Una Turners stem doet het vinyl smelten i
'Heetste
plek op
aarde is
naast
haar op
het
podium'
ZATERDAG 4 APRIL 1987
EXTRA
PAGINA 23
We schrijven 17 maart 1987. Plaats
van handeling: De Alsterdorfer
Sporthalle in Hamburg. Het is Tina
Turners laatste Duitse concert van
haar Europese tournee. Er zijn veel
veiligheidsbeambten, deels ge
vormd door een soort in te krappe
t-shirtjes geklede plaatselijke Halb-
starken, deels bestaande uit in keu
rig driedelig pak streng voor zich uit
kijkende yanks. Veel bier, sekt en
Bockwurst. Het voorprogramma, de
uit Toronto afkomstige Canadese
groep Glass Tiger (ook in Ahoy')
maakt symfonische hardrock met
new wave-elementen. Daar zit nie
mand op te wachten.
Tegen negen uur gaan de zaallichten
uit. Het Duitse publiek begint onmiddel
lijk "Tina, Tina, Tina' te scanderen. Toch
moet de bijna zevenduizendkoppige me
nigte nog even geduld hebben. Welis
waar horen we Tina het nummer Af
terglow zingen maar het blijkt één van
haar videoclips te zijn die via twee aan
weerskanten van het podium opgehan
gen schermen als intro voor het eigenlij
ke concert moet dienen. Het hele optre
den is, heel publieksvriendelijk trou
wens, voortdurend op beide schermen
te zien.
Blauw oog
I, Tina is geen successtory uit de Bou-
quet-reeks. Integendeel: het is het tries
te levensverhaal van een zangeres die ja
renlang misbruikt, mishandeld en ver
nederd werd door haar ontdekker en
echtgenoot Ike Turner. Het was altijd
onvoorspelbaar wanneer hij zou toe
slaan. Maar het gebeurde. „Ik had altijd
wel een blauw oog en een dikke lip. Dat
was de basisbehandeling", schrijft Tina,
die zelfs eens met een gebroken kaak het
podium op moest. Ike sloeg, zo blijkt uit
talrijke opsommingen, met zijn vlakke
hand, met schoenlepels, met telefoons.
Met alles wat hij maar te pakken kon
krijgen. En wanneer zonnebrillen en
overdadige make-up de resultaten van
zijn woede-uitbarstingen niet meer kon
den maskeren, dan vertelde hij dood
leuk dat Tina een ongelukje had gehad.
Toen Tina Turner in 1968 met behulp
van 50 valiumtabletten tevergeefs had
geprobeerd uit deze nachtmerrie weg te
komen was zijn veelzeggende reactie:
„Rotwijf, jij probeert mijn leven te ruï
neren".
Nutbush
Tina Turner werd als Anna Mae Bul
lock op 26 november 1939 geboren. Haar
ouders woonden in Nutbush, Tennes
see, een gehucht, zo'n 60 kilometer van
Memphis. In het uit 1973 stammende
Nutbush City Limits zingt ze over het
plaatsje. Een katoenplantage, een benzi
nepomp, een school, de Baptistenkerk
en wat huizen, meer was het niet. Tina
was het tweede kind uit een huwelijk
dat die naam eigenlijk al lang niet meer
verdiende. Today it would be abortion
time, („Vandaag de dag zou het abortus-
tijd zijn") schrijft Tina. Een paar jaar na
de definitieve scheiding tussen haar ou
ders gaat ze als zestienjarig meisje bij
haar moeder en oudere zusje Eileen in
St. Louis wonen. Eileen werkt 's avonds
als barjuffrouw en via haar komt Anna
in aanraking met het enerverende nacht
leven van St. Louis, de stad aan de rivier
de Mississippi, waar de meeste clubs
geen sleutel van de voordeur hadden,
omdat ze gewoon 24 uur open bleven,
365 dagen lang.
De hottest band in town was op dat
moment The Kings of Rhythm, een
stampende rhythm blues groep gefor
meerd rond gitarist en pianist Ike Tur
ner. De op 15 november 1931 geboren
Izear Luster Turner had met zijn groep
in 1951 al naam gemaakt met de single
'Rocket 88', een nummer dat later de eer
ste echte rock and roll-plaat in de ge
schiedenis genoemd zou worden. Behal
ve met muziekmaken verdiende Turner
toen zijn geld als scout die het land af
stroopte naar muzikaal talent. Howlin'
Wolf, Elmore James, Bobby 'Blue'
Bland en talrijke anderen werden in die
tijd door tussenkomst van Ike Turner op
de plaat vastgelegd.
In 1954 verhuisde Turner met zijn
groep naar St. Louis. En het was daar, in
de Manhattan-club om precies te zijn,
dat de wegen van Ike Turner en Anna
Mae Bullock elkaar kruisten. „Ik vond
hem lelijk", herinnert Tina zich. „Zijn
haar, zijn tanden, dat te grote pak". Maar
hij straalde wel iets uit, vooral wanneer
hij zijn gitaar pakte. Na die eerste ken
nismaking met de opwindende muziek
van Ike Turner en zijn band volgden nog
vele bezoekjes aan de Manhattan-club.
Het was niet ongebruikelijk dat ook het
publiek zich actief mengde in het mu
ziek maken. Maar.de kleine Anna Mae
durfde de microfoon niet te grijpen. Om
dat ze niet aan het daar geldende ideale
vrouwbeeld voldeed. „Ike hield van
vrouwen met een achterste als een kus
sen (ass like a pillow) en aan dat type
voldeed ik niet". Haar kans kwam echter
toch.
Ike bleef namelijk tijdens de pauzes
altijd als enige op het podium achter. Hij
kon de zaal ook niet in want daar wacht
ten hem meestal vijf, zes vriendinnen.
En herrie kon de clubeigenaar niet ge
bruiken, dat had hij de populaire band
leider wel ingepeperd. Tijdens één van
die intermezzo's kreeg Anna Mae toeval
lig de microfoon onder haar neus ge
duwd. Ike improviseerde achter zijn or
gel wat op You Know I Love You van B.
B. King. Anna Mae kende het nummer,
trok de stoute schoenen aan en begon
mee te zingen. „Er ging een vonk door
Ike heen", schrijft Tina. „Hü tilde me op
het podium en ik mocht verder zingen.
De mensen in de zaal keken wat vreemd
op, maar ze vonden het wel leuk. Ach, ik
was Little Ann, ik was eeen hedrpipina
voor ze. Ik had geen dikke kont
Broer en zus
Anna Mae Bullock mocht vervolgens
geregeld op komen draven. Ike bedolf
haar onmiddellijk onder de nieuwe kle
ren, betaalde zelfs een gouden tand. Zo
deed hij dat met iedereen. Hij kocht je.
De verhouding met Ike was aanvanke
lijk die van broer en zus. Anna Mae had
een affaire met Raymond Hill, de saxo
fonist uit de band. Van hem kreeg ze op
20 augustus 1958 haar eerste zoon Ray
mond Craig. Maar ook Ike wilde meer.
Begin 1960 raakte Anna zwanger van
hem. „Ik was verliefd, verslaafd eigen
lijk". Negen maanden later werd haar
tweede zoon Ronnie geboren.
Ook muzikaal komen de zaken aan het
begin van de jaren zestig in een stroom
versnelling. Na een eerste single Box
Top, die niets gedaan had, bleek A Fool
In Love een schot in de roos. Juggy Mur
ray van het Sue label zag wel wat in de
demo. Hij reisde naar St. Louis en bood
de groep een contract van f 25.000. Niet
omdat hij, zoals menigeen dacht, zo on
der de indruk was van Ike's uitgebreide
wagen- en vrouwenpark, maar alleen
vanwege de zang van Anna Mae. Ike ver
anderde de naam van de groep in Ike
and Tina Turner en wilde het succes van
A Fool In Love onmiddellijk te gelde
maken door optredens te boeken buiten
St. Louis. Reizen, spelen, repeteren, op
nemen (in elke plaats wist Ike wel een
studio te ritselen), er was geen minuut
rust.
Maar de verhouding met Ike werd er
niet beter op. Inmiddels was het paar
stilletjes in Mexico getrouwd, maar Ike
werd gekker en gekker, vooral nadat hij
steeds vaker en steeds meer cocaïne be
gon te gebruiken. Dat uitte zich niet al
leen in allerlei gehannes met bandleden
over geld waardoor steeds nieuwe muzi
kanten moesten worden gerecruteerd.
Dat uitte zich vooral in een toenemende
bruutheid jegens Tina.
pen. Een solo-elpee, Rough, werd ver
volgens een artistieke misser en Tina
Turner leek in de anonimiteit onder te
gaan. Haar nieuwe manager, de Austra
liër Roger Davies, valt de eer te beurt de
man te zijn geweest die Tina Turner een
drastische muzikale ommezwaai liet ma
ken. Een verandering die haar, zo weten
wij nu, geen windeieren zou leggen. „Hij
vond wat ik deed te disco, te veel Vegas,
te weinig rock and roll", aldus Tina. Alle
musici, de dansers, de hele handel kon
zijn biezen pakken. Audities werden ge
houden en in 1980 heeft Tina Turner
haar nieuwe begeleidingsgroep.
Optredens in de New Yorkse Ritz voor
een auditorium van louter beroemdhe
den, duetten met Mick Jagger en Rod
Stewart, het balletje begint eindelijk te
rollen. Ze neemt het oude Temptations-
nummer Ball of Confusion op voor de
verzamelelpee Music of Quality and Dis
tinction, het eerste project van de Bri
tish Electric Foundation (B.E.F.), een
naam waarachter ex-Human Lehgue-
musici Glen Gregory en Martyn Ware
schuil gaan. Beide heren zijn ook verant
woordelijk voor de kort daarna uitge
brachte single Let's Stay Together, een
oude Al Green-song waarvan Tina's ver
sie enorm blijkt aan te slaan.
Mad Max
Dat succes en de overredingskracht
van David Bowie, die een party ter ere
van het uitkomen van zijn elpee Let's
Dance overhaast verlaat om een concert
van Tina Turner niet te hoeven missen,
doen platenmaatschappij Capitol beslui
ten het licht op groen te zetten. Tina Tur
ner mag, nee móet, zo snel mogelijk een
solo-album uitbrengen.
Dat wordt Private Dancer, een elpee
waarop Tina Turner voor het eerst een
duidelijke crossover realiseert tussen
haar zwarte, soulvolle vocalen en een
moderne, roek-getinte begeleiding. De
in twee weken in diverse studio's met
vier verschillende producers opgeno
men plaat bevat onder meer covers van
David Bowie's 1984, The Beatles' Help,
Ann Peebles' I Can't Stand The Rain en
Mark Knopflers Private Dancer. De
veelvuldig onderscheiden en omhoog
geschreven plaat (The Los Angeles Ti
mes: „Tina's stem doet het vinyl smel
ten") blijkt een goudmijn. Meer dan 10
miljoen exemplaren zijn er inmiddels
van over de toonbank gegaan.
In augustus 1984 hoort Tina dat ze met
de single What's Love Got To Do With It
voor het eerst in haar carrière nummer
één op de Amerikaanse hitparade staat.
Dezelfde dag krijgt ze een aanbod om te
spelen in de film Mad Max Beyond
Thunderdome, de derde Mad Max-rol-
prent waarin zij naast Mei Gibbons de
vrouwelijke hoofdrol mag vertolken.
„Het was de mooiste dag uit mijn leven",
schrijft Tina. Een paar maanden later is
Tina Turner een van de vele beroemde
artiesten die gezamenlijk het nummer
We Are The World opnemen, de Ameri
kaanse bijdrage aan het Livfe-Aid project
van Bob Geldof.
Dynamiet
Op nog geen twee meter afstand is de
in een zwart leren mini-jurkje geklede
Tina Turner minder uitdagend, minder
mooi dan van foto en video verwacht
mocht worden. Tina Turner is wel dyna
miet. Het optreden in Hamburg wordt
één grote, enerverende show waarin ex
plosieve rock and roll, gestroomlijnde
rock en gevoelige ballades hand in hand
gaan. Tina Turner is een live-dier, wier
persoonlijkheid op een podium veel be
ter tot haar recht komt dan op de plaat.
Anders dan op haar twee laatste elpees,
waarop Tina door producers als Rupert
Hine, Mark Knopfler en Terry Britten
veelal in een keurslijf van gestileerde
toetsenarrangementen werd geperst, is
ze live de ontembare zangeres en danse
res zoals de mensen die graag willen
Het eerste hoogtepunt wordt al in het
derde nummer bereikt wanneer Tina
gloedvol Ann Peebles' I Can't Stand The
Rain uitvoert. Na een mooi Two People
volgt dan Private Dancer. Intro en cou
plet kennen een uiterst spaarzame in
strumentatie, Turners stem zakt tot een
diepte waarop ze bijna niet meer te ho
ren is. In het refrein reikt ze een paar
octaven hoger en dan krijgt de song ook
meteen die dramatische impact die
Mark Knopfler voor ogen moet hebben
gestaan toen hij dit nummer schreef.
Het is ook in Private Dancer dat Tina's
begeleiders voor het eerst deze avond
iets van hun grote individuele klasse eta
leren. Saxofonist Deric Dyer en de van
de laatste Talking Heads-optredens be
kende percussionist Steve Scales schit
teren in het instrumentale middenstuk.
Daarna zijn het de gitaristen James Ral
ston en nieuweling Lauri Wisefield (ex-
Wishbone Ash) die in de schijnwerpers
komen te staan. Drummer Jack Burns
en bassist Bob Feit, die al vanaf 1980
Turners ritmesectie vormen, spelen
krachtig, strak en swingend. De beide
toetsenisten John Miles en Don Snow
(ex-Squeeze) zijn vooral sfeerbepalend
bezig.
We Don't Need Another Hero is visu
eel spektakel van de eerste orde. Tina
heeft in deze (hit)song uit Mad Max III
een donkere regenjas aangetrokken.
Halverwege het nummer stijgt ze, bijna
onzichtbaar in een dikke rookwolk, ten
hemel. Anderhalve meter boven de
grond zingt ze het publiek enige minu
ten toé, om daarna weer langzaam op het
geluid van zware paukslagen en een sa
xofoonsolo af te dalen. Nutbush City Li-
mits is daarna het enige stuk dat nog aan
het verleden refereert. Toch jammer dat
ze niet meer van dit opwindende funky-
werk in haar show heeft opgenomen.
Niemandalletjes
Na een snelle omkleedbeurt waarbij
het zwarte pakje verwisseld wordt voor
een identiek rood niemendalletje is het
tijd voor een praatje met het publiek.
„Are there any women in the house to
night"?, vraagt ze. „And are there any
men in the house tonight?" Het publiek
reageert luidkeels. Als dank mag het eni
ge frases meezingen uit What's Love Got
To Do With It.
Als toeschouwer blijf je je verbazen
over deze vitale performer, die zich zelf
geen rust gunt. Het is met een gevoel
van verbijstering, bewondering en sym
pathie dat je het concert verder volgt. En
medelijden. Want die 250 pagina's uit „I,
Tina" vergeet je niet zomaar.
Tina Turner: één brok dyna
miet op het toneel. (foto gpdi
Over anderhalf jaar vijftig. De
toeschouwer blijft zich verbazen.
(foto gpd)
De schuinmarcheerder bedroog haar
ook steeds vaker met talloze andere
vrouwen. In een later stadium was het
zelfs gewoonte dat Ike het bed met Tina
even verliet om in een naburige kamer
de liefde te bedrijven met een andere
vriendin. De deur bleef dan open. Na
zijn plezier gehaald te hebben zocht Ike,
alsof het de gewoonste zaak van de we
reld was, het bed met Tina weer op. Af
rammelingen waren aan de orde van de
dag, sigaretten werden op haar neus uit
gedrukt, het was een compleet inferno.
En Tina bleef. Omdat ze bang was. Ik
was verlamd door angst".
River Deep
De single River Deep Mountain High,
met de weergaloos mooie wall-of-sound-
produktie van Phil Spector, betekent in
1965 in verschillende opzichten een
doorbraak in Tina's leven. „Voor het
eerst kon ik buiten de paden van de
rhythm and blues treden", zegt ze. Dit
nummer had structuur, melodie. Tina
Turner die van Ike op het podium altijd
moest schreeuwen, steunen en zuchten,
liet nu horen dat ze ook kon zingen. En
hoewel het nummer, dat in totaal
f 20.000 heeft gekost (in die tijd kon men
daar vijf elpees van maken), in Amerika
niet aansloeg - te zwart voor de popzen
ders, te blank voor de zwarte radiozen
ders - werd het in Engeland en de rest
van Europa een grote hit. Een tournee
met de Stones was het onmiddellijke ge
volg. Sinds die tijd begon Tina zich meer
en meer te interesseren voor de blanke
pop- en rockmuziek. Die affiniteit met
vooral de Engelse popmuziek heeft ze
tot op de dag van vandaag gehouden.
Ike zit intussen vaker en vaker knet
terstoned dagen en nachten in zijn eigen
Bolic-studio aan nieuwe nummers te
werken. Een paar hitjes verschijnen nog
wel en ook Tina neemt er in 1974 haar
eerste echte solo-elpee op (Tina Turns
The Country On), maar de coke tastte
niet alleen Ike's neus maar ook zijn her
sens steeds meer aan. Soms moet Tina
midden in de nacht opdraven om een
paar regels in te zingen. Deed ze het niet
goed dan kreeg ze de gebruikelijke af
straffing. Of ze kreeg zoals eens gebeur
de een kan gloeiend hete koffie in haar
gezicht gesmeten.
Bont en blauw
In 1976 pikt ze het niet langer. Na een
vliegtocht waarop ze weer eens helemaal
bont en blauw is geslagen, neemt ze de
benen. Zakelijk gezien moet ze echter
nog jarenlang boeten voor deze stap.
Omdat ze bij de scheiding (die in maart
1978 definitief werd uitgesproken) geen
enkele aanspraak wilde maken op wat
voor financiële of materiële zaken dan
ook, bleef ze met aanzienlijke schulden
zitten die waren ontstaan na het afgelas
ten van de vele Ike and Tina Turner-
shows.
Las Vegas, het nachtclub- en cabaret
circuit, tweederangs tv-shows, zo pro
beert Tina de touwtjes aan elkaar te kno
