te heb ben om de onderdrukking van vak bondsactiviteit en legitieme oppo sitie tegen zijn regering te verhevi gen", aldus Harris, die optreedt voor de zwarte vakcentrale COSA- TU en andere anti-apartheidsgroe peringen. SIDON/TEL AVIV (AFP/DPA/Rtr/ UPI) - De Israëlische luchtmacht heeft gisteren bombardementen uitgevoerd op een Palestijns vluch telingenkamp bij de Libanese plaats Sidon. Eerder op de dag was er in de door Israël in het zuiden van Libanon afgekondigde veilig heidszone een treffen tussen Pale stijnse guerrillastrijders en Israëli sche militairen. Volgens de politie in Sidon bom bardeerden 10 Israëlische straalja gers woonwijken in het vluchtelin genkamp Ain-el-Helweh. Daarbij werden minstens 12 mensen ge dood en ongeveer 60 gewond, on der wie vrouwen en kinderen. Naar Radio Israël omriep heeft een patrouille van Israëlische sol daten en leden van het Zuidlibane- se leger in de nacht van donderdag op vrijdag twee Palestijnse guerril lastrijders gedood en drie gevan gen genomen. De Palestijnse Bevrijdingsorga nisatie (PLO) had eerder in Sidon meegedeeld dat een groep guerril lastrijders in de veiligheidszone ge durende zes uur gevochten heeft met Israëlische soldaten. Daarbij zouden ongeveer 15 Israëlische sol daten gedood of verwond zijn. Het commando zelf verloor volgens de PLO drie leden. Volgens de PLO behoorde het Palestijnse commando, dat op weg was naar het Noordisraëlische Na- hariya om daar militaire doelen aan te vallen, tot een eenheid 'mar telaren van de Israëlische luchtac tie boven het kamp Ain-el-Hel- weh', waarbij afgewlopen woens dag 8 doden en 28 gewonden vie len. De meesten van hen waren burgers. Het was de 15de actie van de Is raëlische luchtmacht tegen Pale stijnse doelen in het zuiden van Li banon sinds het begin van het jaar. Tamils vluchten massaal uit district Jaffna NEW DELHI (AFP) - Duizenden Tamils vluchten uit het district Jaffna in het noorden van Sri Lan ka uit angst voor een aanval van het leger, nu de regering in Colom bo het belangrijkste ziekenhuis in het gebied heeft laten sluiten. Dit heeft de belangrijkste van de naar autonomie strevende Tamil-guer- rillagroeperingen gisteren ver klaard. Een zegsman van de Tijgers voor de Bevrijding van Tamil-Eelam (LITE) zei dat ettelijke duizenden burger-Tamils op de vlucht zijn naar het zuiden van het land. „On ze strijders op het schiere-iland Jaffna zijn op alles voorbereid", al dus Natshan in een telefonisch vraaggesprek vanuit Madras in de Indische deelstaat Tamil Nadu. De regering van Sri Lanka ge lastte enkele dagen geleden de sluiting van het belangrijkste zie kenhuis van Jaffna, omdat Tamil- guerrillastrijders zich er ver schanst hebben en ervandaan pa trouilles van het leger onder vuur nemen. Vorig jaar is het ziekenhuis getroffen bij bombardementen van het regeringsleger. Volgens het personeel vielen daarbij doden. President Junius Jayewardene van Sri Lanka kondigde een week geleden aan dat het regeringsleger het beheer over Jaffna zou herove ren en dat hierbij „burgerslachtof fers niet uitgesloten zijn". WENEN (Rtr) - Een delegatie van het Amerikaanse ministerie van justitie, dat onlangs de Oostenrijk se president Kurt Waldheim de toegang tot de VS ontzegde, gaat volgende week naar Oostenrijk om over deze affaire te praten. Dat is van officiële zijde in Wenen be kendgemaakt. De documenten waarop de Amerikanen hun beslis sing hebben gebaseerd gaan ook mee naar Wenen. Eén van de delegatieleden is Neil Sher, hoofd van het Bureau voor Speciaal Onderzoek, dat een rap port over Waldheims oorlogsverle den opstelde. De delegatie komt volgende week vrijdag op verzoek van de Oostenrijkse regering naar Wenen aan en blijft eéri dag. De Oostenrijkse bondskanselier Franz Vranitzky kondigde aan dat hij zijn bezoek aan de VS, dat 17 mei zou moeten beginnen, twee da gen uitstelt om de Amerikaanse documenten over Waldheim te le zen. Vranitzky praat in Wenen ook met Neal Sher en Mark Richard, de Amerikaanse onderminister van justitie. Hij ontkende zijn reis te hebben uitgesteld om Washington terecht te wijzen na het Ameri kaanse besluit Waldheim niet meer toe te laten. Iraanse marine valt Russisch vrachtschip aan MANAMA (DPA) - Iraanse pa trouilleboten hebben donderdag in het zuiden van de Perzische Golf een Russisch vrachtschip aange vallen. Volgens ooggetuigen liep het schip schade op aan romp en dek. Het incident gebeurde voor de kust van de Verenigde Arabische Emiraten bij Dubai. Het vracht schip, de Iwan Korotoev, kon zijn reis voortzetten. Nadere bijzonder heden waren niet bekend. Moskou heeft Iran onlangs drin gend gewaarschuwd geen geweld dadige acties tegen de internatio nale scheepvaart in de Golf uit te voeren. De Sowjet-Unie zou anders haar koopvaardijschepen door oor logsschepen laten escorteren. WASHINGTON (GPD) - Gary Harts laatste speech als presidents kandidaat voor de Democratische partij getuigde ongetwijfeld van een flinke dosis persoonlijke moed. „Ik wilde eerst een korte verklaring geven en daarna in stilte vertrekken, maar ik dacht na een slapeloze nacht vanochtend om een uur of vier, vijf: dat nooit". En daarna legde hij nog eens omstan dig uit hoe hij zichzelf als presi dentskandidaat ziet. door Henk Dam Het moet niet om de persoon gaan, maar om dat waarvoor hij staat. Het gaat om zijn opvattingen, zijn filosofie, zijn beleidsvoorstel len, zijn plannen en idealen, aldus Hart, die zei dat hij zich altijd had verzet tegen al die opdringerige aandacht voor hem als persoon. Precies datzelfde verhaal vertel de Hart al in 1984, tijdens zijn eer ste campagne die hem in de eerste fase van het lange, slopende ver kiezingsproces onverwacht grote successen bracht. Het gaat niet om mij maar om de thema's, zei hij steeds. Maar natuurlijk was de aandacht voor zijn persoon ook in 1984 al buitengewoon groot. En toen bleek dat Hart zelf niets over zijn per soonlijke achtergronden kwijt wil de, kreeg hij de reputatie afstande lijk, koel, onpeilbaar te zijn. Met die reputatie ging hij enkele maan den geleden zijn tweede presi dentscampagne in. En hoewel hij en zijn team duidelijk pogingen de den om wat meer van de mens Hart te tonen, bleef hij in de eerste plaats een in ideeën geïnteresseerd Aandacht En dus bleef de twijfel. Wat voor man is die Hart eigenlijk? Waarom heeft hij ooit zijn naam vanjHart- pence in Hart veranderd? Waarom zei hij vier jaar geleden een jaar jonger te zijn dan hij eigenlijk is? Houdt hij wel van zijn vrouw? Het is uiteindelijk die aandacht voor Hart als persoon geweest, die hem de das om heeft gedaan. De Miami Herald ontdekte dat de Democraat een nacht in het gezelschap van fo tomodel Donna Rice had doorge bracht. Daar begon Harts peilloze val afgelopen zondag mee. Hart ontkende iets immoreels te hebben gedaan, maar de twijfel was gezaaid. Gary Hart had toch al een reputatie als rokkenjager, en het verhaal van de Miami Herald leek dat te bevestigen. Donderdag echter kwam de nekslag. Een verslaggever van de Was hington Post meldde zich bij een top-medewerker van Hart met de boodschap dat zijn krant uitvoeri ge bewijzen in handen had dat Hart met nog een tweede vrouw in nige relaties onderhield. Dat was voor Hart een klap die niet meer te boven te komen was. Hart zou, als hij als kandidaat was aangebleven, zeker door zijn opponenten zijn afgeschilderd als een wellicht niet helemaal volwas sen, en zeker weinig gediscipli neerde, zelfs instabiele man. Dat 'karakter-issue' zou hem verderop in de campagne dan alsnog de nek hebben gebroken, want het minste dat de Amerikanen van hun presi dent - met wie ze toch een min stens vier jaar durend soort 'huwe lijk' aangaan - verwachten, is dat hij evenwichtiger is dan zij zelf zijn. Jackson Exit Hart dus. En de vraag wordt nu: wie gaat zijn plaats innemen? Want Hart stond bij de peilingen onder Democratische kiezers ver, maar dan ook ver bovenaan. Zo ver zelfs dat er, landelijk gezien, maar één kandidaat nog boven de 10- procents grens komt, dominee Jes se Jackson. Dat is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de onbekend heid van de andere kandidaten. Hart en Jackson deden allebei al in 1984 mee, alle anderen niet, dus het is logisch dat dit tweetal in de eer ste fase van het verkiezingsproces de stemmen trok. Jackson moet als geloofwaardig presidentskandidaat worden afge schreven, niet alleen omdat men ernstig kan twijfelen aan de bereid heid van de Amerikanen een zwar te tot president te kiezen, maar ook omdat hij een zeer radicaal pro gramma vertegenwoordigt. Wie dan wel? Elke gok is nu zo goed als de volgende, want de De mocraten hebben geen echt lande lijk bekende kandidaten meer. Dat kan nu veranderen, want de kans dat volgend jaar november uitein delijk de Democratische kandidaat wint van de Republikeinse - wie dat ook moge worden - is vrij groot. Na acht jaar Reagan willen de Amerikanen best iets anders. De Iran-affaire heeft bovendien niet alleen de president en zijn me dewerkers, maar ook de partij gro te schade toegebracht. Nu dus het presidentschap voor de Democraten meer dan gewoon haalbaar is en Gary Hart boven dien als geducht opponent uit de weg is, zouden aansprekende poli tici die zich tot dusver niet kandi daat hebben willen stellen toch wel eens alsnog over de streep kunnen worden geholpen. De charismatische gouverneur van de staat New York, Mario Cuo mo, liet gisteren doorschemeren weliswaar ook nu niet campagne te willen voeren, maar een eventueel beroep van de partij op het laatste moment toch ook niet zomaar in de wind te willen slaan. Mogelijk is ook dat de populaire, bekende en intelligente senator Sam Nunn uit Georgia nu toch nog zijn kans wil grijpen. Het is alle maal afwachten. Van degenen die zich al wel kan didaat hebben gesteld is gouver neur Dukakis van de staat Massa chusetts wellicht het meest gebaat bij het terugtrekken van Hart. Mas sachusetts ligt namelijk pal naast New Hampshire, en dat is een van de twee staten waar begin volgend jaar de eerste voorverkiezingen worden gehouden. Ervaringen uit het verleden leren dat degenen die het in die twee staten (de tweede is Iowa) goed doen, direct landelijk bekend worden, en dus een mooie kans maken uiteindelijk de hoofd prijs te winnen. En Dukakis is, op eigenlijk al leen geografische gronden dus, in New Hampshire bekend. Mede-ge gadigden als Gephardt, Babbitt, Biden, Gore en Simon (inderdaad allemaal relatief onbekende na men) beginnen in die staat in elk geval met een achterstand. BOEING - De nettowinst van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing is gedaald van 148 miljoen dollar in het eerste kwartaal van 1986 tot 118 miljoen dollar in de zelfde periode van dit jaar. De om zet steeg van 3,527 miljard dollar tot 3,763 miljard dollar, zo heeft het concern bekendgemaakt. De winst per aandeel daalde van 0,95 dollar tot 0,76 dollar en de winst vóór federale belastingen van 233 miljoen dollar tot 163 mil joen dollar. Topman Frank Shrontz verklaarde bij de presenta tie van de cijfers dat de winstda ling vooral is veroorzaakt door een aanzienlijke stijging van de uitga ven voor onderzoek, ontwikkeling en produktverbetering. ADVERTENTIE Fred Menken heeft altijd enkele automobielen van formaat in huis, zoals Porsche, Jaguar, Lancia, Mercedes, Volvo, Saab, Maserati etc. rijksstraatweg 338, Moorden Vermoedelijk protestantse terro risten hebben donderdagavond laat een 17-jarige jongen in zijn ou derlijke woning in Belfast doodge schoten. Zij drongen de woning binnen en schoten hun automati sche wapens op hem leeg. In de fa milie van de jongen betekende dit het zevende slachtoffer van de al 15 jaar durende bloedige strijd tussen rooms-kathoüeken en protestan ten in de Britse provincie Noord- Ierland. Brunswijk Leden van de groep-Brunswijk hebben in de buurt van de Mars hallkreek ten zuiden van Paramari bo een legerpatrouille overvallen en daarbij één militair gedood. Twee andere soldaten liepen ver wondingen op, zo is gisteren door het officiële Surinaamse persbu reau SNA meegedeeld. Oproer Zestien ter dood veroordeelden zijn in Bendel in Nigeria gedood bij een gevangenisopstand. Aan de opstand namen 70 gevangenen deel. Ze richtten schade aan in cel len en sloegen een beul bewuste loos. Ten minste 13 andere gevan genen raakten bij de opstand ge wond. Eerder was in de gevangenis van Benin in het zuidwesten van Nigeria een opstand neergeslagen door de politie. In de overbevolkte gevangenissen van Nigeria zijn honderden mensen in afwachting van de doodstraf. MANILLA (GPD) - Maandag gaan de Filippino's, voor de tweede keer in nog geen vier maanden, naar de stembus. Ging het in februari om een volksraadpleging over de ont- werpgrondwet, die de democratie door Bob Mantiri op de eilandengroep moet waar borgen, maandag moeten de 21 miljoen kiezers hun vertegenwoor digers aanwijzen in een nieuw par lement. Inzet van de komende parle mentsverkiezingen zijn de 24 zetels in de Senaat en de 200 van het uit 250 zetels bestaande Huis van Af gevaardigden. De vertegenwoordi gers voor de overige vijftig zetels in dit huis worden direct benoemd door president Cory Aquino, aan de hand van lijsten die zij krijgt van vrouwenorganisaties, minder heidsgroeperingen en vakbonden. De Marcos-aanhangers hebben zich gegroepeerd in de Filippijnse Nationalistische Partij (FNP) on der leiding van ex-minister van ar beid onder Marcos, Bias Ople, de Nationalistische Partij (NP) onder Rene Cayetano, de Kilusang Ba- gong Lipunan (KBL), aangevoerd door ex-minister van buitenlandse zaken Arturo Tolentino die Marcos had uitverkoren om zijn vice-presi dent te worden, en de Christen-De mocraten van ex-minister van voorlichting Tatad. De supporters van Aquino hebben zich verenigd in de Lakas Ng Bayan of Volks macht. Hun grote handicap is dat zij niet over zoveel geld beschik ken als de oppositie, die ruime fi nanciële steun krijgt van de welge stelde gunstelingen van Marcos. Dan is er nog de Alliantie voor Democratie die in de verkiezings strijd zwaar geschut in stelling heeft gebracht. Niemand minder dan Juan Ponce Enrile, bijge naamd Johny Rambo, voormalige minister van defensie onder Mar cos alsook onder president Aqui no. Enrile, die mikt op een Se naatszetel, houdt zich opvallend rustig, in tegenstelling tot zijn cam pagnes tijdens het referendum over de grondwetsvoorstellen. Aquino zette hem op straat nadat er aanwijzingen waren dat Enrile betrokken was bij een poging van rechtse militairen om haar ten val te brengen. Enrile realiseert zich, dat hij geen schijn van kans heeft wan neer hij kritiek blijft leveren op de populaire Aquino. Tijdens de volksraadpleging in februari, ging hij stevig tegen Aquino tekeer, waarschuwde hij voor de commu nistische overheersing als de com munistische rebellen niet hard zouden worden aangepakt. De uit slag was voor hem verbijsterend. Meer dan 75 procent van het volk koos voor Aquino. Sindsdien tapt Enrile, om de kiezers op zijn hand te krijgen, uit een ander vaatje en vertolkt in zijn toespraken zelfs het standpunt van de regering, waar hij aanvankelijk fel tegen gekant was. Bepleitte hij in februari krachtig harde militaire acties te gen de communistische opstande lingen, nu steunt hij de mening van Aquino dat militaire acties gekop peld dienen te worden aan de ver betering van de sociaal-economi sche omstandigheden van de re bellen. Twee maanden geleden trok Enrile de legitimiteit van Aquino's regering in twijfel, ver oordeelde hij het zwakke optreden van de president, maar thans noemt hij Cory Aquino "onze ge liefde president". Maar met deze koerswijziging heeft de ex-defensie minister zich vervreemd van zijn rechtse sup porters in het leger, die totale ver nietiging voorstaan van de com munistische opstandelingen. Zijn trouwe aanhangers, jonge officieren, zeggen niet meer te we ten waar ze met hem aan toe zijn. De bewegingen van Enrile worden met grote argwaan gevolgd door de naaste medewerkers van de presi dent. Volgens hen zal de voormali ge voorman van Marcos kleur be kennen wanneer hij een Senaatsze tel wint. Er wordt niet aan getwij feld dat hij serieuze kansen maakt op het senatorschap. Enrile heeft geld genoeg om zijn eigen campag ne te financieren. De 63-jarige aan de Amerikaanse Harvard universi teit afgestudeerde jurist, die als mi nister van defensie onder Marcos er op moest toezien dat het militai re onderdrukkingsapparaat tijdens de staat van beleg goed draaide, heeft verscheidene commissaria ten, is miljonair en kan bovendien rekenen op de steun van de zaken wereld, de door Aquino ontslagen generaals en door Marcos, die van uit zijn ballingsoord op Hawai zijn aanhang heeft opgeroepen om En rile te steunen. Zijn campagneleiders presente ren Enrile als de grote held van de Februari revolutie, toen miljoenen mensen de straat opgingen om hem en generaal Ramos, die zich tegen Marcos hadden gekeerd, te beschermen tegen de loyale troe pen. De desertie van de militaire top bracht mevrouw Aquino aan de macht en maakte een einde het bewind van Ferdinand en Imelda Marcos. Met deze tactiek probeert Enrile de strategie te neutraliseren van de Volksmacht, die de kiezers herin nert aan hun strijd tegen het dicto- riaal regime van Marcos, waartoe Enrile en de andere oppositie-voor mannen hebben behoord of nog behoren. Als senator blijft Enrile in het middelpunt van de publieke be langstelling en kan hij zich voorbe reiden op de presidentsverkiezin gen in 1992. Maar het is voor de ex- minister een race tegen de tijd. Als hij het over vijf jaar niet maakt, kan hij het wel vergeten. Dan is hij al over de zeventig en wellicht te oud voor het presidentschap. De andere oppositiekandidaten zelf zijn somber over hun kansen om in de Senaat of in het Huis van Afgevaardigden te worden geko zen. Voor de meeste kiezers is het een keuze tussen goed en kwaad. Wie voor Aquino stemt is goed. Maar wie op Tolentino, Cayetano, Bias Ople of Tatad stemt, politici die worden geïdentificeerd met het dictatoriaal en corrupt regime van Marcos, is slecht. Zo simpel ligt het, zo zeggen diplomatieke waar nemers in Manilla.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5