Ik wil niet doodik ben altijd lief 9
'Het zijn
drijvende
doods
kisten..'
Klein meisje wacht op een richel op haar redders:
EXTRA
MAANDAG 9 MAART 1987
Deskundigen:
ZEEBRUGGE (GPD) - Hij moet weten dat het vruchte
loos wachten is. De namen van zijn vrouw, dochter,
schoonzoon en het acht maanden oude kleinzoontje ko
men niet voor op de lijst met overlevenden. De man huilt
als hij zegt wie hij zoekt. Maar toch, er blijft hoop.
Het is een grote kerel, die mistroostig rond kijkt in het
Gemeenschapshuis van Zeebrugge. „Er is een baby ge
vonden", zegt hij zuchtend, „maar ze weten er verder niets
van". Hij veert op als hij hoort dat er toch een anonieme
baby levend uit het wrak is gehaald. Het kind moet twee
maanden zijn. Hij sluit de ogen. Het is een halfjaar te jong.
De Brit blijft de gehele zaterdag in
het gebouw. Hij wil zekerheid.
Slechts even schept hij een luchtje
op het plein. Daar wordt een ker
mis afgebroken. Vrijdagavond,
toen de ramp gebeurde, werd het
feest terstond afgebroken en
maakte al snel plaats voor rouw.
Op dat moment had de Brit aan
boord van de Herald of Free Enter
prise zich al een weg naar buiten
gevochten. Nadat hij zich had we
ten te bevrijden uit de chaos sloeg
hij samen met anderen een raam in
en perste hij zich door het nauwe
gat met behulp van touwen die in
middels gearriveerde redders had
den neergelaten. Hy liet zijn vrouw
achter, die bezig was geweest drin
ken te halen en zijn kinderen, die
hun zoontje een schone luier om
deden. „It's terrible", zegt hij
zacht.
Warboel
De officier-duiker G. Couwen-
bergh van de Belgische marine be
hoorde tot de eersten die na het
omslaan van de veerboot aan
boord kwamen. „Het was een grote
warboel op het dek waar ik binnen
kwam. Dat was ook veroorzaakt,
doordat de bagage naar één kant
was getuimeld. Mensen lagen daar
onder en konden er niet weg. We
hebben zo mensen voor onze ogen
zien verdrinken".
Net terug van zijn missie zegt hij
ogenschijnlijk kalm dat mensen
voor hun leven vochten met red
dingsvesten. „In paniek hadden ze
de vesten verkeerd over hun hoofd
getrokken. Ze raakten daardoor
verstrengeld in de linten en wer
den gewoonweg gewurgd. Er dre
ven al mensen rond die aan elkaar
vast zaten. De lussen van de red
dingsvesten waren in elkaar ge
raakt".
Couwenbergh heeft met zijn
ploeg mensen gered. Het aantal
door
Weert Schenk
hem totaal ontgaan. Hij zegt bekaf was".
te zijn. Heeft geen kracht meer
over. Mensen moesten boven wa
ter worden gehouden, terwijl ande
ren met touwen aan het dek moes
ten worden geholpen. „Kan je je
voorstellen dat je iemand helpt en
je ziet even verder een ander kopje
onder gaan. Dan wil je die ook hel
pen".
Het relaas wordt steeds onder
broken door het lawaai van heli
kopters die onafgebroken pende
len tussen de rampboot en de wal
met duikers en materieel. Couwen
bergh zegt dat hij even moet sla
pen. Ook al heeft hij tussen de lij
ken gezwommen, denkt hij er min
der moeite mee te zullen hebben
dan de overlevenden. „Bij hen ko
men nu heel veel emoties los, voor
al omdat de meesten familie of
vrienden missen".
De marineman haalt zijn schou
ders op en fluit door de tanden:
„En dan te bedenken dat er veel
meer overlevenden hadden kun
nen zijn als de mensen in de stoe
len waren blijven zitten. Dan wa
ren ze wel gekanteld, maar niet
naar beneden gevallen. Hadden ze
vervolgens op de stoelen omhoog
kunnen klimmen. Maar wees maar
eens zo paniekbestendig".
Gelanceerd
De vermoeide officier is nog niet
in staat om een bezadigd oordeel te
geven. De Herald of Free Enterpri
se was na een lichte schommeling,
die de glazen op de tafel even liet
rinkelen, in luttele tellen gekan
teld. De mensen konden amper
reageren. „Tafels en stoelen vlogen
ineens door de ruimte", zegt Terry
Mead, „een serveerster kwam
voorbij vliegen, alsof ze gelanceerd
ZEEBRUGGE (GPD) - De veilig
heid van veerboten van het roll-
on-roll-off (oprij-afrij) type is door
het ongeluk met de Herald of Free
Enterprise niet voor het eerst ter
discussie komen te staan. Dit
weekeinde kwam een stroom van
getuigenissen los van scheep
vaartdeskundigen en veerbootka
piteins, die ernstige twijfels doen
rijzen over de zeewaardigheid
van dit soort schepen. „Een roll-
on-roll-off-schip is in feite een
groot gat", zei een van hen.
En de autoriteiten kunnen niet
zeggen dat zij niet gewaarschuwd
zijn. Eugene Colson, een Belgi
sche zeekapitein, maakte jaren
geleden deel uit van een speciale
commissie van de Internationale
Vereniging van Scheepskapiteins
die een rapport heeft opgesteld
over de veiligheid van veerboten.
Colson: „Deze veerboten zijn
zeewaardig zolang men geluk
heeft. Maar bij het minste onge
luk is die zeewaardigheid ver
dwenen. In ons rapport van 1980
heb ik de reders gevraagd of zij
dat voor hun verantwoording en
geweten durfden te nemen. Ik
schreef letterlijk of zij hun com
mercieel belang groter vinden
dan het leven van zeelieden en
passagiers. Deze boten zijn drij
vende doodskisten".
In het rapport uit 1980 werd al
opgemerkt dat waarschijnlijk een
grote ramp nodig is, alvorens de
overheden de eisen die aan dit
soort schepen gesteld worden ver
scherpen. Colson noemt deze
veerboten zonder aarzeling drij
vende doodskisten, met name
door het ontbreken van verticale
schotten die binnenstromend wa--
ter kunnen tegenhouden.
Bij vrijwel alle ongelukken met
veerboten elders in de wereld is
gebleken dat dit soort schepen
binnen tien minuten volledig is
gezonken. Het is zeer waarschijn
lijk dat dit ongeluk aanleiding zal
zijn tot een grondige herziening
van de bouwvoorschriften en
vaarregels voor deze schepen.
De Belgische minister van ver
keer Herman De Croo zei zondag
op eigen houtje echter niets te
kunnen doen. De regels voor de
bouw van dergelijke schepen zijn
internationaal vastgelegd in het
onder auspiciën van de VN geslo
ten Internationale Maritiem Ak
koord. Geen enkel land zal op ei
gen houtje nu veerboten gaan we-
Tussen het vasteland van Euro
pa en Groot-Brittanniè worden
jaarlijks tien miljoen passagiers
vervoerd en daarmee is een groot
commercieel belang gemoeid.
Volgens De Croo bestaan ook in
Europa gestandaardiseerde
bouwvoorschriften voor deze
schepen, maar die worden slechts
sporadisch gecontroleerd.
Opmerkelijk is dat de Herald of
Free Enterprise binnen enkele
weken uit de vaart zou worden ge
nomen voor een jaarlijkse contro
lebeurt. Towsnend-directeur Pe
ter Ford vergeleek die beurt met
een 20.000-km-beurt van een auto.
Vorige week nog hield de beman
ning een reddings-oefening...
Reddingswerkers brengen het lichaam van een van de verdronken passagiers naar de wal «foto ap>
Een bemanningslid van de 'Herald of Free Enterpri- Snikkend komt zij naar buiten als zij in het mortua- Temidden van al het leed ook een moment van vreugde bij de 16-jarige Becky Ede (links) en haar even oude
se': gewond, maar gelukkig nog in leven. (foto epa) rium in Zeebrugge een familielid als een van de slacht- vriendin Katie Hoskin als zij in Dover horen dat Becky's vader en Katies moeder de ramp hebben overleefd.
offers heeft herkend. (foto epa) (foto api
De 'Herald of Free Enterprise': binnen een minuut van
'Een drijvende doodskist', zegen de deskundigen achteraf.
i ogenschijnlijk onaantastbaar Britse veerboot
Zaterdagochtend wacht Terry
Mead met twaalf anderen in het
overhaast voor het onderbrengen
van overlevenden gevorderde
vakantieoord Duinse Polders op
nieuws over zijn vriendin. De hulp
verleners hebben haar nog niet
kunnen terugvinden in de andere
accommodaties of ziekenhuizen.
Ze zitten er verslagen bij. Af en toe
staan ze op om iets aan een Rode-
Kruisvrijwilliger te vragen.
In de hal van de Duinse Polders
zingen kanaries. Op de balie liggen
vrolijke folders die reisjes van
Townsend Thoresen aanbevelen.
Er liggen dekens, geschonken door
burgers. Een Rode-Kruisman, die
de dertien ongelukkigen af
schermt, zegt: „De mensen zitten
met hun gemoed vol. Wij zelf stel
len geen vragen. Het is al afschu
welijk genoeg voor hen".
De gebeurtenissen zien de gered
den steeds weer aan zich voorbij
trekken. Eerst de drukte in de cafe
taria's en de belastingvrije winkel
tjes, daarna het gegil, de paniek,
het binnenrollende water, de strijd
om te overleven. Andrew Simons
denkt aan de man die totaal ver
kleumd een baby boven water
hield. Hij slaagde erin het ukkie
aan te pakken en samen met ande
ren te redden.
Gezogen
Susan Hames herinnert zich dat
ze in het water werd gezogen. „Ik
schreeuwde naar mijn vriend: 'Ben
je oké?' Hij riep wat terug. Sinds
dien heb ik hem niet meer gezien".
Het water stuwde haar omhoog. Ie
mand hielp haar op een richel bo
ven de waterlijn.
Ze wachtte daar op haar redders,
samen met een klein meisje. Door
met haar te praten hield ze het vol.
Susan Hames: „Dat kind was bang
om dood te gaan. Ze zei tegen me:
'En ik ben altijd zo'n lief meisje ge
weest. Ik ben nooit stout"
Maureen Bennett raakte bij de
kanteling van het schip gewond
door rondvliegende projectielen.
Een half uur hield ze het uit in het
water. „It was so cold, so terribly
cold". Haar man ligt naast haar in
het ziekenhuis. Ze zijn ongerust.
Over haar dochter en dier vriend,
van wie zij het tripje naar België
aangeboden hadden gekregen ter
gelegenheid van hun huwelijks
dag.
Op dat moment wordt haar ver
teld dat de dochter is gevonden. De
emoties overmeesteren haar. Ze is
even blij, maar dan huilt ze vanwe
ge het vriendje, dat nog niet is ge
vonden. „Hij had al zoveel ellende
in zijn familie meegemaakt".
Nieuwsgierigen
Op het moment dat duikers met
doodsverachting het ijzige, donke
re water ingaan om overlevenden
te zoeken in het duistere doolhof
van het schip, stromen honderden
nieuwsgieren naar Zeebrugge en
verstoppen de wegen waardoor
hulpverleners machteloos blijven
steken.
Het duurt lang, voordat de poli
tie de verkeersproblemen heeft op
gelost. Daarna wordt het haven
plaatsje beheerst door het lugube
re beeld van in lichtgevend oranje
gehulde agenten en af en aan rij
dende politieauto's en ambulances
met hel in de nacht oplichtende
blauwe zwaailichten, waarboven
onzichtbare helikopters ronken.
Artsen vechten dan om het leven
van een veertienjarig meisje dat
een hartstilstand heeft gehad en
onderkoeld is tot 24 graden. Na
drie uur hebben ze haar buiten le
vensgevaar. De hotelier maakt zich
zorgen over het lot van zijn gehan
dicapte gast, die met de boot zou
oversteken. En duikers, die met
klopsignalen overlevenden zoe
ken, vinden nog drie mensen die al
acht uur angstig op hun redding
hopen in een niet ondergelopen
ruimte.
Zij zijn de laatste overlevenden
die aan wal worden gebracht. Een
kwartier later loopt de sleepboot
Fighter van Smit-Tak de haven van
Zeebrugge binnen met 32 lijken.
Een radiopiraat verzorgt een maca
bere uitzending. Lollige humor als:
„De een zijn boot, is de ander zijn
brood" en nep-interviews met de
Belgische premier Martens gaan
door de ether.
Omvang
Zaterdag wordt de omvang van
de ramp nog duidelijker. Steeds
meer lijken worden aan wal ge
bracht. Een jongen meldt zich in
het gemeenschapshuis. Met de
nachtboot is hij uit Engeland over
gekomen. Hij zoekt zijn moeder,
die als stewardess op het ramp
schip werkte. Doodnerveus loopt
hij de lijsten met de namen van de
gereddenen langs. Haar naam
wordt niet genoemd.
Hij trilt en uit zijn rode ogen lo
pen tranen. Hij hoopt dat een colle
ga van zijn moeder meer weet.
Maar hoe heette die ook alweer. De
Susan Hames doet met een deken om haar schouders haar trieste relaas.
Haar vriend wordt nog vermist. (foto api
naam wil hem maar niet te binnen
schieten: hij heeft het ook nooit
precies geweten. De Ujsten bieden
ook onvoldoende aanknopings
punten. Hoe nu verder? Hij zinkt
in een fauteuil.
De grote man die op een levens
teken van zijn vrouw, kinderen en
acht maanden oud kleinzoontje
wacht, ziet die wanhoop niet. Hy
let vooral op de deur. Komt er ie
mand binnen die hem van zijn
vrees kan verlossen. Kreeg hij
maar zekerheid.
Elders in de omgeving van Zee
brugge vallen mensen elkaar hui
lend van geluk in de armen. Ze
hebben elkaar gevonden. Of het
zijn familieleden die hen komen
ophalen. Emotionele taferelen spe
len zich af.
Vreselijk
Officieel wordt zaterdagavond
bekendgemaakt dat er geen overle
venden meer te verwachten zijn.
Vierentachtig lijken zijn op dat
moment geborgen of geteld. De
meeste overlevenden gaan met het
vliegtuig terug naar huis in Enge
land. De meesten wijzen het aan
bod van rederij Townsend Thore
sen om ze over te varen, resoluut
van de hand. Slechts enkelen stap
pen onvervaard opnieuw op een
veerboot. De gezichten van de
meeste terugkerenden zijn zwaar
getekend door de emoties.
Zondag wordt nog meer een dag
van verdriet. Nabestaanden komen
gespannen in het gemeenschaps
huis en worden vervolgens naar
het snel ingerichte moratorium,
een sporthal, gebracht. De lijken
moeten worden geïdentificeerd.
Het wordt een vreselijke erva
ring voor hen. Alle doden moeten
worden bekeken. Is de familie hier
of zijn ze nog in het schip? Sommi
ge nabestaanden zullen hier diver
se keren moeten terugkeren tot
hun vermiste geliefde is geborgen
De meesten verlaten na de aanblik
van de rijen opgebaarde lichamen
en het weerzien met het overleden
familielid aangeslagen of emotio
neel de rouwkapel.