Processen in
Argentinië
opgeschort
Tamil-rebellen steeds verder in het nauw
Bayer mogelijk veroordeeld
wegens vervuiling Schelde
VS-diplomaat betrapt op spionage
Militairen mogelijk vrij
Gorbatsjov:
kernwapens
in Azië ook
beperken
'Doodstraf staat los
van discriminatie'
DONDERDAG 23 APRIL 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
BUENOS AIRES (AP) - Het Hooggerechtshof van Argen
tinië heeft de dossiers opgeëist van een proces tegen 20
marine-officieren. De rechtszaak zou vandaag beginnen
voor een federaal gerechtshof.
Woordvoerders van het federaal gerechtshof zeiden dat
de voortgang van het proces hierdoor voor onbepaalde tijd
wordt opgeschort. Ook een aantal andere processen tegen
militairen zijn voorlopig uitgesteld.
ANTWERPEN (GPD) - De voorzit-
ter van de rechtbank in Antwerpen
bepaalt morgen of vier topfunctio
narissen van het chemieconcern
Bayer NV achter de tralies verdwij
nen wegens het vervuilen van de
Schelde. Als de uitspraak van rech
ter uitvalt conform de eis van pro
cureur des konings (zes maanden
gevangenisstraf en 17.000 gulden
boete), dan is het de eerste keer dat
er in België industriële vervuilers
flink worden bestraft. Voor de mi
lieubewegingen in ons buurland is
de zaak-Bayer dan ook een 'test-ca-
r de rechter zien te
drijven, ook
krijgen."
De zaak Bayer draait
lijk om het lozen van het zure ti-
Martijn Besieux, actieleider van taandioxyde op de Schelde.
toe altijd zo dat illegale lozingen ning om het zure afvalwater recht-
niet werden aangepakt, en als ze streeks in de r
werden aangepakt kwam het he- jaar later r
laas nooit tot veroordelingen. Bij
Bayer ligt dat iets anders. In deze
te vrijwaren van een straf. Gaat de Het bedrijf verzuimde vervolgens
rechter mee met de eis van de pro
vergunning aan te
cureur, dan kunnen wij meerdere gen en bleef 15 jaar het afvalwater
zaken, tegen andere chemische be
de titaandioxyde-produktie
ongezuiverd op de Schelde lozen.
Ook toen in 1981 de Belgische
overheid nieuwe normen vaststel
de waaraan de twee titaandioxyde
producerende bedrijven in België
moesten voldoen, zag de bedrijfs
leiding geen enkele aanleiding om
maatregelen te treffen.
Toen de Vlaamse Waterzuive
ringsmaatschappij (VWZ) in 1985
monsters nam bij het chemiebe
drijf op de Linkeroever bleek dat
Bayer met zijn lozingen ver boven
de algemene norm zat. Ook Green-
peace-België kwam een jaar later,
in het voorjaar van 1986, tot de ont
dekking dat Bayer de normen
ruimschoots overschreed. Tijdens
monsternames door de opvaren
den van het Greenpeace-onder-
zoeksschip Beluga bleek boven
dien dat Bayer ook xyleen, fenol,
PCB's en tetrachloormethaan in de
Schelde loosde.
Greenpeace-België diende een
klacht tegen Bayer NV in en eiste
van het chemieconcern een morele
schadevergoeding van één Belgi
sche frank wegens schending van
het leefmilieu en het veroorzaken
van schade aan de collectieve be
langen van de milieu-organisatie.
Tijdens de zittingen wilden de
topfunctionarissen van Bayer niets
weten van overtredingen die zou
den zijn gemaakt. Volgens de be
klaagden was de Belgische over
heid jarenlang in gebreke gebleven
door het bedrijf er niet op te wijzen
dat de vergunningen niet in orde
waren. Procureur des konings N.
Snelders vond dat de schuld volle
dig bij de bedrijfsleiding lag. Hij
wees verder nog op het Duitse
moederconcern dat een geheel an
dere aanpak heeft. „Anders en pro
perder", aldus Snelders. Hij eiste
vervolgens zes maanden gevange
nisstraf en een geldboete van 17
mille.
Greenpeace-woordvoerder Be
sieux hoopt dat de rechter morgen
tot een veroordeling komt. „Dat
zou namelijk de basis leggen voor
een betere aanpak van industriële
vervuilers. Wanneer bedrijven, ze
ker in Antwerp, merken dat ille
gaal lozen niet meer straffeloos kan
geschieden, dan zullen zij zeker
maatregelen nemen om dergelijke
lozingen te beperken. Daarmee is
iedereen gebaat. Schelde en Wes-
terschelde zijn lang genoeg ge
bruikt als een open riool. Het
wordt hoog tijd dat daar verande
ring in komt", aldus Besieux.
Het Hooggerechtshof, dat bestaat
uit vijf rechters, verklaarde in een
kort communiqué dat de dossiers
zijn opgeëist om ze nader te kun
nen bestuderen „in verband met
de klacht van een aantal advocaten
van de verdachten".
Een aantal advocaten van de offi
cieren heeft de competentie van de
federale rechter in twijfel getrok
ken, en geëist dat de officieren
worden berecht door de Militaire
Hoge Raad, de hoogste militaire
rechter.
Het proces tegen de 20 officieren
is één van de meest beladen proce
dures tegen militairen die terecht
moeten staan wegens schending
van de mensenrechten tijdens de
„vuile oorlog" tegen tegenstanders
van het militair regime. Onder de
aangeklaagden is luitenant Alfredo
Astiz, die wordt beschuldigd van
betrokkenheid bij de verdwijning
van twee Franse nonnen na een
overval op een kerk in Buenos Ai
res in 1977. De twee nonnen, Alice
Domon en Leonie Duquet, hielpen
familieleden van personen die
door het leger werden ontvoerd, de
„desaparecidos."
Astiz wordt ook beschuldigd in
verband met de verdwijning van
Dagmar Hagelin, een Zweeds-Ar
gentijns meisje van 17. Volgens de
aanklacht is zij doodgeschoten
toen ze door een commando onder
leiding van Astiz op straat in Bue
nos Aires gevangen werd geno-
De getuigenverklaringen in het
proces tegen de 20 officieren had
den vandaag moeten beginnen; de
meeste van de ongeveer 100 getui
gen zijn mensen die de gevangen
schap in de technische school van
de marine hebben overleefd. Dit
„opleidingscentrum" ten noorden
van Buenos Aires werd tijdens het
bewind van de junta gebruikt als
gevangenis en foltercentrum. Veel
van deze getuigen hebben ook ver
klaringen afgelegd tijdens de pro
cessen tegen de negen leden van
de drie militaire junta's die het
land na de staatsgreep van 1976
hebben geregeerd.
President Alfonsin voerde giste
ren spoedoverleg met president JERUZALEM (AP) - In het proces
Jose Severo Caballero van het in Israël tegen de van oorlogsmis-
Hooggerechtshof. Het hof heeft be- daden beschuldigde John Demjan-
halve t.a.v. de 20 marine-officieren juk heeft rechter Dov Levine giste-
ook de rapporten opgevraagd van ren een door de Sowjet-Unie ter
tuuena jarnze,™ aan iviosanu de rechtbanken die zaken onder beschikking gesteld document als
Diplomaten in Moskou zeiden hebb^enenkele honde,
MOSKOU (AP) - Sowjetpartijlei
der Gorbatsjov wil ook komen tot
beperking van kernwapens voor
de korte afstand- in Azië. Hij heeft
dit gezegd in een rede ter gelegen
heid van het bezoek van zijn Pool
se collega Jaruzelski aan Moskou
militair bij het opvolgen van
orders. Als voor de andere benade
ring wordt gekozen, zouden be
schuldigingen tegen veel van de in
totaal 250 verdachten moeten wor
den ingetrokken.
gisteren uit de verklaring van Gor
batsjov op te maken dat de Sowjet-
Unie bereid is tot een akkoord te
komen over alle kernwapensyste
men voor de korte afstand (SRINF)
in de wereld. In de voorstellen die
Gorbatsjov onlangs opperde leek
hij de onderhandelingen te willen
beperken tot de SRINF-wapens in
Europa. Het lijkt er nu op dat ook
de wapens die in het oostelijk deel
van de Sowjet-Unie staan opge
steld in het voorstel zijn begrepen,
aldus een westerse diplomaat.
Naar zijn oordeel lijken de Russen
bereid om te praten over verwijde
ring van alle korte-drachtwapens
uit Europa, de VS en de Sowjet-
Unie.
Ofdezeinterpretatiejuistismoet
worden afgewacht bij het wapen- WARSCHAU (AP) - Polen heeft
overleg tussen beide supermach- gisteren een Amerikaanse dipló
ten in Genève, dat vandaag wordt maatvan spionage beschuldigd
Volgens zegslieden overweegt aangevoerd dat deze zogeheten
het Hooggerechtshof een andere Trawniki-kaart een vervalsing zou
interpretatie van een wet over de zijn.
wettige verantwoordelijkheid
Omstreden kaart
aanvaard als
bewijsstuk in
zaak-Demj anj uk
echter vol het slachtoffer van een
persoonsverwisseling te zijn.
De Trawniki-kaart is een identi
teitsbewijs dat werd afgegeven
door een SS-trainingskamp met
deze naam, waar kampbewakers
schrikkelijke' te zijn. Hij houdt tijdens de Tweede Wereldoorlog
De 67-jarige Demjanjuk, een
voormalig automonteur uit Ohio,
wordt ervan verdacht de beruchte
bewaker van het concentratie
kamp Treblinka, 'Iwan de Ver-
israël terecht staat wegens oorlogsmisdaden, had gisteren veel plezier
(foto AP)
werden opgeleid. De kaart kan al
leen bewijzen dat Demjanjuk in
derdaad een dergeUjke opleiding
heeft gehad, maar niet of hij bewa
ker in Treblinka is geweest. De be
wakers uit Trawniki werden altijd
naar drie dezelfde kampen ge
stuurd, waaronder Treblinka.
Levine oordeelde dat het docu
ment door de aanklagers als zeer
ter zake doend bewijsmateriaal bij
het proces tegen Demjanjuk mag
worden ingebracht, maar hij be
hield zich het recht voor de kaart
op een later tijdstip alsnog als be
wijsmateriaal af te wijzen als
mocht blijken dat het een verval
sing betreft.
WASHINGTON - De rechters in
de verschillende Amerikaanse sta
ten mogen de doodstraf geven, ook
als statistieken lijken aan te tonen
dat er bij het verlenen van de dood
straf sprake is van rassendiscrimi
natie.
Met vijf tegen vier stemmen
heeft het Opperste Gerechtshof in
Washington, het hoogste recht
sprekende college in het land, gis
teren deze uitspraak gedaan. De
uitspraak betekent een zware klap
voor de tegenstanders van de
doodstraf in de VS.
door
Henk Dam
Het Opperste Gerechtshof gaf
gisteren zijn oordeel over de uit
spraak van een rechter in Georgia,
die in 1978 een zwarte man, Warren
McCleskey, tot de elektrische stoel
veroordeelde omdat hij een blanke
politieagent had omgebracht.
McCleskey ging, daarbij gehol
pen door organisaties die tegen de
doodstraf zijn gekant, in beroep.
Daarbij was zijn voornaamste
gument een onderzoek
Baldus, een hoogleraar
ten.
doodstraf moeilijker zou maken
door op het raciale aspect te wij-
Maar het Gerechtshof deed dat
niet. Een van de bij de uitspraak
betrokken rechters, Lewis Powell,
erkende dat het statistisch mate
riaal onverklaarbare 'ongelijkhe
den' aantoont. „Maar we weigeren
aan te nemen dat wat onverklaar
baar is, direct discriminatie in
houdt".
De uitspraak van het Opperste
Gerechtshof bepaalt het lot van on
geveer een kwart van de 1900 Ame
rikanen die thans in de dodencel
len zitten. Als McCleskey in het ge
lijk was gesteld, hadden ook zij
met succes beroep kunnen aante
kenen.
Douane pakt
jongetje met
koffer heroïne
Baldus toonde in een statistische
studie aan, dat degenen die in
Georgia een blanke vermoorden,
een elf keer zo grote kans hebben
op de elektrische stoel te belanden
dan degenen die een zwarte ver
moorden.
De hoop van McCleskey, Baldus
en organisaties als Amnesty Inter
national, die juist enkele maanden
geleden een grote campagne tegen
de doodstraf is begonnen, was, dat
het Opperste Gerechtshof in het
hele land de uitvoering van de
NEW YORK (AP) - De douane op
David Kennedy Airport, de internationa-
de rech- le luchthaven van New York, heeft
vorige week een jongetje van ne
gen jaar aangehouden, dat arri
veerde vanuit Nigeria. Het ventje
was alleen aangekomen in het
douanegedeelte van de luchthaven
en had de argwaan gewekt van een
douanebeambte. Hy had een hut
koffer bij zich, waarin een hoeveel
heid heroïne met een straatwaarde
van 1,5 miljoen dollar bleek ver
stopt. Het jongetje is niet in staat
van beschuldiging gesteld, omdat
de politie ervan overtuigd is dat hij
niet in de gaten had waar hij voor
werd misbruikt.
ADVERTENTIE
tevens bekend gemaakt dat de
man het land het afgelopen week
einde heeft verlaten nadat hij eerst
een aantal uren door de politie was
vastgehouden.
Regeringswoordvoerder Jerzy
Urban zei dat Albert Mueller, sinds
april 1985 werkzaam bij de politie
ke afdeling van'de Amerikaanse
ambassade in Warschau, vertrou
welijke militaire informatie en te
vens bijzonderheden over de acti-
viteiten van de verboden vakver-
samenwerking op eniging Solidariteit had ingewon-
- Hij werd het afgelopen week
einde opgepakt tijdens een klan-
Pool-
contactpersoon.
Urban zei dat Mueller door de
contraspionagedienst van het mi
nisterie van binnenlandse zaken
op heterdaad werd betrapt op het
moment dat hij de Pool niet alleen
spionage-opdrachten meegaf,
hervat. Daar zal blijken of het voor
stel wordt ingebracht in de officië
le onderhandelingen met de VS.
Buitenland kort
Verdrag
De Sowjet-Unie en West-Duits-
land hebben gisteren een akkoord
gesloten v
het gebied van vreedzame toepas
sing van kernenergie. Het akkoord
omvat naast de kernenergie ook de destiene ontmoeting met
daaraan verbonden industrie
kernfysica. Het geldt voor een pe
riode van vijf jaar en in die periode-
zal informatie worden uitgewis
seld. Daarnaast zullen gezamenlijk
conferenties, onderzoek en oplei
dingen worden georganiseerd. Het
zwaartepunt ligt hierbij op de
veilgheidsaspecten.
Vrijlating
Dankzij de inzet van de Algerijn
se Liga voor de Rechten van de
Mens zijn gisteren in Algerije 186
gevangenen vrijgelaten. Met de
vrijlating wil de Algerijnse rege
ring ook een bijdrage leveren aan
het verminderen van de sociale on
rust na de betogingen van novem
ber vorig jaar, waarbij een onbe
kend aantal doden viel. De Liga
werd onlangs door de Algerijnse
regering erkend. Een van de eerste
initiatieven was het verzoek tot
vrijlating van de 186 jongeren, die
tijdens de demonstraties van stu
denten tegen hun leef- en werkom
standigheden waren gearresteerd
en veroordeeld tot zware straffen
van twee tot acht jaar.
Invalide
Sowjet-functionarissen hebben
gisteren gezegd dat de meeste
mensen die vorig jaar bij het onge
luk in de kerncentrale van Tsjerno-
byl gewond raakten redelijk her
steld zijn. Dertien van hen liepen
echter zulke ernstige brandwon
den op dat zij de rest van hun leven
invalide zullen blijven. In veel ge
vallen was de huid ernstig bescha
digd en was plastisch chirurgie no
dig. Er waren geen opdrachten ge
geven om abortussen uit te voeren
bij zwangere vrouwen die aan ra
dio-actieve straling hadden bloot-
maar ook apparatuur en geld. Als
bewijs voor deze beschuldigingen
toonde Urban een videobandje
waarop de ontmoeting tussen bei
de mannen in een park en ook het
verhoor door de politie was vastge
legd.
Woordvoerder Paul Smith van
de Amerikaanse ambassade beves
tigde dat Mueller zaterdagavond
door de politie zeseneenhalf 1
Amerikaanse missie in Moskou zei
Urban: „De Amerikaanse autoritei
ten geven blijk van een specifieke
paranoia ten aanzien van spionage-
activiteiten door vertegenwoordi
gers uit socialistische landen. Te
gelijkertijd hebben de VS in die
zelfde socialistische landen, ook in
Polen, talloze agenten". Hij merkte
daarbij op dat het aantal medewer
kers bij de Amerikaanse ambassa
de de laatste tijd opvallend is ge-
hechtenis was gehouden en gaf stegen en dat zich daar een volledi-
ook toe dat hij zondag naar de Ver- ge staf bevindt die zich toelegt op
van de Poolse beschuldigingen
wilde Smith echter geen commen
taar geven.
De Amerikaans-Poolse betrek
kingen waren de laatste tijd enigs
zins verbeterd na een periode van
diplomatieke koelte van vijf jaar.
Met verwijzing naar de door de
VS met veel ophef naar buiten ge
brachte spionage-affaire rond de
Urban zei dat Mueller niet tot on
gewenst persoon is verklaard om
dat hij het land al had verlaten toen
het Poolse ministerie van buiten
landse zaken dinsdag officieel pro
test uitbracht bij de Amerikaanse
ambassade. Hij wilde overigens
niet zeggen of de contactpersoon
van Mueller was gearresteerd en
wilde ook geen verdere bijzonder
heden over deze man prijsgeven.
ALTIJD IETS NIEUWS ONDER DE ZON.
COLOMBO (Rtr/AFP/DPA) - Met
twee bombardementen in het
noorden van Sri Lanka heeft het le
ger de tegenaanval ingezet op Ta-
mil-opstandelingen die verant
woordelijk worden geacht voor de
bloedige reeks aanslagen van de af
gelopen dagen, waarbij meer dan
200 Singhalese burgers om het le
ven zijn gekomen. Waarnemers
verwachten dat president Jayewar-
dene hiermee de aanzet poogt te
geven tot een „beslissend offen
sief', nu de bemiddelingspogingen
van India en een recent eenzijdig
bestand op niets zijn uitgelopen.
Volgens het Indische persagent
schap UNI is de Tamil-guerrilla-
groepering „Revolutionaire Stu
dentenorganisatie voor Tamil Ee-
lam" (EROS) verantwoordelijk
voor de bomaanslag van dinsdag
op een busstation in de hoofsta'd
Colombo waarbij minstens 115
mensen om het leven kwamen.
UNI zegt zich te baseren op krin
gen rond de ambassade van Sri
Lanka in New Delhi. Tot nu toe
hebben opstandige Tamils hun be
trokkenheid bij de geweldplegin
gen van de afgelopen dagen ont
kend.
Dinsdagavond kondigde de rege
ring van Sri Lanka „Operatie Blik
semstraal" af, een gecombineerde
actie van leger en politie om verder
verzet en gewelddadigheden van
opstandelingen te voorkomen. In
de hoofdstad is een avondklok in
gesteld en zijn samenscholingen
verboden. De politie heeft het bus
station, waar tijdens het spitsuur
de bom ontplofte, voor alle publiek
gesloten. De staatsradio heeft de
bevolking opgeroepen de kalmte
te bewaren. De regering is bang
voor oncontroleerbare woedeuit
barstingen van de Singhalese
meerderheid op Sri Lanka.
Verzwakt
Een militaire vergeldingsactie
van het leger van Sri Lanka in het
noorden van het land - met name
op het schiereiland van Jaffna - zou
volgens deskundigen de Tamil-op-
standelingen zware verliezen kun
nen toebrengen. Het leger is de
laatste tijd extra bewapend met ge
vechtsvliegtuigen, snelle vaartui
gen, pantserwagens en moderne
wapens. Ook zijn de soldaten beter
getraind en kennen zij een straffere
discipline. De Tamil-opstandelin-
gen daarentegen zijn verzwakt,
niet in de laatste plaats omdat zij
zelf een groot aantal van de gema
tigde Tamils om het leven hebben
gebracht. Hierdoor is de „buffer"
tussen leger en opstandelingen
aanzienlijk kleiner geworden.
Bovendien zijn in de afgelopen
maanden enkele belangrijke lei
ders en vele soldaten van de Tamil-
opstandelingen gesneuveld. Presi
dent Junius Jayewardene meent
dat de rebellen nog slechts op het
schiereiland actief zijn, en daar
makkelijk verslagen kunnen wor
den. Punt hierbij is echter wel dat
een vérgaande legeractie ook veel
slachtoffers zou eisen onder de
burgerbevolking, iets dat voorals
nog voor enige terughoudendheid
heeft gezorgd.
In elk geval lijkt volgens waarne
mers de burgeroorlog op Sri Lanka
op een nieuw - en mogelijk beslis
send - hoogtepunt te komen. Het
vermoorden van ongewapende
burgers, zoals in de afgelopen da
gen, is daarbij niet nieuw. Wel zijn
voor een deel de rollen omgekeerd:
de opstand van Tamils is in 1983
onder andere uitgebarsten als ver
gelding voor de moord door Sing
halese bendes op bewoners van de
Tamil-minderheid, in het zuiden
van het eiland Sri Lanka.
De afgelopen vier jaar zijn bij tal
rijke gevechten al meer dan 5.000
slachtoffers gevallen. Ruim 100.000
Srilankanen -zowel Tamils als
Singhalesen - hebben elders hun
heil gezocht, voor het merendeel in
het buurland India. Ook in Neder-,
land zijn tientallen gevluchte Ta
mils ondergebracht.
De strijd tussen Tamils en Sing
halesen speelt zich met name af op
het noorden en een deel van het
oosten van het eiland. De Tamils
vormen 13 procent van de 15 mil
joen inwoners op Sri Lanka. Zij ei
sen van de regering volledige zelf
standigheid en eigen bestuur in
een deel van het land. Volgens de
opstandelingen discrimineert de
Singhalese overheid de Tamil-min
derheid en stelt zij haar achter op
gebieden als onderwijs, werkgele
genheid en verdeling van de grond.
India
Verder dan een gedeeltelijke au
tonomie voor het noorden en oos
ten wenst president Jayewardene
niet te gaan. Wel is de hulp ingeroe
pen van India om in het conflict te
bemiddelen. De belangen van de
Indische regering in de Srüan-
kaanse burgeroorlog betreffen
vooral de 50 miljoen Tamils in haar
zuidelijke deelstaat Tamil Nadii,
die nauwe culturele en religieuze
banden kennen met de Tamils op
Sri Lanka.
Maar de belangrijkste groep Ta-
mil-opstandelingen, de „Tijgers"
van Tamil Eelam, weigert met de
Singhalesen om de tafel te gaan zit
ten. De Tijgers worden hierin ge
steund door de Tamil-studentenor-
ganisatie Eros - dezelfde die nu
verantwoordelijk wordt geacht
voor de bomaanslag van dinsdag
op het busstation in Colombo. Bo
vendien hebben de Tijgers drie
kleinere Tamilbewegingen, waar
onder het politieke Verenigde Ta-
mil-Bevrijdingsfront (TULF), ge
waarschuwd dat onderhandelin
gen militair zullen worden afge
straft.
In een poging de betrokken par
tijen toch dichter tot elkaar te
brengen, kondigde de regering op
Sri Lanka 11 april jongstleden een
eenzijdig bestand af. Een week
heeft het geduurd, daarna vonden
de aanslagen plaats die de afgelo
pen dagen zoveel burgerslachtof
fers hebben geëist. Het leger van
Sn Lanka is inmiddels met bom
bardementen teruggekeerd op het
strijdtoneel; de burgeroorlog is op
nieuw in alle hevigheid op gang ge
komen.
