Flick-getuigen
kort van memorie
Steenrijke Leidenaar
laat drie diakoriieën
4,5 miljoen gulden na
Vrome huisjesmelker leefde als een bedelaar
Ministers aangesproken op omkoping
Na bedreigingen geen stil gebed in Egmond aan Zee
PAGINA 2
WOENSDAG 18 FEBRUARI 19P.7
De hervormde diakonie - met haar gebouwen aan de Oude Rijn - is een van de drie die uit de nalatenschap
van Johannes Brandt zo royaal werden bedacht. Het vluchtelingenwerk onder andere is er goed mee. (foto Holvast)
LEIDEN- Drie Leidse dia-
konieën hebben elk uit de
nalatenschap van de in 1961
overleden stadgenoot Jo
hannes Brandt een bedrag
van anderhalf miljoen gul
den op hun girorekening
gekregen. Het zijn de diako
nie van de hervormde ge
meente (Oude Rijn), van de
christelijke gereformeerde
kerk (Steenschuur) en van
de gereformeerde kerk vrij
gemaakt (Herengracht).
door
S.J. de Groot
Om het bezit en vermogen van
Brandt - eigenaar van honderden,
meest eenvoudige huisjes - te be
heren werd na diens overlijden een
stichting opgericht. Een van de be
palingen was. dat deze stichting na
25 jaar zou worden ontbonden en
het (inmiddels aangegroeide) kapi
taal moest worden uitgekeerd. In
totaal was nu over de drie diako-
nieën een bedrag van vier en een
half miljoen gulden te verdelen.
In afwachting van de definitieve
uitbetaling hebben de diakonieën
uit het vruchtgebruik van dit ver
mogen al diverse diakonale doel
einden kunnen steunen. Bij twee
van de drie - de vrijgemaakten en
de christelijke gereformeerden - is
een speciale instantie in het leven
geroepen die aanbevelingen moet
doen voor de verdere besteding
van het geld.
Oerzuinig
Wie was die steenrijke Leidenaar
die verschillende kerken met zo'n
formidabel bedrag bedacht?
Uit de vrij schaarse gegevens
doemt een man op die in de bin
nenstad, de omgeving van de Julia-
nastraat en de Haver- en Gortbuurt
veel huisjes bezat (sommigen spre
ken van 400), ongehuwd was. lo
pers in dienst had om de huurpen
ningen te innen, maar met zijn zus
ter ook zélf langs de deuren ging,
oerzuinig was en niet hechtte aan
enige luxe voor zichzelf. Zijn aard
bracht wel mee, dat huurders, als
er wat met hun huis was, heel
moeilijk iets bij hem gedaan kon
den krijgen.
Een zeventiger die Brandt in her
vormde kring heeft meegemaakt:
"Zelf woonde hij aan de Heren
gracht. Een stuk beter dus dan al
zijn huurders bij elkaar. Toch had
hij voor zichzelf geen eisen. Hij
moet van het geld dat hij met oud
papier en ijzer vergaarde huizen
hebben gekocht, en met de op
brengst daarvan kon hij zijn bezit
langzamerhand uitbreiden. Hij
leefde uiterst sober, ging armoedig
gekleed. Je zou hem bij wijze van
spreken een cent hebben gegeven
Vaak liep hij met een stoppelbaard
op straat. Dan schoor hij zich een
poos niet".
Een oud-diaken:
"Of de man nou zo vrekkig was
zou ik niet willen zeggen. Laat tk
zeggen: hij was een man die z'n ui
terste best deed om zo zuinig mo
gelijk te leven. Je zag hem nooit in
nieuwe kleren. Hij kon er als een
bedelaar bijlopen. Toen hij 70 was.
leek hij wel 90. Om uiterlijke ver
zorging gaf hij letterlijk geen cent."
"Hij heeft aan de Herengracht
een tijd een hoedendozenfabriekje
gehad. Van zijn geld kocht hij hui
zen, en hij verkocht die weer, en
van de opbrengst daarvan kocht
hij ook weer huizen. Op vendu's en
dergelijke kon je hem altijd vin
den. Er waren nog wel meer van
die figuren in de stad".
Een oud-huurster, nu wonend in
een flat in Zuidwest:
"Volgens mij had hij zo om en
nabij de vierhonderd huisjes. Ik
heb nog vijf gulden per week voor
twee kamers en een keukentje
moeten betalen toen ik negen gul
den steun per week kreeg. Mijn
man was toen werkloos geworden
Lopers had hij in dienst om de hu
ren op te halen. Nee, sociaal voe
lend was hij geloof ik niet. Als er
wat aan het huis moest gebeuren,
dan had dat heel wat voeten in de
aarde. Het was een armoedige
man. Erg sjofel zag ie eruit. Als hij
bij wijze van spreken van iemand
een nieuw jasje kon krijgen, dan
pakte hij dat graag aan. Ik heb ook
wel gehoord dat hij drie dagen het
zelfde at. Z'n moeder had ook een
zuinige aard".
Godsdienstig
Huisjesmelker Brandt was alles
zins godsdienstig. Zo kwam hij
nogal eens in de Bethlehemkerk
aan de Driftstraat, bij voorkeur als
daar stevig-orthodoxe dominees
voorgingen.
Iemand die toen in dienst van de
kerk was: "Ik heb 'm vaak bij do
minee Ottevanger gezien. Die was
van de Gereformeerde Bond. Dan
kon hij door de preek zo worden
geraakt, dat hij z'n tranen niet kon
bedwingen, want huilen kon ie
goed".
Oud-diaken: "In de Pieterskerk
zat hij altijd in het vak van de vrije
plaatsen achter de preekstoel. Dat
was nog in de tijd dat je aan het
loket een plaatskaartje moest ko
pen, vooreen dubbeltje in het mid
den van de kerk en opzij van de
preekstoel, voor een kwartje in de
oplopende banken tegenover de
preekstoel. Maar Brandt voelde
daar kennelijk niet voor. Hij zat
gratis achter de preekstoel. Regel
matig ging hij naar de kerk. Toch
maakte hij nou niet de indruk dat
hij een trouw lid van de kerk was.
Hij was, wat de Hervormde Kerk
betreft, duidelijk de gereformeerde
richting toegedaan".
Brandt ging nu eens naar deze,
dan weer naar die kerk. Als de
preek hem beviel, dan golden er
voor hem geen kerkmuren. Daar
uit is wellicht ook te verklaren dat
hij zijn geld voor verschillende dia
konieën bestemde.
In de laatste jaren van zijn leven
was bij de vrijgemaakt-gerefor-
meerden W. G. de Vries predikant
en bij de christelijke gereformeer
den C. van der Weele. Beiden van
onverdacht gereformeerde inslag.
Onder de hervormden was naast
de gereformeerde-bonder Ottevan
ger de degelijk-confessionele do
minee J. N. de Ruiter - later tot de
Gereformeerde Bond toegetreden -
bij Brandt favoriet.
Waarom deze honderdvoudige
huizenbezitter zijn vermogen aan
de kerk heeft overgedaan, is voor
de diakonie altijd een vraag ge
weest, bekende de oud-diaken.
Ontstemde familieleden hebben
nog wel geprobeerd aan die wilsbe
schikking iets te veranderen, maar
die pogingen bleken ijdel.
Geen Sint Nicolaas
Wat gaan de drie diakonieën nu
met dat vermogen doen?
Ds. G. C. den Hertog van de
christelijke gereformeerde kerk:
"We kunnen met die anderhalf
miljoen nu wel Sint Nicolaas gaan
spelen in de wereld, maar dat is
weinig overzichtelijk en lijkt me
ook minder verantwoord. Daarom
hebben we een commissie ge
vormd die zich hiermee zal bezig
houden. Het is de bedoeling een en
ander binnen afzienbare tijd aan
onze gemeentevergadering voor te
leggen. Het lijkt me niet juist, daar
verder nu al mededelingen over te
doen"
Diaken J. Beeuwkes van de vrij-
gemaakt-gereformeerden
"Wij hebben een eigen stichting
in het leven geroepen die gaat be
kijken welke projekten voor finan
ciering uit dit kapitaal in aanmer
king zouden komen en wat er ver
der- nog kan worden aangepakt
overeenkomstig de diakonale aard
van het geld. In de komende perio
de zal een beleidsplan hiervoor
worden uitgewerkt. De stichting
heeft een eigen verantwoordelijk
heid, maar is wel verantwoording
schuldig aan diakonie en kerke-
raad. We hopen dat dit beleidsplan
midden dit jaar kan worden afge
rond".
En ten slotte administrerend dia
ken E. van den Ende van de her
vormde gemeente:
"Voor ons verandert er, nu het
bedrag in zijn geheel beschikbaar
komt, niet zoveel. Wij hebben al ja
ren het vruchtgebruik van dit ver
mogen in de begroting en rekening
van de diakonie opgenomen en
gaan gewoon op deze lijn verder".
"Zonder dit vermogen hadden
wij bepaalde dingen, die nu allang
aan de gang zijn, niet kunnen aan
pakken". Van den Ende noemde
bijvoorbeeld de aanstelling van de
diakonale predikant (A. Dronkers),
de ondersteuning van het vluchte
lingenwerk in Leiden en nog een
aantal kleinere projekten, zoals
voor werkloze jongeren en het in
loop- en wegloophuis. "Dit geld zit
al verweven in allerlei uitgaven".
'Binnenkort gaat de hervormde
diakonie zich beraden over haar
toekomstige koers. Die wordt mee
bepaald door haar financiële arm
slag. En daarin speelt ook het ver
mogen uit de nalatenschapo van
Johannes Brandt een niet-onbe
langrijke rol.
De drie kerken zijn verplicht het
geld te besteden aan doelen in de
diakonale sfeer, en dat in de ruim
ste zin. Het zal, zo werd ons verze
kerd, niet worden gebruikt om
eventuele gaten in andere kerkelij
ke begrotingen te stoppen
Geen voorwaarden
Brandt was wel zo sociaal-gevoe
lig, dat hij zijn miljoenen uitgere
kend aan de diakonie verrrtaakte,
de 'sociale dienst' van de kerk.
Nu de overheid veel diakonale
taken heeft overgenomen, zijn de
doelen van de diakonie wel heel
anders dan in de tijd van Brandt.
Die heeft er geen vermoeden van
gehad waaraan de diakonieën zijn
vermogen nog eens zouden beste
den. Dat is hem blijkbaar geen zorg
geweest. Zonder verdere voor
waarden gaf hij bij de nadering van
het levenseinde z'n aardse bezit
prijs.
En zo praat men nog over deze
vreemde figuur vele jaren nadat hij
gestorven is.
BONN Maandag kwam een
voorlopig einde aan het
Flick-proces. Na 127 zit
tingsdagen velde rechter
Hans-Hennig Buchholz zijn
oordeel in een van de lang
ste en politiek meest ge
ruchtmakende processen in
de geschiedenis van de
Westduitse politiek. Aan
klagers en verdediging te
kenden direct beroep aan.
Om precies negen uur be
groette rechter Hans-Hen
nig Buchholz de aange
klaagde liberale ex-minister
Otto graaf Lambsdorff en
Hans Friderichs, de vroege
re Flick-manager Eberhard
von Brauchitsch, hun advo
caten. de openbare aankla
gers en de tientallen journa
listen met zijn gebruikelij
ke: 'Goede morgen alle-
maal'.
door
Hans Hoogendijk
Terwijl buiten de tv-camara's wer
den opgesteld en een handvol de
monstranten de spandoeken ont
rolden met de eis dat Flick plus de
aangeklaagden achter de tralies
hoorden, velde Buchholz zijn von
nis. Twee jaar voorwaardelijk plus
een boete van ruim zes ton voor
Von Brauchitsch, 200.000 gulden
boete voor Lambsdorff en 75 mille
voor Friderichs.
Allemaal wegens belastingfrau
de. De beschuldiging van corruptie
hadden de drie rechters laten val
len. Lambsdorff keek glimlachend
naar zijn verdedigers. De graaf, te
gen wie 15 maanden voorwaarde
lijk was geëist, ziet in deze boete
geen belemmering om een politie
ke terugkeer op ministersniveau
na te streven. Friderichs, was ook
redelijk opgelucht.
Alleen Eberhard von Brau
chitsch, de arrogante ex-manager
van Friedrich Karl Flicks miljar
denbedrijf. toonde geen enkele
emotie. Met zijn blik star op de
muur gericht, hoorde hij het één
uur en drie kwartier durende be
toog van rechter Buchholz aan.
Maar als blikken konden doden,
waren er weinig overlevenden ge
weest in de zaal van het Landge
richt in Bonn.
Eerherstel
Nadat Buchholz op zijn gebrul
kelijke rustige manier het vonnis
had voorgelezen en aan zijn argu
mentatie begon, werd snel duide
lijk dat de vrijspraak van corruptie
alles behalve een eerherstel bete
kende voor de drie. Integendeel.
Buchholz benadrukte het unieke
van dit proces, niet alleen vanwege
de belangstelling in de media,
maar ook vanwege de politieke la
ding.
Hij noemde het uitzonderlijk dat
een van de aangeklaagden, en
daarmee doelde hij op Lambsdorff,
geprobeerd had een hem onwelge
vallige officier van justitie middels
politieke middelen tot aftreden te
dwingen. „Daarbij deden de open
bare aanklagers toch niets anders
dan hun plicht toen ze in 1983 te
recht hun vooronderzoek naar cor
ruptie begonnen", zei Buchholz.
Buchholz merkte op dat het „een
buitengewoon ingewikkelde zaak
was". „Onze opgave werd nog ex
tra bemoeilijkt door het slechte ge
heugen van de meeste getuigen.
Veelal was hun antwoord: 'Ik weet
het niet' of'Ik herinner het mij niet
meer'. Maar ook van de aange
klaagden hadden wij wel een iets
realistischer inschatting van de
zaak verwacht".
„We hebben niet meer vast kun
nen stellen of daadwerkelijk geld
is betaald om bepaalde voor Flick
voordelige beslissingen voor el
kaar te krijgen, maar het initiatief
van de officieren van justitie om
dit te onderzoeken was juist. Daar
bij wisten wij dat hierdoor per
soonlijke. politieke of maatschap
pelijke schade voor de aangeklaag
den zou kunnen ontstaan". Hij ver
heelde niet dat ook nu nog de ver
denking van omkoping bestaat.
Dat de drie niet wegens corrup
tie veroordeeld zijn, stond sincls ju
li vorig jaar al vast. Toen zei Buch
holz dat voor de rechters omko
ping nog niet bewezen was als ie
mand geld in de hand gedrukt
kreeg, maar alleen als die betaling
plaats had gevonden als tegenpres
tatie voor diensten. „Dat hebben
wij niet vast kunnen stellen", her
haalde hij, maar hij voegde daar in
een adem aan toe dat dit „geen vrij
spraak in de klassieke zin is".
De rechter wees Friderichs en
Lambsdorff er fijntjes op dat zij,
door een vermenging van hun mi
nisteriele verantwoordelijkheid en
hun functie als partijman, gemak
kelijk de schijn van corruptie op
zich hadden geladen. Vervolgens
kreeg Von Brauchitsch, de ex-stad-
houder van Flick, de wind van vo
ren. De rechter erkende dat het ge
ven van geld een lange traditie had
bij het Flick-concern, maar dat
Von Brauchitsch een nieuwe in
houd aan die steun had gegeven.
Von Brauchitsch wilde invloed in
ruil voor het 'verzorgen van het
Bonner landschap'. Invloed op
partijen, politici, zodat beslissin
gen gunstig voor zijn broodheer
uitvielen.
De enige waarneembare emotie
bij Von Brauchitsch was een iets
oplopende kleur van zijn wangen.
Von Brauchitsch is woedend over
de smaad die hem naar zijn mening
is aangedaan. Friderichs, al lang
niet meer actief in de politiek, ac
cepteerde het vonnis en Lambs
dorff wil terug naar de politieke
top. Maar of dat met deze vrij
spraak-derde-klas mogelijk is, valt
ondanks positieve geluiden uit de
FDP nog te bezien
Het proces maakte duidelijk dat
het kleine politieke wereldje in
Bonn overvloedig werd gesmeerd
met miljoenen uit de industrie,
waarin het machtige Flick-concern
een hoofdrol speelde. Manager
Eberhard von Brauchitsch had
flink wat politieke toppers indirect
op de loonlijst staan. Onder het
motto 'je kent elkaar, je helpt el
kaar'. verzorgde Von Brauchitsch
het politieke landschap in Bonn.
Uiteindelijk belandden augustus
1985 drie hoofdrolspelers voor de
rechter. Von Brauchitsch en de
twee vroegere FDP-ministers
Lambsdorff en Friderichs. Behalve
van belastingsontduiking werden
zij ook beschuldigd van corruptie.
De twee zouden zich hebben laten
omkopen om de miljardair Frie
drich Karl Flick, honderden mil
joen belastingvoordeel te bezorgen
nadat deze een gigantisch pakket
aandelen in Daimler-Benz had ver
kocht, en verder zouden ze via al
lerlei vreemde postbusfirma's vele
miljoenen belastingrvij, dus zwart,
naar de liberale partijkas hebben
geleid.
De publieke belangstelling voor
het proces ebde snel weg nadat het
hele onderzoek zich tot een juri
disch spel van spitsvondigheden
en geheugenstoornissen ontwik
kelde. Naarmate er meer getuigen
werden gehoord, konden de rech
ters steeds beter voorspellen wan
neer en bij welke vraag het geheu
gen de getuige in de steek zou la
ten.
Duitslands rijkste man, Frie
drich Karl Flick, twee maal ge
hoord, maakte het wel heel bont.
Hij scheen een groot gebrek aaan
geheugen te hebben. De man die
eind 1985 zijn hele imperium voor
bijna zes miljard verkocht, wist he
lemaal niets. Zijn geheugenzwakte
was op een gegeven moment zo
groot dat hij zich een miljoenengift
niet eens meer wist te herinneren,
terwijl zijn handtekening er onder
stoncl. Buchholz constateerde toen
lichtelijk wanhopig dat het toch
Flicks geld was. „Ach", antwoord
de Flick, „ik bemoeide me nooit zo
met zulke dingen".
Bijna nog genanter was het ver
hoor van de kroongetuige Diehl,
hoofdboekhouder in ruste bij
Flick, en beheerder van de zwart
kas. Diehl had vele jaren een ex
plosieve boekhouding gevoerd. Uit
zijn zwarte en grijze kassen vloei
den de miljoenen die Von Brau
chitsch nodig had voor zijn 'verzor
ging van het Bonner landschap'.
Diehl noteerde alles met de afkor
ting 'wg (vanwege) en dan volg
de de naam van een partij of per
soon. Maar toen Diehl verklaarde
ook af en toe zomaar een naam te
hebben ingevuld als er tonnen in
baar geld naar de FDP gingen, viel
zijn waarde als kroongetuige gro
tendeels weg. De officieren van
justitie kregen hun bewijs niet
rond en de aangeklaagden haalden
opgelucht adem.
Rechter Buchholz en zijn twee
collega's probeerden er met humo
ristische vragen en vaststellingen
de moed in de houden. Toch moe
ten ze vaak de indruk hebben ge
had dat het makkelijker is een pa
ling in een emmer snot te vangen,
dan deze aalgladde juristen, Fride
richs, Lambsdorff en Brauchitsch
op een duidelijke uitspraak te be
trappen. Buchholz maakte in zijn
motivatie van het vonnis heel dui
delijk dat er in het hele gebeuren
rond al dan niet legale schenkin
gen aan de politieke partijen meer
is gebeurd dan hij kon bewijzen,
maar ja alleen op aanwijzingen kon
en wilde hij niet tot een strengere
berechting overgaan.
Het onderzoek naar het Waterga
te am Rhein zit erop. Er is slechts
een puntje van de ijsberg boven
water gekomen, de rest blijft ver
borgen onder het vervuilde Rijn
oppervlak
De vroegere minister van economische zaken Otto Lambsdorff
- Een vuiltje in mijn oog-
Na een aantal telefonische be
dreigingen is besloten om mor
gen en vrijdag geen gelegenheid
te geven tot stil gebed in de
rooms-katholieke kerk van Eg-
mond aan Zee. "Wij willen de
rust in onze kerkgemeenschap
bewaren", zei pastoor J. Stolk.
Van 11 tot 12 uur zou de kerk bei
de dagen open staan voor gebed
voor kardinaal Simonis, een ini
tiatief van de stichting 'Rooms-
katholieke gemeenschap Scha-
gen - Den Bosch' naar aanlei
ding van de kort gedingen tegen
de kardinaal betreffende zijn uit
latingen over feministische theo
logie en homoseksualiteit.
De heer A. Petri, medewerker
van de rooms-katholieke pasto
rie van Egmond, deelde mee, dat
de pastoor indirect was be
dreigd. "Men zou hem wel weten
te vinden als de dienst voor de
kardinaal zou doorgaan. Dat ging
ons net even te ver. Toen hebben
we de politie op de hoogte ge
steld".
Een bestuurslid van de stich
ting wilde niet ingaan op de
vraag of nu een andere gebeds
plaats is aangewezen.
Oproep Halkes
De feministische theologe dr.
Catharina Halkes - vorig jaar
met pensioen gegaan - riep giste
ren in het KRO-radioprogramma
'Echo' het Landelijk Interdisci
plinair Overleg Feminisme en
Theologie (LIO) op, het kort ge
ding tegen de kardinaal in te
trekken. Het LIO moet, zo meent
zij, met Simonis tot een vergelijk
zien te komen over vermelding
van de bronnen die hij voor zijn
omstreden artikel over de femi
nistische theologie in het tijd
schrift 'Communio' heeft ge
bruikt.
Halkes vreest dat het kort ge
ding de feministische theologen
schade zal toebrengen, doordat
het de ruimte voor deze theolo-
gie-beoefening inperkt. Boven
dien, zegt zij, moet je binnen de
kerk niet op deze manier met el
kaar omgaan. Volgens Halkes
zijn in het LIO vrouwen verenigd
die niets met de feministische
theologie hebben te maken.
De organisatie van feministi
sche theologes in Nederland
heeft het kort geding van het
LIO dan ook niet willen onder
steunen. Vorige week wees het
LIO een compromis, aangereikt
door de advocaat van mgr. Simo
nis, af.
Het LIO zal ook aan het ver
zoek van professor Halkes niet
voldoen. Woordvoerster G. F
Bogels zei, dat het LIO niet al
leen wil opkomen voor de femi
nistische theologen, maar "voor
allen die op het gebied van de
geesteswetenschappen werk
zaam zijn". Zij noemde de ma
nier waarop kardinaal Simonis
in zo'n artikel met wetenschap
pelijke pretentie te werk gaat
'symptomatisch' voor diens
werkwijze.
Het LIO wil alleen van het kort
geding afzien als bisschop Simo
nis bij alle citaten vermeldt van
welke feministische theoloog ze
afkomstig zijn. En hij moet ook
zijn spijt betuigen dat hij geen
bronnen heeft vermeld.
Evangelisatie
Bisschop Gijsen van Roer
mond kondigt in zijn Vastenbrief
een evangelisatie-actie in zijn
bisdom aan. "Vooral nu de hulp
van maatschappelijke organen
voor de verbreiding van het
evangelie meer en meer ver
dwijnt, zal de kerk zelf wegen
moeten zoeken en gaan om de
evangelisatie ingang te doen vin
den, haar te vernieuwen en te
verdiepen"
De bisschop denkt aan 'kernen
van gezinnen, jongeren, catechis
ten, religieuzen en helpers en
helpsters in de liturgie en het
welzijnswerk. "Onder leiding
van de priesters en diakens zul
len zij het evangelie moeten laten
horen en zien, overal waar het
kan Op pleinen en straten, in
huiskamers, schoollokalen en
bedrijfshallen. Ze zullen contac
ten moeten leggen met familiele
den, buren, kennissen en vrien
den, maar ook met voorbijgan
gers en vreemden".
Dat schrijft bisschop Gijsen in
zijn Vastenbrief.
Goeree. Een aantal Zwolse
en landelijke organisaties vraagt
in een gisteren verzonden brief
aan ongeveer negentig zaalex
ploitanten in Zwolle en wijde
omgeving het evangelistenecht
paar Goeree en de Stichting
Evangelieverspreiding geen zaal
ruimte meer te geven. Naar het
oordeel van de ondertekenaars
gaat de evangelieverkondiging
van de Goerees gepaard met
'zeer kwetsende en beledigende
uitlatingen over joden'.
Tot de ondertekenaars beho
ren de Anne Frank Stichting in
Amsterdam, het Landelijk Bu
reau Racismebestrijding in
Utrecht en het Zwolse 'Podium
van Kerken' waarbij de hervorm
de gemeente, de gereformeerde
kerk, de doopsgezinde en evan-
gelisch-lutherse gemeente en de
rooms-katholieke kerk ter plaat
se zijn aangesloten.
Slag Javazee
Volgende week vrijdag, 27 fe
bruari, wordt in de Kloosterkerk
in Den Haag de slag in de Java
zee herdacht. Het is dan 45 jaar
geleden dat een geallieerde vloot
onder leiding van schout-bij
nacht Karei Doorman een neder
laag leed tegen de Japanners.
Die slag kostte ruim 1000 Neder
landers, onder wie Doorman zelf.
het leven.
De herdenking is georgani
seerd door de Koninklijke Ne
derlandse Vereniging 'Onze
Vloot'. Hoofd-vlootaalmoezenier
J. Baardewijk, hoofd-vlootpredi-
kant F. L. van der Bom en admi
raal buiten dienst J. Hulshoff
hebben hun medewerking toege
zegd.
Hervormde Kerk: toegelaten
tot de evangeliebediening A. van
Lagen Utrecht: beroepbaar P
van Veldhuizen Utrecht.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Groote-
gast H. Geertsma Goes.
Namibië. In een gezamenlij
ke verklaring van de Lutherse
Wereldfederatie en de Namibi-
sche bevrijdingsbeweging 'Swa-
po' worden de kerken opgeroe
pen zoveel mogelijk druk uit te
oefenen op regeringen voor onaf
hankelijkheid van Namibië. Dat
land wordt nu nog door Zuid-
Afrika bestuurd.
Swapo-voorzitter Sam Nujoma
zei gisteren na zijn gesprekken
met de Lutherse Wereldfederatie
in Genève, dat westerse indus
triële landen Namibië van zijn
bodemschatten beroven en de
Zuidafrikaanse strijdkrachten in
zijn land zijn uitgerust met Duit
se voertuigen.
God dood? Het Kremlin is
bereid volgend jaar in Leningrad
een congres met het Vaticaan te
organiseren over de vraag of God-
dood is. Aanleiding is de herden
king van het 1000-jarig bestaan
van de Russisch-Orthodoxe
Kerk in 1988.
De contacten tussen het Vati
caanse secretariaat voor de niet-
gelovigen en het instituut voor
atheïsme in Moskou dateren van
vorig jaar, toen onder verant
woordelijkheid van de Hongaar
se academie van wetenschappen
in Boedapest een conferentie
werd gehouden over ethische
waarden in de samenleving.
Daaraan namen ook vertegen
woordigers van het Vaticaan en
het Kremlin deel.
Hoewel de laatste tijd de ge
ruchten toenemen dat de paus de
Russisch-orthodoxe feesten wil
bijwonen, noemt het Vaticaan de
kans daarop uiterst klein.
