7am m AZL wil 140 man kwijt Maak ook marktenroute autovrij leidsch dagblad: Geen gedwongen ontslagen Gewond Leidenaar verdacht van verduistering van een ton Meer belangstelling Bedrijven Contact Dagen in Groenoordhal Oproep van aantal winkeliers: Kleding (2) Aangifte van verkrachting Station DONDERDAG 19 MAART 1987 LEIDEN - Bij het Acade misch Ziekenhuis Leiden moeten 140 arbeidsplaatsen verdwijnen. Het AZL heeft over 1986 een tekort van ruim 14 miljoen gulden. Dat is 10 miljoen gulden meer dan verwacht. De AZL-di- rectie heeft toegezegd dat de voorgestelde bezuini gingsmaatregelen niet tot gedwongen ontslagen zul len leiden. Ze hoopt dat de banen kunnen verdwijnen door natuurlijk verloop. In principe vallen alle functies onder de vacaturestop. Al leen bij knelpunten bekijkt de directie of plaatsen toch moeten worden vervuld- De vakbonden zijn bezorgd over de voorgestelde maatregelen en zijn niet akkoord gegaan met de begroting voor 1987. Woordvoer der van het Overleg Personeel AZL, Evert van Seggelen, zegt geen vertrouwen te hebben in de juiste afwikkeling van de bezuini gingen. "In de eerste plaats zijn de afge lopenjaren gaten gevallen door het niet opvullen van de plaatsen die vrijkwamen door de arbeidstijd verkorting. Vaak zijn daarvoor uit zendkrachten aangetrokken die nu wegvallen. Daarbij komt dat met de vakantieperiode voor de deur, er personeel is dat al vakantie-af spraken heeft gemaakt. Daar heb ben ze recht op en dat draai je niet terug. Gevolg hiervan is wel zijn dat er te weinig personeel is om het werk goed te verrichten. De kwali teit zal ongetwijfeld teruglopen als AANRIJDING - In de fietstunnel bij de kruising Damlaan en Dr. Le- lylaan botsten gistermiddag rond drie uur een fietser en een brom fietser op elkaar. Een 19-jarige bromfietser uit Leiden verleende een 45-jarige Leidse vrouw op de fiets geen voorrang. De vrouw werd met een hersenschudding, een gebroken sleutelbeen en een verbrijzelde duim overgebracht naar het ziekenhuis. LEIDEN - Een 17-jarige bromfiet ser uit Zoeterwoude en een 69-jari- ge automobilist uit Leiden raakten gistermiddag op de kruising Swee- lincklaan en Debussystraat betrok ken bij een botsing. De bromfietser reed op de Vijf Meilaan richting Jo- han Wagenaarlaan en verleende de automobilist op de Sweelinklaan geen voorrang. De 17-jarige jongen werd met onbekend letsel overge bracht naar het Academisch Zie kenhuis. LEIDEN - Een maandag wegens diefstal aangehouden 39-jarige Lei denaar wordt verdacht van ver duistering van tienduizenden gul dens. De man werd maandag opge pakt in een hotel in Wassenaar in verband met diefstal van porte monnees uit hotelkamers. Tijdens verhoor rees de verden king dat de man is betrokken bij verduistering van gelden van een Leidse vereniging van flateigena- reii. In de periode tussen 1979 en 1986 is uit de kas 95.000 gulden ver dwenen. De aangehouden Leide naar was in die tijd penningmees ter van de vereniging. De verdachte heeft tevens een schuld aan leningen van ongeveer 250.000 gulden. Voorts wordt de man verdacht van diefstal van en kele duizenden guldens van diver se familieleden. Al het geld is in le gale casino's in Nederland vergokt. Grote bek Nu willen de centrales van over heidspersoneel samen met de per- soneelsraad en de hoofden van Hp afdelingen de vinger a houden door middel maandelijks overleg met de direc tie. Dat is volgens Van Seggelen gedaan omdat anders 'degene met de meeste macht en de grootste bek wel personeel mag aannemen en anderen niet'. Daarbij wil de bonden ervoor waken dat als de bezuinigingen op materieel niet worden gehaald, er extra op het personeel wordt be zuinigd. Er is door het Overleg Per soneel AZL wel aangedrongen op spreiding van de bezuiningingen. Van Seggelen: "Het tekort is in een paar jaar opgebouwd, dus waarom moet het op zo'n korte termijn wor den opgelost. Hoewel we ervan be wust zijn dat het geld op tafel moet komen, willen we een zorgvuldiger wijze van bezuinigingen". Het tekort over 1986 is hoger uit gevallen door een aantal oorzaken. Er waren vorig jaar tegenvallers bij de ingebruikname van de nieuw bouw. Zo moesten er voor de brandweer extra voorzieningen ko men en moest er personeel worden ingezet bij intern transport. Ook hebben de door de overheid opgelegde budgetreducties ge zorgd voor een extra hoog tekort. Tenslotte vergde de verzorging van patiënten meer tijd. Volgens de voorlichter Pieter van Dam krijgt het AZL steeds meer zieken toege wezen die een hoge mate van ver zorging behoeven: de zogenoemde high-care patiënten. Gevreesd wordt dat bij ongewij zigd beleid het tekort dit jaar zal oplopen tot 23,4 miljoen gulden. Om nu een sluitende begroting voor 1987 te krijgen en het tekort van 1986 gedeeltelijk weg te werken, heeft de directie voor dit jaar besloten tot een bezuinigings operatie van 27,5 miljoen gulden. Het tekort van vorig jaar zal verder worden gedekt door extra bezuini gingen in 1988 en 1989. De bezuini gingsmaatregelen zijn vanaf 16 maart 1987. De perso- Apparatuur De bezuinigingsoperatie voorziet onder meer in een verlaging van de uitgaven voor materiaal met 8 mil de pols J°en gulden en van de personele lasten met 11,3 miljoen gulden. Op het budget voor de aanschaf van apparatuur zal 4 miljoen gulden worden gekort. De personeelsstop zal in 1987 een besparing opleveren van 5,2 miljoen gulden en daar naast zal de inzet van - de relatief dure - uitzendkrachten tot een mi nimum beperkt worden. Dit levert een besparing op van 5,5 miljoen gulden. De directie is bezig met een en kele plannen die zijn gericht op vermindering van de werkbelas ting van het personeel op de afde lingen. Hoewel de plannen daar voor in voorbereiding zijn en daar over nog niets concreets kan wor den gezegd, stelt woordvoerder Pieter van Dam gedacht moet wor den aan het stellen van beperkin gen aan bepaalde handelingen. Zo kan er bijvoorbeeld een maximum gesteld worden aan het aantal open hartoperaties dat door het AZL zal worden verricht. Dit reduceert de werkbelasting van de operatieka mers en de intensive-care verple ging- De vele stands van bedrijven Over het voorstel van de bonden n de bezuinigingen te spreiden heeft het AZL de onderhandeld ^hSlïreau'IxpoCareT^n LEIDEN - De Bedrijven Contact Dagen, die gisteren zijn begonnen in de Groenoordhallen, mogen zich verheugen op een groeiende be langstelling. Volgens de organisa- gen geopend met het ministerie van onderwijs en wetenschappen. Dit ministerie moet de begroting van het AZL goedkeuren. Het heeft nog geen reactie gegeven op het onverwacht hoog tekort van het AZL. gedurende de eerste dag al merkelijk meer bezoekers geko men dan vorig jaar. Gehoopt wordt op 2500 tot 2600 bezoekers per dag. Aan de Bedrijven Contact Da gen, die tot vanavond tien uur du- n, nemen 160 bedrijven uit deze regio deel. De bedoeling van de manifestatie is dat ondernemers zich presenteren aan hun collega's en elkaar opmerkzaam maken op de produkten die zij aan de man brengen. Volgens ExpoCare is dat niet geheel overbodig omdat veel ondernemers nog steeds grond stoffen en gereedschap betrekken van firma's ver buiten hun gebied, terwijl dezelfde spullen bij wijze de hoek' ook zijn ExpoCare stelt dat de manifesta tie steeds beter begint te lopen. "Bedrijven die na de eerste keer te leurgesteld afhaakten, omdat de contactdagen toch niet datgene waren wat ze zich ervan hadden voorgesteld, zijn nu bij de derde manifestatie toch weer teruggeko men", aldus het organisatiebureau. LEIDEN - Ongeveer 20 winkeliers kracht die zijn gevestigd aan de Nieuwe Rijn, Botermarkt, Vismarkt, Burg- Kleding Het is altijd heel leuk om de ontstaansgeschiedenis van een steeg te achterhalen. Neem de vroegere Brandewijnsteeg. Van af omstreeks 1800 is die naam veranderd in Vrouwenkerk- choorsteeg en weer later in de huidige naam Vrouwenkerk- koorstraat. De naam Brande wijnsteeg houdt verband met het feit dat aan de andere kant van de Mare gelegen steeg de Klaras- teeg heette. De bewoners wisten niet dat deze steeg was ver noemd naar de kapel van de hei lige Clara die daar had gestaan. Ze dachten bij deze naam niet zo zeer aan een heilige, als wel aan jonge en oude klare: jenever dus. Wat is logischer om het verleng de van de Klarasteeg de Brande wijnsteeg te noemen. Ze liepen van klare naar brandewijn vice versa. Er staan nog meer leuke we tenswaardigheden in het boekje 'Een grote winkel in een boom gaard', dat door de historici H.H. Dirksmeier en P.R.M. Schreuder in opdracht van C&A is geschre ven. Ter gelegenheid van de ope ning van de nieuwbouw aan de Haarlemmerstraat is de geschie denis van de omgeving neerge schreven. Dat is dus het blok dat nu ligt tussen Haarlemmerstraat, Mare en Vrouwenkerkkoor- straat. Tot in de kleinste - soms over bodige - details krijgt de lezer het lief en leed van de bewoners van af het jaar 1250 tot en met nu voorgeschoteld. Dat is niet altijd even onderhoudend. Vooral het eerste deel dat de periode tussen 1250 en 1800 behandelt, zal voor de doorsnee Leidenaar niet echt interessant zijn. Natuurlijk staan er in het werkje genoeg anekdo tes die de moeite waard zijn. Met name de verhalen over de 19de eeuw - die in het tweede deel zijn beschreven - zijn het lezen waard. Een verhaal apart vormen zo de geschiedenissen van de hoer tjes die in deze buurt in groten getale hun werk deden. Rondom het Vrouwenkerkhof, het Stads werkhuis (het voormalig Agnie- tenklooster) en het Ceaciliagast- huis groeide volgens de schrij vers in de 19de eeuw de rosse buurt uit tot wat wel 'de walletjes van Leiden' werd genoemd. In een boek uit 1874 werden de par ticuliere huizen aan de achter kant van de voormalige Vrou wenkerk 'herbergen van het minste allooi' genoemd. Het is merkwaardig dat juist in die om geving de rosse buurt tot ontwik keling kwam, want in de eeuwen daarvoor barstte de wijk bijna uit de voegen van de vele kerken en kloosters. De bordelen rondom het schoolplein van de Openbare La gere School voor Minvermogen den, die op de plaats van de afge broken Onze Lieve Vrouwekerk werd gebouwd, zijn tot circa 1940 in gebruik geweest. Een van de Leidenaren die hier opgroeide en al 70 jaar in de buurt woont, is Jacoba Labruyère. Zij wist te vertellen dat naast Riekje - het koffievrouwtje - ook Mooie Nel, Maria de Keutel, Jodemina, Sientje, Neel en Doortje hun brood verdienden met het leni gen van de behoeften van onder anderen studenten. Jacoba's broer Cor Labruyère zei dat de dames de gewoonte hadden om bij zijn ouderlijk huis tegen de raam te tikken en in de gangbare codetaal vroegen: "Woont hier mijn tante?" "Nee", zei zijn vader dan, "dan moet u aan de overkant wezen". Cor vertelde ook over de stu denten die wel eens om zes uur in de ochtend beschonken op de resten van de Vrouwenkerk hun laatste biertje dronken. Zij rie pen dan om Riekje het koffie vrouwtje. "Die opende dan het raam en zei beleefd: 'Heren, een moment, ik zal me even kleden'. De heren gingen koffie drinken, de glazen bleven achter en Cor's moeder schoot dan naar buiten om deze aan de schamele huis raad toe te voegen", zo staat in het boekje. Een ander voorbeeld dat de geestelijkheid en prostitutie dicht naast elkaar leefden: tegen over de pastorie in de Spijker- boorsteeg bevonden zich de pan den nummer 12, 6 en 8. Nummer 12 werd in 1813 te koop aangebo den als 'slagthuis'. Maar dat is het bepaald niet geworden. Alle huizen hadden te maken met de zelfde bordeelhoudster Wilhel- mina Overduin. Een matrone die volgens de registers dat tot haar tachtigste schijnt te hebben vol gehouden. Hoewel verder niets over haar bekend is, stond ze bij de politie ingeschreven als 'pu- bliekhuishoudster' Het bekendste bordeel in de buurt was het huis op de hoek van het Vrouwenkerkhof, op nummer 16, met de wel zeer aan sprekende naam De Likkepot. Dat was vanwege de gevelsteen waarop een hond een pot leeg likt. Gezicht op de Spijkerboorsteeg in de richting van de Haarlemmer straat naar een tekening van W. Meijer. Het pakhuis rechts was in de 19de eeuw in gebruik als bordeel. Kleren (3) Een ander lezenswaardig hoofdstuk gaat over de ruzies die ontstonden rond de bouw van de Hartebrugkerk. De buurt heeft om verschillende redenen be zwaarschriften aangetekend te gen de bouw van de kerk. De eer ste onenigheid ontstond toen de bouwpastoor J. Goofers op ge wiekste wijze het pand van de protestantse professor Doncker- mann aankocht. De kerk die stond op de plaats waar nu Kreymborg is, groeide uit haar jasje en de pastoor liet zijn oog vallen op 'het schoonste erf van de hele stad': daar waar nu de Hartebrugkerk staat en vroeger dus het huis van Donckermann. De bouw van de kerk zette kwaad bloed bij de buurtbewo ners. Eerst eisten zij een vergoe ding voor de eventuele schade zoals scheuren en verzakkingen als gevolg van het heien. De hui zen werden echter in goede staat bevonden. Het bezwaarschrift kon het slaan van de eerste paal op 21 december 1835 niet verhin deren. De buurt ging verder met 'doleren en protesteren' toen de bouw van de kerk in de hoogte gestaag vorderde. Hun schoor stenen zouden niet meer trekken en door de neerslaande rook zou den de panden in waarde ver minderen. Nadat dit bezwaar werd afgewezen richtte het pro test zich tegen de toren van de kerk. De klokken in de toren zouden te harde geluiden maken. Pastoor Goofers doorstond de stroom protesten en won alle processen. Storend aan het boekje is dat alles wel heel nadrukkelijk is ge schreven vanuit het feit dat C&A aan de Haarlemmerstraat een nieuwe vestiging heeft. In het na woord staat: "De huizen bleven staan. De bewoners zijn veran derd, maar niet van beroep. C&A is gehuisvest op een geschikte plaats. Hier hebben per slot van rekening altijd kleermakers en kledingverkopers gewoond". In een advertentie zouden deze zin nen niet misstaan. In een boekje dat door historici is geschreven misstaat het. Het is jammer dat het boek werk soms fragmentarisch is. Wie zit er bijvoorbeeld te wach ten op de informatie dat in het pand 88-90 aan de Haarlemmer straat tot 1846 bewoond werd door ene Jan Rozie die boven dien getrouwd was met Hester Roodhuyzen uit Katwijk aan de Zee? Niemand toch? Het boek 'Een grote winkel in een boomgaard' is te koop bij de boekhandels Ginsberg, Zand vliet, De Kier en Kooyker. De prijs bedraagt 20 gulden. steeg en Nieuwstraat, willen dat de marktenroute - gedeeltelijk - auto vrij wordt gemaakt. De straten zou den vervolgens moeten worden be trokken bij het wandelgebied in de binnenstad. De winkeliers dringen hierop aan bij de gemeente omdat ze bang zijn dat hun straten, na het afsluiten van de Breestraat, verval len tot een tweederangs winkelge bied. De ondernemers krijgen waar schijnlijk al gedeeltelijk hun zin van de gemeente Leiden. Volgens ambtenaar Kuzee van de directie verkeer van de gemeente Leiden, wordt overwogen het voorstel in te trekken om op de Nieuwe Rijn tus sen de Hartesteeg en de Burgsteeg tweerichtingsverkeer in te voeren. Dat voorstel is gedaan omdat de gemeente verkeersproblemen ver wachtte op de marktenroute na het afsluiten van de Breestraat. Volgens Kuzee riep het plan ech ter zoveel negatieve reacties op van winkeliers dat de gemeente het nu weer van tafel wil halen. Het is nu de bedoeling dat het huidige een richtingsverkeer op de Nieuwe Rijn gehandhaafd blijft. De ge meente wil tijdens de proef met de afsluiting van de Breestraat bekij ken hoe een en ander uitpakt. Mocht de autovrije Breestraat tot grote problemen leiden op de marktenroute, dan zal Leiden later bekijken welke aanvullende maat regelen moeten worden genomen. Omzet De 20 winkeliers aan de Nieuwe Rijn, Botermarkt, Vismarkt, Burg- steeg en Nieuwstraat zijn in actie gekomen naar aanleiding van het voorstel van de gemeente. Ze wil len echter veel verder gaan dan het handhaven van het eenrichtings verkeer. De ondernemers menen dat hun winkelstraten ook autovrij moeten worden gemaakt, omdat ze door het afsluiten van de Bree straat voor het winkelend publiek minder aantrekkelijk kunnen wor den. De omzet van de winkels zou daarmee op termijn achteruit kun nen gaan. Initiatiefnemer Jos Lammers: "Als de Breestraat autovrij is, ont staat er een doorlopende winkel promenade tussen de Breestraat, de Maarsmansteeg, de Donker- steeg en de Haarlemmerstraat. Het gevaar is groot dat de omringende winkelstraten daardoor afglijden tot tweederangs niveau. Vooral ook als de hoeveelheid verkeer in onze straten toeneemt". Het volledig autovrij maken van de straten, is echter niet mogelijk, stelt Lammers. De winkels moeten immers worden bevoorraad en ook moeten de straten toegankelijk blijven voor bewoners en hun be zoekers. Lammers heeft daarom - op persoonlijke titel - voorgesteld de Nieuwe Rijn en de marktenrou te 's ochtends tussen negen en twaalf uur open te stellen voor per sonenauto's en vrachtwagens. De ze zouden de straten dan in twee richtingen mogen inrijden om hun spullen af te leveren. 's Middags tussen twaalf en vijf uur, zouden de straten dan volledig moeten worden afgesloten voor verkeer, waarbij de bestaande par keerplaatsen voor wagens kunnen worden gebruikt als fietspad. Tus sen vijf uur 's middags en negen uur 's ochtends zou het gebied nor maal toegankelijk moeten zijn voor alle verkeer, met dien verstande dat het huidige eenrichtingsver keer gehandhaafd moet blijven. Lammers en zijn 20 collega's vin den dat een autovrije marktenrou te een stimulans zal betekenen voor de winkels in dit gebied. Ze geven toe dat er wellicht een aantal klanten niet meer komt opdagen. Dat zal echter ruimschoots worden gecompenseerd door de klanten die het aantrekkelijker zullen vin den om in een autovrije omgeving hun boodschappen te doen. Overigens worden de inzichten van Lammers en de zijnen niet door alle winkeliers gedeeld. Een groot aantal van hen - naar een ru we schatting van Lammers: onge veer een derde - verwacht grote problemen door het terugbrengen van het autoverkeer of wil juist een toename van het aantal wagens in de straat. "Dat maakt het vinden van een oplossing er niet eenvoudiger op", geeft Lammers toe. "Maar tot dus- ver ging de gemeente ervan uit dat de alle winkeliers tegenstander wa ren van een autovrije marktenrou te. Die indruk hebben we willen wegnemen". Om het voor het winkelend pu bliek aantrekkelijker te maken hun auto thuis te laten, oppert Lammers de suggestie een kJein pendelbusje door het gebied te la ten rijden. Dat busje zou gratis moeten zijn voor het publiek. De kosten ervan moeten worden be taald door ondernemers. Verkeersambtenaar Kuzee wil vooralsnog geen commentaar ge ven op de plannen van de winke liers. "Ik heb hun brief nog niet. ge zien, die wil ik eerst goed bestude ren voordat ik er iets over kan zeg gen", verklaart hij. "Wanneer de gemeente op het plan wil ingaan, zal zij eerst goed moeten onderzoe ken wat de gevolgen zijn van de verschillende maatregelen voor omliggende gebieden. We moeten ervoor waken dat we de problemen steeds verplaatsen naar andere straten. Het lijkt me daarom niet goed het eventuele autovrij maken van de marktenroute en de Nieuwe Rijn meteen te koppelen aan de proef met de Breestraat". LEIDEN - Een 22-jarige vrouw heeft vanochtend aangifte van ver krachting gedaan. Een 39-jarige verdachte man is hiervoor inmid dels aangehouden. De vrouw werd gisternacht om ongeveer vijf uur, na cafébezoek, uitgenodigd om de kamer van de man te bezichtigen. Daar aangeko men deed hij de deur op slot en verkrachtte de vrouw onder licha melijke en geestelijke bedreiging. Lezers schrijven Het kon niet uitblijven: de vaak geuite kritiek op 'het huidige ka rakter van het Stationskwartier en de plannen van de NS voor een nieuw station moesten wel resulte ren in schetsen hoe het beter kan. De eerste tekening, gepubliceerd in deze krant van zaterdag jl., ligt nu voor ons. Het is toe te juichen dat architecten wedijveren zodat er keuzemogelijkheden ontstaan. Als het mij als belangstellende Leide naar vergund is de spits af te bij ten, wil ik graag enkele opmerkin gen maken over de geschetste ideeën. De troosteloze sfeer van het hui dige Stationsplein wordt mijns in ziens niet veroorzaakt door het sta tionsgebouw, maar door de tegen overliggende fantasieloze hoog bouw en de winderigheid die rond deze gebouwen vaak heerst. De aanblik van rijwielstalling, NZH- gebouw en autofiles leidt ook al niet tot een blijder gemoed. Blijkbaar hebben de 'planners' van het Stationsplein de afgelopen decennia een weinig gelukkige hand gehad. In ieder geval kunnen wij nu al vrezen voor een van de gevolgen van de geschetste woon torens: nog meer winderigheid op het voetgangersplein. Toen het sta tion in de jaren 50 werd gebouwd, was iedereen best tevreden over het resultaat. Het Leidsch Dagblad wijdde er zelfs een speciale krant aan: Leiden Hoog 1953. Ik houd mijn hart vast voor Hoog-Catharijne-achtige oplossin gen. Alles liever dan dat. Het idee om de autoweg dicht langs de spoorbaan te leggen, vind ik wel inventief. Treinreizigers en voet gangers onnodig trappen laten lo pen verhoogt niet bepaald de Bouw het stationsgebouw rond om de gedachte 'autokoker' en laat de treinreizigers ongeveer de hui dige route lopen met zo min moge lijk trappen. Tenslotte, geef de NZH zoveel mogelijk ruimte, niet alleen ten behoeve van de bussen. Wanneer men over vijf of tien jaar de tram rond Leiden terug wil, moet er nu al rekening mee wor den gehouden. Te krappe plannen nu, betekenen onnodig hoge kos ten voor het openbaar vervoer wanneer straks niemand meer een oplossing voor het autoverkeer ziet. Bovendien kan zo worden voorkomen dat het Stationsplein en omgeving dan weer opnieuw 'op de schop' moet. Wat kost dat niet? Ik houd van groen maar op het Leidse Stationsplein zie ik lie ver een frequente tramlijn dan een trekkelijkheid van het openbaar parkje.En als het kan allebei, vervoer. Het is makkelijker auto's m te laten klimmen en dalen dan voetgangers. Roltrappen zijn niet voor iedereen geschikt. Suggestie: laat de autoweg ter hoogte van het huidige NZH-gebouw opklimmen tot spoorbaanniveau en leidt de au toweg zo ook over het verbrede Rijnsburgerviaduct en daarna weer omlaag. Op de Schipholweg kan dan een aftakking voor auto's richting binnenstad komen. Tenslotte: er is meer behoefte aan goed regionaal openbaar ver voer dan aan een TGV dwars door ons groene hart die ons in record tijd naar Parijs en de Rivièra voert. Laten ze ons eerst de tram maar te ruggeven. Geen stad van allure zonder tram. TGV, jawel, als Tram way Grande Vitesse. W.M. van Rooyen, Marislaan 11, Leiden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 17