Poindexter lichtte
Reagan in over hulp
Waren open
laaddeuren
de oorzaak?
Steeds meer
verzet tegen
koers-Botha
Koerden vallen
dorp in
Turkije aan
Eenheid verzet
Afghanistan
toont barsten
Doorsluizing gelden naar Contra's
Sjamir: geen onderzoek
Tientallen theorieën
over ramp Zeebrugge
HERALD OF FREE ENTERPRISE
MAANDAG 9 MAART 1987
BUITENLAND
Dat staat in een artikel in de Was
hington Post van gisteren, dat is
gebaseerd op de verklaringen van
'goed geinformeerde juridische
bronnen'.
Volgens het artikel heeft Poin-
dexter, direct nadat hij zich eind
vorig jaar gedwongen zag ontslag
ANKARA (AP/Rtr) - Koerdische
guerillastrijders hebben zaterdag
avond bij een aanval op een Turks
dorp nabij de Syrische grens acht
mensen waaronder zes kinderen
gedood, zo heeft het semi-officiële
persbureau Anatolië gisteren ge
meld.
Volgens het nieuwsagentschap
viel een groep gemaskerde man
nen zaterdagavond twee huizen
binnen in het dorp Acikyol bij de
■stad Nusaybin dichtbij de grens
met Syrië. Zij wierpen handgrana
ten naar binnen en vuurden met
mitrailleurs in het rond. Bij de aan
val werd het dorpshoofd, zijn
vrouw en hun drie kinderen ge
dood. De resterende drie slachtof
fers varieerden in leeftijd van acht
tot zeventien jaar. Twee andere
kinderen raakten gewond.
De meeste guerrillastrijders die
in het gebied opereren, zouden lid
zijn van de Koerdische Arbeiders
partij, die een onafhankelijke staat
nastreeft in het oosten en zuidoos
ten van Turkije. De Turkse rege
ring heeft de afgelopen twee jaar
wapens verstrekt aan dorpelingen
om zich te verzetten tegen de Koer
den, die daarop van tactiek zijn
veranderd en het vaker gemunt
hebben op burgers die medewer
king weigeren.
Deuren open
De Britse en Belgische onderzoe
kers hebben wat dat betreft geluk:
Lewry heeft het overleefd, evenals
de assistent-bootsman en zijn rech
terhand, die verantwoordelijk zijn
voor het sluiten van het schip. Bei
de laatsten zijn niet gewond en zul
len de komende dagen aan de tand
worden gevoeld.
Twee uur na de ramp ging al het
gerucht dat de laaddeuren hadden
opengestaan. Ooggetuigen hadden
de boot met de deuren open zien
vertrekken. Hoewel dat eerst werd
ontkend, konden de autoriteiten in
de loop van het weekeinde niet
ontkennen dat de laaddeuren open
stonden. De tv-beelden waren
overduidelijk.
Dat met open deuren werd geva
ren, bleek tot veler verrassing niet
uitzonderlijk. Dat gebeurt zo vaak,
klonk het. Bij het uitvaren houdt
men de deuren open, om de uitlaat
te nemen, met zijn advocaten een
verdediging opgebouwd die was
gebaseerd op de twee ontmoetin
gen met Reagan.
door
Henk Dam
Daarbij had Poindexter aan Rea
gan niet verteld dat de Iraanse be
talingen direct werden doorge
sluisd naar de Contra's, maar dat
fondsen die zouden zijn gegeven
door Iran of Israël voor de Contra's
een 'extra voordeeltje' opleverden.
Poindexter heeft deze verdedi
ging overigens nooit gebruikt,
want hij heeft tot dusver gewei
gerd ook maar iets over zijn aan
deel in de Iran-affaire te zeggen.
Daarbij beroept hij zich op een
artikel in de Grondwet, waarin
staat dat niemand verklaringen
hoeft te geven die ten nadele van
hemzelf uitwerken.
Maar het wordt in Washington
niet onwaarschijnlijk geacht, dat
de Congrescommissies die zich de
komende tijd met de Iran-affaire
gaan bezighouden, hem vrijstelling
van vervolging gaan geven. Daar
mee vervalt voor Poindexter de
mogelijkheid zich op de Grondwet
te beroepen.
Hij zou dan alsnog zijn verkla
ring over Reagan's voorkennis van
de band tussen de wapenverkopen
aan Iran en de contra's kunnen ge
ven. Dat zou zeer schadelijk voor
Reagan zijn, die in zijn tv- rede van
vorige week nog weer eens zei,
daarvan niets te hebben afgewe
ten.
Het zou nog moeilijker voor de
president kunnen worden, als ook
Oliver North, het ontslagen staflid
van de nationale veiligheidsraad
dat in het hart van de Iran-affaire
zit, vrijstelling van vervolging zou
worden verleend.
Het Witte Huis heeft steeds vol
gehouden, dat North in het kader
van de Iran-affaire van alles op ei
gen houtje heeft gedaan. Die con
clusie wordt gedeeld door het To-
Kapitein David. Lewry (56) - nu
nog met een doorboorde long in het
ziekenhuis - kan nog niet worden
gevraagd naar het antwoord op ve
le vragen over de ramp. (foto AP»
wer-rapport dat anderhalve week
geleden werd uitgebracht.
Ook North heeft tot dusver ge
weigerd te praten. Maar volgens
verschillende bronnen heeft Nbrth
tegen zijn vrienden meerdere ke
ren gezegd, dat hij tot dusver voor
al zijn mond heeft gehouden om de
president te beschermen.
gassen van de auto's en vrachtwa
gens uit het laaddek te laten stro
men. Maar voor het passeren van
de havenhoofden moeten de deu
ren dicht zijn.
Daarvoor wordt geen speciaal
commando gegeven. De eerste offi
cier, verantwoordelijk voor het la
den van het schip, geeft de beman
ning een seintje wanneer het schip
vaarklaar is. De assistent-boots
man moet dan via een hydraulisch
systeem de grote deuren laten slui
ten. Op de brug wordt geen alarm
geslagen als de deuren niet dicht
zijn, zo verzekerde een Britse veer
bootkapitein.
Wat er vrijdag gebeurd is weet
niemand, maar feit is dat de deuren
zelfs 800 meter buitengaats nog
openstonden. Was de bemanning
gehaast, omdat het uitvaren een
dik half uur vertraging had opgelo
pen en werd niet goed opgelet? Of
werkte het hydraulische systeem
niet goed? Nogmaals, vragen ge
noeg.
Want de volgende is dan of het
kapseizen wel het gevolg kan zijn
van openstaande laaddeuren. De
deuren bevinden zich ongeveer
twee meter boven het wateropper
vlak, dat vrijdagavond opmerke
lijk glad was. Er waren geen hoge
golven, die door de opening naar
binnen hadden kunnen slaan.
Draai
Een vroegere veerboot-kapitein
zei zaterdag dat de boot indien de
ballasttanks nog gevuld zijn bij
hoog tij - en dat was het vrijdag
avond om acht uur - 'nose-down'
zou kunnen zijn uitgevaren. Een
iets omlaaggerichte boeg met
openstaande deuren zou dan als
een waterschep hebben gefun
geerd.
Volgens een andere theorie heeft
de Herald een draai gemaakt, waar
door het schip scheef is komen te
hangen. Die theorie wordt ver
strekt door het feit dat de Herald
op zijn bakboordzijde en met de
neus naar het vasteland ligt op
maar liefst 600 meter buiten de
vaargeul en uit meldingen dat de
roeren van het schip naar bak
boord zouden staan. Het schip
heeft dus duidelijk een draai van
180 graden gemaakt. Wat daar de
oorzaak van is, is een even groot
raadsel.
Vaststaat dat er water is binnen
gestroomd. Doordat het laaddek
van een veerboot één grote ruimte
is, stroomde dat water meteen van
voor naar achter door het schip.
Door een schommeling van de
boot hoopte dat water zich aan een
kant op, tezamen met de auto's die
door de vloedgolf werden meege-
spoeld.
Vrachtwagens zouden niet alle
maal met kettingen verankerd zijn
geweest, zoals voorgeschreven, dat
wordt bij rustig weer vaak nagela
ten, zoals vrachtwagenchauffeurs
zaterdag vertelden. Zij zouden
daarover al vaak geklaagd hebben.
Het evenwicht van de boot werd
verstoord door het water en blik
dat zich aan één kant ophoopte.
Het kapseizen was daarna inder
daad slechts een kwestie van se
conden. Een veerboot is immers,
zo verzekeren deskundigen, door
zijn constructie een uiterst insta
biel schip.
Het onderschip is vrij licht, door
de grote lege ruimte van het laad
dek. De opbouw is zwaar en het
zwaartepunt ligt dus hoog. Een
verschuiving van het dwars-even-
wicht doet de topzware boot dan al
gauw kieperen.
Juist om die redenen - en het
comfort van de passagiers - hebben
dit soort schepen uitschuifbare sta
bilisatievinnen. Hebben die ge
werkt of was de plotselinge ver
schuiving van het evenwicht zo
sterk dat zij onvoldoende tegen
kracht konden bieden, was dan
ook een van de volgende vragen.
Zandbank?
Het lijkt uiterst onwaarschijnlijk
dat de Herald voor het kapseizen
de havenhoofden of enig ander ob
ject heeft geraakt. De overleven
den vertelden zonder uitzondering
dat de boot kapseisde, zonder dat
er een schok was gevoeld. Er was
even een korte trilling en nauwe
lijks tien seconden later lag de He
rald op zijn kant.
Een ex-kapitein van Townsend
Thoresen, die de Zeebrugse haven
kent, veronderstelde dat de boot
toch een zandbank had geraakt,
wat zonder schok zou kunnen,
daardoor uit evenwicht is gebracht
en vervolgens door het hoge zwaar
tepunt omsloeg. Buiten de haven
van Zeebrugge liggen zandbanken,
maar niet dicht langs de vaargeul.
De Herald heeft geen sonar, maar
wel dieptemeters in de stuurhut.
De Belgische waterstaat heeft za
terdag onmiddellijk de diepte van
de zee rond de plaats van het onge
val laten meten en die kwam bij
laag tij nooit beneden de tien me
ter. Door het hoge tij van vrijdag
avond was de effectieve zeediepte
zelfs twee meter hoger. De Herald
steekt slechts vijf meter diep en
had dus voldoende water onder de
kiel over.
De havenautoriteiten benadruk
ten zaterdag dat de haven van Zee-
JOHANNESBURG (Rtr) - Zeve
nentwintig intellectuelen van eeri
van de invloedrijke universiteit
Stellenbosch in Zuid-Afrika zijn
zaterdag openlijk in opstand geko
men tegen president Pieter W. Bo
tha. Zij zeggen in een verklaring
dat zij niet langer kunnen zwijgen
over het stagneren van hervormin
gen sinds mei van het vorig jaar en
dringen er bij Botha op aan de
apartheid te schrappen.
Tegelijkertijd maakte Willem de
Klerk, broer van minister F.W. de
Klerk, bekend dat hij aftreedt als
directeur-hoofdredacteur van de
Afrikaanstalige zondagskrant Rap
port, voor een deel vanwege de be
moeizucht van de Nasionale Partij
(NP) met de inhoud van het blad.
'Rapport' staat wat kritischer te
genover de regering dan andere
Afrikaanstalige kranten.
De kritiek van deze twee steun
pilaren van het Afrikanerdom zou
den de NP kunnen schaden bij de
'blanke' verkiezingen van 6 mei.
Botha wordt extra in verlegenheid
gebracht omdat hij kanselier is van
Stellenbosch, de intellectuele wieg
van de regerende Nasionale Party.
De 27 intellectuelen van deze uni
versiteit, onder wie 23 hoogleraren,
zeiden ervan overtuigd te zijn "het
proces van onderhandeling over
het betrekken van iedereen - voor
al de zwarten - bij de besluitvor
ming ernstig wordt vertraagd door
de aarzeling van de regering om
een teken van hoop te geven."
"De NP werd eerder al getroffen
door het weglopen van enkele le
den. Drie ex-leden, onder wie de
oud-ambassadeur in Londen Denis
Worrall, stellen zich in de verkie
zingen onafhankelijk kandidaat.
Worrall kan op veel steun bij de
kiezers rekenen, zo blijkt uit een
gisteren gèpubliceerde opiniepei
ling. Ook Worrall is uit de regeren
de Nasionale Partij getreden om
dat hij president Botha en het blan
ke kabinet onvoldoende hervor
mingsgezind vindt.
Worrall dingt naar een zetel in de
blanke kamer van het parlement in
Johannesburg waarvoor op 6 mei
verkiezingen gehouden worden.
Hij neemt het op tegen Chris Heu-
nis, een vertrouweling van presi
dent Botha die minister van grond
wetszaken en planning is in de na
tionale regering. Blijkens de opi
niepeiling, die verricht is voor twee
zondagkranten, kan Heunis reke
nen op de steun van 31 procent van
de kiezers, tegen Worrall op 29 pro
cent.
Waarnemers beschouwen de
sterke aanhang voor Worrall als
een blijk van groeiende oppositie
onder de blanken tegen president
Botha. Commentatoren spreken
van de minst voorspelbare verkie
zingen sinds de Nasionale Partij in
1948 aan de macht kwam.
brugge niets valt te verwijten. De
havenhoofden zijn niet geraakt en
de belichting van het havengebied
is voldoende. Zeebrugge is boven
dien in staat schepen van meer dan
125.000 ton te ontvangen. De He
rald meet slechts 8000 ton.
Wel is het zo dat de stromingen
in de havenmond zijn veranderd
door de aanleg van de gloednieuwe
havenhoofden. De getij snelheden
willen daardoor nog wel eens wis
selen en een verkeerde taxatie kan
het schip van zijn koers doen af
drijven.
De Nederlandse chauffeur Arie van de Kooy, hier alweer herenigd met
zijn echtgenote Carla, was één van de gelukkigen: gezeten in zijn vracht
wagen zah hij kans zich te redden via de laadopening van de Herald of
Free Enterprise. (foto anp»
WASHINGTON - De gewezen nationale veiligheidsadviseur John Poindexter vertelde
president Reagan vorig jaar tot twee keer toe dat de wapenverkopen aan Iran ook geld
voor de Contra's opleverden.
ISLAMABAD (Rtr) - De broze een
heid van het Afghaanse verzet be
gint barsten te vertonen nu in het
weekeinde duidelijk is geworden
dat de onderdelen ervan van me
ning verschillen over de mogelijke
rol van de ex-koning in een toe
komstige regeling van de Afghaan
se kwestie. Het meningsverschil
blijkt uit een verklaring van de
Hezb-i-Islami-partij van Goelboed-
din Hekmatyar, één van de sterk
ste guerrillagroepen die de rege
ring in Kaboel bestrijden.
In de verklaring neemt de partij
het andere leden van de uit zeven
partijen bestaande coalitie van ver
zetsgroepen kwalijk dat die de mo
gelijkheid geopperd hebben dat
ex-koning Zahir Shah deel kan uit
maken van een toekomstige Af
ghaanse regering. De aanval van
deze groep lijkt gericht op Syed
Ahmed Gailani, de leider van de
gematigde Mahaz-e-Milli-islami-
partij (nationaal islamitisch front).
De Afghaanse opstandelingen
(die in Pakistan hun bases hebben)
worden in twee kampen verdeeld:
vier islamitische 'fundamentalisti
sche' partijen die door islamitische
landen bevoorraad worden, en drie
'gematigde' of 'nationalistische'
partijen die steun van westerse lan
den genieten. De 'fundamentalisti
sche' partijen zijn tegen de terug
keer van de 72-jarige ex-koning
naar Afghanistan terwijl de drie
andere partijen zich niet over deze
kwestie hebben uitgesproken.
Sji'itische inwoners van Beiroet
wachtten op de komst van de nieu
we Iraanse ambassadeur. Zij ver
welkomden hem met anti-westerse
leuzen en de rituele slachting van
enkele tientallen schapen.
Ambassadeur Ahmad Dast-
maltsjian zei dat de dood van pro-
Iraanse strijders van de Hezbollah
door toedoen van Syrische troepen
een 'ongerechtvaardigde misdaad'
was. Vorige maand kwamen 23 le
den van de Hezbollah om het leven
in een gevecht met Syrische troepen
die West-Beiroet waren binnenge
trokken om een eind te maken aan
de bloedige strijd tussen druzische
en sji'itische Libanese milities.
Volgens de ambassadeur was de
dood van de Hezbollah-leden in het
belang van Amerika en Israël. De
felle kritiek van de ambassadeur
kan betekenen dat Iran zich erte
gen zal verzetten dat de Syrische
troepen ook de sji'itische wijken in
het zuiden van Beiroet binnentrek-
Met Dastmaltsjians benoeming is
een eind gekomen aan een drie
jaar oude ruzie tussen Iran en de
Libanese christelijke president Ge-
mayel, die de vorige Iraanse am
bassadeur in 1983 had uitgewezen
omdat deze zich zou hebben be
moeid met de Libanese binnen
landse aangelegenheden.
TEL AVIV (GPD) - Uit vrees dat het bondgenootschap tussen Jeruzalem
en Washington vanwege de Pollard-affaire onherstelbare schade zal oplo
pen, hebben Israëlische parlementariërs van links en rechts het afgelo
pen weekeinde een officieel onderzoek geëist naar de politieke verant
woordelijkheid voor het spionageschandaal. Maar premier Sjamir wei
gerde gisteren tijdens de wekelijkse ministerraad een dergelijke staats
commissie in te stellen.
Pollard werd vorige week in de Verenigde Staten tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeeld vanwege spionage voor Israël. Sjamir, vice-
premier Peres en defensieminister Rabin blijven volhouden dat de drie
Israëlische geheime agenten, die Pollard achttien maanden als spion ge
bruikten, op eigen houtje hebben gehandeld.
In Israël en de VS gelooft langzamerhand niemand meer dat het politie
ke kader in Jeruzalem in de periode dat Pollard ruim duizend streng
geclassificeerde militaire en andere geheimen uit het Pentagon smokkel
de, niets heeft gezien of gehoord. Zelfs het voormalige hoofd van de
Mossad en Sjin Bet (geheime diensten) Isser Harel vindt dat het schan
daal tot de bodem moet worden uitgezocht.
Tot ieders verrassing verklaarde hij zaterdag in een interview met radio
Israël „dat het kabinet de volle verantwoordelijkheid draagt voor alles
wat in de affaire is gebeurd".
De bereidheid van Israëlische politici pas vijftien maanden na Pollard's
arrestatie in Washington de kwestie in haar volle omvang te laten onder
zoeken, is het gevolg van de woedende reacties uit Washington. Washing
ton was kwaad vanwege de weigering van het kabinet de bij het schan
daal betrokken Israëlische agenten te straffen. Pollard's directe contact
man van destijds, luchtmacht-kolonel Aviem Sella, werd zelfs een dag
voor het vonnis door Rabin tot brigade-generaal bevorderd. Het hoofd
van een inlichtingenafdeling, Eitan die eveneens betrokken was, werd
benoemd tot voorzitter van Israël Chemical Co, een gToot staatsbedrijf.
Deze omstreden beloningen worden gezien als uitdagingen aan de
Amerikanen. Dat is vooral het geval met Sella die door het Amerikaanse
openbaar ministerie vorige week officieel in staat van beschuldiging
werd gesteld op grond van spionage. Premier Sjamir besloot gisteren
samen met Peres en Rabin de kwestie komende dinsdag in het zoge
naamde tien bewindslieden tellende kernkabinet van de regering van
nationale eenheid aan de orde te stellen.
ZEEBRUGGE (GPD) - Iedereen in Zeebrugge stelde zich
dezelfde vraag: hoe heeft dit kunnen gebeuren. En even
zovele keren was het antwoord: we weten het niet. "Ik
heb de afgelopen uren wel veertig verschillende theo
rieën gehoord", zei Peter Ford, de hoogste baas van
Townsend Thoresen gistermiddag.
Vragen zijn er volop. Hoe kon de Herald of Free Enterprise uit de
koers raken op minder dan een mijl van de haven? Was het een
navigatiefout van kapitein David Lewry, een 56-jarige man met
17 jaar ervaring op veerboten, die de haven van Zeebrugge al vele
tientallen keren en in veel slechtere weersomstandigheden heeft
verlaten? Is de Herald toch tegen een zandbank gevaren, alhoe
wel die op geen enkele zeekaart van de havenmond van Zeebrug
ge voorkomt?
Maar de allerbelangrijkste vraag is en blijft: waarom stonden de
laaddeuren van de Herald open en kan dat de oorzaak van het
kapseizen zijn geweest? Op die vragen zullen Lewry, die met een
doorboorde long in het ziekenhuis ligt, en de verantwoordelijke
bemanningsleden antwoord moeten geven.
