-50#
r
Dolfinarium gaat
steeds meer lijken
op studiecentrum
(Dub jteutoa
MAANDAG 4 MEI 1987
PAGINA 7
HARDERWIJK - Het Dolfinarium
in Harderwijk wordt steeds gecon
fronteerd met de behoefte aan in
formatie over dieren en uiteraard
in het bijzonder over de circa veer
tig zeezoogdieren die in dit groot
ste zeedierenpark van Europa zijn
ondergebracht. Dolfinarium-direc
teur F. B. den Herder wil met zijn
zeedierenpark op die trend inspe
len. Twee jaar geleden begon men
in Harderwijk reeds voorzichtig,
met educatieve voorstellingen
rond de Steller-zeeleeuwen. Thans
stelt het Dolfinarium al geruime
tijd lespakketten en lesbrieven ter
beschikking van scholen. Den Her
der: „Ons Dolfinarium heeft nu
drie taken. Vermaak, wetenschap
pelijk onderzoek en educatie".
door
Dick Horst
In samenwerking met de rijksu
niversiteit van Utrecht verricht
Dolfinariums eigen bioloog Ron
Kastelein allerlei wetenschappe
lijk onderzoek. Kastelein heeft al
ontdekt dat walrussen een tot dus
ver nog niet bekende, zeer hoog-
gevoèlige tastzin hebben. Ze kun-
nên hun snorharen afzonderlijk be
wegen. Daardoor is een walrussnor
zó gevoelig, dat de dieren als het
ware met hun snorharen kunner.
'kijken'.
Na anderhalf jaar training kreeg
de bioloog walrussen zo ver, dat ze
'ja' knikten bij het zien van een
rond vlakje en 'nee' schudden als
ze een driehoekje waarnemen. Ver
volgens werd de walrus een 'blind
doek' omgedaan en toen bleek dat
ze ook in geblindoekte toestand
vlekkeloos 'ja' knikten en 'nee'
schudden" bij het aftasten van die
voorwerpen met hun snorharen.
Net zoals geblindeerde dolfijnen,
door het uitzenden van hun sonar-
golven, kans zien om voorwerpen
onder water op te duiken.
Jaap Nieweg, voorlichter van het
dolfinarium: „Het zijn allemaal
trucs waarmee we aan het publiek
duidelijk maken hoe deze dieren in
de vrije natuur leven. De mensen
willen dat weten. Die tendens sig
naleren we steeds vaker. Daarom
zien we in de toekomst een schei
ding ontstaan tussen twee catego
rieën bezoekers. Een pretpark-pu
bliek en het publiek dat interesse
heeft voor biologie, natuur en mi
lieu.
Studenten
In het Dolfinarium wordt stage
gelopen door studenten van de
Agrarische School in Barneveld,
de Hogere Hotelschool, de rijksu
niversiteiten Delft en Utrecht en
de Lerarenschool in Groningen. In
samenwerking met de rijksuniver
siteit van Utrecht wordt uitvoerig
onderzoek gedaan onder de Stel
ler-zeeleeuwen. Men bestudeert
hierbij de invloed van trainingen
op het gedrag van de diergroep.
Gebleken is, dat de dieren zich veel
minder agressief gedragen in een
trainingsperiode dan in een perio
de zonder training. Acht weken
lang werden de Steller-zeeleeuwen
door twee studenten geobserveerd.
Er werd afwisselen een week wel
en een week niet getraind.
Het onderzoek werd begeleid
door Dolfinariumbioloog Kaste
lein, net als bij het onderzoek naar
het gedrag van de walrussen. Hier
bij werd ook de invloed van ver
schillende soorten voeding op het
gedrag van deze dieren onder
zocht. Het eten van bepaalde soor
ten schelpdieren lijkt de walrussen
een grote mate van bevrediging te
geven. Zij weten de verschillende
soorten schelpdieren, al 'snuffe
lend' met hun afzonderlijk be
weegbare snorharen over de zeebo
dem, duidelijk van elkaar te onder
scheiden.
Genezing
Het Dolfinarium is door het mi
nisterie van landbouw en visserij
aangewezen als opvangcentrum
voor op de Nederlandse kust aan
gespoelde dolfijnen. Die aange
spoelde dieren zijn vaak ernstig
ziek of zeer oud. In Harderwijk
worden ze met een medische be
handeling weer op verhaal ge
bracht en na hun genezing in zee
teruggezet. Hard nodig, want door
watervervuiling en overbejaging is
het aantal dolfijnen, walvissen en
robben sterk gereduceerd. Veel
zeezoogdieren en vissen worden in
hun bestaan bedreigd. Langs de
Nederlandse kust fcijn daar vooral
de zeehonden het slachtoffer van.
Europa ook nauw betrokken bij de
zogenaamde Bud-wet, de wet Be
dreigde uitheemse diersoorten. In
het kader daarvan worden er in de
nabije toekomst fokprogramma's
opgesteld, waarbij het Dolfinarium
(in EG-verband) gaat fungeren als
stamboekhouder. Acht dierentui
nen met een dolfinarium, in West-
Duitsland en de Benelux, gaan
deelnemen aan dit fokprogramma
voor de bedreigde tuimelaar-dol
fijn. Op die manier hoopt men dit
soort dolfijn in stand te kunnen
houden.
Lesbrieven
Inmiddels is educatie volgens
voorlichter Nieweg de belangrijk
ste taak geworden voor het Dolfi
narium. In samenwerking met Le-
nie 't Hart van de zeehondencrèche
in Pieterburen en de Landelijke
Vereniging tot Behoud van de
Waddenzee worden lesbrieven per
diersoort samengesteld. Ook geeft
het dolfinarium hele lespakketten
uit over dolfijnen en zeeleeuwen
uit, bestemd voor het basis- en
voortgezet onderwijs. „Een bijna
complete onderwijsmethode", al
dus directeur Den Herder. „Voor-
namelijk gericht op het vak biolo-
fgie, maar toch ook verwant aan tal
van andere vakken, zoals aardrijks
kunde, geschiedenis, rekenen en
zelfs theologie".
En Jaap Nieweg: „Vijfjaar gele
den zijn we daarmee begonnen.
Zes lespaketten voor het basison
derwijs, brugklassen, havo, vwo,
mavo en lbo. Voor de vakken reke
nen en aardrijkskunde bijvoor-
beeld hebben we eenvoudige vra
gen en sommetjes. Bijvoorbeeld:
de dieren in het Dolfinarium eten
elke week 3,5 ton vis (sprot, haring
wijting, makreel en inktvis) die.
wordt gevangen in de Atlantsiche-
Oceaan, bij de Faröereilanden en
de Ierse Zee. Waar liggen die gebie
den? Een dolfijn eet een x-aantal
kilo vis per dag, een kilo vis kost
zoveel, jouw toegangskaartje voor
het Dolfinarium kost een tientje.
Hoe lang kunnen we daar een dol
fijn van aan het eten houden? Dat
soort vragen".
Filmagenda van 29 april t/m 7 mei
Leiden
LUXOR (121239): 'Platoon', dag. 19.00
en 21.15 uur, za„ zo. en woe. ook 14.30
uur, 16 jr.
LIDO 1, 2, 3, 4 en STUDIO (124130/
133210): The golden child', 12 jr.
'Naam van de roos', 12 jr.
'Over the top', al.
'Children of a lesser God', dag. 14.30,
21.15 uur, 16 jr.
Kindervoorstelling: 'De troetelbeer
tjes', dag. 14.30 uur, al.
TRIANON (123875): 'Hannah and her
sisters', dag. 14.30 en 19.00 uur, do. V
m zo. 21.15 uur, al.
'De aanslag', ma. t/m woe. 21.15 uur,
al.
REX (125414): 'Ten little maidens',
dag. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: 'Great sexpecta-
tions', vr. en za. 23.30 uur, 18 jr.
KIJKHUIS (142895): 'Tema', do. t/m
woe. 20.00 en 22.15 uur.
'She's gotta have it', do. t/m woe. 19.30
Bioscopen
'Soldaten zonder geweer', ma. 20.00
en 22.15 uur.
Tha sacrifice', di. 20.00 uur.
Chiedo Asilo', woe. 20.00 en 22.15
Alphen
(voor reserveringen 01720-20800):
EURO 1, 2, 3, 4 'Children of a lesser
God', dag. 18.30 en 21.15 uur, al.
'The golden child', dag. 13.45,18.45 en
21.30 uur, do., zo. en di. ook 16.15 uur,
12 jr.
'Over the top', dag. 13-30, 18.30 en
21.00 uur, do., zo. en di. ook 16.00 uur,
al.
'Platoon', dag. 13.30, 18.30 en 21.15
uur, do., zo. en di. ook 16.00 uur, al.
Kindervoorstelling: 'Nieuwe avontu
ren van de troetelbeertjes', dag. 14.00
uur, do., zo. en di. ook 16.15 uur, al.
Nachtvoorstellingen: 'Platoon', za.
24.00 uur, 16 jr.
'Sex achter tralies', za. 24.00 uur, 18 jr.
'Meisjes in vuur en vlam', za. 24.00
uur, 18 jr.
'Over the top', za. 24.00 uur, 18 jr.
Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: 'Flodder', dag. 15.45 en
19.00 uur, al.
'De aanslag', ma. t/m woe. 21.00 uur,
al.
'Hannah and her sisters', vr. t/m zo.
21.15 uur, al.
Kindervoorstelling: 'De troetelbeer
tjes', do. t/m woe. 14.00 uur.
Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 2: 'Biggies', zie tijden City I.
CITY 3: 'Ferris Bueller's day off, zie
tijden City II.
CITY 4: 'Flodder', woe., do., vr., za.,
zo., di. en woe. 14.45 en 19.00 uur.
CITY 1: 'Kinky business', dag. 21.15
uur, 18 jr.
Noordwijk
(voor reserveringen 01719-12800)
'Flodder', vr., za. en ma. 21.15 uur,
en woe. 15.00 uur, al.
'Labyrinth', vr., za. en ma. 19.00 i;
zo. en di. 20.15 uur, al.
Honderd jaar geleden stond er in
de krant:
- Aan den heer A. J. De Haan is.
in zijne qualiteit van voorzittei
van het genootschap „Saary
Zion", door den burgemeestei
van Amsterdam, namens de Ko
ningin, een prachtige zilveren
kelk aangeboden, als gedachtenis
aan de hulde, haar gebracht door
deze vereeniging, met medewer
king van den zangvereeniging
„Harpe Davids," bij het bezoek
van H.M. aan de Valkenburger
straat. Ook heeft de Koningin
aan 17 inspecteurs van politie,
die tijdens het jongste verblijj
der koninklijke familie in de
hoofdstad buitengewonen dienst
hadden: als den hoofdinspecteur
Hazenberg, den oudsten inspec
teur der vijf sectiën, den inspec
teur van het voerwezen, de in
specteurs-rechercheurs en die bij
de waterpolitie, eene fraaie gou
den doekspeld met diamantjes
bezet en met de letters W. en E.
ineengestrengeld, en gedekt door
eene kroon, doen uitreiken, als
herinnering aan dat bezoek.
- In het „Utr. Dagbl." geeft een
verslaggever van den Amster-
damschen gemeenteraad aldus
lucht aan zijne opgewekte stem
ming over ,,'s-Raads handelin
gen": Verschrikkelijke menschen!
Onuitstaanbare menschen! Men
schen, die gemuilband moeten
worden, niet alleen, maar gevoe-
tangeld en geklemd nog boven
dien! - Van één uur hedenmid
dag tot vanavond elf uren, niets
anders dan raadsleden gehad! Ik
vraag u!
- In het Pruisische Huis van af
gevaardigden is behandeld de
verlenging van het bekende
staatsverdrag tusschen het vor
stendom Waldeck en het konink
rijk Pruisen. Volgens dit verdrag
neemt Pruisen het volledige
finantieelen politiek bestuur van
Waldeck op zich, terwijl de vorst
uit de landsdomeinen een jaar-
lijksch inkomen van 225,000
mark verkrijgt. In den loop der
beraadslaging ging er een storm
achtig gelach op, toen de natio
naal -liberale afgevaardigde
Rumpf een geboren Waldecker,
ter ondersteuning van het ver
drag aanvoerde, dat de Waldec-
kers nakomelingen waren der
der oude Cherusken, die in het
Teutoburgerwoud slag leverden
tegen de legioenen van den Ro-
meinschen veldheer Varus. Hij
besloot zijne rede met de patheti
sche woorden: „Het is u toch be
kend, dat de koningin van Hol
land eene Waldeckse prinses is.
Dit is eene zeer beminnenswaar
dige dame. Missschien kunne wij
daardoor de Nederlanders in
zooverre voor ons winnen, dat
wij met hen een tractaat sloten,
hetwelk zijne practische uitdruk
king kon vinden ikn eene tolve-
reeniging, welke Holland en zij
ne koloniën met ons samenvoeg-
LEIDSCH gg DAGBLAD - ALPHENS DAGBLAD-
HOOFDKANTOOR
Witte Singel 1. Leiden 071-144941
Directeur: G Koopman
Adjunct-directeur: N. Quakernaat
REGIOKANTOREN
Julianastraat 19. 2405 CG
Alphen a'd Rijn. 01720-93961
Vuurbaakplein 11. 2225 JB
Katwijk, 01718-12383
REDACTIE
Hoofdredacteur:
drs. J W E Metselaar. 071-220636.
Adj. hoofdredacteur.
R D Paauw. 071-761503.
Alg redactiechef:
A van Leeuwen. 071-764471.
Sporl: A. van Kaam. 071-313083.
Features/Extra: W. Schrama
Foto-red. W Dijkman, 01720-20818
POSTADRESSEN
Postbus 54. 2300 AB Leiden
Postbus 83. 2400 AB Alphen a/d Rijn.
TELEFAX
Leiden 071-133012
Alphen 01720-73933
ADVERTENTIES
(behalve Sleuteltjes) ma.-vrij. van 8.30-
17 00 uur 071-144941
Voor inlichtingen over advertenties (uitge
zonderd Sleuteltjes)
079-412440;
C. Spigt. tel 02523-76823. D v.d. Hoek.
tel. 01717-7992
SLEUTELTJES
ma -vrij. van 8 00-19 30 uur 071-143545.
ABONNEESERVICE
Nieuwe abonnementen, wijzigingen, beta
lingen ma.-vrij. van 8.30-17.00 uur
071-144941
NABEZORGING
ma.-vrij18 00-19 30 uur071-123143
zaterdag 13.00-14 00 uur071-123143
ABONNEMENTEN
per maand, aan huis bezorgd 23.2
per post (binnenland) 33.6
i mogelijk.
per post (binnenland) 100.1
per post (buiteniand) 250.00
irgd 137.90
per post (binnenland) 386.90
losse nummers (alle dagen)1,20
Prijzen incl. 6% b.t.w.
Abonnementsgelden dienen bij vooruitbe
taling te worden voldaan. Restitutie is niet
dag ingaan Indien één maand
verstrijken van de abonnementsperioc
geen opzegging is ontvangen, wordt h
abonnement automatisch verlengd.
Betaling van abonnementen op gil
3203571 t.n v Damiate Holding BV
Gemiddelde oplage per dag 49 500 e
Langzaamaan
wordt het
weer wat beter
Het weer was de laatste
verre van aangenaam. Koud en
winderig. En op sommigen plaat
sen vielen er nog heel wat buien
ook. Met zulk weer achter de rug
kunnen de vooruitzichten alleen
maar beter zijn.
Die akelig koude lucht was en
is te wijten aan een sterke r
delijke stroming. Daarin kunnen
ook gemakkelijk buien ontstaan.
Deze stroming wordt in stand ge
houden door een krachtig hoge-
drukgebied ten westen van Ier
land en een goed ontwikkelde
depressie van het Oostzeegebied
tot in zuid-Italië.
Maar door het dichterbij ko-
van het hogedrukgebied
neemt de buiigheid geleidelijk af
en komt er wat meer zon. Daar
door wordt het morgen al iets
minder koud. De temperatuur
loopt op tot ongeveer 12 graden.
De gevolgen van het naderbij
komen van het hogedrukgebied
doen zich de daaropvolgende da
gen nog sterker gelden. De zon
zal nog meer te zien zijn en de
neerslagkansen worden klein.
•{£- zonnig mist 19 temperaturen toto luchtdruk in millibaren
opklaringen hagel -*-*■ warmtetront H hoge-drukgebied
bewolking sneeuw t-t- kou-front L lage-drukgebted
regen onweer windrichting verplaatsingsnchting
waar bew. 8
waar bew. 10
waar bew. 10
waar bew. 8
regenbui 10
regenbui 10
zwaar bew. 11
zwaar bew. 8
zwaar bew. 19
onbewolkt 20
regen 11
zwaar bew. 26
onbewolkt 15
regen 10
zwaar bew. 20 7 0
sneeuw 18 0 15
regen 21 10 3
zwaar bew. 11 7 0
licht bew. 25 16 0
onbewolkt 10 2 2
regen 9 1 21
onbewolkt 25 0 0
half bew. 27 18 0
licht bew. 21 10 0
onbewolkt 23 8 0
regen 16 1 25
licht bew. 22 9 0.2
zwaar bew. 11 5 0
zwaar bew. 11 4 1
zwaar bew. 12 3 22
zwaar bew. 20 14 1
zwaar bew. 21 15 0
zwaar bew. 14 2 0.9
onbewolkt 22 11 0
zwaar bew. 24 6 22
zwaar bew. 22 17 0
licht bew. 20 10 0
onbewolkt 19 11 0.1
half bew. 23 19 0
licht bew. 21 10 0
Door in elk vakje een letter in te
vullen, kunnen 11 woorden van 9
letters van navolgende betekenis
worden verkregen.
De 3 laatste letters van elk woord
zijn gelijk aan de 3 beginletters van
het daaropvolgende woord, terwijl
de 3 eindletters van het laatste
woord gelijk zijn aan de 3 beginlet
ters van het eerste antwoord.
1. voorwerp dat aan iemand of
iets herinnert; 2. verandering, om
mekeer; 3. ingeschapen; 4. laatste
aanmaning tot betaling aan belas
tingschuldigen; 5. hulprib (bouw
kunde); 6. smalle gang bij vestin
gen tot het plaatsen van schild
wachten; 7. muziekinstrument be
staande uit 5 tot 8 bamboepij pen in
een los raam; 8. Europeaan; 9.
krijgsoefening op grote schaal; 10.
organisatie met pacifistische doel
einden; 11. persoon die aan de op
permacht v.e. vorst(in) onderge
schikt is.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Oplossing 1/5
Horizontaal: 1. blaasbalg; 8. aan;
9. alt; 11. strak; 14. as; 16. ion; 17.
re; 18. mak; 20. ver; 21. blaasroer;
22. oor; 23. Dee; 24. en; 25. Sem; 27.
li; 28. beril; 30. dol; 31. nep; 33.
blaaskaak.
Verticaal: 2. la; 3. aas; 4. anti; 5.
baan; 6. alk; 7. lt.; 10. tamboer; 12.
rooster; 13. terrein; 15. salon; 17.
reëel; 19. kar; 20. vod; 25. sela; 26.
mink; 28. boa; 29. Lea; 30. dl; 32.
KABELJAUWRAGOUT UIT DE OVEN
Dit gerecht is als hoofdschotel berekend voor 4 personen, maar als
voorgerecht kunt u het serveren in éénpersoons ovenvaste schaaltjes en
is de aangegeven hoeveelheid voldoende voor 6 personen. Laat de vis
gaar worden in een bouillon die u maakt van een halve liter water met 2,5
dl instant bouillon, 2,5 dl witte wijn, 2 in stukken gesneden uien, een
wortel, 1 laurierblad en peterselie en citroen.
150 gram champignons, 500-600 gram kabeljauwfilet, 4U gram boter, 3
eetlepels bloem, peper, zout, citroensap, 2 eierdooiers, 1/8 liter slagroom
of koffieroom, 75 gram geraspte kaas, paneermeel, boter.
Maak de champignons schoon en snijd ze in vieren. Laat de vis in
ongeveer 10-15 minuten in visbouillon (zie bovenstaand) gaar worden.
Neem de vis uit het vocht en verdeel de vis in stukken (verwijder even
tuele graten). Zeef het kookvocht, breng het vocht opnieuw aan de kook
en laat hierin de stukken champignon in ongeveer 10 minuten gaar wor
den.
Neem de stukken met een schuimspaan uit de pan en laat het vocht
inkoken tot ongeveer een halve liter bouillon over is. Smelt de boter in
een ruime pan, voeg de bloem toe en dan wanneer een samenhangend
geheel is ontstaan met kleine scheutjes al roerende de bouillon. Neme de
pan van het vuur en roer de koffie of slagroom en de eierdooiers door de
saus. Breng op smaak met peper en zout. Vet een ovenvaste schotel in
met boter. Meng de stukken vis en champiginons door de saus en laat de
ragout in de schotel glijden; bestrooi de bovenzijde met de kaas en enkele
lepels paneermeel en verdeel hierover enkele flinters boter. Schuif de
visragout voor 15-20 minuten in een warme oven van ong. 225 graden
Celcius. JANNY VAN DER LEE
Ongevallendienst
Elke dag Academisch Ziekenhuis
behalve van dinsdag 13.00 tot
woensdag 13.00 uur (Diaconesse-
huis) en van vrijdag 13.00 tot zater
dag 13.00 uur (Elisabeth Zieken-
Bezoekuren
Diaconessenhuis (tel. 071-178178):
dagelijks 16.00-17.00 uur en 18.30-
19.30 uur. Afdeling intensieve zorg:
10.30-11.00 uur en lp.00-19.30 uur en
na overleg
Kinderafdeling. 10.30-19.00 uur en
na overleg
Jongerenafdeling: 16.00-17.00 uur
en 18.30-19.30 uur
Ziekenhuizen
St Elisabeth Ziekenhuis (tel. 071 -
899250): volwassenen 14.00-14.45
uur en 18.30-19.30 uur. Klasse afd.
11.15-12.00 uur, 14.00-14.45 uur.
18.30-19.30 uur
Kraamafdeling, gynaecologie:
15.00-15.45 uur en 18.30-19.30 uur,
alleen voor vaders bovendien van
19.30-21.00 uur.
Afdeling CCU(hartbewaking):
14.00-14.30 uur en 19.00-19.30 uur
Intensieve verpleging: 14.00-14.30
uur en 19.00-19.30 uur
Sportblessures: maandag 19.30-
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19 00 uur
Prematurenafdeling: in overleg
doorlopend beZoek mogelijk
Ernstige patiënten: wanneer doorlo
pend bezoek wordt toegestaan kun
nen speciale Kaarten worden ver
strekt
Kinderafdelingen: voor ouders van
opgenomen kinderen is er een rui
me bezoek mogelijkheid in overleg
met de hoofdverpleegkundige
Voor andere bezoekers gelden de
volgende tijden: Keel-, neus- en oor
heelkunde en neurologie: 1*4.15-
15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oog
heelkunde en heelkunde: 14.15-
15.00 uur en 18.30-19.00 uur
17,00 uur; babyzaal en boxenafde
ling: volgens afspraak met de
hoofdverpleegkundige
Rijnoórd (tel. 01720-92244): 14.30-
15.15 uur en 18.30-19.00 uur. Extra
voor bezoek hartbewaking: 11.00-
11.30 uur.
Extra bezoek vaders op kraamafde
ling: 19.30-29.30 1
HOE ZIET HET WITTE HUIS DE
VERRASSENDE
VOORSTELLEN
(y (L.
VAN
E1 /r-o
GORBATSJOV...
=3
r O.^, O.K. IKHE3 (Sg—
VAT 'K SANK-
piee£r&Me sgrj/u<&
K titer tot met-
H06IP6M Zoo ZlJN Vg£-
coevreio, was 1 K cwr
OOK
ris:
iö
