'Heel wat studenten hebben
nog geen stuiver ontvangen'
ITE
Loonstrijd als het moet.
Loonmatiging blijft
Invoering studiefinanciering verloopt chaotisch
Pastoor van Nieuiween deed onderzoek naar kerknamen
PAGINA 2
WOENSDAG 8 APRIL 1987
André Smits: "De grootste problemen moeten nog komen, zeker voor
scholieren in het voortgezet onderwijs". «foto Holvast»
student te maken heeft met wei
gerachtige ouders of met ouders
die gescheiden zijn. Ja, dat kost
veel inspanning. Ik denk dat zoiets
inderdaad kan leiden tot vertra
ging in de studie. Je mag daar niet
té dramatis'ch over doen. De invoe
ring van de nieuwe wet zal er in het
algemeen niet toe leiden dat de stu
denten niet meer aan studeren toe
komen. Dat neemt niet weg, dat er
toch een behoorlijk aantal met de
ze perikelen te maken krijgt".
Die studenten, verwacht André
Smits, zullen, als ze geen uitweg
meer zien, bij de dekanen op de
stoep staan. En dan? "In noodge
vallen zullen wij de helpende hand
bieden", zegt de dekaan van de
Leidse universiteit. "Ik voeg daar
direct aan toe, dat we met het ver
strekken van voorschotten heel
voorzichtig omspringen. Als we
maar raak zouden geven, dan pra
ten we wel over miljoenen. Die
hebben we niet. Wat wij doen is re
pareren. Meer ligt niet in ons ver
mogen".
Kort geding
De Landelijke Studentenvak
bond heeft inmiddels besloten zich
niet neer te leggen bij de uitpraak
van het kort geding door de Haag
se rechtbank. De bond gaat in ho
ger beroep. Jaap de Bruijn, be-
tifurslid van de LSVB, vertelt
waarom: "De president is niet vol
doende op al onze argumenten in
gegaan. Over het redelijkheidsbe
ginsel en de voorlichting heeft hij
helemaal niets gezegd".
Volgens De Bruijn wordt van
daag bekerid wanneer de kwestie
in de Tweede Kamer aan de orde
zal worden gesteld. "Het zal duide
lijk zijn", zegt het bestuurslid van
de LSVB, "dat wij dan zullen laten
merken dat we er zijn. Dat zullen
we ook als er in Groningen een
feestje wordt georganiseerd door
het computerbureau, dat de pro
gramma's voor de studiefinancie
ring heeft aangeleverd. De zaak
zou 'rond' zijn. Nou, daar is natuur
lijk in het geheel geen sprake van.
De LSVB is laaiend op Deetman.
De vakbond stelt, dat er over niet
minder dan 538.000 studenten
heen wordt gelopen. Studenten die
stuk voor stuk in aanmerking ko
men voor een beurs. "Deetman
lijkt daar geen moment bij stil te
staan", bromt De Bruijn. "Wat we
ook doen, we krijgen geen poot aan
de grond. Dat is toch treurig?"
Een 25-jarige student so
ciale geografie zegt het zo:
"Aan studeren ben ik het
laatste half jaar niet toege
komen. Ik had het te druk
met pogingen om aan geld
te komen. Het leek wel of
ze het geroken hadden.
Want uitgerekend op de
dag dat de studenten de
straat op gingen om te de
monstreren, werd het hele
bedrag op mijn rekening
bijgeschreven. Maar ik zat
toen al van september zon
der één cent".
door
Jan Westerlaken
Groningen zit met een achterstand
van 50.000 formulieren die nog
moeten worden verwerkt om stu
denten een aanvullende financie
ring te kunnen verstrekken. De
computer staat soms langdurig stil.
Hij is niet de enige student die Wat de studenten ook proberen,
door het nieuwe beurzenstelsel op via de telefoon is er geen binnen-
zwart zaad zit. Het ziet er echter komen aan in Groningen. Al dagen
niet naar uit dat protesteren helpt, achtereen is het bureau van 's mor-
Minister Deetman (onderwijs) gens vroeg tot in de avond in ge-
heeft al hun klachten van tafel ge- sprek.
veegd. En een kort geding - aange
spannen door de Landelijke Stu
dentenvakbond - verloren de stu- massaal bij de dekanen
denten ook al. De Haagse recht- versiteit aan. De universiteit in Lei-
bank verwierp de eis van LSVB den heeft speciaal voor voorlich-
om de studietoelage niet aan het ting over het nieuwe stelsel studie-
eind, maar aan het begin van de fianciering een medewerker aange-
Omdat ze geen gehoor in Gronin
gen krijgen, kloppen de studenten
maand uit te keren.
i telefoonlijn open-
Niet alleen de student zit met gesteld. Gemiddeld maken hiervan
dekaan van de rijksuniversiteit in
Leiden, schuift de schuld van alle
onzekerheid niet in de schoenen
van de Centrale Directie Studiefi
nanciering.
Hij zegt: "Het probleem ligt uit
eindelijk niet in Groningen. Kijk,
dat bureau is plotseling geconfron
teerd met een immens systeem
waar maar liefst een half miljoen
studenten onder vallen. Zoiets
moet je heel zorgvuldig invoeren.
Doe je dat overhaast, dan krijg je
brokken. Daarom moet er nu met
voorschotten op de studiebeurzen
worden gewerkt. Dat zijn grove
schattingen. Maar het gevolg daar
van is wel dat de student niet weet
waarop hij recht heeft en ook niet
weet wat hem boven het hoofd
hangt".
Als het goed is, weten de studen-
dit jaar hoe hoog
ten
hun toelage zal zijn. Hoewel André
Smits daarover zijn twijfels heeft.
Hij vreest dat de studenten straks
wel eens massaal in het rood kun
nen komen te staan. Volgens de
Leidse dekaan kan dit Groningen
worden aangerekend. "Het bureau
heeft steken laten vallen", zegt hij.
"Een aantal studenten heeft nog
niets gekregen, zelfs geen voor
schot. Niet zo verwonderlijk dus,
dat behoorlijk wat studenten in de
knoei zijn geraakt".
Een Leidse studente werd bijna
het slachtoffer van een administra
tieve misser in Groningen. Ze
kwam in aanmerking voor een
beurs, zo had men haar vanuit het
noorden laten weten. Maar
houden. De nieuwe regeling be
paalt dat de biologische vader en
moeder de aanvraag tot studiefi
nanciering moeten ondersteunen.
Anders krijgen zij geen geld.
Het komt er - wat het eerste be-,
treft - dus op neer dat de student
op zoek moet naar één van de ou
ders. Kan hij die niet vinden, dan
wordt studeren voor hem erg onze
ker. Ook als die ouder weigert om
de aanvraag te ondertekenen.
Een mistige situatie. Het groot
ste probleem moet nog komen,
voorspelt André Smits. De wet
Studiefinanciering is er volgens
hem doorgejast. De Centrale direc
tie Studiefinanciering, die wet
moet uitvoeren, en de studenten
wachtte tevergeefs op geld. Een te- zijn daarvan de dupe. Toch ziet
- Demonstraties hebben de 1
geding hebben de studenten geen poot c
i studiefinanciering niet kunnen tegenhouden. Ook met t
x de grond gekregen bij minister Deetman(l
lefoontje met de Centrale Directie
Studiefinanciering bracht geen op
lossing. Men hield bij hoog en bij
laag vol, dat ze wél geld had gekre
gen. Toen de zaak nader werd on
derzocht bleek dat het tweeling
zusje van de studente op hetzelfde
adres woonde. De computer, die
toch al niet optimaal functioneer
de, kon dit niet verwerken. Enfin,
inmiddels is alles weer rechtge
trokken. Alleen, de studente wacht
nog wel op haar toelage. Een be
drag van rond de 2500.
Het ontlokt André Smits de uit
spraak, dat het 'echt een zootje' is
geweest. "Eigenlijk mogen de stu
denten blij zijn, dat zij een beroep
op de dekanen kunnen doen. De
studiefinanciering is ook van
kracht voor het voortgezet onder
wijs en dit heeft in veel gevallen
geen dekaan bij wie de scholieren
met hun financiële problemen
kunnen aankloppen. Ik verwacht,
dat de moeilijkheden hier pas in
mei boven water zullen komen.
Veel studenten vragen zich nu
vertwijfeld af wat ze straks, in mei
dus, in hun handen zullen krijgen.
Dan is er nog het probleem van de
mindeijarige studenten wier ou
ders gescheiden zijn of met wie zij
in conflict leven. De ouders moe
ten hun minderjarige kind onder-
kritische dekaan van de Leidse
universiteit ook goede kanten aan
het stelsel. De rechtsbescherming
van de student is zonder meer ver
beterd. Van zo'n bescherming was
in het oude systeem geen sprake.
Voor de rechtspraak is een onaf
hankelijk college ingesteld dat -
wanneer er sprake is van een ge
schil - een bindende uitspraak
doet. Een goede zaak vindt hij te
vens dat veel studenten nu minder
afhankelijk (ze krijgen de 'kinder
bijslag' zelf in handen) van hun ou
ders worden.
Formeel
André Smits ervaart het als een
nadeel dat de nieuwe wet Studiefi
nanciering heel formeel is. De de
kaan: "Je moet je heel strak aan
procedures houden. Doe je dat
niet, dan is het afgelopen". Over
het algemeen moet de student alle
zeilen bijzetten om de eindjes aan
elkaar te knopen. Nu wordt hij ook
achtervolgd door onzekerheid:
krijgt hij wel of niet voldoende
geld. Een vraag die inmiddels al
meer dan een half jaar onbeant
woord is gebleven. Komt hij nog
wel aan studeren toe?
André Smits is voorzichtig. Zegt:
"Dit soort problemen kan hen van
de studie afhouden. Zeker als de
FNV wil actiever beleid werkgelegenheid
Werkgevers voelen weinig voor centraal akkoord
AMSTERDAM - „De tijd van ren
dementsherstel is eigenlijk voor
bij. De vakbeweging voelt er wei
nig voor om opnieuw extra loon
ruimte in te leveren voor de ver
sterking van het bedrijfsleven, als
daar geen doeltreffend werkgele
genheidsbeleid tegenover staat."
Johan Stekelenburg, vice-voorzit-
ter van de vakcentrale FNV, maak
te onlangs de balans op van het so
ciaal-economisch beleid van de af
gelopen jaren. Hij kondigde aan
dat een nieuw akkoord tussen
werkgevers, vakbonden en over
heid nodig is om de economische
ontwikkeling in goede banen te lei
den.
door
Harry Meijer
In 1982 sloten werkgevers en
werknemers in de Stichting van de
Arbeid al zo'n historische akkoord:
door middel van rendementsher
stel en herverdeling van arbeid
moest de recessie worden beteu
geld. Stekelenburg: „Wij kozen
toen voor werk boven inkomen. De
vakbeweging vond dat loonmati
ging een belangrijk middel was om
de werkloosheid te bestrijden,
naast de noodzakelijke herverde
ling van werk. Omdat werkgevers
en overheid ons op het gebied van
werkgelegenheid weinig perspec
tief bieden kiezen we nu zowel
voor méér loon als voor herverde
lende maatregelen."
Het recept van het akkoord
werkte: de arbeidstijd van de
meeste werknemers is terugge
bracht tot een gemiddelde werk
week van 38 uur, en de rendemen
ten in het bedrijfsleven hebben
zich hersteld. Het dieet van de
loonmatiging heeft het weer
standsvermogen van de economie
vergroot.
In het recente kamerdebat over
het sociaal-economisch beleid is
gesuggereerd dat het kabinet de
voorwaarden voor een verdere
loonmating kan scheppen door de
lasten voor bedrijfsleven en bur
gers te verlichten. „Dan is er wel
een nieuw akkoord, zoals we dat in
1982 hebben gesloten, nodig. Het
gaat natuurlijk niet alleen om loon
matiging, eventueel geruild tegen
lastenverlichting. Er is een offen
sief werkgelegenheidsbeleid no
dig, dat voor alle partijen een min
of meer verplichtend karakter
heeft."
Breekijzer
Maar de FNV wil de loonstrijd
niet hanteren als breekijzer om
werkgevers tot arbeidsduurverkor
ting en maatregelen voor langdurig
werklozen te dwingen. „We mik
ken niet op een loongolf, want
daarmee lopen we het risico dat we
in eigen staart bijten. Uitgangs
punt blijft dat de loonkostenstij
ging binnen de perken blijft, dus
binnen de marges van de produkti-
viteitstijging. Anders kom je weer
in de situatie van de jaren zeventig
terecht. Maar als er toch een loon
strijd ontstaat, dan ligt dat aan
overheid en werkgevers, die ons
niet in staat hebben gesteld een
matigingsbeleid vol te houden".
Het is niet de bedoeling van de
FNV dat een mogelijk centraal ak
koord een strakke richtlijn wordt
voor de cao-onderhandelingen in
bedrijfstakken en ondernemingen.
Het landelijk akkoord moet slecht
'houvast' geven bij de cao-onder-
handelingen. aldus Stekelenburg.
De kansen op een nieuw sociaal
akkoord schat Stekelenburg niet al
te hoog in. „We houden er rekening
mee dat dat we er op korte termijn
niet helemaal uitkomen, maar dat
er in september, wanneer de nieu
we cijfers van het Centraal Plan
Bureau bekend zijn, wel zaken zijn
te doen".
'V
Stekelenburg: niet in eigen staart
bijten. (foto gpd»
Van Lede: scholing vooral over
heidstaak. (foto ANP)
DEN HAAG - „Het lijkt wel of de
wereld in scherven uiteen valt
wanneer er geen centraal akkoord
komt", spot voorzitter mr C. van
Lede van het Verbond van Neder
landse Ondernemingen (VNO).
„De vakbeweging ziet een akkoord
als een doel op zich, zonder dat
men zich afvraagt wat de inhoud
moet zijn. Het gaat er echter om
dat de werkloosheid omlaag gaat
en dat we doorgaan met loonkos
tenmatiging. Een centraal akkoord
is daarvoor alleen maar een mid
del."
door
Harry Meijer
Van Lede is het oneens met de
FN V-top dat het rendementsher
stel inmiddels zover is voortge
schreden dat het akkoord van 1982
is achterhaald. „Feit is dat de ren
dementen behoorlijk zijn toegeno
men, vooral vorig jaar. Feit is ook
dat nu al duidelijk is dat dit jaar de
rendementen weer een flinke deuk
zullen oplopen door de daling van
dollar en pond. Bovendien neemt
de belastingdruk voor de Neder
landse ondernemingen toe, terwijl
in het buitenland sprake is van het
tegenovergestelde."
Van Lede geeft toe dat de daling
van de werkloosheid nog beneden
de maat blijft. Dat mag in zijn ogen
echter nog geen reden zijn om het
pad van de loonkostenmatiging
een doodlopende weg te noemen.
De werkgevers hebben samen met
overheid en vakbeweging afge
sproken dat de werkloosheid in
vier jaar tijd met 200.000 vermin
derd moet worden. Volgens Van
Lede hebben de werkgevers dit
streven steeds van een nuancering
voorzien. „We gingen toen uit van
een harde kern van 400.000 langdu
rige werklozen op een totale werk
loosheid van 700.000. We zouden
dus tweederde van het aantal men
sen dat wél voor de arbeidsmarkt
beschikbaar is, aan het werk hel
pen. Mocht het nu zo zijn dat er he
lemaal geen vrije arbeidsreserve is',
dan komen we voor een heel ander
probleem te staan." De scholing
van langdurige werklozen is in de
visie van het VNO namelijk op de
eerste plaats een overheidstaak.
Schaarste
In werkgeverskring is het en
thousiasme over de wet Vermeend/
Moor, die het in dienst nemen van
langdurig werklozen stimuleert
door middel van een loonkosten
subsidie, gering. „We lopen met de
subsidie om het probleem heen.
Het werkelijke probleem is dat de
ze mensen onvoldoende opleiding
hebben en teveel blijven kosten.
Als we in dit land werk boven in
komen willen stellen dan zal de po
litiek de moed moeten hebben om
de loonkosten, die gemiddeld vijf
tien procent boven de internatio
nale markt liggen, te verlagen via
een vermindering van premies of
belastingen."
Over arbeidstijdverkorting wil
Van Lede eigenlijk niet meer pra
ten, omdat veel bedrijven nu al met
een ernstige schaarste aan vakbe
kwaam personeel kampen. „Van
wezenlijk belang is de loonkosten
matiging. We hebben de afgelopen
tijd uitstekende ervaringen opge
daan met decentrale onderhande
lingen. Als je contractspartijen on
derhandelingsvrijheid geeft, dan
hou je de loonkosten beter in de
hand dan wanneer je richtingge
vende afspraken op centraal ni
veau maakt. Dat hebben de jaren
zeventig voldoende aangetoond".
'Maria' blijkt in Nederland het
geliefdst te zijn bij het geven van
lieke kerk. Van de 1716 kerken
hebben er 286 een naam die aan
de moeder van Christus doet den
ken. En keus is er genoeg; niet
minder dan 34 verschillende Ma-
ria-namen zijn hier in gebruik.
'Maria Hemelvaart' of 'Maria-
Tenhemelopneming' zijn het
meest in trek 69 kerken). Daarna
volgen 'Maria Onbevlekt Ont
vangen' en 'Maria Altijddurende
Bijstand'. Ook plaatselijke facto
ren spelen een rol bij de naamge
ving. Zo heet de kerk in Noord-
wijk aan Zee 'Maria ter Zee'.
Dat is allemaal te vinden in een
opstel van de Nieuwveense pas
toor C. P. van Dam na een onder
zoek naar rk kerknamen in Ne
derland. Van Dam is sterk geïn
teresseerd in rooms-katholieke
gebruiken en historie. Eerder on
derzocht hij wat gelovigen nog
weten van Latijnse woorden.
Naar Christus verwijzen 145
rooms-katholieke kerken in hun
naam. Daarvan heten er 46 'Hei
lig Hartkerk' en 21 'Goede Her
derkerk'. Van de heiligen staat
'Sint Jozef bovenaan (91 kerkge
bouwen). Dan volgt 'Sint Willi-
brord', de apostel van de Friezen
en patroon van de Nederlandse
Rooms-Katholieke Kerk (75 ker
ken). De heilige 'Martinus' is ver
bonden aan 73 kerken en de be
kende 'Sint Nicolaas' staat met
36 op de tiende plaats.
'Johannes de Doper', ontdekte
Van Dam, wordt heel verschil
lend vernoemd. Van de 77 ker
ken die zijn naam dragen hebben
er 9 betrekking op zijn geboorte
en 10 op zijn overlijden ('Johan
nes' Onthoofding'). "Merkwaar
dig", schrijft de pastoor van
Nieuwveen, "want dat laatste is
toch niet zo'n aantrekkelijk on
derwerp van viering".
Er zijn tientallen heiligen aan
wie slechts 1 kerk is toegewijd,
zoals Aloysius, Felicitas, Maria
Goretti en Petrus Canisius.
Geen zetbazen
De bisschoppen moeten de
Nederlandse missie verdedigen
tegen mogelijke terugdraaiingen
uit Rome. Zulke pogingen zou-,
den averechts werken en men
sen van de kerk vervreemden.
Dr. R. Staverman, tot voor kort
voorzitter van de Nederlandse
Missieraad, zegt dat in een inter
view met '1-2-3', het officiële or
gaan van de rooms-katholieke
kerkprovincie.
"Trouw aan Rome, natuurlijk.
Maar bisschoppen zijn geen zet
bazen. Ze hebben hun eigen ver
antwoordelijkheid en moeten
met grote eerbied overeind hou
den wat hiér is gegroeid. Er
wordt uitstekend werk gedaan.
Het kan nauwelijks beter en zal
zijn vrucht wel dragen".
Staverman is bisschop ge
weest van het vroegere Hollan-
dia (Nederlands Nieuw-Guinea),
nu Jayapura in Irian Jaya. Hij
roept de bisschoppen op de mis
sionaire beweging met rust te la
ten. "Zij moeten niet het idee
hebben dat ze tegenover Rome
geen been hebben om op te
staan. Als er één land is waarvan
de bisschoppen recht van spre
ken hebben - als het om de mis
sionaire beweging gaat -, dan is
het onze kerkprovincie wel. De
paus heeft bij zijn bezoek aan
Nederland zelf gewezen op het
grote aantal missionarissen uit
dit land".
Antisemitisme. De Stichting
Bestrijding Antisemitisme (Sti-
ba) is het niet eens met de con
clusie in het jaaroverzicht van
het Centrum voor Informatie en
Documentatie Israël dat het anti
semitisme vorig jaar in ons land
is toegenomen. Dat jaaroverzicht
is tendentieus en onoordeelkun
dig samengesteld, zegt Stiba.
De daarin vermelde incidenten
- waarvan vele geheel buiten de
joodse sfeer vallen - zijn vol
strekt ontoereikend en mislei
dend om er de toeneming van an
tisemitisme mee te kunnen aan
tonen. Bij zeker een vijfde van de
persoonlijke klachten staat het
antisemitische element niet
voorop. Veel incidenten zijn bu
renruzies, bekladdingen en der
gelijke.
Volgens de Stiba zijn vanuit
het onderwijs nog nooit zoveel
aanvragen voor lezingen en
schriftelijke informatie over jo
dendom, Israël en antisemitisme
binnengekomen als vorig jaar.
Overheid en media hebben in de
achterliggende 18 maanden op
zo'n positieve wijze aandacht aan
jodendom en Israël besteed als
in de jaren 80 nog niet was voor
gekomen.
Jubileum
Volgende maand is ds. J.
Mostert (evangelisch-luthers) in
Leiden 25 jaar predikant. Dat zal
op zondag 24 mei worden ge
vierd.
Vorige maand was het twaalf
en een half jaar geleden dat de
heer H. Jasperse als organist van
de lutherse kerk in Leiden be
gon. Dat wordt op 3 mei 'op in
formele en ongedwongen wijze'
gevierd.
Nog een derde bericht uit het
pas verschenen nummer van het
blad 'De Leidse Lutheraan': de
gemeente ontving een legaat van
f. 50.000 uit de nalatenschap van
een kerklid in Wassenaar.
Beroepen. Hervormde Kerk:
bedankt voor Lunteren A. van
Brummelen Huizen.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Kampen R. Vissinga
Gorinchem.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Lelystad
J. Groeneveld Ridderkerk, te
Grootegast H.' Pathuis Mildam/
Nijega-Opeinde.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Clifton (Verenigde
Staten) B. van der Heiden Woer
den.
Naar Utrecht. Het internatio
nale bestuur van het kerkgenoot
schap van de Zevendedag-ad
ventisten (een kerk met onge
veer 10 miljoen leden, van wie
12.000 in Nederland) heeft beslo
ten het vijfjaarlijkse congres in
1995 in Utrecht (Jaarbeurshal
len) te houden.
Er worden 35.000 mensen ver
wacht. Het congres zal vijftien
dagen duren. Dit wordt het
grootste wereldcongres dat ooit
in Nederland is gehouden. Ande
re steden in Europa en Canada
hadden zich ook kandidaat ge
steld.
Honderd jaar. Het pinkster-
weekeinde van de Nederlandse
Lutherse Jeugdbond (van 6 tot
en met 8 juni) zal dit jaar in het
teken staan van het 100-jarig be
staan van de bond. Het wordt ge
houden op het landgoed 'Hoeke-
lum' (Ede) en is bestemd voor
jonge mensen van 6 tot 16 jaar.
Zij worden in drie leeftijdsgroe
pen ingedeeld. De jongsten over
nachten in het koetshuis, de an
deren in tenten. (Contactadres:
Arthur van Schendelplein 69,
2624 CR Delft).
Jongerendag. De Raad van
Kerken heeft een 'oecumenische
jongerendag' uitgeschreven op
zaterdag 23 mei in 'De Klop', Ori-
nocodreef 7-9 in Utrecht. Motto:
'Laat zien wie je bent'. De dag be:
gint om 10 uur met cabaret,
waarna ieder een keus kan ma
ken uit een groepenprogramma
met onder andere liturgische
dansen, popmuziek en creatief
spel en onderwerpen als men
senrechten, baanloosheid, rela
ties, Taizé en feministische theo
logie. 's Middags een markt met
stands en een open podium met
muziek en theater.
Vijftien organisaties voor
jeugd- en jongerenwerk hebben
dit programma, in samenwer
king met de Raad van Kerken,
opgezet. (Voor meer inlichtin
gen: postbus 99, 3970 AB Drie
bergen, 03438-16341).
