Gemengd zwemmen windt
Afrikaner nog steeds op
Automobilist kan blij blijven
rijden, als hij maar betaalt
Reportage
WET3LANKES
BEACH AND SEA
WHITES ONLY
Aanklacht Alphens Wiesenthalrcomité tegen Goerees
KAAPSTAD - In de kantlijn van de apartheidsproblemen is
de aandacht de afgelopen maanden (het is zomer in Zuid-
Afrika) vooral uitgegaan naar het probleem van de 'geschei
den stranden'. In Durban en omgeving leidde de opheffing
van strandapartheid rond de jaarwisseling tot een explosie
van rassengeweld, die aan één persoon het leven kostte; bij
Kaapstad werden de apartheidsborden op het strand van
Gordon's Bay door onbekenden beklad. In welk land heeft de
president 24 minuten van het televisienieuws nodig om een
kleurling- minister uit zijn kabinet de les te lezen over een
zwempartij op een voor blanken gereserveerd strand. Ruud
de Wit schetst de badperikelcn van een gefrustreerde blanke
bevolkingsgroep.
VRIJDAG 20 FEBRUARI
Apartheid, op het strand bij Kaapstad. Dezi
UTRECHT - Een van de nadelen
van de groei van het autopark in
Nederland is het uitsterven van de
"blijde rijder". Wie zit nog vrolijk
achter het stuur als hij in een kilo
meterslange file staat? Maar er is
nog redding mogelijk. Het tover
woord heet "road-pricing". Het
komt erop neer dat mensen die er
geld voor over hebben, gebruik
kunnen maken van een soort vrije
busbaan. Vanaf die rijstrook kan
men met iets van medelijden glim
lachen naar de stumperds ernaast
in de file.
door
Weert Schenk
"Road-pricing" is geen nieuw
idee. Al in 1968 publiceerde de
Prof. Teldersstichting, het weten
schappelijk bureau van de WD,
een rapport over een "doelmatiger
weggebruik door prijsmechanisch
rijden en parkeren". Het idee werd
onlangs weer uit stoffige laden ge
haald door de openbaar-vervoerbe
drijven. Achtergrond: als het auto
rijden duurder wordt door bijvoor
beeld road-pricing, hogere par
keertarieven of verhoging van de
benzine-accijns. zijn de mensen
eerder geneigd de trein of bus te
pakken, waardoor de drukte op de
wegen afneemt.
De files in ons land groeien met
de dag. De automobilisten ergeren
zich weliswaar, maar blijven toch
steeds weer in de auto stappen. De
politici maken zich grote zorgen.
De steden en de economische cen
tra dreigen onbereikbaar te wor
den. De files zijn een groeiende
schadepost voor het bedrijfsleven,
die f700 miljoen gulden per jaar
beloopt. Als dit nog ernstiger vor
men gaat aannemen, bestaat er een
grote kans dat ondernemingen
zich elders gaan vestigen, waar wel
een vlotte doorstroming van het
verkeer is.
De openbaar-vervoerbed rijven
bepleiten een selectief autoge
bruik. Ze erkennen de voordelen
van de auto, maar vinden dat de
mensen steeds weer bewust moe
ten kiezen of ze met de auto dan
wel met het openbaar vervoer rei
zen. Om dat te bereiken, willen de
bedrijven de kwaliteit van het
openbaar vervoer verbeteren en
vinden ze dat de overheid het auto
rijden duurder moet maken, zodat
de automobilist geprikkeld wordt
tot die bewuste keuze.
Het systeem van road-pricing,
een van die mogelijke financiële
prikkels, is in sommige plaatsen in
de wereld al in werking. In het
Noorse Bergen moeten automobi
listen 1,75 gulden betalen om de
stad in te mogen. Hierdoor wordt
jaarlijks ruim 40 miljoen gulden
binnengehaald. Met dat geld wordt
de infrastructuur van Bergen ver
beterd.
Singapore voerde in 1975 road-
pricing in. Het gemeentebestuur
\yilde de verkeersstroom vermin
deren om de stad voor kaalslag ten
behoeve van wegen en parkeer
ruimte te behoeden. Er kwam een
beleid om het openbaar vervoer te
versterken, de bezettingsgraad van
de auto te verhogen en het gebruik
van de auto te verminderen. Daar
door verminderde het aantal auto's
dat de stad nog binnen wilde rijden
met 70 procent.
Mr. H. Jacobs (Nederlandse
Spoorwegen en nauw betrokken
bij het rapport van de openbaar
vervoerbedrijven over auto. trein
en bus) vindt op grond van de re
sultaten in Singapore een studie
naar de mogelijkheden van road-
pricing de moeite waard. "Van zo
maar overnemen kan geen sprake
zijn. Maar het principe is veelbelo
vend".
Hij heeft niet precies voor ogen
hoe het systeem in Nederland kan
worden ingevoerd. Uit de losse
pols doet hij een voorstel. "Grote
wegvakken tussen Zoetermeer en
Den Haag zijn zesbaans. De file
staat 's morgens aan de ene kant, 's
avonds aan de andere kant. Waar
om zou je in de spits niet twee ba
nen vrij maken voor mensen die
willen betalen om döor te rijden?"
"Dit systeem reguliert zich dan
verder zelf. Er staat een file die
minder wordt omdat er meer au
to's over de vrije baan gaan. Als
mensen denken dat ze dan niet
meer over de vrije baan hoeven,
wordt de file weer langer. En is in
de stad het parkeren ook nog duur
der. dan is de kans groot dat ze
denken: het wordt me allemaal te
gek: ik ga met het openbaar ver
die de auto werkelijk
nodig hebben in de stad, zijn be
reid ervoor te betalen, denkt Ja
cobs. "Bedrijven hebben er geld
voor over. Die willen ook geld be
talen voor boetes voor fout parke
ren. Maar forensen die dat zelf
moeten opbrengen, gaan andere
keuzes maken. Als het openbaar
vervoer op deze manier maar vijf
procent van de forensen pakt, is
dat al een wezenlijke bijdrage aan
de oplossing van het fileprobleem
in de Randstad".
Volgens hem mag "road-pricing"
niet leiden tot grote administratie
ve rompslomp en controles. Hij
zou zich kunnen voorstellen dat el
ke auto op de vrije baan wordt ge
fotografeerd waarna de eigenaar
naderhand een rekening thuis
krijgt, zoals bij de telefoon. Voor
hem is het ook de vraag of de men
sen dat bedrag inderdaad nog wil
len storten. Maar voor enorme
navorderingsacties voelt Jacobs
niets.
Jacobs is niet ontmoedigd door
de reactie van minister Smit-Kroes
(verkeer en waterstaat) op het rap
port over verbetering van de kwali
teit van het openbaar vervoer en
het duurder maken van het autorij
den. De bewindsvrouwe ging in
haar eerste reactie totaal voorbij
aan de ideeën over duurder autorij
den en prees alleen de wens om het
openbaar vervoer te verbeteren.
Ook commentaren van anderen
waren afwijzend.
"Smit-Kroes gaat natuurlijk niet
vlak voor de Statenverkiezingen
impopulaire maatregelen aankon
digen", zegt Jacobs, "maar nie
mand kan om de files heen. Ook de
auto-importeurs zeggen dat er iets
moet veranderen".
Defiles op de weg worden steeds groter.
Een twee jaar geleden konden
overal langs de uitgestrekte en
vooral schitterende Zuidafn-
kaanse kust borden aangetroffen
worden met bordjes 'slegs blan-
kes'. De zwarte inwoners, de
Aziaten en de kleurlingen had
den eveneens hun eigen stran
den.
door
Ruud de Wit
Het liberale Kaapstad, met een
meerderheid aan kleurlingen,
was in 1982 de eerste stad dat een
aantal stranden voor alle rassen
openstelde en daarna volgde
Durban. Deze steden moeten het
hebben van buitenlandse toeris
ten en andere vakantiegangers.
Het was ook onder druk van de
horeca en het hotelwezen, dat de
stranden voor iedereen open gin
gen. Maar probleemloos verloopt
de integratie langs de kust niet
Rond de kerstdagen kwam het
voor het eerst tot rassenonlusten
op de stranden. In de badplaats
Amanzimtoti, onder Durban,
raakten groepen zwarten slaags
met blanke vakantiegangers en
hierbij viel minstens een dode.
Helemaal onverwacht kwam de
ze geweldsexplosie niet. Durban
en omgeving is het vakantiege-
bied bij uitstek voor de blanken
van de Transvaal. Niet alleen
voor de rijken, maar vooral voor
de lagere inkomstengroepen.
Pistool
Wie de politieke geografie van
de blank Zuid-Afrika bestudeert,
De stichting 'Comité Wiesen-
thalfonds' in Alphen aan den
Rijn heeft bij de officier van jus
titie in Zwolle een klacht inge
diend tegen het evangeliste
nechtpaar Lucas en Jenny Goe-
ree' "wegens grove belediging
van Simon Wiesenthal in num
mert 16 van het gospelblad
Evan".
Volgens het comité wordt in
dat nummer het werk van Wie
senthal - hoofd van het joodse
documentatiecentrum in Wenen
- op ongeoorloofde wijze in ver
band gebracht met de bloedw
raak van het joodse volk. "Door
de bloedwraak zouden de joden
zelf schuldig zijn de massa
moord, suggereert Evan".
Het comité in Alphen heeft de
officier van justitie gevraagd de
verspreiding van het blad te ver
bieden en met spoed tegen de
evangeliepredikers op te treden.
Sinds 1965 bestaat dit comité.
Het stelt zich ten doel fondsen te
verwerven om het werk van Si
mon Wiesenthal mogelijk te ma
ken. Het onderhoudt contact met
ongeveer 13.000 sympathisanten.
Voorzitter is mr. A. Stempels. S.
Speyer (Alphen) verzorgt het se
cretariaat.
Bezoek
Een delegatie van de Vredes-
raad in de DDR (Oost-Duitsland)
zal al snel tot de ontdekking ko
men, dat juist in de Transvaal en
Oranje Vrijstaat de meest conser
vatieve mensen wonen. Met als
gevolg dat het strandleven van
Durban een beeld opleverde van
blanke families, die duidelijk
maakten dat zij geen mensen
met andere huidskleuren in hun
omgeving wensten.
Al dan niet gewapend met een
vlag van de ultra-rechtse Afrika
ner Weerstandsbeweging (AWB)
en soms een pistool binnen
handbereik, hielden zij hun
strandstoel op grimmige wijze
bezet. Eugene Terr Blanche, de
leider van de AWB, liet geen twij
fel bestaan hoe hij daar over
dacht: „De AWB heeft deze con
frontaties op de stranden niet op
gezet, maar ik zal niet ontken
nen, dat onze leden erbij betrok-
ken zijn geweest".
Afgezien van de openlijke ras
senhaat die er door bepaalde
groepen blanken in Durban wer
den gedemonstreerd, zijn er ook
nog andere oorzaken te aan te ge
ven voor de spanningen en on
lusten. Een gemeenteraadslid:
„Vanaf 1985 is een groot aantal
stranden opengesteld voor ieder
een. Sommige stranden bleven
echter 'apart' en dat veroorzaak
te soms heel vervelende inciden
ten, zoals het weren van zwarte
buitenlanders en niet-blanken,
die met hun wel-blanke vrienden
het strand op wilden. Maar het
het belangrijkste probeem dit
jaar is de massale tevloed van
niet-blanke badgasten. Daar wa-
- die het beleid van de Oostduit-
se regering steunt - brengt vol
gende week op uitnodiging van
de rooms-katholieke vredesbe
weging 'Pax Christi' een bezoek
aan ons land. Het is een vervolg
op de reis van 'Pax Christi' naar
de DDR in mei vorig jaar.
Er staan ontmoetingen op het
programma met de voorzitter
van 'Pax Christi' Nederland, bis
schop H. Ernst van Breda, en de
vroegere ambassadeur in Spanje,
drs. E. J. Korthals Altes, die vo
rig jaar als zodanig ontslag nam
"om in grotere vrijheid een be
scheiden bijdrage te kunnen le
veren aan het keren van de waan
zinnige bewapeningswedloop".
De delegatie praat ook met ka
merleden en met het dagelijks
bestuur van het Interkerkelijk
Vredesberaad.
'Pax Christi' wil onder meer
het komende bezoek van de
Oostduitse partijleider Erick Ho-
necker aan ons land aan de orde
stellen. Verder wil merf van de
Oostduitse Vredesraad graag we
ten hoe de DDR denkt bij te dra
gen aan de verdere ontwikkeling
van het Helsinki-proces en hoe
dit land de nieuwe koers van de
ren we wat de strandfaciliteiten
betreft, niet op voorbereid".
Onderbroek
Ook afwijkende sociale en mo
rele opvattingen speelden een
rol. Zo waren er wat incidenten,
waarbij blanken bezwaar maak
ten tegen de 'onfatsoenlijke kle
ding' van niet-blanke zonaanbid-
ders. Met name zwarte kinderen
uit de armere milieus zijn ge
neigd gewoon in hun onder
broek de zee in te gaan of in hun
verschoten en kapotte kleding.
Veel blanken blijken zich daar
aan te ergeren, evenals aan het
feit dat zwarte meisjes zich mak
kelijker op het strand verkleden.
Soms ook stappen ze met onblo
te borsten de zee in of stappen ze
onder de stranddouche. Dat kan
in het puriteinse Zuid-Afrika al
helemaal niet.
Een strandincident dat Zuid-
Afrika deze zomer ook hevig be
roerde was de zwempartij van
een kleurling-politicus. Dominee
Allan Hendrickse, voorzitter van
het kleurlingenparlement en mi
nister zonder portefeuille in de
regering-Botha, besloot in janua
ri op het congres van zijn Arbei
derspartij in Port Elizabeth een
demonstratieve zwempartij te
houden op een 'blank' strand in
deze Oostkaapse havenstad.
De conservatieve blanke Her-
stigte Nationale Partij (HNP)
stond op zijn achterste benen
toen Hendrickse en zijn partijge
noten het exclusieve King's
strand opgingen, en diende een
officiële aanklacht in. Deze
klacht werd weliswaar door de
openbare aanklager gesepo
neerd, maar daarmee was de
kous niet af.
Ontslag
President P. W. Botha bleek
zich ook te hebben geërgerd aan
deze 'wetsschending' door een
van zijn kabinetsministers. Hen
drickse werd voor de keus ge
steld om openlijk zijn excuses
aan te bieden of ontslag te ne
men. En toen hij het laatste tot
Russische partijleider Gorbats-
jov beoordeelt.
'Blije Werelt'
Het congrescentrum van de
Gereformeerde Kerken 'De Blije
Werelt' in Lunteren zal in mei
weer volop kunnen draaien. Dan
wordt de bouw van het nieuwe
gedeelte - waarmee na de brand
in juli vorig jaar werd begonnen
- voltooid.
Een financiële actie van het Al
gemeen Diakonaal Bureau in
Leusden onder de gereformeer
de diakomeën heeft tot nu toe
ruim f400.000 opgebracht. Het
streefbedrag is f850.000. Daar
mee kunnen alle verbeteringen
aan en in het gebouw worden be
kostigd die met het oog op de
diakonale vakantieweken ge
wenst zijn, zoals het gelijkvloers
maken van de begane grond en
de inrichting van een extra eet
zaal.
De oplevering van het nieuwe
gedeelte is, als alles volgens plan
verloopt, op 1 mei. Twee weken
later beginnen de eerste vakan
tieweken. De herbouw onder
vond vorige maand enige vertra
ging door de strenge vorst. Als
veler verbazing ook nog deed,
verscheen Botha zelf gedurende
24 minuten op het televisie
nieuws van 8 uur om de blanke
kijkers de brief van Hendrickse
voor te lezen en omstandig uit te
leggen, waarom hij een kabinets
minister voor deze keuze had ge
steld.
Ook het liberale Kaapstad en
omgeving is nog lang niet over
zijn strandapartheid heen. Bij
Gordon's Bay, ook wel het Biki
ni-strand genoemd bijvoorbeeld
staan nog altijd borden die aan
geven wie waar mag zonneba
den. De borden zijn dan wel in
een aantal gevallen door onbe
kenden van een verflaagje voor
zien, met de tekst 'racistische ge
meente', en er wordt ook niet
meer zo nauwlettend door de po
litie gereageerd, maar ze staan er
toch.
Langs de stranden aan de At
lantische Oceaan, Blauwberg en
Melkbos, zijn de gewraakte bor
den eveneens nog te vinden.
Zelfs bij de stranden in de schit
terende lagune van Langebaan
zijn ze niet verwijderd, hoewel
de lokale autoriteiten daartoe
hebben besloten. Want de apart
heid op het strand is op zijn re
tour, dat wel.
Kleurrijker
Een krantelezer in een inge
zonden brief in de Cape Times
schrijft: „Wij waren zeer ge
schokt toen we zagen, dat blan
ke. zwarte en 'gekleurde' politie
agenten in uniform het nodig
vonden om volwassenen en kin
deren van een zogenaamd blan
ke strand weg te jagen". En ge
meenteraadslid Chris Joubert in
Kaapstad, die zich een jaar gele
den nog in alle toonaarden had
verzet tegen de openstelling van
de stranden voor niet-blanken:
„Ik ben zojuist teruggekeerd van
een tochtje langs onze stranden
en iedereen amuseert zich koste
lijk. Ik kan niet anders zeggen,
dan dat ik ongelijk heb gehad.
Onze stranden zijn er beslist
kleurrijker op geworden".
de planning wordt overschreden,
zal het tijdverlies via een twee-
ploegensysteem ongedaan wor
den gemaakt.
Tijd om het congrescentrum in
mei officieel te heropenen is er
niet. Dat zal waarschijnlijk pas in
september gebeuren.
Het is dit jaar voor de 25ste
keer dat in 'De Blije Werelt' dia
konale vakantieweken worden
georganiseerd. Dit jaar komen in
totaal 54 groepen - van tussen de
50 en 75 personen - naar Lunte-
Jubileum
Het Evangelisatiecentrum
van de Gereformeerde Kerken
viert op zaterdag 14 maart in de
Sint Joriskerk te Amersfoort zijn
veertigjarig jubileum. Thema
van de viering is 'de toekomst
van de evangelisatie'. Veel aan
dacht zal die dag worden besteed
aan de antwoorden die evangeli
satiecommissies in het land heb
ben gegeven op een viertal vra
gen, zoals: waar gaat het om in de
evangelisatie en wat zijn goede
activiteiten?
Sprekers in Amersfoort zijn ds.
F. H. Veenhuizen, voorzitter van
de Evangelische Alliantie, me
vrouw dr. M. Thung, godsdienst
sociologe, dr. O. Jager, docent
evangelistiek in Kampen, en dr.
H. J. Kouwenhoven, voorzitter
van de gereformeerde synode.
Daarnaast is er veel tijd voor mu
ziek, zang, gesprek en ontmoe
ting. De dag - waaraan geen kos
ten zijn verbonden - begint om
10 en sluit om 4 uur.
Hervormde Kerk: beroepen
te Moerkapelle E. M. Bakker Nij-
kerk, te Zeewolde H. van Til
burg, gereformeerd predikant in
Brussel.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Eindhoven (deel
werk in studentenpastoraat) kan
didaat mevrouw A. Peper Am
sterdam.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: bedankt voor Ensche
de J. Kruidhof Hardenberg.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Poortvliet J. Ka
rens Opheusden, voor Tholen A.
Moerkerken Oud-Beijerland.
Gert en Hermien. Zondag
avond om half 8 verzorgen Gert
en Hermien Timmerman een go
spelconcert (toegang vrij) in de
Bethlehemskerk aan de. Lam
mermarkt 57 (bij molen De Valk)
in Leiden.
'Gevaarlijke stap'
De lutherse aartsbisschop
John Vikström van Helsinki is
fel van leer getrokken tegen het
besluit van de staatsgezond-
heidsdienst om voortaan elke
student uit Afrika die in Finland
komt studeren te laten onderzoe
ken op de ziekte aids. "Het zou
meer in de rede hebben gelegen,
Finnen die de ziekte thuis kun
nen verspreiden na zich op een
buitenlandse vakantie te hebben
uitgeleefd, aan zo'n onderzoek te
onderwerpen". Schrijft de aarts
bisschop in zijn blad.
Vikström ziet in het besluit een
'gevaarlijke stap naar discrimi
natie'. Naar zijn mening is er wei
nig veranderd sinds Jezus' rond
wandeling op aarde. "Toen wa
ren leprozen de verworpenen der
aarde. Nu worden de aids-patien-
ten dat". De lutherse kerkleider
wijst op het door Jezus gegeven
voorbeeld. "Hij behandelde me
laatsen als leden van de menselij
ke gemeenschap".
Dure pausmis. Omdat het
pausbezoek van vijf uren op 17
september dit jaar het bisdom
Monterrey in Californië onge
veer twee miljoen dollar gaat
kosten - en dat kan Bruin niet
trekken - heeft het bisdombe
stuur zestig tv-maatschappijen
gevraagd, een bod te doen op de
tv-rechten voor het uitzenden
van de pausmis. De hoogstbie
dende krijgt die rechten.
De tv-directies zijn woedend.
Ze verwijten het kerkbestuur
een religieuze gebeurtenis te ver
kwanselen als gold het een aan
besteding. Bovendien is de pers
vrijheid in het geding. "Het ge
tuigt van slechte smaak en stelt
de paus op gelijke voet met Mi
chael Jackson".
