9Drie maal zoveel alcohol
als in 1 960dat is teveel9
Eenheid binnen PLO
wordt duur betaald
Interview
Matigingscampagne WVC krijgt permanent karakter
Kritiek op domineesreis naar Zuid-Afrika
PAGINA 2
DONDERDAG 23 APRIL 1981 E
Van Londen: „Eigenlijk zijn
DEN HAAG - De mate waarin de bevolking alcohol als
een maatschappelijk probleem ervaart is het afgelopen
jaar opvallend gestegen. Dat zegt dr. J. van Londen, direc
teur-generaal volksgezondheid bij het ministerie van
WVC. Hij spreekt van „een opmerkelijke eerste stap"
sinds de overheid afgelopen najaar actie is gaan voeren
tegen overmatig alcoholgebruik. „Want het grootste ge
vaar van alcohol is juist dat het tegenwoordig zo gewoon
wordt gevonden om bij allerlei gelegenheden iets te drin
ken".
Onder het motto 'Alcohol Mond
jesmaat' liep dinsdag een nieuwe
campagne tegen drankmisbruik
van stapel gelopen. Het is een ver
volg op de actie 'Drank maakt
meer kapot dan je lief is', die de
burger moet aanzetten tot matiger
gebruik van alcoholica. Het be
langrijkste doel van de nieuwe
campagne is drinkers te leren van
overmatig drankgebruik tijdig te
onderkennen. De daarmee gepaard
gaande problemen worden meestal
te laat onderkend.
Van Londen: „Eigenlijk zijn er in
ons land nog maar twee sectoren
die overwegend 'droog' zijn: het
onderwijs en de werkplek. Maar
ook daar zien we alcohol de laatste
jaren binnen sluipen. Het lijkt wel
een verplichting om mee te drin
ken. Nog niet eens zo lang dronk
men alleen bij speciale gelegenhe
den. Feestjes bijvoorbeeld, zijn nu
helaas voor velen aanleiding ge
worden om eens flink door te zak
ken".
door
Cees Cornelisse
Uit onderzoek van het Bureau
Alchol Voorlichtings Plan is geble
ken dat acht glazen bier op een
feestje normaal wordt gevonden.
"Een op de zeven ondervraagden
vindt zelfs vijftien glazen bier nor
maal", aldus Van Londen. "En
naarmate je zelf meer drinkt, ac
cepteer je natuurlijk ook van ande
ren grotere hoeveelheden.
Door de opeenhoping van drink-
situaties en drinkgewoonten zijn
we in de afgelopen kwart eeuw
steeds vaker en meer per keer gaan
drinken" zegt hij. "We konden het
ook makkelijk betalen. Want de
koopkracht nam toe. En alcohol
houdende dranken werden ten op
zichte van alle andere produkten
en diensten meer dan een derde
goedkoper. Momenteel drinken we
drie maal zoveel als in 1960. Dat is
te veel".
Aandoeningen
Van Londen herinnert zich nog,
uit de periode dat hij als psychiater
bij de GG en GD werkte, hoe alco
hol bij veel acute opnamen en psy
chische aandoeningen een belang
rijke rol speelt. Dat blijkt dikwijls
niet op het eerste gezicht. En daar
om moeten de gegevens over aan
doeningen door alcohol als mini-
mumcijfers worden gezien, aldus
de directeur-generaal. Hij wijst op
een sterke toeneming van het zoge
heten Korsako w-syndroom, het
verschijnsel van vroegtijdige de
mentie door chronisch alcoholmis
bruik. Het gaat om een onherstel
bare aandoening. En het meest
verontrustende is dat het Korso-
kow-syndroom op steeds lagere
leeftijd blijkt voor te komen.
Maar alcohol legt ook een toene
mend beslag op de politie en justi
tie: verstoringen van de openbare
orde, geweldsmisdrijven en - niet
in de laatste plaats - het rijden on
der invloed. Jaarlijks kunnen ze
ker 500 verkeersdoden en 5000 ge
wonden op rekening van het alco
holmisbruik worden geschreven.
„Doordat bijna iedereen aan het
verlreer deelneemt en doordat er
zoveel drinksituaties bijgekomen
zijn is dat een maatschappelijk
probleem van de eerste orde ge
worden", aldus Van Londen.
„Men moet zich eens voorstellen
wat er per verkeersongeval aan te
pas komt - bij 30 tot 40 procent van
alle verkeersongevallen is alcohol
in het spel, vooral bij de ernstige.
Neem een 20-jarige jongeman, ie
mand uit de belangrijkste risico
groep dus. Onherstelbaar persoon
lijk leed in meerdere gezinnen. Be
slag op capaciteit van politie en
justitie. Hoge revalidatiekosten in
de gezondheidszorg. Als de slacht
offers al kunnen terugkeren, gaat
dat voor de rest van hun leven met
allerlei extra voorzieningen ge
paard. Ook bedrijven kunnen het
slachtoffer zijn: werknemers in wie
veel is geinvesteerd kunnen van de
ene dag op de andere wegvallen".
Schadepost
Het is maar een voorbeeld van de
schade als gevolg van alcoholmis
bruik, dat ook zonder verkeerson
gevallen al oorzaak is van verzuim,
bedrijfsongevallen en arbeidson
geschiktheid. Van Londen: „Al die
zaken bij elkaar betekenen een
enorme schadepost voor de samen
leving. Niet alleen door chronisch
overmatig drinken, maar vooral
ook door incidenteel gebruik vap
doorgaans sociale drinkers. Dat
laatste wordt nog wel eens te mak
kelijk vergeten. Wellicht omdat wij
allemaal tot die categorie beho-
Het kabinet heeft in december
1986 met de nota 'Alcohol en sa
menleving' een pakket van maatre
gelen gepresenteerd. Ook verho
ging van de accijns op alcoholica
wordt niet uitgesloten „Wij weten
zeker dat zowel verkrijgbaarheid
als prijs een belangrijke rol spelen
in het alcoholvraagstuk. Daarom
vindt WVC dat de distributie en
het prijspeil moeten worden bein-
vloed", aldus van Londen. Die
voorstellen liggen nu bij de Twee
de Kamer, die zich er in juni over
zal buigen.
Maar vooral moet de voorlich
ting motiveren tot matiging: min
der vaak en minder per keer drin
ken. „De primaire doelgroep van
ons voorlichtingsplan bestaat uit:
drinkers tussen de 15 en 40 jaar, die
per week tussen de 15 en de 50 gla
zen nuttigen. Natuurlijk worden
ook buiten deze groep positieve ef
fecten beoogd. Maar de voorlich
ting concentreert zich toch op deze
groep van naar schatting zo'n vijf
miljoen drinkers. En waarom? Om
dat potentiële drinkers onder de 15
jaar, die wel eens alcohol hebben
gedronken maar dat nog niet regel
matig doen, een geheel andere be
nadering vereisen. Ze kunnen nog
niet als drinker worden aangespro
ken".
Jongeren
Dat betekent volgens Van Lon
den niet dat voor deze groep jonge
ren van ruim drie miljoen niets
wordt gedaan. Binnen de gezond
heidsvoorlichting in het onderwijs
zal meer aandacht moeten worden
besteed aan alcohol. „De boven
grens van veertig jaar is gekozen,
omdat de ervaring leert dat men op
oudere leeftijd- afgezien van indi
viduele probleemdrinkers- wat
rustiger omspringt met alcohol".
Van Londen wil overigens wel
kwijt dat er niet alleen maar nega
tief tegen drank wordt aangeke
ken, om de indruk te vermijden dat
de overheid alleen maar de vinger
heft. „Natuurlijk is er aan alcohol
heel wat positiefs te beleven. Men
legt gemakkelijker kontakten; het
suggereerst gezelligheid en tot op
zekere hoogte kan alcohol ont
spannend werken. Het is ook ge
woon lekker. Het tegengaan van al
cohol op zich kan dan ook niet de
bedoeling zijn. Het gaat niet om
een anti-alcoholcampagne. Het
gaat om matiging: minder vaak en
minder per keer drinken."
Uit onderzoek naar de communi
catieve waarde van de slagzin
„Drank maakt meer kapot dan je
lief is" (waarmee staatssecretaris
Dees het matigingsbeleid vorig
jaar najaar startte) bleek dat zeer
veel mensen te maken krijgen met
alcoholproblemen. In hun eigen
gezin, op het werk of bij vrienden.
Bijna iedereen, zo ervoeren de
WVC-onderzoekers, bléek het dan
ook eens te zijn met dit motto en
vond het ook gerechtvaardigd er
iets aan te doen.
Dat 'er iets er aan doen' zal vol
gens Van Londen een kwestie zijn
van de lange adem. „Het gaat niet
om een plotseling opkomende
ziekte als bijvoorbeeld aids. Het
gaat wel om een verandering van
onze basishouding tegenover alco
hol. Dat heeft tijd nodig. Daarom
kunnen we nu nog niet met cijfers
aantonen dat het helpt: het ver
bruik van gedistilleerd daalde vo
rig jaar, maar dat daalde steeds al
door de vergrijzing. Bier en wijn
stabiliseerden zich ten opzichte
van 1985. We moeten gewoon blij
ven kloppen met onze boodschap".
TEL AVIV - Eenheid is de
droomwens van iedere leider
binnen de Arabische wereld.
Toch is verdeeldheid troef. Ook
PLO-leider Jasser Arafat was
vier jaar een getergde baas over
een gespleten vleugellamme or
ganisatie. Maar op het deze week
geopende achttiende congres
van de Palestijnse Nationale
Raad (PNR, een soort parlement
in ballingschap) in Algiers ver
zoenden twee belangrijke radica
le groeperingen zich met hem en
daarmee met de PLO.
door
Taco Slagter
Arafat triomfeerde, toonde zijn
bekende brede grijns toen hij on
der een oorverdovend applaus
de congreszaal betrad. En vergat
kennelijk even de prijs, en de ge
volgen daarvan, die voor het sa
mensmeden van radicale en ge
matigde handen was betaald.
Er is echter geen sprake van
een totale hereniging van de af
gesplitste fracties. Alleen de
PFLP van George Habasj en de
DFLP van Nayef Hawatmeh
hebben na jaren van bittere vij
andigheid de politieke vete en de
persoonlijke tegenstellingen met
Arafat bijgelegd. Belangrijke af-
scheidingsgroepen als die van
Aboe Moessoe en Achmed Jibril
en onbeduidender splinters zijn
in Algiers weggebleven. Om
ideologische geschillen, maar
vooral omdat Arafat al jaren de
macht alleen probeert uit te oefe
nen. Niettemin heeft de PLO-lei
der de verbroedering met de
twee grootste rivaliserende frac
ties slim uitgebuit om zijn volk
en de wereld te doen geloven dat
de ineengeslagen handen niet
meer uit elkaar te krijgen zijn.
Feeststemming
De prijs die voor de verzoening
met Habasj en de anderen is be
taald kan geen reden tot feest
stemming zijn. Nu resoluut het
zogeheten Akkoord van Amman
met Jordanië is opgezegd heeft
dat zonder twijfel verstrekkende
negatieve gevolgen voor het vre
desproces in het Midden-Oosten.
Arafat en koning Hoessein wa
ren twee jaar geleden overeenge
komen gezamelijk een definitie
ve oplossing van het Palestijnse
vraagstuk op -een internationale
vredesconferentie te bepleiten.
De PNR zal deze week waar
schijnlijk een resolutie aanne
men waarin wordt bepaald dat
de PLO door een onafhankelijke
delegatie bij die conferentie
moet worden vertegenwoordigd.
Voor de Jordaanse vorst, maar
zeker ook voor Israël en de Ver
enigde Staten is dat onaanvaard
baar met alle gevolgen vandien.
Met de toetreding van de door
Syrië gedomineerde harde kern
tot de PLO is onvermijdelijk een
proces in gang gezet dat de ge
matigde koers van dé afgelopen
jaren zal ombuigen tot een on
verzoenlijke radicale richting.
Dat Jasser Arafat zich hiermee
heeft ingelaten is niet zo vanzelf
sprekend als het misschien lijkt.
Het is zonneklaar dat de PLO-lei
der bij die keuze op de eerste
plaats aan zijn eigen positie heeft
gedacht, maar er zijn daarbij wel
degelijk ook politieke afwegin
gen betrokken die de radicalise
ring van de organisatie beter ver
klaren.
Het was Arafat de afgelopen
twee jaar duidelijk geworden dat
het verbond met Jordanië hem
niets zou opleveren. Voortdu
rend drong hij er bij koning
Hoessein op aan hem vooraf
gaande aan een internationale
vredesconferentie de garantie
van het recht op zelfbeschikking
te geven. Want vanuit eerdere er
varingen was Arafat doodsbe
nauwd dat de kleine slimme
vorst bij een territoriaal compro
mis met Israël onder het verbond
met de PLO de westelijke Jor-
daanoever en de Gazastrook als
nog zou inlijven bij zijn konink
rijk. Dat diepgewortelde wan
trouwen was de voornaamste re
den voor Arafat de door Hoes
sein verlangde erkenning van
VN-resolutie 242 (o.a. erkenning
van Israël) te blijven weigeren.
Het kan niet worden ontkend
dat Hoessein vanaf het begin de
bedoeling heeft gehad de rol van
de PLO bij de bepaling van de
toekomst van de Westoëver en
Gaza zo veel mogelijk te verklei
nen. Voornamelijk uit angst dat
als de Palestijnen hierin een gro
tere invloed zouden krijgen de
troon van het Hasjemitisch ko
ninkrijk wel eens in gevaar zou
kunnen komen. Bovendien
speelde de koning uit eigen be
lang met die strategie in op cfe
nationale overeenstemming in
Israël 'nimmer met de PLO te
zullfen onderhandelen'. Wel be
sefte de vorst dat hij niet om een
Palestijnse vertegenwoordiging
bij vredesonderhandelingen
heen kon, maar gokte er op dat
een gematigd alternatief leider
schap zich in de bezette gebie
den zou aandienen.
Erkenning
Een andere oorzaak van de ver
harding van de PLO-lijn is zon
der meer de houding van de VS.
Washington had twee jaar de tijd
om de Jordaanse en Israëlische
obstructiepolitiek tegenover de
PLO te doorbreken. Maar presi
dent Reagan en minister van bui
tenlandse zaken Shultz, gebon
den als zij zich voelen aan een
eenzijdige belangenbehartiging
van Israël, hielden de boel als
maar op. Enerzijds uit politieke
angst dat bemiddelingspogingen
niet zouden slagen en anderzijds
uit politieke onwil de PLO te er
kennen als vertegenwoordiger
van het Palestijnse volk. Voor
het Witte Huis staat die erken
ning gelijk aan het toegeven aan
een Palestijns nationaal tehuis.
Want dat zien de Amerikaanse
politieke beleidsmakers als een
destabiliserende politieke factor
in het Midden-Oosten. Dat de
huidige situatie al even rampza
lig is, zo niet ernstiger, i| in het
denken van het trio Amman-
Washington-Jeruzalem een blin
de vlek.
Maar de door de PNR aan
vaardde verharde koers is er niet
minder rampzalig om. Hoewel de
roep om een internationale vre
desconferentie de laatste maan
den steeds harder klonk, bete
kent de breuk met Jordanië een
onbepaald uitstel, zoal niet af
stel, van die zo dringend gewen
ste vredesonderhandelingen. Bo
vendien krijgt het al even radica
le Syrië via haar met de PLO ver
zoende vazallen meer invloed op
de organisatie die het vredespro
ces nog verder naar de afgrond
zal duwen.
Maar ook Egypte betaalt de tol
voor de onverwachte wendingen
op het PNR-congres. Cairo, dat
Palestijnse eenheid zo hartstoch
telijk nastreefde in het belang
van het naderbij brengen van
een alles omvattende vrede, is
door de PLO vanwege het vre-
desverdag met Israël weer tot pa
ria binnen de Arabische wereld
gebrandmerkt. Voor president
Moebarak is dat een forse terug
slag en geen aanmoediging voor
hem de PLO nog langer serieus
te nemen.
Het ergste van alles op de korte
termijn is echter de te verwach
ten opleving van terreur. In de
terminologie van de PLO heet
dat overigens 'gewapende strijd'.
Waarnemers in het Midden-Oos
ten voorspellen dat door aan
moediging van in de PLO-rijen
opgenomen radicale elementen
het Palestijns terrorisme niet al
leen zal toeslaan in Israël en de
bezette gebieden, maar dat ook
Jordanië en Egypte daarvan het
doelwit zullen worden.
De al ruim twintig jaar gevolg
de gewapende en diplomatieke
politiek van de PLO heeft helaas
de nationale aspiraties van het
verdrukte Palestijnse volk geen
stap dichterbij gebracht.
PLO-leider Jasser Arafat en koning Hoessein van Jordanië begroe
ten elkaar hier nog vriendelijk. Arafat heeft echter het akkoord van
Amman met Hoessein opgezegd, hetgeen de betrekkingen tussen bei
den zal verkoelen.
Drs. H. J. Bavinck (Baarn).
voorzitter van de gereformeerde
predikantenvergadering, be
treurt het zeer dat veertien van
zijn collega's binnenkort deelne
men aan een reis naar Zuid-Afri
ka, georganiseerd door het Comi
té Overleg Zuid-Afrika (Coza).
"Dat comité bekijkt de toestand
in Zuid-Afrika louter vanuit het
blanke perspectief'zei Bavinck.
"De Gereformeerde Kerken
hebben voor een andere koers
gekozen, namelijk solidariteit
met de onderdrukte zwarte be
volking en geloofsgenoten. Met
dat standpunt valt zo'n reis moei
lijk te rijmen". Afwijzing van de
apartheid door de blanke Neder
duits Gereformeerde Kerk vindt
Bavinck nogal gemakkelijk als
dat geen politieke gevolgen
heeft. "Ik begrijp niet hoe je nog
één goed woord voor dat bewind
kunt hebben als je weet dat jon
ge kinderen gevangen zitten en
worden gemarteld".
Bavinck is er tegen dat de ver
eniging zich bevoogdend tegen
over de betrokken predikanten
zou opstellen. "Ieder is vrij om te
doen wat hij voor zich kan ver
antwoorden". Wel meent hij, dat
het misbruik van studieverlof is
als zo'n reis in die periode wordt
gemaakt. Op de jaarvergadering
begin mei zal de voorzitter stuk
ken voorlezen uit een briefwisse-
ling tussen de predikantenver
eniging en het Comité Overleg
Zuid-Afrika.
De reis is van 8 tot 28 mei.
Veertien gereformeerde en acht
hervormde predikanten gaan
mee. Het comité wil geen namen
noemen. "Dat doet een reisbu
reau ook niet", zei een woord
voerder. De deelnemers betalen
zelf een deel van de kosten. De
rest betaalt het comité.
De bijdragen van donateurs
aan het comité zijn vooral geste
gen na de Makro-branden en de
weigering van de hervormde en
gereformeerde synodevoorzit
ters om met professor Johan
Heyns van de Zuidafrikaanse
Nederduits Gereformeerde Kerk
te praten toen deze in januari ons
land bezocht. Volgens de woord
voerder van Coza keurde 60 tot
70 procent van alle hervormde en
gereformeerde predikanten deze
weigering af.
Doel van de reis is, de deelne
mers "tweezijdig over de situatie
in Zuid-Afrika voor te lichten".
Coza: "Wij willen de verstand
houding tussen Nederland en
Zuid-Afrika verbeteren. Die ligt
in duigen omdat in Nederland
bijna uitsluitend aandacht be
staat voor negatieve ontwikke
lingen in Zuid-Afrika". Coza wil,
naar eigen zeggen, de dialoog
met alle stromingen in dat land
openhouden. "Als iemand de
dialoog verbreekt, zet hij zichzelf
buiten spel".
Krijgsmacht
Als het voorstel van de com
missie onder leiding van profes
sor mr. E. Hirsch Ballin over
geestelijke verzorging in de
krijgsmacht werkelijkheid
wordt, komen er minder rooms-
katholieke en protestantse ver
zorgers en meer humanistische.
De huidige verdeling is 209 uit de
kerken en 33 uit het Humanisr
tisch Verbond. Voor de kerken is
het voorstel onaanvaardbaar.
Dat stelt een verdeling voor naar
persoonlijke behoefte onder de
militairen.
Op verzoek van het kabinet
stelt de commissie-Hirsch Ballin
normen op voor financiële steun
van de overheid aan kerken en
andere genootschappen op
geestelijke grondslag.
Het voornaamste bezwaar van
de kerken is dat de behoefte-pei-
ling waarvan het voorstel
spreekt geen rekening houdt met
de bestaande behoefte aan
geestelijke verzorging van bur
gers in gewone omstandigheden.
De overheid geeft toch ook sub
sidies om andere grondrechten
mogelijk te maken, zoals vrijheid
van drukpers, onderwijs en
kunst, zónder daar de individue
le behoefte te laten gelden.
Bruikbare normen voor geeste
lijke verzorging in de krijgs
macht zijn onder andere: het
aantal leden van kerken, het aan
tal geestelijke verzorgers dat ker
ken in dienst hebben - zónder
subsidie - en de eigen bijdragen
van leden aan het kerkelijk bud
get.
Als militairen bij indiensttre
ding wordt gevraagd naar hun
behoefte aan geestelijke verzor
ging, dan speelt bij hun ant
woord de onbekendheid met het
krijgsmachtpastoraat zeker een
rol. Die peildatum is, volgens de
kerken, een zwak punt in het
voorstel. Een ander zwak punt is
de gelijkstelling van dienstplich
tigen en beroepsmilitairen. Toe
passing van de 'individuele be
hoefte' is voor de kerken ook on
aanvaardbaar met het oog op
eventuele crisisperioden, als ook
reservepersoneel en grootverlof
gangers worden opgeroepen.
Het Humanistisch Verbond is
tevreden. By de verdeling van de
geestelijke verzorging, zegt het
Verbond, moet worden uitge
gaan van de behoeften van de
militairen zelf.
Synode
De synode van de Vrijge
maakt Gereformeerde Kerken,
die in Spakenburg bijeenkomt,
heeft de Amersfoortse predikant
dr. A. N. Hendriks (53) tot voor
zitter gekozen. Het nieuw geko
zen moderamen (bestuur) be
staat verder uit ds. T. Dekker,
Kampen, ds. H. J. Boiten, En
schede, en ds. R. Houwen, Voor
burg. Dekker is tweede voorzit
ter, Boiten eerste secretaris en
Houwen tweede.
De Spakenburgse predikant K.
Folkersma riep de synode in zijn
openingstoespraak op, haar
werk te doen "bij een open bijbel
en het goede voor de kerk te zoe
ken overeenkomstig de norm
van het Woord". "Dat geeft vrij
moedigheid, ook tegenover de
buitenwacht, die nog onlangs
smaad heeft uitgegoten over de
Gereformeerde Kerken en een
van haar voorgangers". (De pre
dikant doelde daarmee op het
IKON-programma van Goede
Vrijdag 'Hete hoofden, koude
harten'. Daarin spraken familie
leden van wijlen professor dr. H.
J. Schilder - die allen de vrijge-
maakte kerk inmiddels hebben
verlaten - over het drama van
kerkscheuring binnen hun ge-
zins- en familieverband).
Belangrijke agendapunten
voor de synode van Spakenburg
zijn de benoeming van vier nieu
we hoogleraren, de mogelijke in
stelling van een leerstoel voor
zendingswetenschappen en een
voorstel tot instelling van een de-
putaatschap (commissie) voor de
eenheid van gereformeerde belij
ders.
Hervormde Kerk: beroepen
te Wieringermeer kandidaat me
vrouw J. van de Putte Amster
dam; aangenomen naar Nieuw-
Beijerland kandidaat J. de Jong
Werkendam.
Edith Stein. Een paar hon
derd mensen uit het Limburgse
Echt zullen op 1 mei in Keulen
de zaligverklaring door de paus
bijwonen van de karmelietes dr.
Edith Stein, de rooms-katholiek
geworden jodin, die in augustus
1942 in Auschwitz om het leven
kwam. De filosofe Edith Stein
verbleef van eind 1938 tot augus
tus 1942 als kloosterling in Echt,
samen met haar zuster Rosa. Ook
zij werd in Auschwitz vergast.
Op 31 mei wordt in Echt zelf
een 'internationale manifestatie
van dankbaarheid' gehouden.
Aan de voorgevel van het kloos
ter wordt dan een monument
onthuld ter nagedachtenis van
Edith Stein. De zusters van het
klooster krijgen een schilderij
van de zaligverklaarde. Echt ont
wikkelt zich langzamerhand tot
bedevaartsoord ter ere van Edith
Stein. Volgende maand komen
er groepen uit New York, leper
(België) en Keulen.
