'Bezoek is overwinning voor joden' Informatie, geen wapens, voor Irak Libië vernietigt gevoelig materieel in Tsjaad VS neutraal in Golfoorlog Bouw Sowjet-radarstation is schending ABM-verdrag 'Israëlische sancties voorkomen vergelding' Jeugd van Chili is voor sex Griekse onteigeningswet aangenomen Historische reis president Herzog naar West-Duitsland ZATERDAG 4 APRIL 1987 PAGINA 5 GRONINGEN - Het is duidelijk dat de Sowjet-Unie het verdrag over een raketverdediging tegen intercontinentale raketten (het ABM-Verdrag) schendt met de bouw van een groot radarstation nabij de stad Krasnojarsk in Cen traal Siberië. Het verdrag staat de door Kees Wiese de Krasnojarsk-radar bestaat door twee, dan schil van mening. De Sowjet-Unie bergzame Siberische kust op altijd claimt de radar nodig te hebben bevroren grond te bouwen radars. het ruimtevaartprogramma; volgens sommige Amerikaanse bouw van radarstations, waarmee deskundigen is hij daartoe niet hebben ingediend, lijken zij er zich inkomende raketten vroegtijdigspeciaal ingericht. Opgemerkt verder niet zo ongerust Hoewel de VS een officiële klacht over de Krasnojarsk-radar stuurde radars worden daar - buiten het territoir van de VS - vangen door „phased array dars": een gróót aantal kleine In Amerikaanse regeringsdocu menten van 1971 en 1980 wordt er al op gewezen dat de (toen al ge plande) modernisering in strijd met het ABM-Verdrag zou zijn. Er is geen twijfel aan het militaire be lang van deze radars. Die bij Fy- lingdales past ook in een Westeuro pees defensiesysteem. Kernraket ten voor de korte en middellange afstand zijn er mee op te sporen en te volgen. Er lijkt enige bereidheid bij de Sowjet-Unie te zijn de Krasno- WASHINGTON (AP) Amerikaanse regeringsfunctiona rissen hebben verklaard dat de Verenigde Staten besloten n™^rdde mUitaire betekenis hebben geen wapens aan Irak te leveren. Wel zal dat land voorzien blijven worden van militaire inlichtingen. De functionarissen, die niet met name genoemd wilden worden, zeiden dat Irak eerder dit jaar te kennen had gegeven geïnteres seerd te zijn in de aankoop van C- 130 vrachtvliegtuigen en radarin stallaties. De VS willen een neutra le houding ten aanzien van beide bij de Golfoorlog betrokken partij en in acht nemen en hebben om die reden geweigerd aan het Iraak- kunnen worden ontdekt en ge- wordt ook, dat deze radarpost - volgd, uitsluitend toe aan de gren- een enorme afgeknotte pyramide - zen van Sowjet-Unie en Verenigde een gemakkelijk doelwit voor een Staten en bij die ene plek (in de VS aanvaller vormt: het zou niet han Grand Forks en in de USSR Mos- dig zijn een kou), waar een anti-raket-raketsys- een sleutelrol I teem mag worden opgesteld. Kras- systeem te geven. Een mager nojarsk ligt 4000 kilometer het bin- cuus voor de Sovjet- Unie kan zijn, dat de functie van de Krasnojarsk- Ontslag uit protest tegen regering ZA KAAPSTAD (ANP) - Twee Zuid- afrikaanse topjournalisten dienden gisteren hun ontslag in uit protest tegen politieke inmenging van de staat. Een voormalige krantenre dacteur zei dat de druk van de re gering „monsterachtige propor ties" heeft aangenomen. Dene Smuts, hoofdredactrice van het vrouwenblad Fair Lady, en haar medewerkster Erica Platter verklaarden hun post te hebben verlaten omdat hen was verboden een interview met Denis Worrall te publiceren, de voormalige ambas sadeur in Londen die scherpe kri tiek op het bewind in Pretoria heeft geuit. Wimpie de Klerk, een voormali- ge redacteur van het goedverkoch- "POLITIEKOGELS - De advocaat te Afrikaans talige blad Rapport, en een verdachte die eerder deze verklaarde dat de inmenging van week om het leven kwamen bij een de regering de Zuidarikaanse pers schietpartij in een Luikse rechts- reduceert tot propaganda-instellin- zijp gedood door politiekogels, gen. De Klerk, de broer van minis- Dl* »s komen vast te staan in het ter van onderwijs F.W. de Klerk, onderzoek naar de toedracht van stapte vorige maand op. Hij be- "et incident. De Belgische rege- schuldigde president P.W. Botha [ing he<r? ook besloten om in alle ervan te hebben gepoogd zich te belangrijke rechtszalen m het land bemoeien met het redactionele be- metaal-detectoren op te stellen. De leid van de krant. Over de rege- verdachte, José Cocaiko, werd ringsradio SABC zei De Klerk dat door vijf kogels getroffen, se verzoek gehoor te geven, aldus de functionarissen. Irak heeft geen formeel verzoek voor de wapenleveranties gedaan, maar heeft wel duidelijk laten doorschemeren dat genoegdoe ning voor dé geheime Amerikaan se leveranties aan Iran op zijn plaats zóu zijn. Sinds de Iranaffaire in november 1986 aan het licht kwam heeft Nizar Hamdoon, de Iraakse ambassadeur in Washing ton, herhaaldelijk aangedrongen op rechtzetting van de verhoudin gen. Volgens de functionarissen was Irak met name geïnteresseerd in de aanschaf van Amerikaanse trans portvliegtuigen voor het vervoer van bij Westeuropese wapenhan delaren aangekochte wapens. Ook. wilde Irak in de VS gebouwde ra darinstallaties lenen van Jordanië. Beide verzoeken werden door de VS afgewezen. Irak, dat vroeger vrijwel zijn ge hele wapenarsenaal van de Sowjet- Unie placht te betrekken, is in de jaren zeventig andere bronnen gaan aanboren, en ontvangt nu de helft van zijn wapens van het oost- blok en de andere helft van het westen, waarbij Frankrijk als grootste leverancier optreedt. De Franse premier Jacques Chirac zei woensdag tijdens een persconfe rentie in Washington dat zijn land een van Iraks leveranciers is. ken. Tegelijkertijd beschuldigt de Sowjet-Unie de VS van schending van het ABM-Verdrag. Ook met de bouw van twee radarposten voor kwetsbaar object vroege alarmering op plaatsen, die ferdedigings- het verdrag verbiedt: één (vrijwel |gereed) op Groenland bij Thule en één (de bouw moet nog beginnen) Engeland bij Fylingdales Moor. dars geplaatst in een plat vlak, die j?£sk-radar weerafte breken als de achtereenvolgens elektronisch mL" worden geactiveerd. Met dit nieu- type radar kan verder worden vinden dat geen „eerlijke ruil": zij „gekeken r grote llen de radar op Groenland hou- keurigheid worden bereikt. Ook de ^en en eventueel afzien Fy- radar alleen kan worden overgeno- Dertig jaar oude. mechanisch ge- Krasnojarsk-radar nieuwe type. Het tegenargument van de VS, dat het aUeen om vervanging en modernisering gaat van tijdens het sluiten van het ABM-Verdrag al bestaande radarsystemen, is zwak. I lingdales als de Krasnajorsk-radar verdwijnt. Maar hoe eerlijk is dat? Het ABM-Verdrag bindt alleen Sowjet-Unie en VS. Engeland kan Fylingdales na deze „ruil" dus rus tig van de VS derniseren. N'DJAMENA (AP) De Libische luchtmacht heeft gisteren opnieuw grootscheepse bombardementen uitgevoerd op de voormalige Libi sche basis Ouadi Doum in de Tsja dische woestijn, waarbij een deel van het nog aanwezige materieel ter waarde van zo'n 500 miljoen doUar werd vernietigd. Het mate rieel was achtergelaten tijdens de Libische aftocht op 22 maart. Ouadi Doum was de belangrijk ste Libische mUitaire basis tijdens de vijfjarige bezetting van noorde- ujk xsjaaa. Bij de overhaaste af tocht lieten de Libiërs grote hoe veelheid materieel van Russische makelij achter. Veel van het mate rieel werd intact achtergelaten. Sommige stukken, zoals de MiG-24 en SAM-13, zijn nog nooit eerder in westerse handen geweest. Functionarissen van de Franse inlichtingendienst vlogen aan het begin van de week naar Ouadi Doum- om het materieel te inspec teren. Een deel zou in de Verenig de Staten door het Pentagon aan een onderzoek worden onderwor- JOHANNESBURG (AP) Rond 250 JERUZALEM (ANP) Israëlische officiële kringen lieten gisteren doorsijpelen dat hun recente af kondiging van beperkte sancties tegen Zuid-Afrika. Amerikaanse vergelding voor Israëlische wapen leveranties aan Pretoria Zou kun nen hebben voorkomen. Leden van het Amerikaanse Congres hebben tegen Israëlische regeringsfunctionarissen gezegd dat zij "deden wat juist was", aldus een woordvoerder van Buitenland- Zaken in Jeruzalem. Zij hadden de officiële druk er „monsterachti- i hem op slag gedood moet heb- Afrikaanse mijnwerkers in mijnen vaM^mJngl^Hc^jZ }g ^houden vlnTA^toansë an 3 miljard dol- hulp i Israël 1 ge proporties" heeft aangenomen, ben. Zijn advocaat Jacques Henry met voortdurende kritiek en be- wer<? hoofd geraakt. Hij overleed later in het ziekenhuis. Fair Lady is in handen van de Nasionale Pers uitgeversgroep, die ook voor 50 procent eigenaar is van Rapport. De groep heeft nauwe banden met de regerende Nasiona le Party, die momenteel een actie ve verkiezingscampagne voert. SANTIAGO (AP) In een toe spraak tot 80.000 Chileense jon geren in het stadion van Santia go, heeft paus Johannes Paulus II zijn gehoor donderdagavond opgeroepen het kwaad 'in al zijn vormen' te bestrijden. „Verwerpen jullie de afgod van de rijkdom," zei de paus. Het grootste deel van het pu bliek zweeg, maar een klein groepje riep „Ja". Toen vroeg de paus: „Ver werpen jullie de afgod van de macht?" En weer klonk het „ja" uit een aantal kelen. Uiteindelijk vroeg de paus: „Verwerpen jullie de afgod van ment nam gisteren de omstreden wet aan om de uitgebreide bezittin gen van de orthodoxe kerk te ont eigenen en in handen te geven van landbouwcoöperaties en de staat. Aan de stemming ging een luid ruchtig debat vooraf dat vijf uur duurde. niet zouden uitvoeren. Zij dreig den hun bezittingen over te dragen aan de patriarch van Konstantino- pel die niet onder de Griekse wet valt. Ditmaal luidde het antwoord: „Nee." De paus deed of hij het niet hoorde en vervolgde zijn toe spraak. dernacht bij acclamatie aangeno- gevolg men en wordt gezien als de meeste regering i gedurfde en ingrijpende hervor- ten," zei ming die de socialistische regering der Demonstratie In de Poolse stad Krakow de monstreerden gisteren ongeveer 50 mensen tegen de prijsverhogingen die deze week door de regering zijn doorgevoerd. Zij riepen: „Gorbats- jov Ja, Jaruzelski Nee". De politie hield minstens vier mensen aan, al dus getuigen. De politie maakte binnen een half uur een eind aan de kleine demonstratie. Recordopbrengst De juwelen van dé verleden jaar overleden Wallis Simpson, de her togin van Windsor, brachten tij dens de eerste dag van een twee daagse veiling een recordbedrag van ruim 60 miljoen gulden op. De romance tussen Wallis en Edward, die 50 jaar geleden afstand van de Britse troon deed om met deze Amerikaanse te kunnen trouwen, blijkt zijn uitwerking op het pu bliek nog niet verloren te hebben. Deze eerste dag bracht al viermaal de geschatte waarde op. Overloper De bekendmaking in de Sowjet- Unie van de vlucht van een Ameri kaanse soldaat baart de familie en vrienden van een jonge soldaat die bij zijn onderdeel in West-Duits land als deserteur geboekt staat, veel zorgen. De 21-jarige soldaat Wade Evan Roberts werd afgelo pen donderdag tot deserteur ver- TEL AVIV Het verrassende van bij de uitreiking van een eredocto- klaard, terwijl de Sowjet-Unie be- het eerste officiële bezoek dat een raat aan de Westduitse president kendmaakte dat een Amerikaanse Israëlisch staatshoofd volgende Richard von Weizsacker, toen die soldaat was overgelopen. week maandag aan de Bondsrepu- De Amerikaan was samen met bliek zal brengen, is de tanende op zijn Westduitse echtgenote P. Neu- positie in eigen land daartegen de onderkomens van hun echtgenoten getrokken uit protest tegen het 100 jaar oude migrantenstelsel voor zwarte arbeiders. Een woordvoerder van de zwarte bond van mijnwerkers NUM verklaarde gisteren dat de ia\' aa„ protestactie de komende tijd zal worden uitgebreid tot goud- en diamant- rQ5, u fc+6aPubIlceercJ mijnen en andere bedrijven met veel zwarte werknemers. t?'l „Ze zijn gekomen om hier te blijven," zei NUM-woordvoerder Ramapho- J? jf1"J* A§e~ sa over de actie van de mijnwerkersgezinnen, die daarmee zowel de regels °vertreder van mijnbouwbedrijven als de Zuidafrikaanse wet overtreden. In een nuT?$f'ZilwëS verklaring die Anglo American woensdag uitgaf werd bevestigd dat bij ïïfj1®®"2 een aantal kolenmijnen in de reaio Witbank aedurende het weekeinde Zuid-Afrika, opgelegd uit rapport gepubliceerd zou worden -- bekend dat het geen mihtaire contracten met Zuid-Afrika meer zou sluiten en de mogelijkheid be studeren van meer sancties tegen Zuid-Afrika. In Italië verklaarde het ministe rie van buitenlands zaken dat dit land sinds het in werking treden van het embargo van de Verenigde Naties op wapenleveranties aan Zuid-Afrika in 1977 "geen enkele militaire leverantie aan Zuid-Afri ka machtigde." Groot-Brittannië daarentegen heeft stappen ondernomen tegen Britse maatschappijen die volgens het Amerikaanse rapport wapens aan Zuid-Afrika leveren en daar mee het embargo van de Verenig de Naties schenden. pen, maar de Amerikaanse ambas sade wilde geen commentaar leve ren op dat bericht. In Parijs bevestigde minister van defensie André Giraud de zware Libische bombardementen op Ouadi Doum en waarschuwde hij dat die konden leiden tot een Fran se interventie benoorden de 16de breedtegraad, de stilzwijgende be standslinie tussen Tsjadische en Libische troepen. De Fransen heb ben 2.500 parachutisten en een es kader Jaguar gevechtsbommen werpers in Tsjaad gestationeerd om een Libische machtsovername te voorkomen. De troepenmacht moet ten zuiden van de 16de breed tegraad blijven. Giraud zei in een radio-interview dat de gigantische Tsjadische over winningen van de afgelopen drie maanden de situatie ingrijpend hebben gewijzigd, waarbij Tsjaad zijn soevereiniteit over de noorde lijke woestijn heeft hersteld. Frankrijk heeft tot nog toe het herhaalde verzoek van de Tsjadi sche president Hissène Habré om plaatsing van Franse gevechtstroe pen ten noorden van de 16de breedtegraad afgewezen, om te voorkomen dat Frankrijk zou wor den beschuldigd van het opbou wen van een militaire dreiging te gen Libisch grondgebied. „Maar de situatie verandert van uur tot uur, en de intense bombardemen ten van de Libische luchtmacht zouden wel eens kunnen leiden tot een Franse interventie" benoorden de 16de breedtegraad, aldus Gi raud. Volgens diplomatieke zegslieden heeft de Sowjet-Unie een „discrete waarschuwing" aan de Franse re gering gericht tegen directe mili taire actie op Libisch grondgebied. de regio Witbank gedurende het weekeinde °p?5iega uu x zwarte werknemers in hun onderkomens daar gezelschap hadden gekre- P_g apartheidssys- ADVERTENTIE i hun gezinnen. De protestactie is tot op heden vreedzaam verlopen. teem. Maar Israël maakte op 18 maart twee weken voor het Amerikaanse ATHENE (AP) Het Griekse parle- jaar geleden aan de macht kwam. geen makkelijke weg ge weest, maar ik hoop dat wij nu een nieuw en oprecht hoofdstuk ope nen in onze betrekkingen met de kerk," zei minister van onderwijs en godsdient Antonis Tritsis na af loop van het debat. Het conflict tussen kerk en staat De Griekse bisschoppen hadden zal het Griekse openbare leven eerder laten weten dat zij de wet waarschijnlijk maanden gaan be heersen, vooral op het platteland waar de kerk nog steeds een macht van betekenis is. „De kerk overweegt zich te ver enigen met en te onderwerpen De wet werd een half uur na mid- het oecumenisch patriarchaat als deze crisis. Er staan de neer problemen te wach- een officiële woordvoer- de kerk. Tritsis van premier Andreas Papandreou schuwde in het parlement dat e heeft doorgevoerd, sinds zij zes dergelijke stap in strijd zou z met de Griekse grondwet, die be paalt dat de kerk onafhankelijk moet zijn. De oecumenische patriarch Di- mitrios, die is gevestigd in Istan- boel, is de geestelijke leider van al le orthodoxe kerken in de wereld. Het is niet duidelijk of hij een ver zoek van de Griekse kerk om zich bij hem aan te sluiten zal honore- Volgens de nieuwe wet moeten leken worden aangesteld om de grondbezittingen van de Griekse kloosters en het ontroerend goed in de steden te besturen. De Griek se kerk is de grootste grondbezitter in Griekenland. De totale waarde van de kerkelijke bezittingen wordt geschat op ongeveer 130 mil jard drachme (meer dan 2 miljard gulden). i jaar geleden een staatsbezoek aan Israël bracht. Verder zei de _.0huidige president dat er nooit een de Sowjet-Unie ge- Van de kritiek die oplaaide toen normale relatie met de bondsrepu- vlucht. Het echtpaar zou op huwe- het kabinet maanden geleden de bliek zal bestaan, ma; lijksreis zijn gegaan naar de Turk- reis van president Chaim Herzog speciale verhouding' meense republiek in Centraal-Azié. goedkeurde, is nog maar weinig te Zijn vrienden omschreven hem als merken. De meeste Israëli's zien een emotionele man die soms ver- het bezoek nu als een historische den van het Derde Rijk hebben ward gedrag vertoont en graag de stap in de betrekkingen met West- overleefd. Zoals de parlementa- aandacht op zich vestigt. Duitsland. Beeldvorming T~r~ De Amerikanen moeten het ste- aoor reotype beeld dat zij van de Arabie- T3C0 SIcigtGf r 'slechts e Meer begrip had Herzog voor het protest van degenen die de misda- Dov Sjilansky (Likoed) Avraham Verdiger (Morasha), van wie de laatste een uitnodiging wei gerde met de president mee te gaan. Verdiger meent dat Herzog als symbool van de staat het niet Herzog verweerde zich de afgelo- kan maken in West-Duitsland op hebben veranderen. Te vaak worden zij nog afgeschilderd als c,___ halve barbaren en terroristen. Een pen tijd stevig tegen de kritiek die bezoek te gaan. dergelijke beeldvorming is niet uit verschillende hoeken van de Is- bevorderiijk voor het naderbij raëlische samenlevini brengen van de vrede in het Mid- men. Hij verweet onder meer een den-Oosten. Dit zeiden drie voor- van zijn voorgangers, prof. Katzir, malige Amerikaanse gijzelaars gis- selectieve verontwaardiging. Kat- teren in Libanon. De drie, David zir had gezegd het bezoek 'te vroeg' Jacobsen, pater Lawrence Martin te vinden, omdat het suggereert Jenco en Allyn Conwell, deden dat Israël met West-Duitsland het hun oproep op een bijeenkomst punt van een normale band heeft die was georganiseerd door het bereikt. Amerikaans-Arabische Anti-Dis- Herzog vroeg zich echter af waar- crimintatie Comité. om Katzir aanwezig was geweest Minder bezwaar heeft dit Knes- geko- set-lid tegen een dergelijke trip van Israëlische premier. 'Dat is een politieke figuur' .aldus Verdiger. t President Chaim Herzog. (foto anpi le delegatie te worden opgenomen. 'Het is eenvoudig een kwestie van wederkerigheid en hoffelijkheid', zei de oud-minister. Hij doelde daarmee op het be zoek van Von Weizsacker aan Is raël. Bovendien, zo voegde hij Het lukte hem overigens niet op aan toe, zal Herzog volgens het pro basis deze argumenten tocol dat een staatshoofd toekomt protestgroep van bezorgde volks- worden ontvangen. „Het feit dat de vertegenwoordigers op te richten, kinderen en kleinkinderen van Een veteraan onder de Israëli- Duitsers uit het nazi-tijdperk hem sche politici en Duitser van ge- w boorte, Josef Burg, had er totaal extra dimensie aan deze geen moeite mee in de presidentië- aldus Burg, die eer zullen geven voegt zelfs een toe". In de jaren die kort op de onaf hankelijkheid van Israël volgden groeide het besef dat betrekkingen met West-Duitsland niet alleen on vermijdelijk, maar zelfs wenselijk waren. Politiek Jeruzalem begreep dat er geen Europa zou zijn zonder de Bondsrepubliek en dat Bonn in het bestel van de Europese samen werking en belangrijke rol zou gaan spelen. Een verzoening mocht niet uit de weg worden gegaan, zo was de re denering. Bovendien had Israël in de beginjaren grote behoefte aan bevriende landen. Vanwege de ver nietiging van zes miljoen joden door de nazi's kon Jeruzalem aan Zdiplomatieke betrekkingen met Bonn bijzondere voorwaarden stel len. Het was de eerste legendarische politieke leider van Israël, David Ben Goerion, die slechts vijf jaar na de voltrekking van de holocaust met West-Duitsland het verdrag voor de herstelbetalingen tekende. Maar ook de voormalige Likoedlei- der Menachem Begin, die van diens afkeer voor alles wat Duits is geen geheim maakte, zei als pre mier in 1977 dat alle verdragen met landen moesten worden nageko men, inclusief die met Wests- Duitsland. De betrekkingen met de Bonds republiek zijn nu zonder meer goed, zelfs vriendschappelijk te noemen. Er zijn vrijwel geen poli tieke incidenten van betekenis be kend. Behalve de blunder van Bondskanselier Helmut Kohl die twee jaar geleden de Amerikaanse president Ronald Reagan misbruik mee nam naar een kerkhof waar ook gesneuvelde SS'ers liggen be graven. Even was er toen sprake van dat Jeruzalem uit protest haar ambas sadeur uit Bonn zou terugroepen. Maar de Israëlisch-Duitse relatie bleek zelfs tegen een dergelijk pijnlijk voorval bestand te zijn. President Herzog heeft de afge lopen week verschillende keren gezegd dat het vier dagen durende staatsbezoek zich zowel op het verleden als op de toekomst zal moeten concentreren. Wat het verleden betreft zal Herzog als eer ste daad een herdenking bijwonen in het voormalige concentratie kamp Bergen-Belsen bij Han nover. Een voor de Israëlische pre sident zeer bijzonder persoonlijk moment, want hii bevond zich ruim veertig jaar geleden onder de Britse officieren die het doden kamp bevrijdden. Wanneer de eerste Israëlische president maandag Duits grondge bied betreedt zullen er thuis nog maar weinigen zijn die daar be zwaar tegen maken. Herzog heeft zijn volk weten te overtuigen dat hij in staat is de joodse gevoelens op de juiste wijze over te brengen. Zelf ziet hij het protocol op het vliegveld als het belangrijkste ogenblik: als de 'Hatikva' (het Is raëlische volkslied) klinkt naast de Duitse nationale hymne. Herzog: „Dan zal ik voelen dat alle zes mil joen joden die in de holocaust om kwamen, met mij zijn. Dat is het moment van hun overwinning".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 5