C&A na 20 jaar zoeken toch
nieuwe vestiging in Leiden
Bouw brug Rijn-Schiekanaal begonnen
DE TIJDi
VAN TOE Ni
BIF:
Op drie na grootste filiaal van Nederland
Twee ernstig gewonden bij
steekpartij Donkersteeg
Man verdronken nabij Oude Singel
Meer dioxine uit vuilverbranding
Protest tegen bezuinigingen:
Leiden ontzet over 06610180'
VRIJDAG 13 MAART 1987
:leidsch dagblad:
LEIDEN - Met de opening van het
gebouw van C&A aan de Haarlem
merstraat komt een einde aan een
strijd van 20 jaar over de nieuw
bouw van de kledinggigant. Jaren
lang heeft het bedrijf van de fami
lie Brenninkmeijer gestreden voor
een nieuwe vestiging in Leiden. Op
erg veel medewerking van de ge
meente mocht C&A nooit rekenen.
De kledingzaak dreigde in 1984
zelfs Leiden de rug toe te keren,
de gemeente het plan
r de Haarlemmerstraat zou tor
pederen. Dat is niet gebeurd; C&A
opent donderdagochtend de poor
ten van het nieuwe filiaal en sluit
die van de vestiging aan de Boter
markt.
door
Willem Spierdijk
T. van Velzen, bedrijfsleider van
diverse C&A-vestigingen in de re
gio, wil niet meer terugkijken op
die achterliggende periode. "Na-
LEIDEN-Twee i
22 jaar zijn gisteravond bij een
steekpartij in de Donkersteeg ern
stig gewond geraakt. Bij de vecht
partij waren in totaal zes mannen
betrokken. Aanleiding tot het
handgemeen vormde een opmer
king over een petje.
De beide slachtoffers liepen om
streeks tien uur met een derde ka
meraad over de Haarlemmerstraat.
In een café in de omgeving hadden
zij een paar biertjes gedronken. Óp
de hoek van de Haarlemmerstraat
en de Donkersteeg bleven zij even
staan. Op dat moment kwamen er
twee mannen in de steeg aanlopen
van wie er een een petje op had.
Daarover maakte een van de drie
een opmerking.
Het tweetal, Leidenaars van 36
en 38 jaar oud, keerde direct om.
Na enkele woorden over en weer,
ontstond een handgemeen. Vol
gens de politie trok tijdens die wor
steling een van het duo een mes en
stak een tegenstander daarmee in
de buik. Het andere slachtoffer
werd tweemaal gestoken, in de
buik- en in halsstreek. De twee ge
wonden strompelden daarop hevig
bloedend naar een café aan de
Nieuwe Rijn. Van daaruit werden
politie en ziekenwagen gebeld.
Inmiddels was een vierde komen
opdagen die met de overgebleven
jongen de vechtpartij tegen het
duo voortzette. Daarbij is volgens
politiewoordvoerder D. Graveland
een ketting gebruikt, maar het is
onduidelijk wie daarmee heeft ge
slagen. De gealarmeerde politie
heeft een einde gemaakt aan het
handgemeen.
Met een ambulance zijn de ern
stig gewonde jongens, afkomstig
uit Leiden en Delft, naar het Aca
demisch Ziekenhuis gebracht. Zij
verkeren niet in levensgevaar. De
politie roept getuigen van de
vechtpartij op zich te melden. Het
is namelijk niet geheel dqidelijk
hoe het handgemeen is verlopen
(tel. 258888).
tuurlijk heeft het realiseren van de
ze nieuwbouw nogal wat voeten in
aarde gehad. We kijken nu echter
vooruit, reppen niet meer over de
problemen uit het verleden".
Om het gebouw in de Haarlem
merstraat te bewerkstelligen kocht
het kledingbedrijf enkele jaren ge
leden in het geheim vier panden
aan (Klein-Gefo, de Bata-schoe-
nenwinkel. fotohandel Lindhout
en het Kijkhuis). In 1985 werd een
begin gemaakt met de sloopwerk
zaamheden en ruim een jaar gele
den ging de eerste paal voor de
nieuwbouw de grond in. C&A be
schikt vanaf volgende week over
1500 vierkante meter; het oude ge
bouw aan de Botermarkt heeft een
vloeroppervlakte van 1200 vierkan
te meter.
Het vaststellen van de benodigde
ruimte voor een filiaal is bepaald
geen natte-vingerwerk. Het aantal
vierkante meters van de C&A-ves-
tiging in een plaats wordt bepaald
aan de hand van het koopgedrag,
de bevolkingssamenstelling en het
aantal inwoners. De nieuwe behui
zing in Leiden behoort tot de
grootste in Nederland. Alleen de fi
lialen in Amsterdam, Den Haag en
Rotterdam zijn beduidend groter.
Volgens Van Velzen had het kle
dingbedrijf in het oude pand niet
voldoende ruimte om de collecties
te laten zien. "Wanneer mensen
mode kopen, moet de entourage
aangepast zijn. Potentiële kopers
zoeken een entourage die aange
past is. Het bedrijfsresultaat is in
nieuwe en gerenoveerde filialen
ook altijd beter".
Van Velzen wil niet zeggen hoe
groot de omzetstijging is die hij in
Leiden verwacht, wel dat die 'flink'
zal zijn. "Het noemen van cijfers
creëert verwachtingen binnen het
bedrijf en misschien dat later blijkt
dat we de genoemde cijfers niet ha
len".
De keuze voor de Haarlemmer
straat is geen toevallige. Van Vel
zen: "Het is altijd druk op de Haar
lemmerstraat. zelfs op maandag
middag loopt daar een behoorlijk
aantal mensen. De straat is eigen
lijk van nature een recreatieve win
kelstraat".
Het bedrijf heeft volgens Van
Velzen belang bij een hoge intensi
teit van winkelend publiek. "Een
aantal klanten komt speciaal naar
onze zaak toe, kiest bewust om bij
C&A te gaan winkelen. Andere
mensen lopen toevallig langs en
besluiten in een impuls om iets te
kopen. Die categorie is vanzelf
sprekend ook erg belangrijk voor
De bedrijfsleider wijst er op dat
de strategie van het kledingbedrijf
de afgelopen jaren gewijzigd is.
"Een stad als Leiden vervult steeds
minder een regiofunctie. C&A
heeft daarom gekozen voor de op
richting van filialen, ook in de klei
nere plaatsen zoals Zoetermeer,
Leidschendam en Hillegom. In to
taal bestaan er nu 77 vestigingen.
Wij hebben ons er op gericht om
naar de mensen toe te gaan", aldus
de bedrijfsleider.
Hij vindt de bereikbaarheid van
de Leidse binnenstad nog altijd
een probleem. "Als buitenstaander
is het moeilijk om de stad in te ko
men. Een goede bereikbaarheid
van de binnenstad is best te reali
seren. In Rotterdam bijvoorbeeld
is het goed mogelijk om met de au
to in het centrum van de stad te
komen".
Hoewel van een verhuizing van
Botermarkt naar Haarlemmer
straat geen sprake is (Van Velzen:
"Het enige wat verhuist, is het per
soneel), heeft de sluiting van de ou
de vestiging nogal wat voeten in
aarde. Aan de Botermarkt wordt
deze dagen opheffingsuitverkoop
gehouden. "Een enorme operatie",
meent Van Velzen. "In totaal bie
den wij 80.000 stuks te koop aan.
Het is zeer veel werk geweest om al
die artikelen te prijzen. Er zijn
mensen maanden mee bezig ge
weest om deze actie voor te berei
den".
De opening van het nieuwe pand
heeft donderdag 19 maart om 10.00
uur plaats. De opening zal niet ge
schieden door een plaatselijke no
tabele of een lid van de familie
Brenninkmeijer, maar iemand uit
het winkelend publiek zal ge
vraagd worden de officiële ope
ningshandeling te verrichten.
Fiets- en voetgangersverbinding kost bijna drie miljoen
LEIDEN - Een nog nietgeïdentifi-
ceerde man van naar schatting 30
tot 35 jaar is vannacht verdronken
nabij de Oude Singel. Omstreeks
één uur zagen omwoners dat een
over de weg slingerende man in
het water terecht kwam. De gealar
meerde politie heeft getracht de
man uit het water te halen. Door de
Een agent die met een touw naar
de plaats des onheils probeerde te
zwemmen, werd bevangen door de
kou en moest naar de kant terugke
ren. Hetzelfde overkwam een toe
schouwer die in het water was ge
sprongen om hulp te verlenen. De
later gearriveerde duikers van de
brandweer hebben de te water ge
raakte man opgedoken en op de
kant gebracht. Reanimatie mocht
echter niet meer baten. Een arts
heeft ter plekke de dood vastge
steld.
LEIDEN - Provinciebestuurder
T.F.J. Jansen (WD) heeft gisteren
het startsein gegeven voor de
bouw van een* nieuwe brug voor
voetgangers en fietsers over het
Rijn-Schiekanaal. Hij deed dit
door het 'intrillen' van een dam-
wand. De brug die nog geen offi
ciële naam heeft, ligt vlak bij de
spoorbrug Leiden-Alphen.
Na afloop deelde Jansen, die lid
is van Gedeputeerde Staten, in een
gerieflijke salonboot vele compli
mentjes uit. Zo toonde hij zich on
der meer tevreden over de inzet
van de gemeente Leiden, het mi
nisterie van landbouw en visserij
en de provincie. Zij maken de
bouw van de 3 miljoen guldende
kostende brug mogelijk. De pro
vincie betaalt met 1,4 miljoen gul
den het grootste deel van de kos
ten. Leiden draagt 1 miljoen gul-
LEIDSE
KRONIEK OVER
Op 23 januari verscheen in deze
rubriek een verhaal over de raad
huispers van de gemeente Lei
den. Daarin werd ook gesproken
over Jan van Hout die de pers
heeft opgericht. Vandaag iets na
ders over Van Hout en in aanslui
ting daarop over de inhoud van
een van de stukken die op de
raadhuispers werden gedrukt.
Jan van Hout (1542-1609) is zijn
hele leven zeer nauw met Leiden
verbonden geweest. Hij werd er
uit eenvoudige ouders geboren,
maar speelde het toch klaar om
op 19-jarige leeftijd als klerk van
stadssecretaris Jacob de Milde
aangesteld te worden en hem
zelfs twee jaar later op te volgen.
Met een korte onderbreking, van
februari 1569 tot augustus 1573,
zou hij dat verantwoordelijke
ambt blijven uitoefenen.
De vierenhalf jaar van zijn af
wezigheid werden veroorzaakt
door zijn protestantse geloof
sovertuiging. Van Hout moest in
het begin van de Tachtigjarige
Oorlog vluchten en hij ging naar
Emden in noordwest Duitsland.
Daar hield hij zich in leven door
onder meer het ambt van notaris
uit te oefenen. Na de inname van
Den Briel door de Watergeuzen
op 1 april 1572 keerde hij naar
Holland terug en zamelde hij sa
men met de latere burgemeester
Pieter Adriaansz van der Werf
geld in voor Willem van Oranje.
De relatie met de prins zou
Van Hout nog goed te pas ko
men, want het was, nadat hij in
januari 1573 in Leiden was terug
gekeerd en daar zijn vroegere be
trekking tevergeefs had op
geëist, dankzij hem dat hij weer
in zijn oude functie werd her
steld. Zo beschikte Oranje tij
dens het beleg in elk geval over
twee betrouwbare krachten op
belangrijke posten in het stads
bestuur. Het is wel merkwaardig
te zien dat Van Hout, hoewel hij
duidelijk in zijn functie voldeed,
pas op 6 november 1592, dus na
bijna 30 jaar ambtsvervulling,
voor het leven benoemd werd en
het ambt ook inderdaad tot zijn
dood op 12 december 1609 ver
vulde.
Wat hield de taak van een
stadssecretaris aan het eind van
de 16de eeuw nu eigenlijk in?
Het is natuurlijk Van Hout zelf
die ons daarover uitgebreid inge
licht heeft. Aan het eind van 1592
verscheen een boekje van 52 on
genummerde bladzijden geti
teld: Ordonnantie ende onder-
richtinge vande ordre ofte gere-
geltheyt die van nu voortsaen ter
secretarye of schrijf-camere de-
/MENSEN EN
GEDANE ZAKEN
zer stadt Leyden zal werden on
derhouden, ende van tloon dat
aldaer daer voeren (daarvoor) zal
werden af geeyscht ende betaelt.
Zoals uit de titel blijkt had het
boekje twee bedoelingen: aller
eerst was het een 'ordonnantie',
een door het stadsbestuur vast
gestelde bepaling, en vervolgens
een 'onderrichtinge*. een uitleg,
over en van de gang van zaken
op de secretarie. Eerst wordt uit
gelegd welke 'dach-bvoucken'
(journalen) bijgehouden moeten
worden, namelijk dat van de vier
burgemeesters, die als dagelijks
bestuur van de stad fungeerden,
en dat van het 'gerecht' (dat is
het wetgevende college, bestaan
de uit de schout als hoogste (juri
dische) ambtenaar, de acht sche
penen, te vergelijken met de wet
houders in onze tijd, en de vier
burgemeesters).
Vervolgens zijn er journalen
voor de ordonnanties, de uit
gaande correspondentie ('zeynt-
brieven') en voor de vroedschap,
een uit 40 oud-burgemeesters en
-schepenen bestaand college dat
de voordracht opstelde voor de
nieuw te benoemen burgemees
ters en schepenen. Verder nog
(zonder ze allemaal op te som
men) voor de stedelijke belastin
gen, het poorterboek en de
trouwboeken, waarin huwelij
ken werden geregistreerd. Dit al
les werd vastgelegd in de eerste
18 artikelen, waaraan een uitleg
werd toegevoegd en waarbij te
vens verteld werd hoeveel het
kostte als men een uittreksel uit
een van deze journalen wenste.
In totaal zijn er 45 van zulke arti
kelen waarin het reilen en zeilen
van de stedelijke administratie
tot in de puntjes wordt geregeld.
Het boekje besluit met de 'Ge
nerale onderrechtingen voor de
clerken' (dat zijn algemene re-
^ORDONNANTIE
ende onderrichtinge vande
otfDvc o tc jc xcgt i e <5 mt
t«fL.
AfiWtV*
fciMPr* i -y a
sjygj Ten bevele V-i» die uttnde Gerechte
der vwfcbrcvat Stadt Lef den,
£>et>ructopt (paebfiugé «ffjicv.iy
tfaet jt Caii^cvj^Jatc t j 92
een van de colleges vergadert,
want dan kan ook de middag
pauze erbij inschieten, 's Mid
dags wordt er gewerkt van twee
tot zeven. Al met al ging het dus
om een 60-urige werkweek.
Ook wordt voorgeschreven
hoe de klerken schrijven moe
ten: 'wel behoorlicken, claerlic,
ende in goede leesbare volmaec-
te letteren', niet te groot en niet
te klein, en niet meer dan er' no
dig zijn, dus zo economisch mo-
JAN VAN HOUT MEER DAN 40
JAAR LEIDS STADSSECRETARIS
gels waaraan de ambtenaren zich
hebben te houden). Dit is mis
schien het aardigste stukje om te
lezen. Hieruit blijkt dat de kler
ken, voordat zij 's ochtends om
zeven uur, en dat gedurende zes
dagen per week, op de secretarie
beginnen, zich eerst bij de secre
taris gemeld moeten hebben 'om
te verstaen of hy de zelve yet zal
hebben te bevelen' en dat ze dan
tot 12 uur dienst hebben, tenzij
gelijk gespeld: 'mit goet onder-
scheyt tusschen enkele of double
vocalen (klinkers)'. Hoofdletters
dienen spaarzaam en slechts
daar waar strikt noodzakelijk ge
bruikt; schrijffouten zijn natuur
lijk helemaal uit den boze. De
bladzijden moeten van vast om
schreven marges voorzien wor
den. Ook het collationeren (ver
gelijken van afschrift met origi
neel) dient met de grootste zorg
vuldigheid te geschieden en
'faulten, hoe cleyn die ooc zijn',
moeten verbeterd, waarbij de
verbeteringen gemerkt worden
met 'Coll.'. Bij het overschrijven
geldt: zo nauwkeurig mogelijk,
'van regel tot regel, van woort tot
woort, ja van letter tot letter'. En:
eerst moet alles in het klad, zodat
de secretaris er tevoren zijn
goedkeuring aan kan hechten.
Dit alles vindt plaats ook tijdens
de openingsuren van de secreta
rie, 's ochtends van acht tot
twaalf, 's middags van twee tot
vijf. Of de klerken zich aan alles
even nauwkeurig hebben gehou
den lijkt me niet erg waarschijn
lijk!
Aan het eind gekomen van de
ordonnantie zien we dat deze van
16 december 1592 dateert, toen
Van Hout dus ruim een maand in
vaste dienst was. Hij heeft niet
lang gewacht deze te laten vast
stellen, maar het opstellen zal
hem wel meer hoofdbrekens
hebben gekost. Hoe dat ook zij,
het resultaat mocht er wezen.
Van geen stad is zo'n gedetail
leerde instructie bekend of kun
nen we zo precies de inrichting
van de administratie volgen.
R. BREUGELMANS
den bij en het ministerie legt de
resterende 600.000 gulden op tafel.
Jansen vindt het bedrag dat voor
de brug wordt neergeteld niet zo
hoog: "In Papendrecht hebben we
voor een dergelijke brug weieens 7
miljoen moeten neertellen". Hij
vindt de brug 3 miljoen gulden
waard, omdat de brug meer func
ties heeft. Zo verkort de brug de
afstand tussen Alphen en Leiden
en zorgt voor een veiligere verbin
ding tussen de Professorenwijk en
Roomburg. Verder heeft de brug
een recreatieve functie, omdat ze
aansluit bij de fietspaden door het
recreatiebied Cronensteijn
Wethouder J.A. Peters van ver
keer wees erop dat de gemeente
het voortouw heeft genomen om
de brug te bouwen: "Dat bleek
echter makkelijker gezegd dan ge
daan. De bestemming van de brug
leverde problemen op en er ont
stond onenigheid tussen de drie
overheden over de vraag wie wat
zou moeten betalen. Het is opval
lend dat er niemand van het minis
terie aanwezig is. Maar ja, ze waren
ook niet zo gul".
Hoewel de brug is bedoeld voor
voet- en fietsverkeer, sluit wethou
der Peters niet uit dat er in de toe
komst ook bussen overheen zullen
rijden. De fundering van de brug
wordt namelijk zo sterk dat bus-
verkeer geen probleem hoeft te
vormen. Er zijn slechts enkele aan
passingen nodig voor aan- en afrij-
routes. Voor ambulances is de
brug straks al geschikt.
Een probleem voor het busver-
keer vormt wel de breedte van de
brug. Het gedeelte voor voetgan
gers is anderhalve meter breed en
het fietsgedeelte 4 meter. Als het
ooit zo ver komt, is over dit pad al
leen eenrichtingsverkeer mogelijk.
Jansen stond ook nog even stil
bij het plan van enkele ambtenaren
om de motorrijtuigenbelasting te
verhogen. De opbrengst hiervan
zou moeten worden besteed aan
oplossing van de verkeersproble
matiek in de Randstad. Jansen
Gedeputeerde Jansen sloeg gisteren de eerste paal i
m voetgangersbrug over het Rijn-Schiekanaal.
wees het plan af: "Automobilisten
betalen al genoeg. Als overheden
hun plannen beter op elkaar af
stemmen en beter samenwerken,
vinden ze ook een oplossing voor
de fileproblemen".
Statenlid Steegli tijdens forumdiscussie:
LEIDEN - Stofdeeltjes die door
vuilverbrandingsinstallaties de
lucht in worden geworpen, bevat
ten zeven keer meer dioxine dan
tot dusver in Nederland werd aan
genomen. Deze constatering heeft
vooral gevolgen voor de Leidse
vuilverbranding. Deze, verouder
de, installatie produceert aanmer
kelijk meer stof dan andere instal
laties.
Dit betoogde het PSP/CPN/
PPR-statenlid John Steegh gister
avond tijdens een forumdiscussie
over de Leidse vuilverbranding,
georganiseerd door Links Leiden.
Steegh baseerde zich op een recent
onderzoek van de universiteit van
Amsterdam in een aantal vuilver
brandingsinstallaties in het Ruhr-
gebied. De conclusies uit dit on
derzoek gaan volgens hem ook op
LEIDEN - Uit protest tegen het bezuinigingsbeleid van minister Deet-
man (onderwijs) zullen op 25 maart ouders van leerlingen van Leidse
basisscholen een protestdag houden. Van 23 scholen, zowel openbare als
bijzondere, zullen de ouders hun kinderen die dag thuis houden. Op 8
scholen worden andere vormen van actie overwogen zoals het ophangen
van spandoeken en het schrijven van brieven aan kamerleden.
Nog 8 van de in totaal 42 Leidse basisscholen moeten worden benaderd
om aan de actiedag mee te doen.
De ouders zullen op 25 maart tevens een protestverklaring opstellen en
die aan alle leden van de Tweede Kamer sturen. Tussen half elf en half
een zullen pamfletten in de stad worden uitgedeeld. Bovendien wordt op
die dag een reclamevliegtuig gehuurd, dat met de tekst: "Leiden ontzet
over Deetman" een uur lang boven het Binnenhof zal cirkelen.
De ouders van de leerlingen zijn van mening dat de gevolgen van het
bezuinigingsbeleid van Deetman rampzalig zijn. Onder meer is de rege
ling tot vervanging van leerkrachten bij ziekte verslechterd, vinden zij.
Ook de vieijarigenmaatregel, waarbij kleuters pas later naar de basis
school kunnen, achten zij onaanvaardbaar.
Met het protest hopen de ouders af te dwingen dat de bezuinigings
maatregelen worden teruggedraaid.
voor de Nederlandse installaties.
Uit het onderzoek kwam naar vo
ren dat een kubieke meter rookgas
doorgaans één milligram stof bevat
en een microgram - een miljoenste
gram - dioxine. Dioxine is een ver
zamelnaam voor een aantal stoffen,
waarvan enkele betrekkelijk onge
vaarlijk zijn, maar enkele ook
zwaar giftig. Aangenomen wordt
dat een aantal dioxines zelfs in zeer
lage doses kanker kunnen veroor
zaken.
Dioxines onstaan bij de verbran
ding van PCB's bij temperaturen
tussen de 500 en 1200 garden cel-
cius. Hoewel hierover nog geen on
omstotelijke gegevens beschik
baar zijn, meent Steegh dat uit de
Leidse vuilverbranding niet de ge
vaarlijkste, maar ook niet de onge
vaarlijkste dioxines vrijkomen.
Feit is in elk geval wel dat de
Leidse vuilverbranding aanmerke
lijk meer stofdeeltjes produceert -
waaraan de dioxines zich kunnen
vasthechten - dan volgens de nor
men is toegestaan. Volgens de
nieuwe richtlijnen van de provin
cie, mag de installatie maximaal
100 milligram stof per kubieke me
ter rookgas produceren. Bij metin
gen is vast komen te staan de vuil
verbranding ongeveer 370 milli
gram stof per kubieke meter rook
gas de lucht in gooit.
