'Wij moeten meer
invloed krijgen'
'Altijd op te grote voet geleefd'
PvdA-lijsttrekker Van der Vlist
VERKIEZINGEN
Directeur Peters van AZL over de gezondheidszorg:
WOENSDAG 18 FEBRUARI 1987
cie heeft als taak de planning van
onderwijsvoorzieningen. Daarbij
hoort dat je inventariseert wat er is,
witte vlekken signaleert en de be
hoefte bepaald. Als er behoefte aan
openbaar onderwijs is, zul je sa
men met de betrokken gemeente
moeten bepalen wat je doet. Maar
het simpelweg peilen van de be
hoefte is een provinciale taak. En
als blijkt dat in de Duin- en Bollen
streek bij een heleboel ouders de
behoefte bestaat om hun kinderen
naar een openbare havo of vwo te
sturen, is dat zeker onze zaak".
Bouwen
Minder betrokken is de provin
cie volgens Van der Vlist bij het op
peil houden van de voorzieningen
in kleine kernen. De PvdA wil wel
hebben onderzocht hoe de leef
baarheid in stand kan worden ge
houden, maar een echte taak heeft
de provincie niet. "Wij hebben
daarin een uiterst bescheiden rol",
zegt de Schiedammer, die beklem
toont dat het de provincie gewoon
aan mogelijkheden ontbreekt. En
de enige mogelijkheid die de pro
vincie heeft - meer bouwen, meer
inwoners - is voor de sociaaldemo
craten onaanvaardbaar. "Voor ons
is het niet zo dat het minimale ver
zorgingsniveau kan worden ver
taald in een minimaal aantal inwo
ners. Verstedelijking van het plat
teland moet worden voorkomen".
Woningbouw moet vooral plaats
hebben in de stedelijke gebieden
waarbij gemeenten moeten samen
werken. "Nieuwe bouwlocaties
lukken alleen nog maar als dat ge
beurt met instemming van alle ge
meenten. Kijk maar naar Den Haag
dat hele wijken bouwt in Leid-
schendam", ^egt Van der Vlist, die
erg veel belang hecht aan een goe
de samenwerking tussen gemeen
ten op dit gebied. En zelfs het mid
del van gemeentelijke herindeling,
waarbij ook stukken grondgebied
in handen van andere gemeenten
kunnen overgaan, niet schuwt om
kleinere gemeenten tot samenwer
king aan te sporen of zelfs te dwin
gen. "Als er voldoende capaciteit is
voor woningbouw in onderling
overleg, dan is er geen aanleiding
voor gemeentelijke herindeling.
Maar als je constateert dat een ge
meente niet wil meewerken en je
wilt dat wel uit planologische over
wegingen, dan moet je het instru
ment van de gemeentelijke herin
deling niet schuwen".
De PvdA maakt zich ook sterk
voor een sluiting van de Leidse
vuilverbrandingsinstallatie voor
1990. Ook die in Den Haag moet
binnen drie jaar dicht. En boven
dien wil de PvdA dat er geen nieu
we wordt gebouwd in de driehoek
Leiden/Zoetermeer/Den Haag. Van
der Vlist: "We kunnen het vuil be
ter afvoeren naar de Afvalverwer
king Rijnmond (AVR). De Utrecht
se vuilstroom die nu nog bij de
AVR worden verwerkt, moet maar
in die provincie blijven. Het gaat er
bij mij niet in dat een nieuwe vuil
verbrandingsinstallatie goedkoper
is dan de AVR. Bovendien zou de
stimulans om de vuilstroom te be
perken door de de bouw van een
nieuwe installatie verdwijnen".
DEN HAAG - De stemmen
winst moet nog worden bin
nengehaald, maar de PvdA
lijkt haar bij voorbaat al te
hebben verdeeld. Drie da
gelijks bestuurders levert
de PvdA nu, maar na 18
maart worden dat er zeker
meer. Lijsttrekker J. van
der Vlist: "Ik vind dat we
vier gedeputeerden moeten
hebben. Voor 1982 hadden
we er vier en na het verlies
bij de statenverkiezingen
dat jaar kregen we er drie.
Dat moeten er nu weer vier
worden, misschien wel vijf.
Ik ga er vanuit dat wij meer
invloed krijgen".
De vorming van een nieuw college
van gedeputeerde staten houdt de
gemoederen al voor de verkiezin
gen danig bezig. De geruchten dat
PvdA en WD het CDA liever zien
gaan dan komen, houden aan en
worden door Van der Vlist niet
naar het rijk der fabelen verwezen.
Integendeel, hij erkent volmondig
dat de relatie PvdA-WD veel be
ter is dan die met de christendemo
craten. Die betere verstandhou
ding kwam al tot uitdrukking in
het huidige college van GS waar
het CDA ondanks de meeste sta-
tenzetels slechts twee zetels heeft,
terwijl PvdA en WD er elk drie
hebben.
"Dat was het resultaat van de on-
derhandelingen in '82", glimlacht
Van der Vlist. "Wij hadden ervoor
constructief en zakelijk beter met
de WD dan het CDA samenge
werkt. En wilden dat voortzetten".
Die samenwerking is sindsdien al
leen maar hechter geworden en als
de PvdA na 18 maart zou moeten
kiezen tussen WD en CDA lijken
de liberalen de voorkeur te krijgen.
Al wil Van der Vlist die uitspraak
niet doen.
"De grote verschillen tussen
PvdA eri WD liggen op landelijk
niveau. De twee punten waarover
wij het in de staten regelmatig on
eens zijn, betreffen de afweging
tussen natuur/milieu en economi
sche belangen en de discussie over
de identiteit van allerlei instellin
gen. Over het tweede punt ver
schillen we alleen met het CDA
van mening, maar over het eerste
punt met CDA èn WD. Bij alle
De campagne voor de verkiezing
van provinciale staten, het be
stuur van de provincie, draait.
Voor het eerst wordt door de sta
tenleden een hele nieuwe Eerste
Kamer gekozen, waardoor de pro
vinciale verkiezingen een lande
lijk belang hebben gekregen. Poli
tici van naam trekken dan ook tot
de verkiezingsdag op 18 maart
door het land om hun boodschap
uit te dragen. Wij laten deze we
ken de provinciale kopstukken
aan het woord. Vandaag de lijst
trekker van de PvdA, J. van der
Vlist (PvdA). Komende dinsdag:
J.P. Feddema (EVP).
door
Henny vari Egmond
principiële keuzes op het gebied
van natuur en milieu, of het nu om
een weg ging, of over produktiebe-
perkende maatregeln in de land
bouw, waren CDA en WD het met
ons oneens. Voor ons is er met het
CDA dus ook niets te winnen", al
dus Van der Vlist.
"Maar ook de WD zal water in
de wijn moeten doen. Voor de
WD is een inkomstenstijging via
een verhoging van de provinciale
opcenten op de motorrijtuigenbe
lasting nog onbespreekbaar. Pas
als alle andere maatregelen tot het
uiterste zijn uitgevoerd, willen ze
over een verhoging praten. Maar
de provincie staat voor gigantische
bezuinigingen. Een verhoging van
de opcenten is voor ons dan ook
een gelijkwaardige stap naast be
zuinigingen", zegt Van der Vlist.
"Ik doe dan ook geen uitspraak
over de meest wenselijke college-
partner, omdat er nogal wat te on
derhandelen valt".
Keihard
In die onderhandelingen staan
voor de PvdA drie punten centraal
waarover keiharde afspraken moe
ten worden gemaakt. Een daarvan
is de aankoop van natuurgebieden.
"Een aantal gebieden is zo waarde
vol datje ze moet aankopen en aan
allerlei instellingen, zoals de Stich
ting Natuurmonumenten, moet
overdragen. Voor ons is het essen
tieel dat de komende periode er
een miljoen gulden extra per jaar
wordt uitgetrokken voor natuur-
en landschapsbehoud", stelt de
PvdA'er, die uit Schiedam afkom
stig is.
Het tweede punt betreft het ver
keer- en vervoersbeleid. Het staat
voor de PvdA als een paal boven
water dat de drukte op de Zuidhol
landse wegen niet meer kan wor
den opgelost door de aanleg van
nieuwe verbindingen en het ophef
fen van knelpunten. Er zal een to
taalvisie moeten komen, waarin
verbetering van het openbaar ver
voer centraal staat.
"We zitten in Zuid-Holland na
tuurlijk hartstikke vol. We komen
er niet uit met meer wegen. Als wij
willen dat het zakelijk-verkeer en
het goederentransport hun gang
kunnen gaan, dan zullen we ervoor
moeten zorgen dat het personen
verkeer via het openbaar vervoer
gaat. Wij zullen als provincie niet
akkoord gaan met meer infrastruc
turele werkzaamheden (wegen,
nieuwe kruispunten, etc.-red.) als
er niet gelijk essentiële besluiten
worden genomen over verbetering
van de capaciteit en kwaliteit van
het openbaar vervoer".
Van een geheel andere aard is de
ecologische infrastructuur, het
'wegennet' tussen de verschillende
natuurgebieden. Volgens de PvdA
is een aantal, waardevolle natuur
gebieden te klein om zelfstandig in
stand te blijven. Via allerlei maat
regelen zouden er verbindingen
moeten komen tussen de natuur
gebieden, waardoor ze wel worden
behouden.
Schandelijk
Volgens Van der Vlist wordt het
ouderenbeleid dè discussie voor de
komende jaren op provinciaal ni
veau, al liggen de uitersten al vast
door de beperkte financiële midde
len die het rijk samen met de taak
heeft overgedragen aan de provin
cies. Van der Vlist benadrukt dat
de verantwoordelijkheid voor de
hoogte van het bedrag bij de Twee
de Kamer ligt en dat daardoor de
beleidsruimte van de provincie be
perkt is. "Het ouderenbeleid be
treft zo'n gigantische stroom geld.
Dat is een molensteen die om je
nek hangt. Je kunt onmogelijk dat
uit je eigen middelen bijpassen.
Wij kunnen de verantwoordelijk
heid niet overnemen van de Twee
de Kamer".
"Het schandelijke van het be
jaardenbeleid is, dat in feite van de
ene op de andere dag een hele forse
bezuiniging is doorgevoerd door
het kabinet. Dat slaat direct terug
op de mensen, die vanaf de oorlog
dit land hebben opgebouwd en nu
op hoge leeftijd in een verzor
gingstehuis zitten. En die bezuini
ging is doorgevoerd met een soort
theorie dat de familie maar weer de
taken moet overnemen die jaren
lang door het rijk zijn uitgevoerd",
schetst Van der Vlist de situatie.
Nu is hij niet tegen een aanpassing
van het ouderenbeleid die ook tot
bezuinigingen kan leiden, maar
dan zal daarover wel eerst moeten
worden gesproken. En pas daarna
de bezuiniging worden gereali
seerd. "Dit kabinet doet het pre
cies andersom".
De PvdA-lijsttrekker windt zich
op als het verzet van de confessio
nele partijen tegen het onderwijs
beleid wordt genoemd. De kleine
rechtse partijen, maar ook het
CDA zien met lede ogen aan dat de
provincie de behoefte aan open
baar onderwijs in bepaalde gebie
den van de provincie onderzoekt.
"Die houding is toch schandelijk",
reageert Van der Vlist. "De provin
(foto Wim Dijkman)
PvdA-lijsttrekker Van der Vlist: "Ook de VVD zal water in de wijn moeten doen".
Mr.dr. J.H. Peters, algemeen directeur van het Academisch Ziekenhuis
Leiden: "De manager wil het streven van de specialist niet tegen werken.
Waar ik erg voor pleit is dat iedereen binnen de instelling door dezelfde
doelstellingen wordt gedreven". (archieffoto)
Lezing
Amnesty
Amnesty International afde
ling Leiden organiseert donder
dag een schrijfavond ten behoeve
van zes gewetensgevangen uit
Taiwan, Laos en Mexico. De
avond wordt gehouden in het
Westerkwartier aan de Ten Kate-
straat 10a en begint om 20.00
uur.
In het Academiegebouw van de
universiteit aan het Rapenburg
wordt donderdag een door het In-
stitut Francais de la Haye geor
ganiseerde lezing gehouden over
Lodewijk Meyer (1630-1681).
Meyer studeerde in Leiden medi
cijnen en filosofie en was een vu
rig aanhanger van Descartes en
verkeerde in kringen rond Spino
za. De lezing wordt, in het Frans,
gegeven door Jacqueline Lagree
en Pierre-Francois Moreau, bei
de docenten filosofie in Rennes en
aan de Sorbonne. Aanvang 14.15
LEIDEN - "Vroeger, toen
het nog niet op kon met de
financiële middelen werd er
in de gezondheidszorg maar
op te grote voet geleefd.
Men keek niet op een paar
duizend gulden meer of
minder. De gezondheids
zorg in Nederland was het
stokpaardje, het hoogste
goed, een sociale verwor
venheid waarvoor kosten
noch moeite werden ge
spaard", aldus mr. dr. J.H.
Peters, algemeen directeur
van het Academisch Zie
kenhuis Leiden die het
bankroet van de gezond
heidszorg verwacht indien
geen maatregelen worden
genomen.
door
Annemiek Ruyrok
Aan het begin van de jaren tachtig
ging het mis: de kosten rezen de
pan uit en de overheid begon paal
en perk te stellen aan de uitgaven.
"Een overval, waarop de directies
niet waren voorbereid", aldus Pe
ters. In zijn onlangs verschenen
boek 'Ziekenhuis en strategie'
geeft hij aan hoe het zou moeten:
een beter samenspel tussen mana
ger en specialist. Waren in de ge
zondheidszorg nog maar enkele ja
ren geleden begrippen als manage
ment en marketing vieze woorden,
nu worden ze gebezigd als een van
zelfsprekendheid.
"Bij de invoering van de budget
tering van de algemene ziekenhui
zen waren er geen goede beleids
plannen. In het verleden was er
meer geld beschikbaar en hoefde
er minder verantwoording over het
beleid te worden afgelegd. Met het
nieuwe systeem van financiering is
het zaak om precies te weten watje
wilt en waar je naar toe gaat". Vol
gens Peters moeten zeker academi
sche ziekenhuizen hun zwaarte
punten kiezen. "Waar ben je goed
in en waarin minder? Die vraag
moet steeds worden gesteld".
Als reactie op de door de over
heid opgelegde bezuinigingen gin
gen ziekenhuisdirecties over tot de
zogenaamde kaasschaafmethode:
van elke afdeling werd een 'plakje'
afgesneden. Een formatieplaats
minder hier, een bed minder daar.
Zo werd het budget bewaakt. "Een
foute methode, een bewijs van on
vermogen", is Peters' waardering
voor deze manier van bezuinigen.
"Je moet weten waar je beperkin
gen liggen en wat je kwaliteiten
zijn. En daar moetje bezuinigingen
naar richten. Waarin je als acade
misch ziekenhuis goed bent, moet
worden versterkt. Wat minder is,
kan worden ingekrompen. Daarbij
zoek je samenwerking met algeme
ne ziekenhuizen".
Ziekenhuizen hebben volgens
Peters de verleiding niet kunnen
weerstaan om veel specialismen in
huis te halen- Dat gebeurde uit
prestige-overwegingen en omdat
er toch genoeg geld beschikbaar
was. "Kleine ziekenhuizen hebben
een wezenlijke functie, maar ze
kunnen nu eenmaal geen topzorg
leveren. Dat is voorbehouden aan
academische ziekenhuizen. Niette
min zijn zij de dobber van de gehe
le gezondheidszorg. Vanwege de
samenwerking met de eerste-lijn:
ze staan dicht bij de huisartsen".
De primaire taak van een acade
misch ziekenhuis is volgens Peters
om zaken vanuit de specialistische
geneeskunde tot ontwikkeling te
brengen. "Maar ook tussen specia
listen en huisartsen moet een goe
de relatie bestaan. Een academisch
ziekenhuis is een strategisch zie
kenhuis. Het kan niet zonder een
intensieve relatie met de eerste-
lijn. Ernstig zieken, zoals je die hier
veel hebt, kunnen de steun van
hun huisarts niet missen. Die moet
gemakkelijk toegang tot het zie
kenhuis hebben. Het zou toch
dwaas zijn als de huisarts hier een
patiënt heeft zonder te weten wat
er met hem of haar gebeurt".
Consument
Wanneer het marktgericht den
ken opgang doet in de ziekenhui
zen, zal ook worden beseft dat de
patiënt de doelgroep is en dat de
huisartsen voor de toelevering zor
gen. De patiënt als consument van
het ziekenhuis. Volgens Peters
moet er dan ook meer patiëntge
richt worden gewerkt. "Het imago
als zou de patiënt alleen maar een
middel zijn moet worden wegge
poetst. De patiënt is - ook in een
academisch ziekenhuis - geen
proefdier. Er gebeurt niets tegen
de wil van de patiënt in, de afde
ling medische ethiek houdt het
protocol scherp in de gaten".
"Ook de klacht van sommige pa
tiënten dat er steeds een andere
arts aan het bed komt, moet se
rieus worden genomen. We moeten
ervoor zorgen dat er continuïteit in
de behandeling komt. Er moeten
goede dossiers worden aangelegd.
Verpleegkundigen moeten meer in
teamverband werken. Polikliniek-
managers moeten de beheersmati
ge aspecten van de afdelingen in
het oog houden. De patiënt moet
centraal staan. Organisatorisch
kan dat hier heel goed".
Bepaalde vroeger de specialist
wat er moest gebeuren en worden
aangeschaft, de budgettering
bracht daarin verandering. "De
specialisten krijgen tegenwoordig
nogal wat voor hun kiezen. We
moeten de individuele specialist
niet aanwrijven wat heel Neder
land heeft gewild". De zieken
huismanager gaat af op het advies
van de specialist. "Maar alles
wordt beslist niet zonder meer als
zoete koek geslikt. Er worden wel
toetsingen gemaakt". Volgens Pe
ters snijdt een specialist zichzelf in
de vingers, wanneer hij te royaal of
onzorgvuldig omspringt met het
hem toebedeelde budget. "Klopt
hij dan de volgende keer bij de ma
nager aan, dan zal hij nul op het
rekest krijgen".
Managers
De bezuinigingen stellen volgens
Peters meer eisen aan de kwaliteit
van managers dan vroeger het ge
val was. "Ze moeten leren omgaan
met budget-verantwoording. Te
genwoordig stromen er veel mana
gers vanuit het bedrijfsleven de ge
zondheidszorg in. Zo krijg je een
bedrijfsgerichter aanpak".
Peters' boek verschijnt op het
moment dat het functioneren van
de directie van het Leidse Acade
misch Ziekenhuis op zijn minst
omstreden is. In opdracht van het
bestuur heeft het organisatiebu
reau Twijnstra en Gudde een rap
port opgesteld, waarin een halve
ring van het aantal directieleden
wordt bepleit. Volgens het rapport
werkt de directie niet adequaat,
onder meer omdat zij onderling
sterk is verdeeld, geen beslisingen
neemt en niet weet te delegeren. In
zijn boek schrijft Peters letterlijk:
"Bij meerhoofdige collegiale direc
ties zijn de aandachtsgebieden ver
kokerd. Directieleden zijn super-
diensthoofden. Consequentie hier
van is dat directieleden, wanneer
ze een dag niet aanwezig zijn, ge
mist worden. In directievergade
ringen worden voor ad hoc-proble-
men kleinschalige oplossingen ge
vonden. Dat is onjuist, het topma
nagement moet zich losmaken van
de eigen zuilen, moet de verant
woordelijkheden overdragen aan
het niveau onder zich. Dit dienst
hoofdenniveau is terzake kundig
en goed ingevoerd in de organisa
tie".
Een decentralisatie, waaraan de
directie en de staf van het AZL nog
niet toe is, wil men Twijnstra en
Gudde geloven. Toch zou dit vol
gens Peters de enige goede weg
zijn: "Waar ik erg voor pleit is dat
iedereen binnen een instelling
door dezelfde doelstellingen wordt
gedreven. De manager wil het stre
ven van de specialist niet tegen
werken, maar handvaten aanrei
ken, bepaalde zwaartepunten zelfs
stimuleren".
Het management mag niet pas
sief zijn, specialisten moeten op
iets kunnen worden aangesproken,
aldus Peters. "Maar dan moeten ze
het vertrouwen hebben dat dat
vruchten oplevert. Kijk, een mo
biele niersteenvergruizer zou een
kwaliteitsverbetering betekenen.
Je spaart er een hoop operaties
mee uit. En dan zal het de overheid
een zorg zijn als we zo'n ding aan
schaffen, als het maar binnen het
bestaande budget past".
Ajax
Hij vergelijkt het Academisch
Ziekenhuis met een voetbal
topteam: "Als er bij Ajax een spe
ler weggaat, moet er een nieuwe
van dezelfde kwaliteit worden ge
vonden. Zo is het ook met specia
listen. Sommige afdelingen draai
en op de kwaliteit van één man.
Gaat die weg, dan moet er een ver
vanger komen. Om de kwaliteit te
handhaven en de continuïteit te
waarborgen".
Maar net als met Ajax is het in de
Nederlandse gezondheidszorg ook
niet best gesteld. Peters geeft dat
volmondig toe: "Er zijn proble
men. Die kunnen zich ophopen.
Vandaar dat ik pleit voor het ver
leggen van de koers".
Daarom ook beoordeelt hij de
plannen van de Nijmeegse specia
list Boerema om samen met een
warenhuisconcern een keten van
commerciële klinieken in Neder
land op te zetten positief. "Ik be
grijp de terughoudendheid daar
over, de negatieve reacties. Maar
dit soort ideeën wordt met name
ingegeven, omdat het in Nederland
lange tijd. aan inventiviteit heeft
ontbroken. In de VS is men wat de
gezondheidszorg betreft uitermate
creatief. Als je nu ziet dat Neder
land van dit idee alleen al op zijn
kop staat, dan is dat een teken aan
de wand".
Winst van bijna
vier miljoen
bij Infotheek
LEIDEN - Infotheek (handel in
kleine computers voor zakelijk ge
bruik) heeft over 1986 een resultaat
behaald dat zeer licht gunstiger is
dan was voorspeld bij de introduc
tie van de aandelen op de parallel-
markt van de Amsterdamse effec
tenbeurs in november. De netto
winst bedroeg 3,6 miljoen gulden
bij een omzet van 65,7 mihoen gul
den. De directie verwacht een toe
neming van de omzet met 60 tot 80
procent dit jaar en een nettowinst
van 5,5 miljoen gulden tot 6,5 mil
joen gulden.
Infotheek heeft al vestigingen in
Leiden, Rotterdam, Den Haag en
Utrecht en denkt er binnenkort
een te openen in Amsterdam. On
langs werd een raamovereenkomst
gesloten met de universiteit van
Leiden, die de komende twee jaar
alle personal computers van het
merk IBM en de randapparatuur
bij Infotheek zal bestellen. Een ge
lijksoortige afspraak is gemaakt
met de Rijksuniversiteit te
Utrecht. Infotheek voorziet dlft de
ze overeenkomsten zullen resulte
ren in orders tot een totaal bedrag
van 10 miljoen gulden.
