'Wij zijn notenvreters
met een lessenaar'
'Wilde honing' bij
Haagse Comedie
kan evenwichtiger
Nederlands
Kamerkoor
verslavend
Voor negende
maal Spring
Dance festival
KUNST
PAGINA 29
Tweede Leidse slagwerkfestival in de Waag
In Leiden
Tessa de Loo
signeert het
gesehenk voor
de boekenweek
LEIDEN - Honderden Leide-
naars stoven gistermiddag:
boekhandel Koo.vker binnen
om een boek te kopen en daar
bij een ander boek met hand
tekening cadeau te krijgen.
De schrijfster Tessa de Loo
had de handen vol met het sig
neren van 'Het Rookoffer',
haar geschenk voor de boeken
week. «foto Loefc Zuyderduin)
Het Nederlands Kamerkoor met
'Sweelinck en Frankrijk'. Medewer
king: Stephen Stubbs en Jonathan
Rubin, luit, Vincent de Kort, cello,
Annemarie Lasla, gamba en Bernard
Winsemius, orgel. Het geheel onder
leiding van William Christie. Ge
hoord in de Nederlands Hervormde
Kerk in Noordwijk op 18 maart.
NOORDWIJK - Het heeft er alle
schijn van, dat het luisteren naar
het Nederlands Kamerkoor ver
slavend is; onmiddellijk na mijn
thuiskomst heb ik een plaat van
dit koor op mijn draaitafel ge
legd, omdat ik toen al heimwee
had naar zijn blijkbaar zo boeien
de en eigen klank: verborgen
kwaliteiten die me tijdens het
concert niet in het bijzonder wa
ren opgevallen.
Noordwijk sloot de rij van
plaatsen waar het Nederlands
Kamerkoor zijn Sweelinckpro-
gramma heeft uitgevoerd. Bege
leid door twee luiten, cello, gam
ba en orgel, die de baslijn ophaal
den en een licht tokkelend tim
bre aan het geheel toevoegden.
Het jubileumconcert liet ons
werken horen van de Nederland
se meester Sweelinck en Franse
tijdgenoten, welke componisten
leefden in een overgangsperiode
(eind 16de, begin 17de eeuw)
waarin meerstemmige vormen
uit de renaissance en compositie
technieken zoals het contrapunt
met zijn Cantus Firmus nog be
stonden, maar waarin men ook
de nieuwere techniek van de bas
so continuo al toepaste. Ook ex
perimenten met harmonische
zettingen werden niet geschuwd.
Voor een niet al te vol bezette
kerk demonstreerde het koor
zijn prachtige, sonore klank. Mis
schien was de betrekkelijke leeg
te van de ruimte debet aan de
soms wat hinderlijke nagalm. In
de werken van Claude Le Jeune
- een stralend Te Deum en een
smartelijk Hélas, mon Dieu - wa
ren respectievelijk opvallend rit
mische verschuivingen en ge
waagde dalende chromatiek te
horen. Glasheldere, vibratoloze
sopraanstemmen zweefden als
het ware boven het koor in de rit
misch beweeglijke en bijna we
reldse psalmversie van Swee
linck.
De gastdirigent William Chris
tie - Amerikaan van geboorte -
- verdient een aparte bespreking.
In het mooi gedrukte program
maboekje stond al te lezen, dat
hij tegenwoordig als een van de
belangrijkste dirigenten van ou
de muziek in Europa wordt be
schouwd. Opvallend was de wel
sprekendheid van zijn gebaren.
Met liefdevolle, delicate handbe
wegingen boetseerde hij de
structuur van de muziek als ging
het om een breekbare porselei-
Besprekingen van alle uitge
voerde werken is in dit geval niet
doenlijk, het zou een boekwerk
worden. Beter is het iedereen die
van koormuziek houdt, aan te ra
den zelf zijn licht eens op te ste
ken.
MONICA SCHIKS
Henriëtte Roland
Holst-prijs voor
Jan Hein Donner
LEIDEN - De Henriette Roland
Holst-prijs 1987 is toegekend aan
J.H. Donner. Het bestuur van de
Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde heeft dit bekend ge
maakt.
Donner krijgt de prijs voor zijn
wekelijkse rubriek in NRC Han
delsblad, waarvan er een aantal
vorig jaar is gebundeld onder de
titel 'Na mijn dood geschreven'.
Het bestuur volgt hiermee het ad
vies van de jury, bestaande uit
Theun de Vries (voorzitter), Mar
tin van Amerongen en Peter van
Zonneveld.
De Henriette Roland Holst-prijs
wordt eens in de drie jaar toege
kend voor een literair werk,
waaruit sociale bewogenheid
spreekt. De prijs bedraagt f 3000.
UTRECHT (GPD) - Het Spring
Dance festival, dat van 31 maart tot
en met 11 april plaatsheeft, stelt
voor de negende keer in verschil
lende Utrechtse theaters moderne
dans en beweging centraal. Op het
festival zijn voorstellingen uit Ita
lië, Amerika, Frankrijk, België en
Nederland te zien.
De groepen die in Spring Dance
optreden zijn; Shusaku Dormu
Dance Theater, Susan Marshall
Compagny, Barbara Duyfjes en Li
sa Marcus, Compagnie Preljocaj,
Anne Teresa de Keersemaeker,
Larsen Cie, Adriana Borriello, Ste
phen Petronio and Dancers, Grou-
pe Emile Dubois en Studio's Onaf
hankelijk Toneel Vals Bloed.
Nadrukkelijk wordt gesteld dat
Spring Dance, waar het Neder
landse produkties betreft, niet be
doeld is om jonge initiatieven ver
der te stimuleren of waardevolle
voorstellingen te presenteren,
maar juist om bepaalde initiatie
ven op een internationaal niveau te
tillen of te helpen tillen. Dit kan
door presentatie maar ook door in
co-produktionele zin samenwer
king met het buitenland op te zoe
ken, waar Nederlandse artiesten
bij betrokken zijn.
Naast de voorstellingen is er een
film- en videoprogramma dat dit
jaar geheel is gewijd aan Frank-
rijks belangrijkste choreograaf
Jean-Claude Galotta. Een onder
deel van het programma bestaat
uit drie videobewerkingen onder
regie van Claude Mourieras van
oorspronkelijk voor het theater ge
maakte voorstellingen van Galot-
ta's Groupe Emile Dubois. Een an
der onderdeel vormen twee films
(o.a. van Raul Ruiz) die zijn gein-
spireerd op Galotta's grote werk
Mammame.
Nieuw in het programma zijn de
zogenaamde 'Spring Talks': vijf in
formele openbare gesprekken,
waarin elke keer een land centraal
staat, en waarin gepraat gaat wor
den over het artistieke klimaat in
die verschillende landen.
Onverwacht veel
belangstelling
voor expositie
Oskar Schlemmer
AMSTERDAM (ANP) - Geheel te-
gen de verwachting in heeft de ten
toonstelling van de bij het grote
publiek nt zo erg bekende Duitse
kunstenaar Oskar Schlemmer in
het Stedelijk Museum in Amster
dam in drie weken tijd al 50.000 be
zoekers getrokken. Gezien het suc
ces van deze in het kader van de
manifestatie Amsterdam Culturele
Hoofdstad van Europa georgani
seerde expositie wordt geprobeerd
de tentoonstelling te verlengen van
12 april tot en met het paasweek
einde van 19 en 20 april. Een
woordvoerster van het museum
heeft dat gisteren meegedeeld.
Zij verwacht dat als de belang
stelling voor 'Mens en abstractie in
de jaren twintig en dertig' de-ko
mende weken aanhoudt een bezoe
kersaantal van 100.000 zal worden
overschreden. „En dat is uniek
voor een tentoonstelling als deze.
Schlemmer is nu eenmaal niet één
van die klinkende namen waar
voor veel mensen warm lopen", al
dus de woordvoerster.
Het Stedelijk is het enige mu
seum in Europa waar de over
zichtstentoonstelling te zien is. Ge
toond worden ongeveer 250
werken van de veelzijdige Duitse
kunstenaar; schilderijen, aquarel
len, grafieken, reliefs, foto's en de
bekende 'figurinen' en maskers
van het Triadisches ballet, waar
voor hij de kostuums maakte en de
choreografie schreef.
LEIDEN - Voor het tweede Leidse slagwerkfestival, dat zaterdag
in de Waag wordt gehouden, is het Amsterdamse Circle Ensem
ble uitgenodigd. Een van oorsprong klassieke slagwerkgroep die
zich ook in de Japanse muziek en slagtechnieken heeft verdiept.
Het Circle Ensemble houdt zich
bezig met projecten op het gebied
van de moderne kamermuziek en
het muziektheater. Artistiek leider
Michael de Roo is zelf slagwerker
en het is daarom niet verwonder
lijk dat slagwerkmuziek bij het en
semble een prominente plaats in
neemt.
Geïnspireerd door een optreden
van de oude Odekoza in theater
Carré enkele jaren geleden, heeft
de groep tijdens het Holland festi
val 1983, als eerste groep buiten Ja
pan, een uitvoering gegeven met
Japanse Taiko's. Deze trommels
waren afkomstig van de Japanse
groep Kodo. Dankzij financiële
steun van het Prins Bernhardfonds
is het ensemble nu zelf in het bezit
van een set Taiko's.
"We hebben zo een dimensie aan
ons bestaan toegevoegd", zegt Mi
chael van Roo. "Die bijzondere
klank van die Japanse instrumen
ten vind je niet terug in onze Wes
terse slagwerkinstrumenten zoals
de kleine trom, torn torn, pauka en
tambourijn".
"Het bespelen ervan", zo waar
schuwt hij, "lijkt eenvoudig, maar
is erg moeilijk. Het gaat om heel
veel ritmepatronen die allemaal te
gelijk moeten worden uitgevoerd.
Ook de stokken die de Japanners
gebruiken zijn veel-groter. Het is
fysiek zwaarder. Je moet over een
hele goede conditie beschikken,
wil je de Japanse trommen beheer-
Stuk van Michael Frayn
'Wilde honing', toneelstuk van Mi
chael Frayn naar 'Platonov' van An
ton Tsjechov door de Haagse Come
die. Met: Anne-Wil Blankers, Gijs
Scholten van Aschat, Sacha Bult
huis, Rick Nicolet, Carol Linssen,
Carl van der Plas e.a. Regie: Eddy
Habbema. Decor: Harry Wich. Ge
zien op 18 maart in de Koninklijke
Schouwburg, Den Haag.
DEN HAAG - Op het moment
dat Carol Linssen als Misja Pla
tonov ten tonele verschijnt, valt
allereerst het verschil in speel
stijl op: hier staat de uitbundige
Appel-acteur tegenover het op
dat moment societytoneel spe
lende ensemble van de Haagse
Comedie; hoewel eerlijkheids
halve gezegd moet worden, dat
zijn belangrijkste tegenspeler in
deze scène Sacha Bulthuis is,
eveneens afkomstig van De Ap
pel. Haar speelstijl week echter
niet noemenswaard af van het
ensemble. Het in het geval van
Linssen onmiskenbare verschil
blijkt bruikbaar te zijn om de
centrale positie van Platonov
goed tot haar recht te laten ko
men, hetgeen de regisseur dan
ook maar gedaan heeft.
In het huis van Anna Petrovna,
waar een kleine gemeenschap
van familie en bekenden teza
men is, ontleent Platonov nog
steeds voldoende gezag aan zijn
vroegere status van veelbeloven
de intellectueel. Daaraan wordt
in zekere zin een abrupt einde
gemaakt door Solja, een oude ge
liefde van Platonov, die hem on
omwonden de vraag stelt, waar
om hij niet meer dan het dorps
schoolmeesterschap heeft be
reikt. Platonov moet weliswaar
het antwoord hierop schuldig
blijven. Het is echter wel een
vraag, die van essentieel belang
voor de rest van het stuk is, en
waardoor zaken in een stroom
versnelling komen.
Anders gezegd luidt de voor
het stuk kenmerkende vraag:
wat heb ik van mijn vroegere
idealen en ambities in het nu ge
realiseerd? A
gezien alle personages op dit
punt zo hun eigen teleurstellin
gen hebben ervaren, is de grond
toon van het stuk droevig. Zijn
vrouw Sasja, de weduwe Anna
Petrovna, Sofja en de jonge stu
dente Maija projecteren ieder
hun eigen sprankje hoop voor de
toekomst op Platonov. Voor
zichzelf kan hij deze hoop al niet
vinden, laat staan voor anderen.
Het slotbeeld levert daarom wei
nig interpretatietwijfel op; Plato
nov heeft zich voor de trein ge
gooid.
Het gegeven is ontleend aan
Sacha Bulthuis als Sofja Jegorouna en Carol Linssen als Michail Platonov in 'Wilde honing' (foto anpi
een stuk van Anton Tsjechow.
dat pas jaren later na diens dood
is gevonden. De Engelse schrij
ver/journalist/vertaler Michael
Frayn heeft een bewerking ge
maakt, waarin wordt gezocht
naar een lichtere toonzetting met
behoud van de droeve onder
toon. Een overtuigend even
wicht hierin heeft regisseur Ed
dy Habbema niet kunnen vin
den. Misschien ligt zijn regie op
één lijn met de bedoelingen van
Frayn, maar dan toch valt de uit
werking er van soms tegen. Er
zijn bijvoorbeeld te veel kluchti
ge momenten, die misplaatst
aandoen; zoals de struikelpartij
en, de dronkemanscène en de
bijna typetjes-makerij van de
studente en van de echtgenoot
van Sofja.
Gelukkig is de voorstelling
niet aan één stuk door kluchtig.
Er zijn ook fraaie scènes, die zin
deren van de onderhoudse span
ningen. Bovendien lijdt de voor
stelling in deze bewerking van
het stuk niet aan een saaie hoog
dravendheid. Misschien ligt dat
wel voor een deel aan het ge
wraakte kluchtige element. Des
ondanks blijft de indruk bestaan,
dat er bij een evenwichter uit
werking hiervan nog meer uit
het stuk gehaald had kunnen
worden.
WIJNAND ZEILSTRA
De artistiek leider die geregeld
lesgeeft aan een conservatorium in
Tokyo (westers slagwerk) en dus
veel in aanraking komt met de Ja
panse technieken noemt nog een
belangrijk verschil. "De Japanse
slagwerkers besteden veel meer
aandacht aan de opstelling, het vi
suele aspect. Hoe staan de instru
menten opgesteld, wat voor een
beweging maak je? Dat is nieuw.
Dat aspect wordt door ons zwaar
onderschat. Wij zijn notenvreters
met een lessenaar onder de neus".
De groep die uit maximaal 17
personen kan bestaan, verkeert
nog steeds in het leerstadium. "Het
moet op een gegeven moment zo
zijn dat we tot een geheel eigen in
terpretatie van de Japanse muziek
kunnen komen". Het voltallige en
semble dat in juli voor het eerst
een tournee gaat maken door Ja
pan hoopt daar te vernemen hoe
erover de visie van die Nederlan
ders wordt gedacht. De Roo heeft
voor dit uitstapje overigens spe
ciaal een compositie geschreven.
In dit werk, dat is gecomponeerd
voor maar liefst 17 slagwerkers,
worden meer dan 100 slaginstru
menten gebruikt uit de Japanse en
westerse cultuur.
Het Circle Ensemble is in 1973
opgericht en genoemd naar 'Cir
cles' van Luciano Berio, een stuk
waarmee de groep een prijs won in
het Gaudeamus Concours van
1974. Dit werk is inmiddels meer
dan 30 keer gespeeld in samenwer-
Circle Ensemble in de weer met de
king met het Nederlands Dans
theater. In de jaren daarna zijn er
vele andere succesvolle stukken
gevolgd. De Roo: "Nu zijn we druk
bezig met de voorbereidingen voor
het Holland festival 1988. Het is de
bedoeling dat er voor de opening
een groots muziektheaterproject
van het Nederlands Danstheater,
Kodo en het Circle Ensemble
komt, waarin de wereldpremière
van de ballet-uitvoering van 'Ka-
guya Hime' past".
Drummers
Vorig jaar trok het door de ge
meente georganiseerde slagwerk
festival al veel publieke belangstel
ling. Er werd toen zelfs gesproken
van een Leidse primeur omdat
toen in Nederland nog nimmer een
dergelijk festival was gehouden.
Organisator Frits Bruins verwacht
dat het zaterdagavond (20.00 uur)
in de Waag opnieuw druk zal wor
den. Daar treden behalve het Cir
cle Ensemble, ook het percussie-
ensemble Ponda O'Bryan en van
het Martin van Duynhoven's per
cussie-ensemble op. "Maar zater
dagmiddag", zo voorspelt hij, "ziet
het ook zwart van de mensen op
Stadhuisplein". Als ouverture van
het Leidse festival (14.00 uur) zul
len op dat plein twintig Leidse
amateurdrummers een 'drumbatt-
le' houden.
Tentoonstelling 'Schilderkunst en
poëzie', t/m 28 maart. Stelling, Lange
Mare 65, Leiden. Openingstijden wo.
t/m za. van 12.00-17.00 uur.
LEIDEN - "Uw blauwe adem is
versleten
de zwoele walm al uitgeteerd:
het houten hart vergeet te weten
wat Athene heeft begeerd".
Dit gedicht 'Een hand vol leegte'
van de dichteres Oda Blinder
(1918-1961) koos kunstenares
Trees Klijn bij haar serie van zes
zeefdrukken, waaraan zij dezelf
de titel gaf. De abstracte tekens
en kleuraccenten in dit werk roe
pen samen met het gebruik van
transparant papier de tegenstel
ling op die in het beeld van een
hand vol leegte besloten ligt.
Hierdoor zijn gedicht en zeef
drukken sterk op elkaar betrok
ken, terwijl nog andere beteke
nissen aangewezen kunnen wor
den, maar interpretaties zullen
van persoon tot persoon ver
schillen.
Met nog andere combinaties'
van woord en beeld is het werk
van Oda Blinder en Trees Klijn
te zien op de door Stelling geor
ganiseerde expositie 'Schilder
kunst en Poëzie'. Deze tentoon
stelling past in het kader van het
thema 'De vrouw en de kunst'
waaraan dit jaar diverse exposi
ties gewijd zullen zijn. Stelling
draat hiertoe bij door elf uit Lei
den afkomstige kunstenaars uit
te nodigen om naast een eigen
werkstuk een gedicht van een
vrouw te kiezen dat op een of an
dere wijze raakpunten daarmee
vertoont. De uitkomst van dit
initiatief is verrassend door de
grote verscheidenheid.
Een schilderij van Jan van der
Ploeg vormde voor I. Poppe de
aanleiding tot het maken van een
gedicht maar andere deelnemers
gingen uit van bestaande poezie.
Abstractie en figuratie in de
schilderkunst, verschillende ta
len en verschillende tijden zijn
op de tentoonstelling vertegen
woordigd. Soms is een element
uit een gedicht als uitgangspunt
gekozen, soms ligt verwantschap
meer in achterliggende ideeën.
In beide gevallen voegen gedicht
en werkstuk iets aan elkaar toe
door de kenmerkende manier
van uitdrukken, bijvoorbeeld
door klank of kleur, of zoals Stel
ling het verwoordt, door de daad
bij het woord te voegen.
Poëzie kan bijvoorbeeld een
sterk beeld oproepen, zoals in de
'Veertigste revolutionaire brief
van Dianne di Palma, waarvoor
Bert Ju koos; de nadruk en de
herhaling van de zinsnede 'de
macht van het woord' in de ge
schetste situatie krijgen een echo
in de duidelijke tweedeling van
Ju's schilderij.
Een ander benadering is te vin
den bij Burkhard söll, wiens ly
risch te noemen abstracte com
positie duidelijk verwijst naar
het groeien en bloeien in het ge
dicht 'Lebensgarten' van Manue-
la du Bois-Reymond.
Hoe sterk poëzie en schilder
kunst samen kunnen gaan laat
ook het werk 'Eiland' van Ben
Overdevest zien, dat geïnspi
reerd is op een gedicht van Ju
dith Herzberg.
Het lezen van de gedichten en
het bekijken van de kunstwer
ken vergt tijd en aandacht, van
daar dat de tentoonstellingscata
logus uitkomst biedt aan een ie
der die thuis alles nog een rustig
door wil nemen. Deze uitgave is
geen gebonden boekwerk ge
worden maar, simpel en doeltre-
fend, een doos met afzonderlijke
bladen met het door de kunste
naar gekozen gedicht en een af
beelding in kleur van het bijbe-
'Eiland' van Ben Overdevest. geïnspireerd op een gedicht van Ju
dith Herzberg. if0to pri
horende werk. Naast een voor
woord van wethouder Kuijers,
bevat de catalogus een inleiding
van de conservator moderne
kunst van de Lakenhal, Rob
Wolthoorn. Het is de eerste maal
dat Stelling een dergelijk groots
opgezette expositie heeft samen
gesteld en ondanks de tegemoet
koming van de gemeente 2500)
is de galerie nog lang niet uit de
kosten. Naar valt te hopen ver
hindert dit verdere initiatieven
niet. Schilderkunst en Poëzie is
een ambitieus project dat doet
uitzien naar wat zal volgen. Dit is
in elk geval een tentoonstelling
die er zijn mag.
NANCY STOOP
