Klok slaat Middeleeuwse
tijden voor Iraanse vrouw
De val van Regan
was onafwendbaar
Achtergrond
Rk treurnis over anglicaanse stap naar priesteres
PAGINA 2
MAANDAG 2 MAART 1987
Hoge hakken en echte liefde taboe in land van Chomeini
Kardinaal Basil Hume, hoofd
van de Rooms-Katholieke Kerk
in Engeland en Wales, betreurt
het besluit van de anglicaanse
synode waardoor de priesterwij
ding van vrouwen een stuk dich
terbij is gekomen. "Het streven
naar volledige overeenstemming
zal hierdoor worden bemoeilijkt
en de hereniging zal er zeker
door worden vertraagd", zei hij
dit weekeinde in Londen vóór
een bezoek aan Rome. De kardi
naal vindt wel, dat de gesprek
ken tussen de twee kerken moe
ten worden voortgezet.
De conservatieve anglicaanse
bisschop van Londen, Graham
Leonard, heeft er opnieuw blijk
van gegeven, dat hij en zijn me
destanders door dit besluit de
kerk zullen verlaten. "De synode
heeft ons daarvoor het groene
licht gegeven".
Deutsche Bank. Het dage
lijks bestuur van de Duitse 'Kir-
chentag' stelt voor, de rekening
bij de Deutsche Bank, die han
delsbetrekkingen met Zuid-Afri-
ka onderhoudt, te beëindigen.
Op 8 mei zal het bestuur hierover
een definitieve beslissing ne
men.
Meer dan 100 kerkelijke groe
pen en bewegingen in West-
Duitsland hadden zo'n besluit
bepleit om druk op de Zuidafri-
kaanse regering uit te oefenen,
'et bestuur van de 'Kirchentag'
had de Deutsche Bank, de groot
ste Westduitse bank, gevraagd
bij de onderhandelingen over
buitenlandse schulden van Zuid-
Afrika (in april) aan te dringen op
politieke veranderingen. De
bank antwoordde daarop, dat bij
zulke onderhandelingen geen
politieke voorwaarden kunnen
worden gesteld.
Bisschop in Genéve
Genève, de stad van Calvijn,
krijgt na vier-en-een-halve eeuw
weer een rooms-katholieke bis
schop. Met ingang van de ko
mende zomer zal de benedictijn
Amédée Grab, hulpbisschop van
Fribourg, Lausanne en Genève,
in het 'calvinistische Rome' resi
deren.
Sinds de toenmalige bisschop,
Pierre de la Bauma, in 1533 de
vlucht nam en de stad drie jaar
later naar de Reformatie over
ging, heeft Genève geen bis
schop meer gehad. Nü is 51 pro
cent van de bevolking daar
rooms-katholiek. De benoeming
van Grab heeft ten doel bisschop
Pierre Mamie van Fribourg te
ontlasten.
Jean-Marc Chappuis, dekaan
van de protestantse theologische
faculteit in Genève, heeft de be
noeming een provocatie ge
noemd.
Utrecht. Het Vaticaan heeft
de huidige structuur van de Ka
tholieke Theologische Hoge
school Utrecht (KTHU) in hoofd
lijnen aanvaard. Wel zal het ont
werpstatuut op enkele punten
moeten worden aangescherpt,
vooral wat betreft de positie van
de plaatselijke bisschop. Ook wil
het Vaticaan het studieplan nog
nader bestuderen. (De KTHU, in
1967 opgericht, verzorgt de
ambtsopleiding voor de bisdom
men Utrecht en Groningen).
Over de positie van de gehuw
de priesterdocenten zal nog ver
der worden overlegd. Voorals
nog krijgen zij geen doceerbe-
voegdheid aan de Hogere Be
roepsopleiding Pastoraat, de
priesteropleiding voor niet-
vwo'ers.
In principe geldt voor alle do
centen aan een specifieke pries
teropleiding dat ze celibatair
moeten zijn.
Zeewolde
De christelijke gereformeer
de predikanten K. T. de Jonge
.uit Almere en A. Broersma uit
Lelystad zullen voorlopig door
gaan met het leiden van kerk
diensten in Zeewolde van de Ne
derlands gereformeerde kerk.
De christelijke gereformeerde
classis Zwolle had hun verzocht
daarmee op te houden, maar ds.
De Jonge verklaarde desge
vraagd dat hij en de kerkeraad
van Almere tegen dat besluit be
zwaar hebben aangetekend bij
de regionale synode van het
Noorden, die dit voorjaar bijeen
komt. Hangende deze zaak zul
len de beide predikanten zich
niet houden aan het besluit van
de classis Zwolle.
De classis baseert zich op het
kerkorde-artikel dat predikanten
niet op het grondgebied van an
dere gemeenten in kerkdiensten
mogen voorgaan zonder toe
stemming van de kerkeraad die
over dat gebied gaat. In dit geval
is dat de kerkeraad van Harder
wijk. Volgens ds. De Jonge is dit
artitel niet op Zeewolde van toe
passing omdat het daar niet om
christelijke gereformeerde kerk
diensten gaat.
(In Zeewolde werken christe
lijke gereformeerden en Neder
lands-gereformeerden samen.
De eersten behoren officieel bij
de kerk van Harderwijk, maar de
Nederlands-gereformeerden ble
ven officieel lid van de kerk van
Zeewolde).
Liever bij Nederland. De
dertien plaatselijke gemeenten
van de Evangelisch Altrefor-
mierte Kirche in Niedersachsen
(net over de grens met Neder
land) blijven liever horen bij de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland dan zich aan te sluiten
bij de grote hervormde Landes-
kirche in noordwest-Duitsland.
De Duitse gemeenten, zo blijkt
uit een nota, willen wel samen
werken met deze Evangelisch
Reformierte Kirche, maar geven
ook voor de toekomst de voor
keur aan een officieel verband
met de Nederlandse kerk, ook
als die, als gevolg van 'Samen op
weg', nog eens een hervormd-ge-
reformeerde kerk wordt.
De Evangelisch Altreformierte
Kirche hoort sinds 1923 bij de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland. De twee classes - Ost-
friesland en Bentheim - tellen
ongeveer 7000 leden. Wat de al-
treformierten vooral aanspreekt
in de Nederlandse kerk is, dat
die uit 'vrije plaatselijke kerken'
bestaat, dit in tegenstelling tot
een centraal bestuurde kerk.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Ommen E. J. van As-
selt Twello, naar Hoogeloon-Eer-
sel (N.-Br.) C. van Veelen Bigge-
kerke-Meliskerke; bedankt voor
Lunteren J. den Hoed Slie-
drecht; beroepbaar W. van den
Hul Amersfoort, G. H. Koppel
man Staphorst, P. Vinke Elburg
en J. H. Weijenberg Ugchelen.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Amsterdam-centrum
R. Roukema Oppenhuizen, te
Wezep (deelwerk) kandidaat me
vrouw E. Diepeveen Zwolle (pas
toraal medewerkster te Emmen).
Nederlands Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Apel
doorn J. C. Schaeffer Em-
meloord; bedankt voor Leerdam
W. J. van der Linde Ede.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepbaar L. C. Buijs
Apeldoorn, M. C. Mulder Apel
doorn, M. J. Oosting Aalten en H.
J. Zelderhuis Enschede.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Katwijk aan Zee
A. Bac Bodegraven, nu beroepen
te Amsterdam-Noord en Enkhui
zen, voor Capelle aan de IJssel
en Krimpen aan de IJssel L.
Blok Nunspeet, voor Middelhar.
nis A. Moerkerken Nieuw- Beij-
erland.
Gereformeerde Gemeenten in
Nederland: bedankt voor Vlaar-
dingen W. Verhoeks Arnemui-
den.
Oud-Gereformeerde Gemeen
ten: bedankt voor Sint Philips-
land A. D. Muilwijk Dordrecht.
Benoeming. Het hervormde
synodebestuur heeft professor
dr. A. van der Meiden (57), hoog
leraar massacommunicatie aan
de Utrechtse universiteit, be
noemd tot voorzitter van het be
stuur van de stichting 'Kerk en
Wereld'. ('Kerk en Wereld' ver
zorgt een programma van cur
sussen en vormingsbijeenkom
sten over uiteenlopende onder
werpen).
WASHINGTON De vermaalde
Amerikaanse satiricus Art Buch-
wald begreep al direct haarscherp
waar het bij de positie van chef-staf
Donald Regan eigenlijk om ging:
om diens problemen met Nancy
Reagan, de First Lady.
Vorige week donderdag, één dag
voor Regan op een weinig elegante
manier uit het Witte Huis werd ge
smeten, wijdde Buchwald zijn co
lumn in een groot aantal kranten
aan een fictief telefoongesprek
tussen Donald Regan en Nancy
Reagan. Hieronder een fragment
daaruit.
door
Henk Dam
Don: "De president heeft me ver
zekerd dat mijn baan bij hem veilig
is. Na het Tower-rapport heeft hij
me meer dan ooit nodig".
Nancy: "Waarom heeft de presi
dent je nodig?"
Don: "Omdat ik de enige ben die
hem vertel wat hij heeft gezegd, en
wanneer hij het heeft gezegd".
Nancy: "Ronnie hóéft niet eens
iets te weten. Het enige dat hij
moet doen is zichzelf zijn".
Don: "Is het nu afgelopen9 Ik
heb werk te doen. Ik moet het land
redden van de rotzooi waarin we
het hebben gebracht".
Enzovoorts, enzovoorts. Buch
wald heeft het, als goed parodist,
natuurlijk allemaal sterk overdre
ven opgeschreven, maar zijn co
lumn schetst in ieder geval de om
standigheden rond het ontslag van
Regan.
De New York Times schreef het
gisteren, op basis van gesprekken
met functionarissen in het Witte
Huis, onomwonden: de dagen van
Regan waren geteld toen hij zo'n
anderhalve week geleden weer
eens een woedend telefoongesprek
met Nancy voerde.
Het was niet het eerste treffen
tussen Reagan's harde chef-staf en
zijn niet minder stijfkoppige
vrouw. Al vanaf december dateren
de eerste berichten over ruzies tus
sen deze belangrijke figuren in
Reagan's leven.
Er was herrie over een weinig
tactvolle opmerking van Regan in
de New York Times, waarin hij zijn
werk vergeleek met dat van een
schoonmaakploeg: de rommel op
ruimen als het mis was gegaan met
de president.
Die opmerking sloeg in het bij
zonder op de top van Reykjavik,
toen Regan erin slaagde om uit een
totaal mislukt treffen tussen de lei
ders van de twee supermachten,
door handige gebruikmaking van
de media, een "succes" voor Rea
gan te smeden.
Erg vriendelijk voor de president
was die opmerking niet, althans: zo
voelde Nancy dat aan. Ze was het
ook absoluut oneens met Regan's
voorstel de toen net uit het zieken
huis ontslagen president op 27 ja
nuari de "State of the Union" toe
spraak te laten houden.
Onder die furieuze druk van
Nancy, gevoegd bij het op dat mo
ment nog aanstaande Tower-rap
port, had Reagan geen andere keus
dan zijn chef-staf rond 18 februari
te vertellen dat hij zou moeten op
stappen. Afgesproken werd, dat hij
dat op een eervolle manier zou
kunnen doen. Het Tower-rapport
zou worden afgewacht, en Regan
zou dan enkele dagen later een
persconferentie geven waarin hij a.
zijn eigen straatje zou kunnen
schoonvegen en b. zijn vertrek zou
aankondigen.
Het werd hem niet gegund. Ge
tuigen zeggen dat de chef-staf "ver
bijsterd" was toen hem vrijdag aan
het eind van de middag werd ver
teld dat over enkele minuten op de
tv de naam van de nieuwe chef
staf, Howard Baker, zou worden
bekendgemaakt.
Hij schreef een twee-regelig ont
slagbriefje, stapte in zijn eigen auto
hij wilde niet eens meer van de
officiële dienstauto van het Witte
Huis gebruik maken en reed als
een tot in het diepst van zijn ziel
verbitterd man naar huis. Exit Re
gan.
Met Regan is een chèf-staf opge
stapt, die als geen ander voor hem
De Islamitische revolutie heeft
voor de vrouwen de klok onverbid
delijk terug gedraaid. Voor de be
ter opgeleide vrouwen in de steden
wel te verstaan. Voor de vrouwen
op het platteland en in de verpau
perde wijken van de grote steden
viel er weinig terug te draaien. De
levensomstandigheden op het plat
teland, waar nog steeds meer dan
80 procent van de vrouwelijke be
volking woont, zijn ondanks de ge
forceerde modernisering van de
Iraanse samenleving, de Witte Re
volutie van de sjah. nooit wezenlijk
veranderd.
controle over de dagelijkse gang
van zaken op het Witte Huis pro
beerde uit te oefenen. De man was
vrijwel een dictator: alleen hij be
paalde wie en wat toegang tot de
president had, en hoe de presiden
tiële agenda eruit zag.
Hij was de ogen en oren van een
metaforisch gezien nogal blin
de en dove president. Hij was de
grote regisseur, de poppenspeler
die de dromerige, niet in details
geïnteresseerde, weinig doorden
kende, veel te goed van vertrou
wen zijnde Reagan stuurde.
Dat was ook zijn val, want de To-
wer-commissie oordeelde terecht
dat Regan de hoofdschuldige was
voor de "chaos" die op het Witte
Huis losbarstte toen de eerste pu
blicaties rond de Iran-affaire de
wereld schokten.
Het was, zoals gezegd, Reagan's
aanzienlijk gissere vrouw die hem
al snel op Regan's fouten wees
Maar de president, die bekend
staat als een uitermate loyaal man.
dacht er aanvankelijk niet over zijn
vriend want zo zag hij Regan
te laten vallen.
Regan zorgde er terdege voor,
dat hij in een goed blaadje bleef.
Elke dag zorgde hij ervoor, een ver
se anecdote klaar te hebben die hij
aan de aan dit soort grappen ver
slaafde president kon vertellen. Hij
zette bovendien ook op een struc
tured niveau de zaken naar zijn
hand.
Mensen die hij een gevaar voor
zijn positie achtte, werkte hij eruit.
Zo moesten de nationale veilig
heidsadviseur Robert McFarlane
en de briljante directeur begroting
David Stockman het veld ruimen.
Als zijn eigen medewerkers stelde
hij mensen aan, die in de wandel
gangen van het Witte Huis "de
muizen" werden genoemd, ja
knikkers dus die, in de woorden
van Regan zelf, op de opdracht:
"Spring!" reageerden met: "Hoe
hoog, meneer?"
De weinigen die het toch nog
aandurfden met hem van mening
te verschillen, konden een van zijr
befaamde woede-aanvallen ver
wachten. Ook Nancy Reagan kreeg
van de vrouwen toch al niet erg se
rieus nemende Regan geregeld dc
wind van voren. Dat was een taxa
tiefout, want Nancy was en is
iemand die zich niet opzij laa
schuiven. Er is vaak over haar ge
schreven dat haar invloed bij haa,
man geen beperkingen heeft; er is
even vaak geschreven dat ze alles
alles zal doen om haar "Ronnie" tt
beschermen.
Dat heeft ze eind vorige week
maar weer eens bewezen. De hele
affaire bewijst bovendien dat het
Witte Huis meer op een 18e-eeuwse
hofhouding lijkt dan op een mo
derne democratische instelling.
Het is een paleis vol intriges, ge
roddel, hovelingen en zo nu en dan
een moord. Regan is de eerzuchti
ge hofmaarschalk die alles wilde
en uiteindelijk niets kreeg, Nancy
de koningin die eigenlijk het land
regeert, Reagan de koning die zo
nu en dan uit zijn dutjes wordt ge
haald om wat met zijn scepter te
De stoel van voormalig chef-staf
Donald Regan wordt uit het Witte
Huis gedragen. Exit Regan, (foto api
DEN HAAG - Wat men ook
moge denken van Rudi
Carrells 14 seconden du
rende poging tot satire, in
één opzicht sloeg hij in elk
geval de plank mis. De
wufte lingerie die Imam
Chomeini als uitdrukking
van adoratie werd toege
worpen, is in Iran sinds de
revolutie niet meer ver
krijgbaar. De Iraanse
vrouw, die ten tijde van de
sjah heeft mogen ruiken
aan de verlokkingen van
de westerse consumptie
maatschappij, is weer in
gesnoerd in het keurslijf
van Islamitische tradities.
Het straatbeeld van noord-
Teheran heeft zijn mondai
ne allure verloren.
door
Peter van Nuijsenburg
Waar ooit vrouwen in een niet afla
tende parade hun westerse 'chi
que' etaleerden, domineert nu de
chardor, het zwarte, de vrouwelij
ke anatomie verhullend gewaad.
Hun aanblik riep bij een Iraanse
journalist associaties op met de ra
ven uit Hitchcocks gelijknamige
horrorfilm. Het is een beeld dat ve
le vrouwen in Iran zullen herken-
Zwarte sluiers en geweren: de sy mbolen van de Iraanse revolutie.
Hoewel de situatie sinds de be
ginjaren van de revolutie iets ver
beterd is, is van een echte versoe
peling geen sprake. Wie denkt een
loopje te kunnen nemen met de
voorschriften aangaande kleding
en gedrag, riskeert nog steeds een
confrontatie met de immer alerte
bewakers van de zuiverheid van de
revolutie. Iedereen die zich schul
dig maakt aan wat lijkt op aan
stootgevend gedrag wordt zonder
pardon opgepakt.
Hoge hakken
Over wat wel en niet tot 'aan
stootgevend gedrag' moet worden
gerekend, is geen discussie moge
lijk. Hoge hakken kunnen niet
door de beugel, een bloot been
overschrijdt alle normen van fat
soen. Er zou zelfs een tarieflijst
voor overtredingen te bestaan.
Haar dat onder de hoofddoek uit
piekt, wordt bestraft met een boete
van 125 dollar. Op het gebruik van
nagellak staat 880 dollar. De vrou
welijke employee die een manne
lijke gesprekspartner in de ogen
kijkt, kan voor 125 dollar worden
aangeslagen.
Een Iraanse vrouw treurt op de begraafplaats van Teheran om haar
echtgenoot, omgekomen in de Golfoorlog iroto gpdi
De positie van de vrouw was en
is volledig ondergeschikt aan die
van de man. Voor de vrouwen uit
de sloppen geldt het zelfde verhaal
Zij waren vaak met hun echtgeno
ten van het platteland naar de stad
getrokken. De zeden en gewoonten
van dat platteland vormden vaak
de enige bagage die ze bij hun ver
huizing meenamen.
Levensstijl
De beter opgeleide vrouwen uit
de middenklasse hebben onder de
sjah daarentegen wel een emanci
patieproces doorgemaakt. Velen
van hen hebben in het buitenland,
vooral in de Verenigde Staten, ge
studeerd en zijn daar in aanraking
gekomen met westerse opvattin
gen over democratie en de gelijk
waardigheid van man en vrouw.
Na terugkeer in Iran kregen zij
vaak redelijk betaalde banen en
konden hun westerse levensstijl
voortzetten.
Het verblijf in het westen was
niet voor iedereen een onverdeeld
genoegen. Veel studenten raakten
gedesillusioneerd. De westerse,
'materialistische' cultuur en haar
verworvenheden werden gezien
als een bedreiging van hun identi
teit. Als zoveel studenten en intel
lectuelen uit de Derde Wereld ko
zen zij voor de waarden en cultuur
van hun geboorteland. Ze werden
fervente aanhangers van de revolu
tie. De chardor werd voor vele
vrouwelijke studenten het sym
bool van de revolutie.
Die revolutie moet hun stoutste
dromen hebben overtroffen. Met
het vestigen van de Islamitische
Republiek werd ook de Islamiti
sche wet in ere hersteld. Het bete
kende de terugkeer naar de midde
leeuwen Een ongekende terreur
overspoelde het land. Steniging,
kastijding, het afhakken van han
den, de Islamitische beulen maak
ten overuren. De revolutie at, zoals
gebruikelijk, haar eigen kinderen
op. De aanhangers uit de mid
denklasse behoorden tot de eerste
slachtoffers.
Aanrecht
De Iraanse bevolking heeft in
overgrote meerderheid het bewind
van Chomeini omhelsd. De vrou
wen uit de middenklasse, voor wie
de revolutie niet een zelfgekozen
levensvervulling betekent, rest
weinig anders dan zich aan te pas
sen. Wanneer zij een opleiding heb
ben genoten waar het regime pro
fijt van trekt, kunnen ze aan het
werk blijven. Van harte gaat dat
niet, want de conservatieve geeste
lijkheid ziet hen bij voorkeur ach
ter het aanrecht. Maar acht jaar na
de revolutie moet het regime nog
steeds een beroep doen op vrouwe
lijke topambtenaren. Er zijn vrou
welijke bankfunctionarissen, do
centen, accountants, artsen en on
derwijzers.
Een decreet dat secretariaats
werkzaamheden op ministeries
door mannen moeten worden ver
vuld, bleek onuitvoerbaar. De con
servatieve clerus haalde in een an
dere omstreden kwestie eveneens
bakzeil. Pogingen om mannen en
vrouwen in bussen en taxi's van el
kaar te scheiden liepen op een fias
co uit.. Zelfs Chomeini was niet in
staat alle ontwikkelingen van de
laatste 50 jaar terug te draaien.
Seks is het grote tfeboe in het
Iran van de ajatollahs. Seks voor
en buiten het huwelijk geldt als
een doodzonde. Jongens en meis
jes ontmoeten elkaar alleen onder
het toeziend oog van hun ouders.
Een jong paar dat elkaar op de, ge
scheiden, skihellingen ten noorden
van Teheran had ontmoet en te
lang (een kwartier) van eikaars ge
zelschap bleek te genieten, kreeg
het aan de stok met de nooit versa
gende fatsoensrakkers. Ze werden
voor de keus gesteld: trouwen of
ieder 80 zweepslagen op de plaats
van het misdrijf. De families kre
gen een week bedenktijd. Met te
genzin werd toen maar voor het
huwelijk gekozen. Dat vrouwen
die hun eigen voorkeuren wensen
te volgen enorme risico's lopen, be
hoeft geen nader betoog.
Voortplanting
Een andere complicatie voor een
onbekommerd seksleven is het
ontbreken van vrij verkrijgbare
voorbehoedsmiddelen. In het hui
dige Iran dient de geslachtsdaad
uitsluitend gericht te zijn op de
voortplanting. Voor het merendeel
van de Iraanse vrouwen is dat de
normaalste zaak van de wereld,
maar voor een op het westen geo
riënteerde vrouw de zoveelste aan
tasting van haar persoonlijke vrij
heid.
Zolang het regime vast in het za
del zit, wordt een moderne Iraanse
vrouw gedwongen eèn dubbelle
ven te leiden. In haar werk en op
straat zal zij zich moeten conforme
ren aan de eisen van het bewind.
Zij zal zich moeten hullen in het
symbool van haar onderworpen
heid aan het regime, de chardor. In
de beslotenheid van haar eigen
huis mag het inmiddels uit de mo
de geraakte mantelpakje van La-
gerfeld uit de kast.
Bij het draaien van westerse pop
muziek moet ze op de volumeknop
blijven letten, want de hoeders van
de enig juiste moraal staan zo voor
de deur. Verder moet ze zorgen dat
de drankfles snel en veilig opge
borgen kan worden. Tenslotte mag
ze hopen dat het regime met het
verstrijken van de jaren milder
wordt.
Dat de revolutie slijtplekken ver
toont, zoals door de in het buiten
land verblijvende oppositie wordt
gesuggereerd, is waarschijnlijk een
illusie. Maar het regime heeft zich
al vaker van zijn pragmatische
kant laten zien. Van direct belang
is natuurlijk ook wie de met zijn
gezondheid tobbende Imam op
volgt. Speculeren over de uitkomst
van deze machtsstrijd heeft weinig
zin. Vast staat alleen dat ook na de
dood van Chomeini een man het
lot van de vrouwen in Iran in zijn
hand heeft.
