'Leugen over
de oorlog
in Frankrijk
gekoesterd'
'Meer politieke vrijheid
Reportage
Wantrouwen verdeelt christelijke gereformeerden
PAGINA 2
MAANDAG 4 MEI 1987
Deelrepubliek Joegoslavië wil zich afscheiden
LJUBLJANA De welvarende
Joegoslavische deelrepubliek Slo
venië probeert steeds meer afstand
te nemen van de economische, so
ciale en politieke crisis in de rest
van het land en haar eigen weg te
gaan. Een aantal vooraanstaande
Sloveense intellectuelen heeft al
openlijk gepleit voor een afsplit
sing van de Joegoslavische federa
tieve republiek. De meeste Slove-
nen geloven echter niet dat dit ver
standig zou zijn.
door
Dusan Stojanovic
Slovenië is de welvarendste deel
republiek van Joegoslavië en kent
ook een relatief liberaal politiek
klimaat. De afgelopen tien jaar zijn
in Slovenië - in tegenstelling tot de
rest van het land - geen grote poli
tieke processen meer gevoerd, ter
wijl de kritiek van grote groepen
jongeren op de Sloveense rege-
ringspolitiek wordt getolereerd.
Tot nu toe hebben noch de kriti
sche intellectuelen noch de alter
natieve jongerenorganisaties in
Slovenië openlijk gepleit voor de
afschaf van het éénpartijstelsel in
Joegoslavië, maar steeds meer kij
ken zij naar Oostenrijk en Italië als
voorbeelden van hoe het anders
kan.
Stem
Trouwens, met de steeds luider
wordende stem van groepen bui
ten de Sloveense communistische
partij en met haar hoge levenstan
daard heeft Slovenië al veel weg
van zijn West-Europese buurlan
den. Terwijl de Joegoslavische fe
deratie als geheel kampt met een
inflatie van bijna 100 procent, een
buitenlandse schuld van 19 miljard
dollar en een werkloosheid van 17
procent, gaat het Slovenië goed.
De werkloosheid is minimaal en
de salarissen zijn niet slecht. Goe
de woningen zijn in verhouding ge
makkelijk te krijgen en de Slove
nen hebben goede snelle wegen
aangelegd naar de grensovergan
gen naar Oostenrijk en Italië.
Soortgelijke verbindingen met de
Kroatische hoofdstad Zagreb of de
rest van Joegoslavië ontbreken.
Oostenrijkse en Italiaanse toeris
ten komen dan ook jaarlijks in gro
ten getale genieten van een goed
kope vakantie in de Sloveense
berggebieden.
Rechten
De Slovenen moeten de taal le
ren van hun veertien miljoen Ser
vische en Kroatische landgenoten,
maar hun eigen taal wordt in de
rest van Joegoslavië nauwelijks
verstaan. De culturele, economi
sche en taalkundige verschillen die
Slovenië altijd van het minder ont
wikkelde zuiden van het land heb
ben onderscheiden, hebben de
laatste tijd een voorlopig hoogte
punt bereikt.
Kritiek
De Slovenen zijn niet de enigen
in Joegoslavië die een grotere poli
tieke vrijheid voorstaan. De roep
om uit de federatie te stappen leid
de echter tot scherpe kritiek van de
autoriteiten. Ook andere deelrepu
blieken hebben inmiddels hun kri
tiek op dit pleidooi laten horen en
een aantal Sloveense intellectuelen
heeft het idee eveneens veroor
deeld.
Ernest Petric. professor geschie
denis aan de Universiteit van Lju-
blana, is een van hen. „Een wijzi
ging van de bestaande grenzen in
Europa is niet reëel", zei hij in een
vraaggesprek. „Zo'n wijziging zou
alleen mogelijk zijn in geval van
een grote catastrofe, zoals een der
de wereldoorlog."
Ondanks de scherpe verbale ver
oordeling van de artikelen in Nova
Revija, toonden de leidende Slo
veense politici hun tolerantie door
discussies te voeren met de au
teurs van de stukken en het blad
geen publikatieverbod op te leg
gen.
Deze lankmoedige houding van
de autoriteiten heeft ook geleid tot
een groeiend aantal alternatieve
jongerenorganisaties, die buiten de
structuren van de communistische
partij opereren. De verschillende
jeugdbewegingen worden gecoör
dineerd door Het Comité van de
Socialistische Jongeren Organisa
tie van de Universiteit van Ljublja
na, dat een sterk onafhankelijk be
leid voert.
De 33-jarige socioloog Tomaz
Mastnak, een van de leiders van de
alternatieve Sloveense jongerenbe
weging, vertelde dat de verschil
lende groepen hun oorsprong vin
den in de tweede helft van de jaren
zeventig, toen de ontluikende
punkbeweging naar westers model
door de autoriteiten hardhandig
werd onderdrukt.
Luisteren
In 1981 onstonden de eerste
georganiseerde onafhankelijke mi
lieu- en vredesgroepen. Daarna
volgden de organisaties van paci
fisten, feministen en homoseksue
len. De Sloveense autoriteiten lij
ken steeds meer bereid te luisteren
naar de jongerenorganisaties, die
een aanzienlijke steun onder de be
volking hebben weten te
Volgens Mastnak wees een vorig
jaar door de overheid gehouden
opnieonderzoek uit, dat 45 procent
van de twee miljoen Slovenen de
alternatieve organisaties- actief
steunt, terwijl 75 procent sympa
thiseert met hun acties.
De afgelopen twee jaar heeft het
studentencomité een sterke cam
pagne gevoerd voor de afschaffing
van artikel 133 van de Joegoslavi
sche strafwet, een vage clausule
die bepaalt dat iemand tot maxi
maal vijftien jaar gevangenisstraf
kan worden veroordeeld wegens
kritiek op de regering.
Het comité heeft zich voorts in
gezet voor een speciale behande
ling van politieke gevangenen en
strijd gevoerd voor de erkenning
van het weigeren van de militaire
dienstplicht op grond van gewe
tensbezwaren.
De Sloveense autoriteiten heb
ben een aantal initiatieven van mi
lieugroepen ondersteund en deze
verdedigd tegen de aanvallen van
uit de meer orthodoxe delen van
Joegoslavië.
Geld
Onlangs durfden de jongerenor
ganisaties in Ljubljana zelfs een
aanval te lanceren op de jaarlijkse
feestelijkheden ter gelegenheid
van de veijaardag van Josip Broz
Tito, de grondlegger van het huidi
ge Joegoslavië.
Tito, die in 1980 overleed, wordt
in Joegoslavië nog steeds vereerd
en openlijke kritiek op 'kameraad
Tito' is dan ook een misdrijf. De
jongeren trokken zich hier echter
weining van aan. Zij verkondig
den, dat in een tijd van steeds nij
pender economische en sociale
problemen het geld dat aan de her
denkingsfeesten wordt uitgegeven
beter besteed zou kunnen worden
aan andere zaken.
„Het wordt tijd die antieke ritue
len over boord te zetten", aldus
Mastnak. „Ons lot kan niet worden
verbeterd door plichtplegingen
aan Tito. Dat kan alleen door in dit
land daadwerkelijk sociale en eco
nomische veranderingen door te
voeren."
In februari publiceerde het Slo
veense tijdschrift Nova Revija
(Nieuwe Revue) een serie artikelen
van de hand van vooraanstaande
academici, waarin openlijk werd
gesuggereerd dat de deelrepubliek
gebruik zou moeten maken van de
rechten die haar in de grondwet
van 1974 zijn toegekend en uit de
Joegoslavische federatie zou moe
ten stappen.
France Bucar, een belangrijk his
toricus, schreef dat de Slovenen
noch bij de oprichting van de Joe
goslavische staat in 1918 noch bij
de invoering van het communisti
sche systeem in 1943 was ge
vraagd of zij zich wel wilden aan
sluiten".
De mening van veel Slovenen
vertolkend, schreef de schrijfster
Alenka Goljevsek dat Slovenië in
haar ontwikkeling wordt geremd
doordat zij gedwongen wordt de
minder welvarende deelrepublie
ken van Joegoslavië te ondersteu
nen. Ook zij beriep zich op het
Advocaat Gestapo-officier Barbie
aan vooravond proces in Lyon:
PARIJS (Rtr/UPI) - Het proces tegen de oorlogsmisda
diger Klaus Barbie, dat over anderhalve week in Lyon
begint, zal Frankrijk eindelijk dwingen zijn dubbelzin
nige positie tijdens de Tweede Wereldoorlog onder
ogen te zien. Met name de collaboratie met de nazi's.
Dit verklaarde Jacques Vergès, de omstreden advocaat
van Barbie, afgelopen donderdag tijdens een ontmoe
ting met de pers in Parijs.
Boete
Alle feiten die over deze periode
verborgen zijn gehouden, zullen
worden onthuld gedurende het
proces, dat op 11 mei begint en
naar verwachting zes tot acht we
ken zal duren, zo onderstreepte
de advocaat.
Barbie, die in 1983 door Bolivia
aan Frankrijk werd uitgeleverd,
wordt beschuldigd van misda
den tegen de mensheid in de tijd
dat hij hoofd was van de Gestapo
in Lyon van 1942 tot 1944. Hem
wordt onder andere ten laste ge
legd joden te hebben gedepor
teerd naar concentratiekampen
en joden en verzetsstrijders te
hebben gemarteld en vermoord.
Het ziet ernaar uit dat het pro
ces veel stof zal doen opwaaien
in Frankrijk, met name wanneer
de dood van de verzetsleider
Jean Moulin aan de orde zal ko
men. Moulin overleed na zijn ar
restatie en verhoor door Barbie.
Hoewel Moulins dood niet in
de aanklacht is opgenomen, zal
Barbie aanvoeren dat de verzets
leider niet is overleden als gevolg
van mishandeling, maar dat hij
zelfmoord heeft gepleegd na te
hebben gehoord dat hij is verra
den door tegenstanders binnen
de Résistance, aldus Vergès.
Leugen
Volgens de advocaat van Bar
bie koestert Frankrijk zich tot op
de dag van vandaag in de officië
le leugen over de oorlog. De
Fransen blijven geloven dat de
hele natie heeft gevochten om de
Duitsers te verdrijven. Ondanks
het feit dat de Vichy-regering die
met de nazi's samenwerkte de
goedkeuring had van het parle
ment, en dat slechts zeer weinig
Franse mannen en vrouwen zich
bij de ondergrondse verzetsstrijd
hebben aangesloten, zo zei de ad
vocaat.
Het proces, dat in Frankrijk
waarschijnlijk het laatste grote
proces tegen een oorlogsmisda
diger is, zal het land eindelijk in
staat stellen een heldere blik te
werpen op zijn verleden en het
bevrijden van het dogma van de
officiële geschiedenis. "Het is
tijd het theologische tijdperk
achter te laten en het historische
tijdperk in te gaan", aldus Ver
gès.
De advocaat is van plan het
proces te gebruiken om uiting te
geven aan zijn grieven over de
gruweldaden die door de Fran
sen zijn gepleegd tijdens hun
laatste grote koloniale oorlog in
Algerije, in het begin van de ja
ren '60. Terwijl de Franse staat
nazi-oorlogsmisdadigers zoals
Barbie met terugwerkende
kracht vervolgt volgens de wet
van 1964 over misdaden tegen de
mensheid, gaan degenen die ver
antwoordelijk zijn voor de
slachtoffers in Algerije vrijuit,
De hoofdrolspelers in het proces tegen de oorlogsmisdadiger Klaus Barbie dat binnenkort in het Franse
Lyon zal worden gevoerd. Van links naar rechts: officier van justitie Pierre Truche, Klaus Barbie en zijn
verdediger Jacques Verges. <foto api
Vergès en de Franse filmer
Claude Bal kregen vorige week
ieder een boete van 5.000 gulden
wegens laster omdat zij hebben
verklaard dat een van de promi
nentste leiders van het Franse
verzet, generaal Pierre de Bénou-
ville, wist dat Moulin zou worden
gearresteerd. De Bénouville zou
echter volgens hen met Barbiex
hebben afgesproken dat hij zou
zwijgen. In ruil daarvoor zou de
Gestapo zijn netwerk met rust la
ten.
De twee moeten bovendien on
geveer 17.000 gulden betalen als
schadevergoeding na uitspraken
in een televisie-documentaire
dat het echtpaar Lucie en Ray
mond Aubrac, dat in Lyon in het
verzet zat, Jean Moulin zou heb
ben aangegeven bij de Gestapo.
De documentaire, getiteld "De
bittere waarheid", is in besloten
kring vertoond en niet voor de tv
uitgezonden.
Een gedurende de Tweede Wereldoorlog genomen foto van Klaus
Barbie in Gestapo-uniform. (foto api
zich erop beroepend dat oorlogs
misdaden volgens de Franse wet
veijaard zijn. "De Fransen zijn
zeer onbeschaamd. Zij lijken te
geloven dat barbaarsheid in 1933
is ontstaan en in 1945 is verdwe
nen", aldus Vergès.
Pamfletten
Een rechtbank in Lyon heeft
de politie verzocht onderzoek te
doen naar de herkomst van anti
semitische pamfletten die advo
caten van sommige partijen bij
het proces - veelal joden en ver
zetsleden - hebben gekregen.
Daarin wordt het bestaan van de
nazi-gaskamers ontkend. Het
verzenden van dergelijke pam
fletten betekent een schending
van de wet tegen het aanzetten
tot racistische gevoelens, aldus
de politie. De anti-semitische
teksten zijn getekend door de
'groep van middelbare scholen -
Lyon-Nancy-Straatsburg' en
stellen dat "er nooit een bevel is
geweest tot het uitroeien van de
joden".
Volgens een opiniepeiling in
de Franse pers is 72 procent van
de bevolking voorstander van
het proces, zelfs als dat betekent
dat oude wonden worden hero
pend - 44 procent is voor een ver
oordeling tot levenslange gevan
genisstraf en 28 procent voor de
doodstraf. Franlu-ijk kent geen
doodstraf meer. Slechts 51 pro
cent is echter van plan de zaak
nauwkeurig te volgen, terwijl dat
percentage nog lager ligt (43 pro
cent) voor mensen onder de 25
jaar.
Van de duizend ondervraag
den is 70 procent van mening dat
het opsporen van oorlogsmisda
digers moet worden voortgezet,
terwijl 53 procent vindt dat Fran
sen die hebben gecollaboreerd
met de vijand meer schuld dra
gen dan een Duitser die oorlogs-
misdafden heeft gepleegd. Meer
dan 60 procent zei van oordeel te
zijn dat de Amerikanen in Viet
nam misdaden tegen de mens
heid hebben gepleegd en even
veel dat de Fransen dergelijke
misdaden op hun geweten heb
ben tijdens de Algerijnse onaf
hankelijkheidsoorlog.
Onderling wantrouwen en ver
dachtmaking blijven de knel
punten in het bestaan van de
Christelijke Gereformeerde Ker
ken. Dat bleek zaterdag in
Amersfoort op een ambtsdra
gersconferentie. Als medicijn
voor deze kwalen werden aange
reikt: openheid, elkaar aanvaar
den, stoppen met onderlinge irri
tatie en beproeving en - niet het
minst - een schriftuurlijk-con
fessionele prediking, die gericht
is op de eeuwigheid en de twee
slag van 'zonde en genade' laat
horen.
Deze recepten kwamen van
twee inleiders, ds. K. Boersma
uit Rotterdam en ds. J. Weste
rink uit Urk. Zij spraken over
'Hoe nu verder?'
Vorig jaar is in Den Haag de
christelijke gereformeerde syno
de gehouden. Daar werd in deze
kerk met spanning naar uitgeke
ken, gezien de vele interne pro
blemen - onder andere op
ethisch en liturgisch gebied -
waarover de synode zich moest
buigen. Na afloop zei de voorzit
ter van de synode, ds. J. H. Vele-
ma uit Nunspeet, dat het de bes
te synode sinds jaren was ge
weest. Men was erin geslaagd el
kaar, ondanks alle onderscheid,
vast te houden.
Het bestuur van de ambtsdra
gersconferentie, onder voorzit
terschap van D. Koole uit Den
Haag, koos het thema 'Hoe nu
verder' omdat de problemen al
lerminst zijn opgelost. "Er is on
der ons op menig punt gelijkge
richtheid en verbondenheid,
maar ook miskenning en uitslui
ting", zei Koole in zijn openings
woord. "Er wordt onder ons van
uit verschillende geestelijke
denkwerelden geleefd, die voor
elkaar ontoegankelijk lijken".
De 'ziekte van het kerkelijk le
ven' is, volgens hem, het gebrek
aan echt beleven van het red
dend handelen van God in Jezus
Christus. "Veel kerkelijke bij
eenkomsten blijven steken in
procedurele kwesties of theoreti
sche beschouwingen. Een sfeer
van viering, aanbidding, verwon
dering en gezamenlijke veroot
moediging wordt maar zelden
aangetroffen".
Samenraapsel
Ds. Boersma noemde in zijn
toespraak de Christelijke Gere
formeerde Kerken (nu ongeveer
76.000 leden) een 'wonderlijk sa
menraapsel'. Vanouds is men
verdraagzaam jegens elkaar en
wars van dogmatische rechtlij
nigheid. Maar het onderlinge
vertrouwen, zoals dat vroeger
aanwezig was, is geschaad. Dat
komt door de toenemende in
vloed van de theologie op het
kerkelijk leven en de grotere
openheid naar buiten en naar
binnen.
"Men heeft elkaar binnen de
kerken op een afschuwelijke ma
nier in vakjes ingedeeld. De par
tijdige afvaardiging naar kerke
lijke vergaderingen, de toene
mende vervreemding van elkaar,
de onenigheid over ethische za
ken, de liturgische verschillen en
de kwalijke selectie van predi
kanten die in bepaalde kerkdien
sten wel of niet mogen voorgaan,
doen de rest. Dat is de doodsteek
voor de kerk". Boersma sugge
reerde, dat zijn kerk 'een her
vormde kerk in het klein' is ge
worden.
Wat betreft de samenwerking
met de Nederlands Gereformeer
de Kerken (een afsplitsing uit de
jaren 60 van de Gereformeerde
Kerken Vrijgemaakt) adviseerde
Boersma een 'pas op de plaats'
om de gemeenten die daartegen
bezwaren hebben de tijd te ge
ven aan die samenwerking te
wennen.
Collega Westerink uit Urk
sprak van een 'patstelling' na de
synode van vorig jaar. Volgens
hem negeren verscheidene ge
meenten bepaalde synodebeslui
ten door, te zeggen dat zij daar
niet Waren vertegenwoordigd.
"Het gereformeerde karakter
van de kerken staat op het spel".
Westerink suggereerde dat
steeds meer kerkdiensten lijken
op 'een stukje geestelijk amuse
ment' en "een gezellig onderons
je, waarin bepaalde gemeentele
den een rol spelen". Naar zijn
oordeel voltrekt zich in zijn kerk
een scheiding. "Er is niet alleen
verschil in vormgeving van ge
loof en eredienst. Wij bedoélen
ook iets anders".
Drankbestrijding
Zaterdag is in Apeldoorn de
Christelijke Beweging voor
Drankbestrijding opgericht. Het
is de bedoeling dat de Nationale
Christen-Geheelonthouders-Ver
eniging en de Gereformeerde
Vereniging voor Drankbestrij
ding daarin tot fusie komen.
De baptistenpredikant H.
Ploeger, voorzitter van de eerst
genoemde, zei, dat de nieuwe
vereniging op zichzelf is aange
wezen. "De politiek, de vakbe
weging en de kerken laten het af
weten". Vroeger was de vakbe
weging anti-alchol. "Maar nu is
dat anders. De vakbeweging ziet
in de drinkgewoonte niet langer
een gevaar voor de welstand van
haar leden". Ook de kerken staan
afzijdig. "Men vindt ons streven
sympathiek, maar ook excen
triek. Veel kerkleden vinden een
goed belegde boterham in de
produktie en verkoop van alco
holica".
Voorzitter N. Scheps van de
nieuwe vereniging betoogde, dat
men zich niet moet laten mislei
den door het beleid van de over
heid ten aanzien van alcoholmis
bruik. "Niet de matigheid zal uit
eindelijk bestrijding van de
drinkgewoonte zijn, maar radica
le onthouding. Wie alleen matig
heid betracht, dweilt met de
kraan open". In het propageren
daarvan kon Scheps niet anders
zien dan 'krokodillentranen'.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Papendrecht K. van Meijeren
Ooltgensplaat, te Sommelsdijk
A. de Lange Wekerom, te Scher-
penzeel (Geld.) B. J. van de
Kamp Bleiswijk; aangenomen
naar Ruinen A. Forrer Emmen,
naar Doetinchem J. W. T. Cohen
Stuart Vreeswijk (deelgemeente
'Dijkveld'), naar Nederhemert K.
Veldman Staphorst; bedankt
voor Birdaard (Fr.) J. Maasland
Elim (Dr.).
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar
Delft M. van Veelen Dokkum.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Urk
(Maranathakerk) C. Bos Alder-
grove (Canada, Free Reformed-
Church); bedankt voor Hamilton
(Canada, Free Reformed Church)
P. den Butter Middelharnis.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Tholen A. Bac Bode
graven; bedankt voor Boskoop
en voor Hoofddorp J. J. van Ec-
keveld Zeist, voor Middelharnis
J. C. Weststrate 's Gravenpolder.
Boekje. In een brochure be
steedt de werkgroep voor litur
gie 'Heeswijk' aandacht aan het
thema 'De communie bii een
dienst van woord en gebed'.
Woord- en gebedsdiensten ko
men steeds meer voor, soms om
dat er geen priester is, soms om
dat men deze diensten als vol
waardige vieringen beschouwt
met eigen mogelijkheden. Dit
boekje is een poging om de vraag
of in zo'n dienst de communie
kan worden uitgereikt inhoude
lijk en praktisch te beantwoor
den. Er worden ook beginselen
geformuleerd voor een goed om
gaan met vieringen waarin de
communie wordt uitgereikt. Bij
een model voor die vieringen ge
ven de samenstellers uitleg en
commentaar.
Het boekje (28 bladzijden, f9)
is een uitgave van de Abdij van
Berne, Abdijstraat 53, 5473 AC
Heeswjjk-Dinther, 04139-1394.
llOliillll Het huidige Kroatië
ma—m Grenzen van het onaf'
hankelijke Kroatië
ROEMENIË
