Miljoenen Mexicanen zoeken
heil over Amerikaanse grens
Reportage
Immigratiewet VS leidt mogelijk tot uittocht van illegalen
Verbod op
Sodom is
Nederland
Woensdrecht langzaam gereed
voor raketten en Amerikanen
PAGINA 2
DONDERDAG 7 MEI 1987
Vanaf 5 mei kunnen de miljoenen illegale buitenlanders in
de Verenigde Staten amnestie aanvragen. Maar dan moe
ten ze wel met documenten als salarisstrookjes een huur-
kwitantie's kunnen bewijzen dat ze sinds 1 januari 1982 in
de Verenigde Staten hebben gewoond en gewerkt.
Niemand weet precies hoeveel illegalen er in Amerika
zijn. De schattingen lopen uiteen van 3 tot 12 miljoen. Ac
tie-groepen die zich met het migrantenprobleem bezig
houden hebben het over meer dan 4 miljoen permanente
illegalen en minstens 2 miljoen tijdelijke. Het overgrote
MEXICO-STAD - Twee nogal lou
che figuren, beiden gehuld in een
leren jasje en met een donkere zon
nebril op, escorteren een netjes in
het pak zittende jongeman naar de
parkeerplaats voor het hoofdge
bouw van het internationale vlieg
veld in Mexico-Stad. Ze houden de
jongeman discreet maar stevig vast
bij zijn bovenarmen en dwingen
hem om mee te lopen.
deel komt uit Mexico, maar er zijn ook meer dan een half
miljoen Salvadoranen en honderduizenden Colombianen
en Guatemalteken.
Indien de regels stringent worden toegepast kan volgens
ingewijden slechts 1 op de 1000 illegale werknemers daad
werkelijk aanspraken maken op de amnestie. Omdat de
Amerikaanse autoriteiten forse boetes in het vooruitzicht
hebben gesteld voor werkgevers die vanaf 5 mei nog ille
gale arbeiders in dienst hebben, zijn er de afgelopen we
ken al duizenden mensen ontslagen.
door
Rob Sprenkels
Aangekomen bij een grote, witte
auto zonder nummerplaten, weet
de jongeman zijn begeleiders er
van te overtuigen hem los te laten.
Het angstzweet parelt op zijn voor
hoofd. Uit zijn broekzak trekt hij
een paar groene bankbiljetten. Ze
worden met een brede glimlach
ontvangen. Met versnelde pas pro
beert de jongeman zich van het
vliegveld te verwijderen. De tranen
staan in zijn ogen. Que paso, wat is
er gebeurd?
Rogelio blijkt een van de duizen
den Mexicanen te zijn die sinds
kort per vliegtuig in Mexico-Stad
arriveren nadat ze hun baan in de
Verenigde Staten zijn kwijtge
raakt. Heel wat Amerikaanse werk
gevers vinden het riskant worden
en willen de kat uit de boom kij
ken. Vanaf 5 mei kan het in dienst
hebben van illegale buitenlandse
werknemers zware boetes opleve
ren.
„Het is ongelooflijk, ze liggen
ons als aasgieren op te wachten",
zo vertelt Rogelio, die een paar uur
geleden is gearriveerd met een
vlucht uit Los Angeles. Eerst had
hij de nodige moeite om zijn pas
poort te laten afstempelen. Vervol
gens bleek zijn bagage 'zoek'.
Toen Rogelio zijn koffers wilde
reclameren werd hij opgepakt door
de twee mannen die hem dwongen
mee te gaan naar de parkeerplaats.
'Judiciales', agenten in burger
waar de gemiddelde Mexicaan
banger voor is dan voor de door
snee misdadiger. Ze vertelden hem
dat hij zijn spullen maar moest ver
geten en wilden hem afvoeren naar
een geheime gevangenis omdat
zijn papieren niet in orde zouden
zijn. „Ik heb ze 400 dollar moeten
geven, ik ben bijna alles kwijt".
Lijdensweg
Afpersingen, berovingen, ge
weld, fraude. Vanaf het moment
dat ze besluiten om de misere en/of
het politieke geweld in eigen huis
om te ruilen voor een relatief goed
betaalde baan in de Verenigde Sta
ten staan de illegalen-in-spe eraan
bloot. In landen als El Salvador en
Guatamala bestaan speciale reisor
ganisaties die de hemel op aarde
beloven.
Geen paspoort, geen visum?
geen probleem. Wij regelen zelfs
werk en onze diensten hoeven pas
te worden betaald in de Verenigde
Staten, zo laten ze in krantenadver
tenties weten. Maar in de praktijk
blijkt dat er wel degelijk behoorlij
ke sommen vooruit moeten wor
den betaald, meestal meer dan
1000 dollar. En dan begint de lij
densweg. Met niet meer dan hand
De Zwolse rechtbank heeft het
echtpaar Lucas en Jenny Goeree
verboden nummer 17 van hun blad
'Evan', getiteld 'Somdom is Neder
land', verder te verspreiden. Bo
vendien moeten zij bij het uitdra
gen van hun overtuiging zich ont
houden van onjuiste, beledigende,
kwetsende en onnodig grievende
uitlatingen over en jegens homo
seksuelen.
Zo luidt het vonnis in het kort
geding dat F. van Zijl uit Amster
dam tegen de Goerees had aange
spannen. Per overtreding kan Van
Zijl een dwangsom van beide ech
telieden afzonderlijk eisen.
Rechtbank-president mr. F. C.
Fliek overwoog, dat ieder het recht
heeft zijn godsdienst of levens
overtuiging vrij te belijden. Voor
zover de opvattingen van de Goe
rees zijn terug te voeren tot bron
nen van hun geloofsovertuiging -
in dit geval de bijbel - is er binnen
het recht geen plaats voor verbod.
De brochure 'Sodom is Nederland'
bevat echter passages die niet
meer worden gedekt door het
grondrecht van vrijheid van gods
dienst en de verkondiging daar-
De president doelde vooral op
passages over het verband tussen
homoseksualiteit en de ziekte aids.
"Het staat de Goerees vrij, homo
seksualiteit als zonde aan te dui
den; zij gaan te ver als zij tegen be
ter weten in een onjuist en mislei
dend verband leggen tussen homo
seksualiteit en aids". Mr. Fliek
noemde diverse passages kwets
end, grievend en hoogst onzorgvul
dig.
Niet alle eisen van Van Zijl wer
den toegewezen. Zo wilde de recht
bank het dwangmiddel van gijze
ling niet opleggen.
Van Zijl uitte in een reactie zijn
tevredenheid. De Goerees lieten
weten, met 'het verkondigen van
•het evangelie' te zullen doorgaan.
Hun advocaat, mr. E. N. Bouwman
te Utrecht, vond het vonnis 'héél
krtap', zeker waar het recht op
godsdienstvrijheid wordt erkend.
Eventueel hoger beroep wordt nog
bekeken.
De tolerantie in de Gerefor
meerde Kerken wordt minder en
de sfeer grimmiger. Dat signaleer
de de voorzitter van de gerefor
meerde predikantenvereniging, ds.
H. J. Bavinck uit Baarn, in zijn
jaarrede in Nijkerk. "Predikanten
en gemeenteleden lijden aan de
kerk".
Meer collegialiteit tussen de pre
dikanten zou de problemen kun
nen verlichten. Ook zou een ver
trouwenscommissie een oplossing
kunnen zijn. Daaronder verstond
Bavinck een groep gemeenteleden
die de predikant en zijn of haar ge
zin begeleidt. Een derde mogelijk
heid is de inschakeling op regio
naal niveau van deskundigen in
conflictbeheersing.
Bavinck veroordeelde de hou
ding van veertien collega's die deze
maand een reis naar Zuid-Afrika
maken op uitnodiging van het Co
mité Overleg Zuid-Afrika (Coza).
Het ontbreekt dit comité ten enen
male aan solidariteit met de lijden
de zwarte meerderheid, zei hij. Hij
waarschuwde deze collega's hun
reis niet te verkopen als studiereis
om de gemeente beter te kunnen
voorlichten. "Daarvoor zijn er ge
noeg zwarte Zuidafrikaanse predi
kanten in Nederland".
Schaatsenrij ders
Drs. J. A. Keizer, consulent ker
kelijk opbouwwerk in Groningen,
sprak over het werk van de predi
kant. Predikanten moeten wat za
kelijker, wat professioneler wor
den, was zijn uitgangspunt. Zich
minder laten leiden door de ge
dachte dat ze altijd voor hun ge
meente beschikbaar zijn. Zich in
hun werk meer richten op het ge
wenste doel. Kerkeraad en ge
meente moeten weten waar hun in
teresse ligt.
Volgens Keizer - die in de drie
noordelijke provincies onderzoek
deed - laten hervormde predikan
ten zich meer leiden door roepings
besef en gereformeerde door het
idee dat ze altijd beschikbaar moe
ten zijn. "Als zulke normen de bo
ventoon blijven voeren, zullen pre
dikanten steeds meer vastlopen",
voorzag hij. "Door het verschillend
karakter van de gemeente zal de er
kenning van hun werk steeds klei
ner worden en dus ook hun ar
beidsvreugde. Niet iedereen is Ni
co van der Linden, waar de waar
dering met karrevrachten binnen
komt". (Van der Linden is predi
kant van de Westerkerk in Amster
dam en algemeen bekend door zijn
publikaties en bijdragen aan radio
en tv).
Keizer noemde predikanten
'schaatsers op dun ijs'. "Ze ijlen
voort, want als ze stilstaan zakken
ze erdoor". Uit zijn onderzoek
bleek, dat de gemiddelde gerefor
meerde predikant bijna 60 uur per
week werkt. De hervormde gemid
deld 56 uur. Ruim 30 procent van
de gereformeerde dominees over
weegt met het gewone werk te
stoppen. Driekwart daarvan zou
willen werken in bijzonder pasto
raat (ziekenhuizen, krijgsmacht,
gevangenis enz.). De rest zou het
ambt willen neerleggen. Bij de her
vormde predikanten denkt een
kwart aan stoppen met gemeente
werk.
Kamper 'universiteit'
De synode van de Gerefor
meerde Kerken Vrijgemaakt be
sloot gisteren in Spakenburg de
naam van de theologische hoge
school in Kampen te veranderen in
'theologische universiteit'. Men
vond dat nodig in verband met ver
anderingen in de wet op het weten
schappelijk onderwijs. De com
missie die dit onderwerp had voor
bereid meende, dat het weten
schappelijk aanzien van de oplei
ding in Kampen anders geschaad
zou kunnen worden.
Het bestuur van de school was
daar niet bang voor ('Kampen' ge
niet binnen en buiten theologisch
Nederland voldoende faam, zo
werd gezegd) en wilde uitstel van
het besluit om de juridische gevol
gen voor bezittingen en legaten te
onderzoeken. Vorig jaar kreeg de
hogeschool ruim f. 250.000 uit lega
ten. Maar een tegenvoorstel om het
besluit ten minste tot de volgende
synode (1990) uit te stellen kreeg
geen enkele stem.
Schuld. De plaatsing van een
joods monument in het Deventer
stadhuis was voor het 'Convent
van Deventer pastores' (protes
tants en rooms-katholiek) aanlei
ding om in een open brief in het
Deventer Dagblad schuld te belij
den over het kwaad dat het joodse
volk is aangericht. Uit Deventer
zijn in de oorlog ruim 400 joden
weggevoerd.
Met deze advertentie wilden de
Deventer pastores een 'tegenstem'
laten horen tegenover die stem
men uit de christelijke traditie "die
nog steeds met grote onzorgvuldig
heid een kwalijke uitleg van bijbel
teksten geven". "Tegen de waanzin
van opkomend racisme en verbor
gen antisemitisme in verklaren wij,
dat dit monument ons oproept tot
steun aan de joodse gemeen
schap".
Hervormde Kerk: beroepen in
streekgemeente 'Marne-Ambt'
(Gr.) T. Buurma Rheden.
Gereformeerde Gemeenten: be
roepen te 's Gravenzande A. Bac
Bodegraven; bedankt voor Apel
doorn C. van de Poel Yerseke.
'Thuis sterven'. De hervormde
diakonie in Utrecht gaat een werk
groep financieel steunen die het
mogelijk maakt dat ernstig zieken
die dat willen thuis sterven. De
werkgroep wil mensen bijstaan i
die zorg (zoals waken bij de patiënt
en huishoudelijke hulp) en de hulp
van officiële instanties aanvullen.
Het initiatief kwam van ver
pleegkundigen en pastores. Voor
lopig zijn twaalf getrainde vrijwilli
gers bij deze hulpverlening betrok
ken.
r Amerikaanse werkgevers i
bagage in een vliegtuig naar Mexi
co-Stad.
Sommige reisleiders laten daar
reeds hun cliëntele vallen. De
meesten willen echter langer in de
business blijven en zorgen er daar
om voor dat hun klanten in een van
de Mexicaanse steden aan de grens
met de Verenigde Staten belanden,
in Matamoros, Reynoso, Nuevo La
redo, Piedras Negras, Cuidad Jua
rez, Mexicali of Tijuana. Daar wor
den ze dan overgedragen aan de
plaatselijke specialisten in de men
sensmokkel.
Alleen al in Nuevo Laredo be
staan drie bendes die zich middels
betalingen hebben verzekerd van
de steun en bescherming van de lo
kale politie èn douane. Passagiers
uit het binnenland worden in het
busstation bestormd door jon
getjes die de diensten van de ben
des aanbieden. Het veiligste, maar
daarom ook het duurste, zijn de
diensten van de club van 'El Me-
no', die zijn hoofdkwartier heeft
nabij het centrum van het stadje.
Fooien
Voor een Mexicaan kost een trip
naar Houston 400 dollar. Een Mid
denamerikaan moet het dubbele
betalen omdat de risico's groter
zouden zijn. Ook moet er 50 dollar
worden afgestaan aan de Mexi
caanse migratie-dienst om niet te
worden gearresteerd. De chauffeur
eist fooien van 20 tot 100 dollar.
Maar 'El Meno' is betrekkelijk vei
lig en heeft zelfs in Houston een
flatje waar de illegalen zich kun
nen verschuilen totdat ze iets be
ters vinden.
Volgens actiegroepen die zich
met het migranten-probleem be
zighouden gebeurt het vaak ge
noeg dat gidsen hun 'vrachtje' be
roven en overdragen aan Ameri
kaanse grenswachten. Ook liggen
er aan beide kanten van de grens
rovers op de loer. In Matamoros is
het een publiek geheim dat er bijna
dagelijks een lijk uit de Rio Gran
de, de grensrivier, wordt opgevist.
Een drenkeling met een kogel in
het hoofd. Bijna niemand kan zich
er druk overmaken. De lokale poli
tie houdt geen statestieken bij,
heeft het te druk met het opsporen
en afpersen van de honderden ille
gale migranten die zich dagelijks
in de stad bevinden. De lijken wor
den vaak zelfs niet geidentificeerd.
Als er vragen zijn dan wordt de
kwestie meestal afgedaan met de
bewering dat het om een drugs
smokkelaar gaat.
Eenmaal in de Verenigde Staten
zijn de illegalen ook daar vaak
overgeleverd aan de wolven. Ze
wassen borden in hotels en restau
rants, werken in fabrieken, in de
kleren-konfektie of in de tuin
bouw. Ze hebben geen rechten en
krijgen vaak maar de helft van het
minimum-salaris van 3,35 dollar
per uur. Maar voor de meesten be
tekent dat bedrag meer dan dat ze
thuis in een hele dag bij elkaar
kunnen verdienen.
Tomatenoogst
Pillo is een van de tienduizenden
Mexicanen die jaarlijks de grens
overtrekken voor de tomatenoogst
en een paar maanden later weer
met een paar duizend dollar in hun
zak naar huis terugkeren. Hij
woont in Emiliano Zapata, een ar
moedig gehucht, zo'n 150 kilome
ter ten zuiden van Mexico Stad,
bijna 1500 kilometer van de grens.
„Hier kan ik alleen maar suiker
riet gaan kappen, maar dat is zwaar
werk en je verdient er bijna niets
mee". Pillo, 40 jaar oud, slechts een
paar tanden in z(jn mond en inge
vallen wangen, heeft het lopend op
zijn van versleten autobanden ver
vaardigde sandalen en liftend met
vrachtwagens al vijf keer tot de an
dere kant van de grens gebracht.
„Ook daar moet je werken tot je
dood valt, maar het is tenminste de
moeite waard". Ondanks de nieu
we wetgeving in de Verenigde Sta
ten staat Pillo op het punt om weer
te vertrekken. „Ik moet wel, het
geld is op en mijn vrouw en kinde
ren moeten eten". Zijn grootste
angst is dat hij ooit een keer zal
worden opgepakt door de 'migra',
de Amerikaanse Immigratie en Na
turalisatie Dienst, die sinds 1981
met grote frekwentie razzia's
houdt in Spaanstalige wijken, scho
len, kwekerijen en fabrieken.
Vorig jaar zette de 'migra' meer
dan 1,5 miljoen illegalen de grens
met Mexico over. En ook nu ver-
scheinen er dagelijks bij de grens
posten tientallen auto-bussen met
gedeporteerden. Maar na de nodi
ge 'mordidas', smeergelden, af te
staan aan douane-beamtes en poli-
tie-functionarissen proberen de
meesten onmiddelijk weer de
grens over te steken.
Exodus
Volgens specialisten zal het uit
eindelijk afhangen van hoe stri-
gent de nieuwe immigratie-wet zal
worden toegepast of het tot een
ware exodus komt. Zolang de ille
galen werk kunnen krijgen in de
Verenigde Staten zullen ze daar
blijven, zo heet het. En veel onder
nemers hebben niets liever dan il
legalen zolang ze maar geen last
krijgen met de autoriteiten.
Zelfs Rogelio is wat dat betreft
optimistisch, ook al is hij zojuist op
het vliegveld van Mexico Stad van
bijna zijn hele hebben en houwen
bestolen. „Mijn baas heeft gezegd
dat ik over een maand of vier maar
eens moet opbellen, dat ik zo weer
terug kan komen als blijkt dat er
geen problemen zijn".
WOENSDRECHT - Ook bij een
snel en volledig akkoord tussen
de Verenigde Staten en de Sow-
jet Unie over het terugdringen
van alle atoomraketten in Euro
pa, zullen de bunkers op de basis
Woensdrecht, waarin de 48 kruis
raketten komen te staan, worden
afgebouwd. Die onderkomens
zijn door de NAVO reeds voor
een bedrag van 100 miljoen gul
den aanbesteed. Eind volgend
jaar moet de basis voor wat be
treft de plaatsing van kruisraket
ten operationeel ziin.
door
Joop Hoek
Mocht er er een overeenkomst
komen over vermindering van
het aantal raketten, dan zal een
andere bestemming voor de bun
kers worden gezocht, zegt basis-
voorlichter Loe Baltussen. Hij
wil niet ingaan op de politieke
aspecten van deze zaak. „Er
wordt nog steeds gebouwd zoals
de politiek in 1979 heeft afge
sproken".
Ondanks de prikacties van de
in Woensdrecht verblijvende ac
tivisten is een van de drie bun-
Vrachtwagens storten vele ku
bieke meters aarde tegen de me
tersdikke betonnen muren.
„Straks zie je er niets meer van,"
zegt Baltussen, „dan groeien er
weer gras en struikjes op." De
verslaggever mag de auto waarin
hij samen met de voorlichter
over het terrein rijdt, niet verla
ten. Fotograferen is taboe.
De veiligheidsnormen zijn
streng. Met geweren gewapende
militairen controleren de pasjes.
Dreigende hekken met rollen
prikkeldraad erop moeten
nieuwsgierigen en activisten bui
ten houden. Televisiecamera's
registreren wie toch een poging
onderneemt het terrein illegaal
te betreden.
Bedrijvigheid
De luifel boven de donkere ga
pende ingang van de bunker is
imposant, in zoverre een onder
komen van een kruisraket dat
kan zijn. In het binnenste van de
betonnen kolos komen de raket
ten en wagens die bij het eventu
eel afvuren betrokken zijn. De
muren schitteren in de felle zon.
Bij een andere bunker in aan
bouw zijn de stalen deuren al op
gehangen. Overal op het 29 hec
tare Amerikaanse deel van de ba
sis heerst grote bedrijvigheid.
Baltussen legt uit en wijst aan.
Hier het hoofdkwartier van de
Amerikanen, daar de nieuw
bouw van de eigen beveiligings
dienst van de overzeese militai
ren. Polsdik betonijzer vormt de
bewapening van de muren. En
overal grote groene nishutten,
waar bouwmaterialen en andere
spullen liggen opgeslagen. Voor
dat doel zijn ook alle hangars, be
halve die van 'noord', in gebruik
bij de Amerikanen. Nieuwe we
gen zijn aangelegd of gereno
veerd. Een ervan leidt direct van
de bunkers naar een apart hek
aan de Kooiweg, bedoeld om in
tijden van spanning snel de ra
ketten van de basis af te voeren.
Zelfs oude Duitse onderko
mens uit de Tweede Wereldoor
log zijn in gebruik genomen.
Drie houten barakken dienen als
onderkomens voor de vrijgezel
len onder de Amerikaanse mili
tairen. Gezinnen huren een wo
ning in West-Brabant. Naar ge
lang de vordering van de bouw
druppelen ze ons land binnen. Er
zijn al 104 Amerikanen gehuis
vest in en rond Woensdrecht.
Baltussen: „Met name de ge
zinnen voelen zich al goed thuis.
Een echtpaar heeft hier al een ba
by gekregen. Dat soort dingen,
dat verbroedert. De militairen
passen zich hier goed aan, van
wangedrag waarvoor sommigen
waarschuwden is geen sprake.
Zo'n militair hoeft ook niet dat te
proberen, want een enkeltje Sta
tes heeft hij zo op zak".
„Sommigen zijn bezig met het
leren van Nederlands. Samen
met de Amerikaanse voorlichter
hebben wij ook de middenstand
in de omgeving geinformeerd.
Want die Amerikanen hebben
van alles nodig. Voor wat betreft
de basis gaat het per jaar al om
een bedrag van 15 miljoen gul
den voor bijvoorbeeld wasserij,
slager en dat soort dingen. En
dan besteden ze binnen hun
huishoudens ook hog eens 25
miljoen gulden in de regio. Al
leen voor heel speciale zaken
doen ze een beroep op hun eigen
inkooporganisaties," legt Baltus
sen uit. In dat verband noemt de
voorlichter de 'pamkind', ver
moedelijk een grote rode vrucht
die in ons land niet te krijgen is.
Een tekening van de basis Woensdrecht, vorig jaar gepoubliceerd
het IKV. Rechtsboven de plaats voor de kruisraketten.
Overigens wordt niet alleen de
regionale middenstand voorge
licht. Op 8 rnei krijgen de voor
lichters van de basis een nieuw
'infocentrum' waar journalisten
maar ook het publiek terecht
kunnen. Er komt een directe in
gang naast de hoofdpoort, zodat
het lastige aanvragen van bezoe-
door kerspasjes tot het verleden be
hoort.
