PvdA stelt eisen in Zuid-Holland 'Meer rekening houden met Eerste Kamer' Jisp zorgt voor dieptepunt bij toch al geringe opkomst Lubbers waarschuwt coalitie Janmaat en Groenen halen het niet DONDERDAG 19 MAART 1987 EGmEE DEN HAAG (GPD/ANP) - Volgens premier Lubbers moet het kabinet bij belangrijke wetsontwerpen de moed op brengen om de portefeuillekwestie te stellen en de wijs heid dat niet te doen als een stapje terug mogelijk is. Hij zei dit gisteravond laat op de situatie die straks in de Eer ste Kamer kan ontstaan als de coalitie van CDA en WD een minieme of zelfs geen meerderheid houdt van de 75 beschikbare zetels. COMMENTAAR Volgens de minister-president moet het kabinet in dat geval steun zoeken bij andere partijen dan al leen CDA en WD om bepaalde wetsontwerpen in de Senaat aan vaard te krijgen. Lubbers wilde echter ook niet uitsluiten dat bij een minimale meerderheid voor de regeringspartijen in de Eerste Ka mer CDA en WD nauwer met el kaar zullen samenwerken. „Het kan nodig zijn dat je je dan wat meer inspant om het met elkaar eens te worden," zei hij. Ook oppositieleider Kok ver wacht dat de coalitie de komende tijd wat meer rekening zullen hou den met de opvattingen van de op positie. De afgelopen acht maan den gebeurde dat volgens hem nauwelijks. „CDA en WD zijn er bij de verkiezingen vorig jaar in ge slaagd om ondanks grote onderlin ge verschuivingen tussen de twee partijen, hun positie in de Tweede Kamer te handhaven. Werden er nu Tweede Kamerverkiezingen ge houden, dan zou de coalitie zijn meerderheid kwijtraken. Daarmee krijgen ze een duidelijk teken dat ze op de verkeerde weg zijn," zei Kok. De PvdA-leider constateerde met tevredenheid dat zijn partij zich over de gehele linie redelijk had gehandhaafd. Wel signaleerde hij dat de PvdA veel stemmen ver loren had aan klein links, maar daar stond winst op CDA en WD tegenover. Alles bij elkaar konden alle partijen winst boeken ten op zichte van de coalitiepartijen. Daardoor is de oppositie versterkt uit de strijd gekomen. Bij de WD overheerste een sterk gevoel van teleurstelling. De uitkomst -omgerekend 24 zetels in de Tweede Kamer- kwam vrijwel overeen met de laatste voorspellin gen van opiniepeilers. Dat was ech ter enkele zetels slechter dan waar op de liberalen hadden gehoopt. Fractieleider Voorhoeve gaat er van uit dat de uitslag geen gevol gen zal hebben voor de samenwer king binnen de coalitie. Hij zei dat er voor de WD geen reden was tevreden te zijn met de uitslag, maar wees op een 'herstel proces' dat zijn partij doormaakt. „Wij proberen een brede basis te vinden voor onze politiek door ons sterker te oriënteren op de kiezers van het midden. Dat vergt enige aanpassing van de kiezer." Volgens D66-voorman Van Mier- lo blijkt uit de uitslag dat de Demo craten de opwaartse lijp hebben weten vast te houden. Hij was ver der tevreden over het bereikte re sultaat, waarbij zijn partij als enige van de grote partijen lichte winst boekte. Van Mierlo stelde ook vast dat bij deze verkiezingen het 'Van Mierlo'-effect geen rol had ge speeld, omdat hij nauwelijks op de televisie is geweest. Klein links Woordvoerders van klein links, de grote overwinnaars bij de Sta tenverkiezingen, toonden zich ge lukkig dat deze partijen zich her steld hadden van de gezamenlijke nederlaag bij de Kamerverkiezin gen van 1986. PPR-voorman De Gaay Fortman, die nadrukkelijk Voetbal en verkiezingendaar ging het gisteren om. Premier Lubbers zag in de NOS-studio even kans de wedstrijd Ajax-Malmö gade te slaan. Ajax won niet alleen, in tegenstelling tot Lubbers en zijn -partijgenoten, maar was ook verzekerd van een hogere opkomst dan de stembureaus in den lande. (foto anp> campagne gevoerd had voor de Eerste Kamer, stelde vast dat de Radikalen weer volop meedoen in het politieke krachtenspel. Vorig najaar stelde hij nog voor de partij op te heffen indien de verkiezingen slecht zouden verlopen. De PPR heeft zich bewust ge richt op de 'onbewuste kiezer'. „We zijn daardoor af van de vicieuze cir kel van het klein zijn. Die cirkel was groter dan ik dacht om te door breken," zo erkende hij. De Gaay Fortman zei tevens definitief af te willen van het begrip 'klein links'. „De toekomst van de PPR moet zo groen zijn als het maar kan", zo JISP (ANP) - De 741 kiesgerechtig- de stembus, tegen rond de zeventig De Gaay Fortman naar het de inwoners van Jisp hebben de procent vijf jaar geleden. Jisp heeft /an de Groenen in Duits- Provinciale Statenverkiezingen 962 inwoners en ligt in Waterland land. GPV en RPF speculeerden open lijk op koerswijzigingen bij de coa litie. Zowel Schutte (GPV) als Leerling (RPF) stelden vast dat tal- aangegrepen om een vuist te ken tegen mogelijke aansluiting bij de naburige gemeente Wormer. Te gelijkertijd zorgden zij voor een dieptepunt wat betreft de - toch al loze christelijke kiezers, die bij de zo magere - opkomst bij de staten- Kamerverkiezingen op Lubbers verkiezingen, hadden gestemd, weer zijn terug gekeerd. Beiden stelden vast dat Een actiecomité tegen herinde- het kabinet, vooral bij immateriële ling organiseerde met groot succes kwesties, nu meer rekening zal een kiezersboycot om het verzet moeten houden met de kleine par- daartegen brede bekendheid te ge tijen. ven: maar 23,1 procent ging naar Noord-Holland. Het aantal ge meenten in dat gebied moet vol gens de plannen worden terugge bracht van rond de vijftien naar on geveer vijf. Woordvoerster mevrouw Schef- fer toonde zich gisteravond een te vreden mens: „De provinciale en landelijke politici hebben zich tot nu toe niets aangetrokken van on ze bezwaren tegen aansluiting bij Wormer, waarmee het financieel gezien veel slechter gaat dan met Jisp. Op een provinciale hoorzit ting wandelde een aantal mensen weg en op brieven aan Den Haag kregen wij nooit antwoord. Dat hoort toch niet in het maatschap pelijk verkeer? Deze boycot geeft ons weer publiciteit en verder rest ons niets dan afwachten." De opkomst was echter niet al leen in Jisp laag. Ook in de grote steden maakten slechts weinigen (zo,n 55 procent) de gang naar de stembus. Landelijk bezien kwam 66 procent van de kiezers opdra ven. Daarmee lag de opkomst fors (ruim 21 procent) onder die van een jaar geleden, tijdens de Twee de-Kamerverkiezingen van mei 1986. Ook vergeleken met de sta tenverkiezingen van 1982 viel de opkomst zo,n 3 procent tegen. Al leen in Maastricht kwamen meer bij deze statenverkiezingen meer kiezers opdagen dan in 1982. Maar ook daar bleef de opkomst 21 pro cent achter bij die van de Tweede- Kamerverkiezingen in mei 1986. VERSCHUIVINGEN Na een matte verkiezingscampagne weerspiegelt de lage opkomst van 66 procent dat de provinciale staten de kie zers niet erg aanspreken. Toch wordt in de provincies beleid gemaakt dat de burgers in stad, streek en dorp direct raakt. Dat de Eerste Kamer rechtstreeks wordt gekozen door provinciale staten, spreekt op landelijk niveau wellicht meer aan dan de provinciale politiek. Maar op plaatselijk niveau zijn de ver schuivingen in het provinciehuis niet van belang ontbloot. In de staten van Zuid-Holland stijgt het CDA van 22 naar 24 zetels, de PvdA van 21 naar 30, de VVD valt terug van 21 naar 15, terwijl D66 teruggaat van 7 naar 6. Dergelijke verschuivingen zullen ongetwijfeld hun weerklank vinden in het beleid, terwijl vanuit de provincie ook de landelijke po litiek wordt beinvloed. Niet alleen in Zuid-Holland is dit beeld zo veranderd. In Zuid-Limburg en Noord-Brabant bijvoorbeeld heeft het CDA zijn bijna absolute machtspositie moeten prijsgeven. Voor de levendig heid van het debat en voor de kwaliteit van de democratie hoeft dat nog geen rampzalige ontwikkeling in te luiden. Over heel Nederland gerekend komt de PvdA heel sterk terug in de staten, ter wijl de VVD fors terugvalt. Voor het kabinet Lubbers II houdt de uitslag van gisteren een onmiskenbare waarschuwing in. De WD tobt met een crisis over het eigen leiderschap en schippert over de eigen koers. Voor het CDA is deze kwakkelende en gestaag afkalvende coalitiepartner een steeds groter probleem aan het worden, te meer daar de coalitie nu wordt gecon fronteerd met soms forse meerderhe den in andere colleges dan de Tweede Kamer. Vanuit gemeenten, provincies en straks ook de Eerste Kamer zal het VVD-fractievoorzitter Joris Voorhoeve bekijkt de voor zijn partij niet zo gunstige verkiezingsuitslag. De VVD zit volgens hem in een periode van herstel. (foto anp> PvdA-fractieleider Wim Kok bekeek de uitslag van de provinciale ver kiezingen gisteren in Artis. Hij kon 'redelijk tevreden' zijn. (foto anp> ARNHEM (ANP) - Bijna 16.000 middelbare scholieren van 96 scholen in Gelderland hebben het CDA in die provincie tot grootste partij gekozen tijdens speciaal voor de scholieren geor ganiseerde schaduwverkiezin gen. Het aantal zetels van de christen-democraten stijgt bij de scholieren van 17 naar 23. Het CDA verdringt daarmee de WD, die vijf jaar geleden bij de scho lieren de grootste partij werd, van de eerste plaats. De scholierenverkiezingen zijn CDA grootste op Gelderse scholen gehouden om ook niet-stemge- rechtigde burgers nadrukkelij ker bij de provinciale politiek te betrekken. Alle scholen in Gel derland ontvingen voor hun leer lingen van 15 jaar en ouder begin dit jaar informatiemateriaal aan de statenverkie zingen deelnemende partijen hun standpunten en meningen uiteen zetten. Volgens de Gelderse scholie ren gaat de WD in provinciale staten van 18 naar 17 zetels. Het aantal zetels van de PvdA stijgt van 8 naar 16. D66 verliest vol gens de scholieren 5 zetels en komt daarmee op 8. Links Gel derland (PSP, PPR en CPN), vijf jaar geleden bij de scholieren nog goed voor 10 zetels, komt na de schaduwverkiezingen op 4 ze tels. Stembiljet in Almere gestolen ALMEKE (ANP) - Een ster uit Almere heeft bij de poli tie aangifte gedaan van diefstal van haar stembiljet. De zaak kwam aan het licht toen zij met een duplicaat stembiljet op het stembureau kwam en bleek dat iemand anders al een stem op de originele stemkaart had uit gebracht. „Wij nemen deze kwestie hoog op. We willen graag bekijken of te achterha len valt wie op de originele stemkaart een stem uitge bracht heeft. Misschien blijkt het vaker voorgekomen te zijn", aldus een woordvoerder van de politie. De officier van justitie zal vandaag beslissen of alle stemkaarten van het betref fende stembureau in beslag zullen worden genomen. Zwanen in Uden hinderden kiezers UDEN (ANP) - De opkomst voor de Statenverkiezingen werd in het Noordbrabantse plaatsje Uden door nog andere factoren beïnvloed dan het slechte weer. Vijf koppels zwa nen hebben rond het midda guur voor de ingang van een stemlokaal postgevat. De die ren gedragen zien zo dreigend dat stemmers niet naar binnen durven. Tevergeefs werd ge tracht de zwanen weg te lok ken. DEN HAAG/STREEK - De vor ming van een nieuw college van gedeputeerde staten (GS) zal in Zuid-Holland grote problemen op leveren. De PvdA, sinds gisteren weer de grootste partij met dertig van de 83 provincale statenzetels, claimt meer gedeputeerden dan de huidige drie. De sociaal-democra ten zullen, zeker na de winst van negen zetels gisteren, minstens vier en misschien zelfs vijf plaat sen in het acht leden tellende dage lijks bestuur van de provincie voor zich opeisen. door Henny van Egmond Bovendien bestaat de mogelijk heid dat de PvdA in de komende onderhandelingen aanstuurt op een college met de WD, eventueel met steun van D66 of klein links. Samen hebben PvdA en WD een krappe meerderheid in de nieuwe staten en de samenwerking tussen hen verloopt veel beter dan met het CDA. Op dit moment vormen PvdA, CDA en WD gezamenlijk het college van GS en hebben daar in respectievelijk drie, twee en drie gedeputeerden. PvdA-lijsttrekker J. van der Vlist wilde gisteravond niet uitgebreid ingaan op de collegevorming. "Het onderhandelen is op dit moment al begonnen", verklaarde hij. Wel be nadrukte hij dat de samenwerking met de WD de afgelopen jaren be ter was geweest. Hij noemde het 'voor de hand liggend' om eerst met de WD te praten. Van der Vlist: "Maar ik sluit op dit moment geen enkele coalitie uit. Het gaat niet alleen om de mannetjes, maar vooral om de programmapunten. Wij zullen de winst van vandaag vertaald willen zien in een college programma". Teleurgesteld De PvdA'er was overigens niet echt tevreden met de uitslag, on danks de verkiezingswinst, waar door de PvdA steeg van 21 naar 30 zetels, waren er enkele forse min punten. "Ik ben teleurgesteld om dat de PvdA niet heeft terugge wonnen wat ze in 1982 had verlo ren. Toen hadden we in de staten 32 zetels. Bovendien ben ik erg te leurgesteld over de lagere op komst, vooral in de grote steden, waar soms maar 55 procent van de kiezers heeft gestemd. Dat bete kent dat bijna de helft van de men sen het niets interesseert wat wij doen. En daarmee komt de legiti miteit van de politiek in het ge ding". CDA-lijsttrekker H.A. van der Meer was wel content met de uit slag. "We hadden op 24 zetels ge hoopt en hebben ze gekregen", al dus de christen-democraat. Dat het CDA nu niet meer de grootste par tij is, vond Van der Meer niet erg. "Bij de vorige verkiezingen zijn wij het per ongeluk geworden, nu is de PvdA het weer". Het CDA wil een afspiegelings college vormen samen met PvdA en WD. "De WD is daarvoor en wij willen ook een college met een brede basis. Het zou jammer zijn als de PvdA eerst met de WD gaat praten", zei Van der Meer, die ook de opkomst te laag vond. Volgens hem komt dat door het feit dat de provincie Zuid-Holland niet echt een eenheid, zoals Zeeland of Drenthe. "En wij zitten natuurlijk in de schaduw van het Haagse ge beuren". Beschadigingen Veertien zetels, zo luidde de laat ste prognose voor de WD. Het werden er vijftien, zodat de teleur gestelde liberale lijsttrekker Th.F. J. Jansen aan het eind van de avond toch nog enige tevredenheid kon tonen. De forse teruggang was verwacht na de grote winst bij de vorige statenverkiezingen in 1982. "En als partij hebben we de afgelo pen tijd nogal wat beschadigingen opgelopen", meende de in Noord- wijk wonende WD'er. "De collegevorming wordt moei lijk", voorspelde ook Jansen. "Wij zullen in ieder geval een claim leg gen op een college met minimaal twee WD-gedeputeerden. Het uit gangspunt is een afspiegelingscol lege. Dat staat ook in ons verkie zingsprogramma, maar daarin staan ook een heleboel program mapunten die we hebben beloofd aan de kiezers. Er kan een moment komen dat het binnenhalen van die punten belangrijker wordt dan het realiseren van een afspiege lingscollege", sloot ook hij een sa menwerking tussen PvdA en WD niet uit. Ook Socialistiese Partij kwam veel stemmen tekort. Maar 0,4 procent koos voor lijst acht, nog altijd een tiende meer dan het aantal dat de Evangelische Volks partij behaalde. De Woubrugse lijstaanvoerder J.P. Feddema was goed voor 0,3 procent van de kiezers. De Socialistiese Arbeiderspartij tenslotte ging gister avond ook met lege handen naar huis. Maar een tiende van de stemmers wilde haar in de staten hebben. DEN HAAG/STREEK - Geen enkele nieuwe partij heeft gisteren in Zuid-Holland eën statenzetel be haald. De Groenen was er nog het dichtst bij met 0,8 procent van de stemmen, maar dat bleek ruim onvol doende. De kiesdrempel was 1,2 procent. Achter De Groenen kwam Centrumdemocraten Het voormalige Tweede Kamerlid J.G.H Janmaat kreeg als lijsttrekker 0,7 procent van de Zuidholland se kiezers achter zich. "PvdA en WD moeten nu lef hebben en de consequentie trek ken van hun opstelling de afgelo pen maanden. Laten zij maar een college vormen en tonen dat ze het beter kunnen dan het huidige", zo reageerde de Leidse PSP/CPN/ PPR-lijsttrekker J.P.R.M. Steegh, die steun aan een dergelijk college overigens niet uitsloot. Ondanks dat hij zijn fractie ge halveerd zag (van zes naar drie le den), was hij blij met het resultaat. "We hebben bijna de helft van het verlies dat we bij de Tweede Ka merverkiezingen vorig jaar hebben geleden al weer goed gemaakt. Het doet me deugd dat alledrie de par tijen zich herstellen. Anders zou dat druk op de combinatie hebben veroorzaakt, nu kunnen we ge woon verdergaan met de samen werking". D66 handhaafde zich vrijwel. Er werd licht verlies geleden, hetgeen leidde tot één zetel minder. Maar dat deerde de Wassenaarse lijst aanvoerder E.H. Schuyer niet. Hij keek ook al vooruit naar de colle ge-onderhandelingen. "De verhou dingen in Zuid-Holland zijn er niet De onderhandelingen over een nieuw college van gedeputeerde staten in Zuid-Holland begonnen gisteren nog voor de volledige verkiezingsuitslag bekend was. Hier de lijsttrekkers Van der Meer (CDA, links op de foto), Jansen (WD) en Van der Vlist (PvdA, rechts). (fotoGPD» gemakkelijker op geworden. Ik zie nog niet 1-2-3 een bruikbare zetel verdeling voor GS", vertelde Schuyer. die een college PvdA CDA/WD bij voorbaat al weinig kans gaf omdat de WD dan genoe gen zou moeten nemen met slechts één gedeputeerde. Andere combi naties zijn volgens de Wassenaar der logischer. "En daar ligt onze kans op deelname aan een colle ge". Van de kleine rechtse partijen kon alleen de combinatie RPF/ GPV zich handhaven op het huidi ge zetelaantal van twee. Lijsttrek ker J. Blokland vond dat fijn, maar betreurde het zetelverlies van de SGP. "A hadden we daarmee wel een beetje rekening gehouden", al dus Blokland. Dat had ook SGP-voorman M. Houtman. De Leidenaar, die met twee andere SGP'ers een fractie zal vormen, vermoedde dat de lage op komst ook zijn parij parten had ge speeld, "al hebben wij hele trouwe kiezers". Maar ook hij zag een lichtpuntje: door de winst van het CDA was het aantal confessionele zetels met twee gestegen. "En daar zijn wij bljj mee". kabinet steeds meer rekening moeten houden met sterk tegenspel. De ruimte voor het kabinet om het eigen beleid door te zetten is veel beperkter gewor den. Het staat nog niet precies vast hoe de verhoudingen in de Eerste Kamer na 9 juni zullen zijn, maar het wordt voor het kabinet ook in dat bedaarde gezelschap hoe dan ook lastiger, zelfs als een krap pe meerderheid voor CDA en VVD in de senaat behouden blijft. Premier Lubbers concludeerde al:"We moeten het dus beter doen", en de WD-fractievoorzit- ter Voorhoeve bepleitte dat CDA en VVD nog eens goed gingen nadenken, maar ook dat het beleid gebaseerd moest blijven op het regeerakkoord. Of dat de komende jaren, totaan vol gende verkiezingen, zal lukken, is ech ter de vraag. De PvdA is gisteren geconfronteerd met de sterke terugkeer van klein links. Het nieuwe realisme in de PvdA, vooral gevoed door het vurig verlangen om ooit weer eens mee te regeren in dit land, heeft kennelijk zijn grenzen. Want een te ver opschuiven naar het midden en het aankruipen tegen het CDA, kost de PvdA ook kiezers. Aan PvdA-voor- man Wim Kok de lastige taak om de PvdA zo groot te houden dat zijn partij niet buiten spel gezet kan worden bij de formatie van een volgend kabinet. Van de 75 zetels in de Eerste Kamer zal D66 straks waarschijnlijk 6 zetels bezetten In dat licht bezien blijft het vreemd om D66 in het gangbare spraakgebruik nog in te delen bij de 'grote vier'. Al met al hebben de matte verkiezin gen voor de provinciale staten toch voor flinke verschuivingen gezorgd en ook de nodige helderheid geschapen. De politieke spanningen kunnen erdoor op lopen, vooral op landelijk niveau, waar het kabinet Lubbers zich ernstig moet beraden op het eigen beleid en op de eigen toekomst. Weinig animo in Amsterdam voor deelraden AMSTERDAM (ANP) - De belang stelling van de Amsterdammers om ook een stem uit te brengen voor de samenstelling van een stadsdeelraad naast hun politieke keuze voor de provinciale staten is niet groot gebleken. De opkomst was in alle vier de stadsdelen waar een raad kon worden gekozen la ger dan bij de gemeenteraadsver kiezingen van 1986. In twee van de stadsdelen bleef de opkomst zelfs onder de vijftig procent. Dit is van morgen vroeg door een woordvoer der van de gemeente meegedeeld. In alle stadsdelen verloor de Par tij van de Arbeid en wonnen de kleine linkse partijen, al dan niet uitkomend met een gezamenlijke lijst. Ook de buitenlandse inwo ners van de stadsdelen zijn kiesge rechtigd. Hoeveel er hebben ge stemd is niet bekend. De enige lijst van een etnische minderheid, „het onafhankelijk comité Marokkanen De Pijp", kreeg te weinig stemmen om in de deelraad te worden verte genwoordigd. Gebleken is dat er mensen zijn geweest die alleen hebben ge stemd voor de provinciale staten en niet wilden kiezen voor de stadsdeelraad. Cijfers daarvan zijn echter niet bekend. Amsterdam kent nu zes stadsdeelraden. Deze worden om de vier jaar gekozen. B. en W. van de hoofdstad zijn van plan dit aantal uiteindelijk tot 16 uit te breiden. Rotterdam De verkiezingen voor de Rotter damse gemeentedeelraden hebben een grotere opkomst laten zien dan de vorige verkiezingen in 1984. In dat jaar was sprake van een gemid delde opkomst van 51 procent, ter wijl die gisteren lag op een gemid delde van 60 procent. „Een goede zaak voor de plaatselijke democra tie", reageerde wethouder N. van der Pol-van den Dorpel (wijkaan- gelegenheden). Op het stadhuis bestond boven dien de voorlopige indruk dat de opkomst in die delen van de stad waar wegens het ontbreken van deelraden geen sprake was van ge combineerde verkiezingen de op komst lager was dan in de wijken waar wel een stem kon worden uit gebracht voor zowel de provincie als de gemeentedeelraad. Dat kan echter te maken hebben met het feit dat de buitenlandse inwoners wel voor de gemeentedeelraden, maar niet voor de provincie moch ten stemmen. In zes van de negen gemeente- deelraden boekte de PvdA winst. De sociaal-democraten behielden hiermee in alle gemeentedeelraden hun positie als grootste partij. In een van de deelgemeenten (Hoog vliet) werden overigens geen ver kiezingen gehouden, omdat dat daar twee jaar geleden nog gebeur de vanwege een gemeentelijke grenswijziging die toen van kracht werd. VERGISSING - De voorzitter van een van de stembureaus in de deel gemeente IJsselmonde in Rotter dam heeft voor grote problemen gezorgd bij het tellen van de stem men voor de deelraadsverkiezin gen, aangezien hij de uitslagen in zijn district bij vergissing in de stembus gooide. De vergissing werd aanvankelijk niet bemerkt, als gevolg waarvan de betreffende stembus, tezamen met vele tiental len andere stembussen uit IJssel monde op een vrachtwagen werd geladen om naar het gemeentelijk opslagdepót te worden gebracht. Nadat de fout was bemerkt is het hoofd van het stembureau achter de vrachtwagen aangegaan om de stembus te zoeken (ANP).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 3