'Beestenbende' in Blijdorp
SHOW
Anthon Schalkers
AANHANGWAGEN
PROEFT T!
met interessante
Processen dreigen na onthullende publicaties
Dierentuin
doorgelicht
I
EXTRA
In en rond de Rotterdamse
diergaarde Blijdorp is heel
wat aan de hand. De
dierenarts Nathan Lateur,
die vorige maand ontslag is
aangezegd, zou het
slachtoffer zijn geworden
van een slechte werksituatie,
veroorzaakt door het
autoritaire optreden van
directeur Van Dam en
bovendien zou in Blijdorp
onzorgvuldig worden
omgesprongen met de
dieren. Althans, dat zegt de
op vogelgebied bekende
Rotterdammer Koos van
Donk. Hij stelde een
mini-zwartboek samen over
de werkwijze en de
verhoudingen in de
dierentuin. In opdracht van
wethouder Jansen werd
Blijdorp daarna doorgelicht:
door het bestuur van de
stichting diergaarde
Blijdorp zelf. Dat spreekt
alle aantijgingen tegen,
maar intussen dreigen wel
twee processen.
PAGINA 6
Op donderdag 23 april krijgt de
Rotterdamse wethouder M. J. D.
Jansen (sport-, recreatie- en milieu
zaken) een rapport aangeboden
waarin de „Koninklijke Rotterdam
se Diergaarde Blijdorp" is doorge
licht. Jansen gaf opdracht tot dat
onderzoek naar aanleiding van een
mini-zwartboek (twee velletjes A-4)
over Blijdorp dat werd samenge
steld door de op vogelgebied beken
de Rotterdammer Koos van Donk.
Essentie van Van Donks klacht:
dierenarts Nathan Lateur is het
slachtoffer geworden (ziektewet)
van een slechte werksituatie, ver
oorzaakt door het autoritaire optre
den van directeur Van Dam, en er
wordt onzorgvuldig omgesprongen
met de dieren. Kortom: het is een
janboel.
door
Peter Heerkens
Hoewel het rapport nog niet af is, lijkt
de uitslag al vast te staan: „In Blijdorp-
heersen geen wantoestanden en het con
flict met dierenarts Lateur beperkt zich
niet tot de directeur. De bezwaren tegen
zijn functioneren komen voor bij alle af
delingshoofden en bij een zeer brede
laag van dierenverzorgers". Zo staat het
letterlijk in een persbericht van de dier
gaarde en die conclusie mag worden
aangemerkt als een sterke indicatie voor
het eindresultaat van het onderzoek.
Wethouder Jansen heeft de rapportage
namelijk opgedragen aan het bestuur
van de stichting diergaarde Blijdorp
zelf.
Jansens voorlichter Ton Michielsen
vindt het „een beetje muggenzifterij"
wanneer hem de vraag wordt voorge
houden of het niet bijzonder vreemd is
om het bestuur over haar eigen huishou
ding te laten oordelen. „Het staat niet op
voorhand vast", zegt Michielsen, „dat de
wethouder zich zal conformeren aan wat
er in dat rapport staat. Hij zou in tweede
instantie een onafhankelijke commissie
kunnen benoemen".
Zwartboek-schrijver Koos van Donk
zal daar in elk geval op gaan aandringen.
„Want het is toch te belachelijk om over
te praten, dat er over Blijdorp gerappor
teerd moet worden door Blijdorp zelf'.
Het stichtingsbestuur denkt daar anders
over. Tijdens een persconferentie deelde
voorzitter J. S. C. Schoufour mee dat
zijn college voldoende onpartijdigheid
aan de dag kan leggen om de beschuldi
gingen te onderzoeken. Hij achtte in
schakeling van een derde instantie niet
nodig. Intussen is dierenarts Lateur zich
met zijn advocaat mr. P. S. van Minnen
aan het beraden op gerechtelijke stap
pen-tegen Blijdorp. Het gaat daarbij om
een op 10 maart j.l. schriftelijk aangezeg
de start van een ontslagprocedure. Daar
naast wordt een proces overwogen we
gens aantasting van „eer en goede
naam" door uitlatingen in het persbe
richt van het bestuur.
Demonstratie
Directe aanleiding voor Koos van
Donk om drie weken geleden zijn Blij-
dorp-zwartboek(je) uit te geven en met
een paar sympathisanten te gaan de
monstreren voor de poort van „Blij
dorp", was de in zijn ogen onjuiste be
handeling van dierenarts Nathan La
teur. Voorzitter Schoufour spreekt over
die actie als „een hetze". Er zijn dan ook
maatregelen genomen tegen Van Donk
die zijn aanklacht heeft ingediend „op
persoonlijke titel", maar uit hoofde van
zijn functie van beheerder van het be
kende Rotterdamse asiel „Vogelklas Ka-
rel Schot", geregeld in Blijdofp moet
zijn.
Blijdorp doet al jaren speciaal onder
zoek voor „de vogelklas" en levert voed
sel aan het asiel dat wordt opgehaald
door Van Donk. Waar hij vroeger onge
hinderd kon doorlopen moet hij thans
een toegangskaartje van elf gulden ko
pen, hij mag niet meer vrij door de tuin
(„ik kom nu niet verder meer dan het
magazijn") en het hoofd levende have -
Kuno Bleijenberg - heeft hem verboden
met met het Blijdorp-personeel te pra
ten.
De klachtenlijst van Koos van Donk
telt 9 hoofdpunten die er (verkort weer
gegeven) als volgt uitzien:
1. Vorig jaar doodgevroren: 2 zwarte-
paard antilopen, I nijlgau antilope.
2. In 1986 zijn 5 stuks reuzentrap (of
koritrap) niet in quarantaine geweest. Er
is er nu nog 1 in leven.
3. Er werkt geregeld een illegale pre
parateur voor Blijdorp. Deze man is met
de politie in aanraking geweest. Dit is
aan de hoofden van dienst doorgegeven.
4. De quarantaine-ruimte voldoet niet
aan de gestelde eisen. Daardoor zijn die
ren doodgegaan.
5. De behandelruimte voor de dieren
arts is zeer slecht.
6. Personeel in Blijdorp mag geen kri
tische opmerkingen maken anders
MAANDAG 13 APRIL IjaaNDA1
naasappel) zijn kwaliteiten evenp—
prijzen: „Een deskundig dierenarts^
wie in teamverband goed is te werkt
De zieke mensaap Xara behandf
Lateur thuis: hij waakte er drie weken
Een meningsverschil met directie
staf over het bij elkaar plaatsen van t
nog niet genezen gorilla's, werd Nat
Lateur teveel. Hij bleef - eind '86 -]
thuis. Op 10 maart j.l. meldde hij
weer bij Blijdorp, waar zijn bevoegi
den werden beperkt. Hij mocht zich]
meer bezighouden met de patiën
zorg. „Hem is toen verzocht", aldus
bestuur, „om zich bezig te houden
rapportage van diverse patiëntenbei
delingen en onderzoek, hetgeen te\
tot zijn functie behoort". Gelijkti
werd Lateur schriftelijk op de hoogt(
steld van het starten
procedure. De volgende dag bleefl
dierenarts weer thuis.
„Waar zijn ze in Blijdorp i
naam mee bezig?", vraagt prof. dr.I
sen zich af. „Lateur is een prima dief
arts en dat heb ik voorzitter Schouji
héél duidelijk verteld. Die zei blij te I
met mijn opmerking. We hebben
van gedachten gewisseld
bleek Schoufour kritiek te hebben op
recteur Van Dam. Hij zei: maar Lal
kan ook niet communiceren. Daar j
ik zeer verbaasd over en dat heb ik t
ook niet onder stoelen of banken ge
ken. Alle keren dat ik met Lateur in I
dorp werkte, ging het prima tussen j
partijen. Ik ervaarde dat het person
zeer positief tegenover hem stond. N(
gedonder. Ik heb de indruk dat ieden
in Blijdorp benauwd is voor de dii
In de officiële reactie (het persberi* Het p
dus) laakt het Blijdorp-bestuur het.
treden van Lateur in alle opzicht -
Hem wordt verweten dat hij niet g( T o
communiceerde en functioneerde J
weinig overleg met medewerkers v
binnen en buiten de tuin, te weinig 1
trokkenheid bij onderzoek en v
slaglegging van uitgevoerde behandel
•gen) wat „directe negatieve gevolg
heeft gehad voor de veterinaire 1
handeling van dieren". Hem wordt e
slechte behandeling van de reuzentn
pen verweten, het onjuist uitvoeren v 4-"|
verdoving bij de palmkakatoes (nood
kelijk voor een zeer grondige contro
en een conflict met directeur Van Di
inzake de gorilla Xara. „De directeu'
aldusde verklaring van het bestui
„weigerde om de zieke Xara op voorsl
van de dierenarts te laten euthanasere !r
Hij drong aan op voortzetting van de 1
handeling. Xara is inmiddels hersteld
vluc
Onwaarheden
Hangende een juridische procedur v{u(
verwijst dierenarts Lateur voor een rea stee
tie naar zijn advocaat mr. P. S. van Mi: ^an
nen. Die zegt: „Mijn cliënt is van menin tt
dat in de c
onwaarheden
vindt hij dat er zaken anders zijn,gepri ^id
senteerd dan tegen de achtergron asi,
waarop ze zich afspeelden. Gegevens u on<
hun context gehaald dus". Aan de han dei
van de officiële bestuursverklaring, gai
Lateurs advocaat bepalen of er een pn v{v
ces wegens aantasting van „eer en goed
naam" wordt aangespannen.
Mr. Van Minnen: „Bij het bestuur la I
een aangetekend schrijven van mij, me 1
de sommatie om in een verklaring nie
in te gaan op de inhoudelijke aspecte
rond de persoon van de heer Lateur. O
initiatief van voorzitter Schoufour i 4
daarover tussen hem en mij nog overle, 2
geweest met het oog op de officiële Blü 4
dorp-reactie. Schoufour zou er zich aai
houden. „Ik ben een man van mijl
woord", zei hij. „Het stelt me dan ooi
diep teleur dat er tóch inhoudelijke uit
spraken zijn gedaan die de heer Lateu
als uiterst onaangenaam ervaart". j
Er dreigt nóg een kort geding. D< c
„Vrienden van Blijdorp". behandelen op
bestuursniveau enkele publicaties ir,
Het Vrije Volk. De voorzitter van die 1
vriendenclub, Ben Swaep: „Ik ben enke J
le malen volkomen onjuist geciteerd. De
schrijver van die stukken, Jim Postma,
heeft me rectificatie toegezegd, maar
daar is het tot op heden niet van geko
men. Als die rechtzetting uitblijft, is een
kort geding mogelijk. We beraden ons".-
Postma bestrijdt de lezing van Swaep.
„Rectificatie is niet aan de orde ge
weest".
Aantekeningen
Saillant detail bij deze Blijdorp-kwes-
tie aan de zijlijn: Ben Swaep is journalist
van het Rotterdams Nieuwsblad, een
krant die tot hetzelfde concern behoort -
en in hetzelfde pand zetelt - als Het Vrije
Volk. Postma ziet niet op tegen een kort
geding. Hij. zegt: „Laat maar komen. Ik
heb nog wat niet gepubliceerde aanteke
ningen uit informele gesprekken met
collega Swaep.-Daar zullen ze bij Blij
dorp van opkijken als ik die in een kort
geding moet gebruiken om me te verde
digen".
Bedrijf.
Donderdagavond 16 april van 19.00-21.00 uur
Vrijdag 17 aprii van 9.00-18.00 uur
Zaterdag 18 april van 9.00-18.00 uur
Anthon Schalkers - Oude Rijnsburgerweg 1, Oegstgeest - 071-170377
Onvoorstelbaar, water in dit land achter de
Pyreneeën allemaal met 'pan' (brood) wordt
gedaan! Zoals in alle andere
romaanse landen wordt brood
dooronze Spaanse amigos bij
alle warme maaltijden m flinke
porties verorberd. Vaak in de
meest geraffineerde vorm en ge
vuld met fruit, vleeso'fgroente!
Uw échte bakkerChristiaan de Witt
weet er alles van en bakt deze
maand naar origineel Spaans
recept!
Winkelcentrum De Kopermolen 28 Leiden
Telefoon 071-220036
E\ l\ UE WIN KEL WORDT HETr
HEERLIJKSTE ECHTE IIKDOO (iEBÏÏKEX?
wordt ontslag aangezegd. Dat geldt ook
voor de dierenarts. Directeur Van Dam
is autoritair.
7. De kaalkopibissen zitten in een zeer
kleine kooi. Diverse van cleze vogels
(waarvan er over heel de wereld nog
maar 275 zijn) gingen dood in Blijdorp.
8. Er zijn uit het natuurhistorisch mu
seum in Blijdorp veel dieren en eieren
verdwenen uit een bijzondere collectie.
9. In Blijdorp wonen veel door de
overheid in beslag genomen vogels. On
der andere: 10 palmkaketoes met een
waarde van tussen 20.000 en 25.000 gul
den per stuk. Wat gebeurt er met het
geld van verkoop van deze en andere
dieren?
Weerwoord
Het weerwoord (eveneens verkort)
van het Blijdorp-bestuur op de achter
eenvolgende punten:
1. Afgelopen winter is niet één dier
t.g.v. de vorst overleden. In de winter
daarvoor overleed een niilgau met aan
geboren zwakheden, waarbij de kou in
derdaad een rol zou kunnen hebben ge
speeld. Daarop is gereageerd door het
plaatsen van extra kachels.
2. De dieren zijn wèl in quarantaine ge
houden.
3. Blijdorp werkt met verschillende
preparateurs die onder regelmatige con
trole staan.
4. De diergaarde beschikt over een z.g.
CDI-quarantaine buiten de tuin. Dit is
de enige quarantaine in Nederland die is
goedgekeurd voor de export van exoti
sche dieren. Het is wel een feit dat die
quarantaine soms erg overbelast is van
wege het grote aanbod. Een aanbod
waar de diergaarde overigens niet zelf
om vraagt en dat vaak met tegenzin
wordt aanvaard.
5. Blijkbaar wordt de kantoorruimte
van de dierenarts verward met de be
handelruimte. De dierenarts is wat de
behandelruimte betreft zelden iets ge
weigerd. Zijn kantoorruimte is inder
daad wanordelijk, maar voor deze situa
tie is hij zelf verantwoordelijk.
6. Personeel deponeert klachten luid
en duidelijk bij de hoofden levende have
en bij de directie.
7. De kaalkopibissen verblijven in een
vrij krap bemeten winterverblijf. Met
deze situatie is ook de diergaarde niet
gelukkig zodat naar een oplossing wordt
gezocht.
8. In het verleden hebben er twee dief
stallen plaatsgevonden (de laatste in
1980). Door de Diergaarde is er alles aan
gedaan om de terreinen te bewaken en
te beveiligen.
9. Dieren die het ministerie in beslag
heeft genomen krijgt de diergaarde al
Zwartboek-samensteller Koos van Donk: "Ze hebben de boel knap verdraaid in hun officiële reactie". (foto gpdi
leen in beheer. Verkoop is dus uitgeslo
ten. De groep kostbare palmkakatoes
bevindt zich nog steeds in de Blijdorp-
collectie.
Samenvattend stelt het bestuur: „De
beschuldigingen worden geuit door per
sonen (behalve Koos van Donk, werd de
aandacht op de Blij dorp-situatie in be
langrijke mate ook gevestigd door o.a.
Vrije Volk-journalist Jim Postma die
menig artikel aan deze zaak wijdde, red.)
die niet direct bij de kwestie zijn betrok
ken. En die ook niet op de hoogte zijn
van de daadwerkelijke situatie".
Onbevredigend
Koos van Donk bestrijdt dat. Hij vindt
de antwoorden van het bestuur onbevre
digend en zegt: „Ik durf elke discussie
aan. Ze hebben de boel knap verdraaid
in hun officiële reactie. Maar tja. Logisch
dat ze zichzelf eruit praten. Je hangt je
vuile was nou eenmaal niet zélf buiten".
Van Donk acht zich wel degelijk goed op
de hoogte van de situatie in Blijdorp.
„Toen ik nog vrij in de tuin mocht heb ik
voldoende gezien om nog steeds achter
mijn beweringen te kunnen staan. Bo
vendien is een niet onbelangrijk deel
van wat ik heb opgeschreven, vertrou
welijke informatie van Blijdorp-perso
neel". De werknemers echter distan-
cieërden zich - ook al in een persbericht
- nadrukkelijk van een en ander.
Koos van Donk sfiapt dat wel. „Ze zijn
bang voor hun job, dus roepen ze dat het
schande is waarmee ik bezig ben. Tegen
mij zeggen ze: prima. Je hebt gelijk.
Dóórgaan. Zó is het in Blijdorp: bang
voor mijnheer Van Dam, de directeur.
Het is nooit anders geweest".
Op 26 mei 1979, schilderde Het Vrije
Volk Blij dorp-directeur ir. D. van Dam
in een pagina-groot artikel af als een
boeman. Het stuk verscheen onder de al
leszeggende kop: Angst en beven in de
dierentuin. „Pas op, daar is Van Dam".
Aanleiding voor die reportage was een
klacht van de Algemene Bond Van
Ambtenaren over de werksfeer. De AB-
VA schreef toen aan het college van B en
W van Rotterdam, dat Van Dam „beter
voor zijn dieren zorgt dan voor zijn per
soneel". Uit interviews met werknemers
en ex-personeelsleden ontstond het
beeld van een autoritaire man. „Er gaat
altijd een zucht van verlichting door de
tuin als de directeur weer op dienstreis
gaat". Én een werknemer verklaarde in
voornoemd artikel: „Veel personeelsle
den slikken valium of librium".
Ook nu uitte Blijdorp-personeel kri
tiek en wederom in het Rotterdamse
Vrije Volk. Twee citaten: „Veel mede
werkers zijn gedemotiveerd vanwege de
werkomstandigheden en de slechte
gemene waardering bestaat voor het ni
veau waarop Van Dam de Diergaarde
Blijdorp bracht (met een jaarbezoek van
rond 800.000 mensen op de derde plaats
van de Nederlandse dierentuinen) zijn er
bedenkingen tegen zijn machtspositie.
Anders gezegd: tegen de ondergeschikte
plaats van de deskundige dierenarts.
Van Dam komt niet uit de veeartsenij.
Voor hij in 1971 directeur werd van Blij
dorp, was hij produktmanager van een
bierfabriek, ondermeer in Nieuw-Gui-
nea. In de Vrije Volk-reportage van 1979,
zei een werknemer: „Hij dacht hier net
zo'n toon aan te kunnen slaan als tegen
de papoea's".
Het bestuur van Blijdorp stelt echter
nadrukkelijk dat niet alleen Van Dam
overhoop kwam te liggen met dierenarts
Lateur, maar nagenoeg de hele staf en
vele dierenverzorgers. Een Blijdorp-
kenner: „Dat komt omdat er nogal wat
medewerkers in de tuin zijn die vanuit
hun betrokkenheid bij de dieren, alle
maal doktertje willen spelen. Ze vonden
dat zij mochten uitmaken of en hpe La
teur tewerk moest gaan. Dat is natuur
lijk een onmogelijke situatie". Uit het
persbericht van het bestuur: „De dieren
arts behandelde regelmatig dieren zon
der de verantwoordelijke medewerkers
in te lichten. Overigens, bepalen de
hoofden levende have in samenwerking
met de dierenarts de gewenste behande
ling".
Bekwaam
„Ik kan niët anders dan vastellen",
zegt prof. dr. G. J. Kusen, „dan dat de
dierenarts in Blijdorp erbij hangt. De
structuur daar deugt niet". Kusen is
hoogleraar aan de Universiteit van Am
sterdam en hoofd van de afdeling mond-
ziekten en kaakchirurgie in het Acade
misch Medisch Centrum. Hij voerde in
Blijdorp verschillende operaties uit met
dierenarts Nathan Lateur en roemt
diens kwaliteiten. „Een zeer. bekwame
man die in het buitenland een grote
naam heeft".
Nathan Lateur (32 jaar) kwam twee
jaar geleden in vaste dienst van Blijdorp
na er één jaar op contractbasis gewerkt
te hebben als assistent Van prof. dr. M.
Frankenhuis. Hij verwierf zich grote -
en internationale - bekendheid door een
spectaculaire slagtandoperatie (decem
ber '85) bij de olifant Ramon; een in
greep die hij samen met prof. dr. Kusen-
verrichtte. Daarna kwam Lateur in het
nieuws door de genezing van een aantal
doodzieke mensapen. Voor een ervan
wendde hij zich tot het Sophia-zieken-
huis, waar de specialisten met wie hij sa-
menwerkte (prof, dr. Visser en dr. Si
staat van de dierenverblijven. Ze willen
er graag over praten en de situatie veran
deren. Maar ze zijn doodsbang. Ze wor
den van bovenaf geterroriseerd, gedic
teerd en bedreigd met ontslag als ze kri
tiek hebben". En: „Sinds het op non-ac
tief stellen van de dierenarts is het sterf
tecijfer binnen de dierentuin aanzienlijk
gestegen. Wij schatten zeker met 40 pro
cent. Die dodenlijst zit nu in de bekende
Blijdorpbeerput". Vrije Volk-journalist
Jim Postma zegt: „Na mijn gesprekken
met mensen in Blijdorp, heb ik vreemd
opgekeken van de personeelsverklaring
waarin afstand wordt genomen van wat
Van Donk signaleert. Er is daar nogal
wat aan de hand. Ik denk dat ik met mijn
publicaties pas het puntje van de ijsberg
heb gehad".
Bedenkingen
Bij het gewraakte functioneren van
'dierenarts Nathan Lateur, staat de naam
van Van Dam weer centraal. Immers:
„De directeur is eindverantwoordelijk",
zoals het bestuur dat deze week nog
eens nadrukkelijk stelde. Hoewel er al-
Dierenarts Nathan Lateur:
slachtoffer van slechte werksitua
tie? (fotoGPD)
