Speelgoed in grotere greep van techniek Groot inkomensverlies voor oudere werldoze Reportage Nieuw sociale stelsel ingewikkelder Schillebeeckx: kardinaal moet bescheidener worden PAGINA 2 MAANDAG 16 FEBRUARI 1987 Neurenberg: 38ste speelgoedbeurs NEURENBERG Neurenberg, de Zuidduitse speelgoed- stad staat momenteel nog meer dan anders in het teken van het spelen. Voor de 38ste keer wordt hier de Speel goedbeurs gehouden, de grootste vakbeurs op dit gebied ter wereld. Bijna 2000 bedrijven uit 38 landen prijzen rond 350.000 artikelen aan. Aan de beurs doen 64 speelgoedfa brikanten uit ons land mee. Veertigduizend inkopers uit 80 landen bepalen hier wat binnenkort bij ons in de etlages ligt. Onze correspondent Hans Hoogendijk keek zijn ogen uit. Duizenden mensen hebben de afgelopen weken bij vakbonden en politici informatie gevraagd over de nieuwe sociale wetgeving. Het was de bedoeling dat de wet eenvoudi ger werd, maar na al die vragen is slechts één conclusie mogelijk: de wet is veel ingewik kelder en de voorlichting van het ministerie is slecht geweest. De regeling is niet hetzel de gebleven, zoals was beloofd. Velen zijn er, soms flink, op achteruit gegaan. pop vroeger hooguit 'me' of bracht zij een verbasterd 'mamma' voort, in Neurenberg is het andere koek. Het poppegezicht is nog altijd net als vroeger, maar binnenin bevindt zich het wonder. Daar zitten de chips die de pop bijna echt maken. Wat te denken van een pop die bel len blaast, of een met een elektro nisch toevalligheidsprogramma. Onverwacht begint de pop te praten: 'Neem mij op je arm', of 'Geef mij de fles'. Maar dat is nog niet alles, wil de kleine poppen- moeder het kind ongevraagd de fles geven, dan kan het ook voor komen dat poplief weigert. Duur is dit Amerikaanse produkt wel. Min der duur is Silvia, die mits volge stopt met batterijen zelfs kan skiën. Doktertje spelen met dit soort poppen is er natuurlijk niet bij. Op het gebied van de computer spelletjes biedt de beurs aardig wat, maar niets nieuws. Wel is er voor de jonge onderzoeker een mi ni-laboratorium waar nitriet in de worst, fosfaat in de cola of zelfs de schadelijke stoffen in sigaretten rook kunnen worden gemeten. Ra dio-activiteit opsporen kan het ma- chien nog niet,maar dat komt on getwijfeld nog wel. Overigens gaat dit stuk techniek in vergelijking met andere nieuwigheden niet eens extreem veel kosten. De ver koopprijs blijft dik onder de 200 gulden. Fischer-techniek heeft voor de bezitters van een home computer een aardig nieuwtje. Zij kunnen met hun pc via een nieuwe techniek doos eigen modellen ont werpen en daarna bouwen natuur lijk. In de zachte sector beleven de producenten gouden tijden. Plu che is in en de ene nieuwe knuffel familie na de andere wordt geintro- duceerd. Ook hier kent de mense lijke inventiviteit bijna geen gren zen. De beesten en fictieve gestal ten worden steeds 'echter'. Modelbouw Voor modelbouwers biedt Neu renberg goed nieuws. Alleen Re veil brengt al 60 nieuwe plasticmo dellen uit. Topper, zo verwacht men, wordt de Porsche 930 turbo, samen te stellen uit 302 delen. Schaal één op 24. Ook in de model bouw kent zijn extremen: een mo del van de eerste Benz-patentwa- gen uit 1886 met 1400 onderdelen voor de prijs van 15.000 mark. Maar of dit nog als speelgoed betiteld mag worden, is zacht gezegd te be twijfelen. Geef mij dan maar de echte oude stoommachine. Of desnoods de oerdegelijke hete luchtmachine zo als die door de DDR wordt gepre senteerd en waaraan je zelf van al les en nog wat kunt hangen. Het kapitalistische Westen zet daar een brandweerauto met echte lucht drukspuit tegenover, maar die is ook wel drie keer zo duur. Een nieuwtje is ook de revolutio naire rolschaats bedacht door een Fransman. 'De formule één onder de rolschaatsen', noemt fabrikant Vulli zijn première. Grote voorde len: de makkelijke aanpassing aan de voetgrootte, de zelfsmerende la gers en het anti-vibratiesysteem. De lolo-bal heeft ook een uitbrei ding ondergaan. Dit keer is de bal uitgerust met een stok om makke lijker te springen. Het ding heet nu 'moon-rider'. De hele spelletjesmarkt beleeft een opleving. De traditionele spe len zijn er natuurlijk nog, maar daarom heen is heel wat af gefanta seerd. Wedden dat, in Nederland gepresenteerd door Jos Brink, is er nu ook als spel, en talloos zijn de variaties op het onerwoestbare Mo nopoly. Berlijnse muur Een buitengewoon bizar spel be leefde ook zijn première in Neu renberg. Het heet 'de Muur' en speelt in het gedeelde Berlijn. Amerikaanse spionnen moeten via de Muur in de Russische ambassa de komen en andersom. De firma Amigo die het in de handel brengt vindt het niet smakeloos. „En bo vendien is het niet door een Duit ser maar door een Brit bedacht. Daarom heet het ook dev Berlin Wall", vertelde de AMIGO-woord- voeder. Een schijnheilig excuus. Neurenberg is deze week meer dan ooit speelgoedstad en de inko pers uit de hele wereld bepalen hier wat over een tijdje bij ons in de etalages ligt. Makkelijk hebben ze het niet, want de kans op een miskleun bestaat natuurlijk altijd en de keus is enorm. En na een he le dag slenteren langs het vele fraaie en soms bespottelijke speel goed, weet ook uw verslaggever nog steeds niet wat hij eigenlijk zelf graag zou willen hebben. In het kort brengt het nieuwe stel sel het volgende met zich mee: ie dere uitkeringsgerechtigde die nu onder het sociaal minimum zakt, volgens de op 1 januari in werking getreden nieuwe sociale wetge ving, heeft recht op extra geld, de 'toeslag' geregeld in de nieuwe Toeslagenwet. Dit minimum hangt af van de leefsituatie. Voor een ge zin met twee kinderen is het 1492 gulden per maand, voor één-ouder gezinnen tien procent minder. Al leenstaanden krijgen zeventig pro cent van het minimum, maar naar mate ze jonger zijn, zakt het be drag. Voor een 18-jarige houdt het bij 763 gulden op. Alleenstaanden ert de gezinnen met één ouder, meestal een ge scheiden vrouw, krijgen hun ne gentig procent op voorwaarde dat er geen neveninkomsten zijn, bij voorbeeld van nieuwe vriend of vriendin. De vier belangrijke groe pen zijn woningdelers, economi sche eenheid, economische ver strengeling en gezamenlijke huis houding. Ze worden duidelijk voor wie er concrete situaties bij zoekt. Twee voorbeelden: een gescheiden vrouw met een vriend krijgt geen korting op haar uitkering wanneer de metgezel elders woont (de lat- relatie) of wanneer hij maar kort bij haar blijft. Kort is zo'n drie tot zes maanden. Twee samenwonende homosek suelen in de bijstand krijgen voor taan samen één uitkering van hon derd procent. De overheid be schouwt ze tegenwoordig als 'n stel. Voorheen werden ze aange merkt als woningdelers en ontvin gen ieder een uitkering van zestig procent. Routes Iemand die baan of inkomen ver liest, kan via verschillende routes tot het minimum zakken. Wie in het jaar voorafgaand aan de werk loosheid minder dan 26 weken heeft gewerkt, komt direct in de bijstand terecht, anderen hebben recht op een half jaar ww. Zij krij gen langer ww als ze de vijf jaar voorafgaand aan het verlies van werk ten minste drie jaar hebben gewerkt. Ook de leeftijd kan de ww verlengen. Die kan oplopen tot vijf jaar. Daarna is er nog een vervolg uitkering van een jaar, zodat de langste weg naar de bijstand zese neenhalf jaar duurt. Tot slot is er nog de ioaw, de in komensvoorziening voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Die zorgt ervoor dat werklozen boven de vijftig en gedeeltelijk arbeidsonge schikten buiten de bijstand blij- Eén van de 'slachtoffers' is Her man Rensink (56) uit Maartensdijk, die per 1 januari 1987 zijn uitkering in één klap kwijtraakte. Hij en zijn vrouw Siny (52), die een redelijk in validiteitspensioen heeft, moeten het voortaan met 1050 gulden per maand minder doen. Herman Rensink werkte vanaf 1975 als bouwkundig projectleider bij een architectenbureau in Amersfoort. Augustus 1983 werd Rensink ontslagen, het faillisse ment van het bureau volgde kort erna. Een jaar later werd zijn vrouw, docente textiele werkvor men aan de Rijks Pedagogische Academie in Amersfoort, volledig arbeidsongeschikt verklaard. Ze heeft een vergroeiing aan de nek waardoor een zenuw knel zit. Het eerste jaar vulde het archi tectenbureau Rensinks uitkering aan tot honderd procent van het laatst genoten inkomen. Vervol gens ging hij de wwv in en daarna de verlengde wwv. Die was ruim duizend gulden per maand, het bij standsinkomen van een alleen- door Hans Hoogendijk Voordat 's werelds grootste speel goedbeurs haar poorten opende, had een vakman zijn oordeel al ge veld. Horst Heilmann, directeur van de Vereniging van Duitse Speelgoedfabrikanten: „De grote nieuwe vinding is hier niet, maar het aanbod nieuwigheden is wel weer groter geworden. Beproefde successen zijn uitgebouwd en mooier uitgevoerd, klassiek is zin vol gevarieerd". Dat klonk niet veelbelovend, maar in de praktijk viel er zo veel te genieten dat een volle dag eigenlijk bij lange na niet genoeg was. De 83 nieuwtjes worden apart ge presenteerd. Grootste blikvanger is de model-locomotief met inge bouwde video-camera. Tonnen heeft Marklin geinvesteerd om de verslaafde modelbouwer nu echt één te laten worden met zijn crea ties Voorin de loc is een groot hoeklens ingebouwd, het ketel- ruim en de eerste wagon zitten vol elektronica. De tweede wagon is gevuld met batterijen en de derde bevat de zender. Bovenop een mi- niscule antenne, die de beelden uitzendt naar een monitor. Twee kilometer ver reikt de zender en met een versterker kan zelfs het vijfvoudige worden gehaald. Het resultaat is werkelijk ver bluffend. Terwijl de loc akoestisch snuivend over de rails gaat, ver schijnt op het scherm in kleur het traject gezien door de ogen van de denkbeeldige machinist. De kunst stof boompjes worden machtige dennen en de stationschef levens groot. Het gekraak van de wissels, het rangeren. Het is allemaal net echt en wat een verschil met de op- windtrein waarmee wij het vroeger moesten doen. Maar of dit fraais nu aan een kind besteed is, is zeer de vraag. Voor de Marklin-woordvoerder is dat geen probleem: „Vroeger gebruikte de vader de trein van zoon of cjochter als alibi om zelf te spelen, nu zijn we echt zo ver dat vaders zich niet langers generen om op zolder van hun hobby te genieten". Het prototype dat in Neurenberg is te bewonderen, is overigens een kostbare aangelegenheid. Alleen aan apparatuur zit er voor ruim 60 mille in, arbeidsloon is helemaal niet berekend. Te koop is de kij kende trein dan ook nog niet. Dat gebeurt pas over een paar jaar en dan alleen als het geheel minder dan vijf mille kan kosten. De came ra moet dan volledig in de loc inge bouwd zijn, de stroom komt van de rails en de zender komt in de ten der. Het prototype is een model één op 32, maar Marklin wil de techniek ook in kleinere modellen gaan gebruiken. „Als het in de medische wereld mogelijk is minuscule objectieven bijvoorbeeld voor maagonderzoek te maken, dan willen we die vin dingen ook bij ons gebruiken", vertelt de Marklin-woordvoerder. Toekomstmuziek, maar mooi is het allemaal wel. Mocht de vermogende vader die zich dit fraais kan permiteren toch problemen krijgen met zoonlief, dan biedt een andere firma een uit weg: voor 3,5 mille een jeep met 3,5 pk benzinemotor, echte versnellin gen en koppeling. Topsnelheid: even boven de 20 kilometer per uur. De verkoper, decent gekleed in driedelige krijtjesstreep, vertelt dat de omzet aardig loopt: „Er zijn zelfs praktische vaders die er een sneeuwschuiver voor zetten en hun zoon de stoep laten vegen". De techniek staat voor niets. Ook in het zachte poppenwereldje zijn de chips doorgedrongen. Zei een t Een pop met eigen wil door Jos van der Meer staande. De verlengde wwv was een overgangsregeling, ingesteld in afwachting van de nieuwe socia le wetgeving. Per 1 januari, de in voering van het nieuwe stelsel, is deze stopgezet. Klaagzang Herman Rensink, die zich verre van een klaagzang wil houden, is nu ioaw'er. Er zijn 1400 tot 1600 mensen zoals hij in Nederland. De term ioaw komt voor in de nieuwe sociale wetgeving en staat voor 'in komensvoorziening voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers'. De komen de tijd komen er nog eens 1400 ioa- w'ers bij, mensen die anders van de wwv waren overgegaan naar de verlengde wwv. Die laatste rege ling is echter opgeheven, zodat ze van de ene op de andere dag (een deel van) hun inkomen zullen kwij traken. De naarri ioaw belooft meer dan de voorziening regelt, want het in komen van een eventuele partner wordt van de te ontvangen mini mumuitkering (1492 gulden per maand) afgetrokken en als dat in komen hoger is dan het minimum, dan ontvangt de ioaw'ers niks. Vindt een vrouw dat onredelijk omdat ze bijverdient om het ge zinsinkomen op te krikken, en stopt ze daarom met werken, dan heeft de voorziening een frustre rende regel voor haar in petto: in zo'n geval wordt haar man een strafkorting opgelegd. Het is, al friet al, niet verwonder lijk dat vooral over de ioaw vragen binnenkomen bij vakbonden en socialistische politici. Het CNV- hoofdkantoor in Utrecht bijvoor beeld ontving tot nu toe vijftien honderd telefonische en schriftelij ke reacties, het merendeel tijdens een nationale telefoon-informatie dag over de nieuwe sociale wetge ving, ruim twee weken geleden. Waarom al die vragen komen, terwijl het toch de bedoeling was dat de nieuwe wetgeving eenvou diger zou zijn, is duidelijk voor A.J. Molendijk, landelijk secretaris so ciale zekerheid bij het CNV: "De nieuwe wet is veel ingewikkelder dan de vorige. Er zijn toeslagen ge komen voor mensen die beneden het bestaansminimum zakken, het inkomen van de partner is een gro tere rol gaan spelen, arbeidsonge schikten beneden de 35 jaar moe ten worden herkeurd en de lengte van de ww is variabel geworden". Bij de ondoorzichtigheid van de wet zelf komt nog, vindt Molen dijk, dat het ministerie van De Graaf er slecht over heeft voorge licht. En toch lopen de verschillen in de praktijk aardig op". Ook voor werkloze buitenlanders, van wie het gezin in eigen land is gebleven, werklozen van 57,5 jaar en ouder en mensen met een uitkering en in komen uit arbeid gaan er netto op achteruit. Een grote klap valt ook bij de wa- o^'ers'onder de 35 jaar. Deze moeten zich laten herkeuren en ontvangen daarna een ioaw-uitkering voor het percentage dat de arts hen onge schikt acht om te werken. Boven dien was de wao-uitkering vast, de laow-uitkering zakt tot het wette lijk minimum na verloop van tijd. Allerlei kleine veranderingen maken het nieuwe stelsel nog meer ingewikkelder. Bijvoorbeeld de nieuwe regeling voor invalide zelf standigen van wie de partner bij verdient. Elke gulden daarvan gaat nu van de uitkering (de aaw) af; voorheen had de aaw drie niveaus en kon het voor de partner renda bel zijn om iets meer bij te verdie- Molendijk: "De filosofie van de overheid is dat iemand een uitke ring naar behoefte kan krijgen en de minimale behoefte zou 1492 gul den voor een gezin zijn. Mijn filoso fie is: iemand heeft een verzeke ring, heeft altijd premie betaald en op grond daarvan kan-ie rechten laten gelden. Het is onjuist mensen die buiten hun schuld niet aan het arbeidsproces kunnen deelnemen maar van het minimum te laten le ven, want dat staat in geen verhou ding tot hun vroegere inkomen". Siny en Herman Rensinksinds de invoering van het nieuwe sociale stelsel zijn zij er qua inkomen flink op achteruit gegaan. (foto gpd> Professor Schillebeeckx vindt het triest dat de kerkelijke over heid voor het wereldlijke gerecht wordt gedaagd, maar hij acht het desondanks een goede zaak dat via een kort geding wordt gerea geerd op de uitlatingen van kar dinaal Simonis over feministi sche theologie en homoseksuali teit. Hij hoopt dat deze gerechte lijke stappen de kardinaal in de toekomst wat voorzichtiger en bescheidener maken, zelfs ten aanzien van wat naar Simonis' idee de leer van de kerk is. "Kar dinaal Simonis moet zich eens afvragen of iets wel de leer van de kerk is als men er zoveel men sen tot in hun hart en ziel mee kwetst". Dat zei Schillebeeckx gister morgen in het IKON-radiopro- gramma 'De andere wereld van zondagmorgen'. De gepensioneerde hoogleraar theologie noemde het artikel van de kardinaal over de feministi sche theologie 'beneden peil'. "De kerk moet inzake ethische en politieke vraagstukken alleen voorlopige uitspraken doen om dat elke opvatting gebonden is aan een bepaalde traditie en cul tuur. De Rooms-Katholieke Kerk heeft al vele van die opvat tingen gewijzigd. Zo beweerden pauSen in de elfde en twaalfde iw nog, dat geslachtsverkeer binnen het sacramentele huwe lijk altijd met zondigheid ge paard gaat. De opschudding over Simonis' artikel toont aan, dat in een de mocratische samenleving niet meer kan worden gezegd dat de man boven de vrouw staat. "Als men dat nog steeds verkondigt, gaat men een patriarchale cul tuur verheffen tot dogma". Schil lebeeckx toonde zich door dit. al les 'diep geraakt'. "Het is triest dat een kerkelijke overheid nog kan spreken zonder enige nuan ce, en dan ook nog in de overtui ging dat het een spreken van God is". Aanbod Simonis Het negatieve artikel van de kardinaal over de feministische theologie is aUeen in de Neder landstalige editie (1300 abon nees) van het internationale theologische tijdschrift 'Commu- nio' verschenen. De redactie vap een van de andere edities heeft er belangstelling voor, maar kreeg het advies met eventuele publi- katie in ieder geval te wachten tot na het kort geding dat het Landelijk Interdisciplinair Over leg Feminisme en Theologie (LIO) en de Amerikaanse schrijf ster Mary Daly tegen Simonis hebben aangespannen. De kardinaal neeit nog een po ging gedaan het kort geding van 20 februari te voorkomen. Hij wilde het LIO ver tegemoetko men door in de eerstvolgende editie van 'Communio' opening van zaken te geven wat betreft de door hem gebruikte citaten over feministische theologie. Een van de geciteerde auteurs is Mary Daly. Zij voelt zich gegriefd door het gebruiken van haar werk zonder vermelding van naam en bron. Dat niet-vermelden heeft Simonis, naar hijzelf verklaarde, bewust gedaan omdat hij wilde voorkomen dat zijn publikatie gericht zou zijn tegen bepaalde auteurs persoonlijk. Het LIO voelt niets voor een schikking met de kardinaal. Die heeft niet alleen Mary Daly maar ook anderen geciteerd, zonder hen te noemen. Maar het kort ge ding wordt vooral gevoerd we gens de in het artikel van Simo nis tot uiting komende discrimi natie, aldus dr. Etty Mulder na mens het LIO. "Die punten moe ten ook aan de orde komen, en daarover wordt in Simonis' aan bod niet gerept". Echtscheiding De Mariënburg-vereniging van vernieuwingsgezinde rooms- katholieken komt binnen afzien bare tijd met een 'pastoraal schrijven' over echtscheiding. In dat schrijven staan niet de gebo den en verboden van de officiële kerkleer centraal maar de "barm hartigheid met mensen die hun huwelijk of relatie zien misluk ken". Dat deelde voorzitter professor dr. G. Staal zaterdag mee op een 'dag van de leek' in Tilburg, uit-, gaande van deze vereniging. "Wij komen met deze brief omdat de bisschoppen op het gebied van de pastorale zorg aan gescheide- nen in gebreke blijven. In de kerk van Christus past geen steniging, maar wordt aan men sen die falen een nieuwe kans ge boden, en troost aan hen die het slachtoffer zijn van eigen of an dermans schuld". De voorzitter zei, dat de Ma riënburg-vereniging een aange paste voortzetting wil zijn van de kerkelijke vernieuwingsbewe ging van de jaren 60. De bis schoppen zien in de vereniging - die ongeveer 6000 leden telt en zaterdag haar eerste landelijke bijeenkomst hield - een bedrei ging voor de kerk. "Maar", zo vroeg Staal zich af, "is het een bedreiging als wij vrezen dat vele ontwikkelingen door het centra le beleid in Rome geblokkeerd zijn geraakt, zoals de catechese, de oecumene, het huwelijkspas toraat en de positie van de vrouw in de kerk?" Ook de bisschoppen waren voor deze dag uitgenodigd. Maar geen van hen was aanwezig. Voorzitter Staal vond dat teleur stellend. Beroepen Hervormde Kerk: beroepen te Epe (buitengewone wijkge- meente 'Sionskerk') A. van Brummelen Huizen, te Streef kerk D. C. Floor Rouveen, te Zie- rikzee J. H. van Osch Renkum; aangenomen naar Huizen B. den Butter Stavenisse, naar Honse- lersdijk H. van Schaik Buren. Gereformeerde Kerken: aan genomen naar Delft H. Vaartjes Winschoten. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt: beroepen te Bunscho ten H. Jagersma Bergentheim; aangenomen naar Dalfsen H. J. Messelink IJmuiden; bedankt voor Emmen en voor Waddinx- veen J. H. Ulehake Zoetermeer. Christelijke Gereformeerde Kerken: beroepen te Apeldoorn J. Plantinga Leeuwarden; be dankt voor Bunschoten T. M. Hofman Ouderkerk aan de Am- stel. Gereformeerde Gemeenten: bedankt voor Brakel J. Mijnders Veenendaal, voor Slikkerveer C. J. Meeuse Rotterdam, voor Bar- neveld J. Spaans Norwich (Cana da), voor Sint Annaland C. Ha- rinck Oostkapelle. Remonstrantse Broeder schap: aangenomen naar Gro ningen kandidaat H. J. Siebrand Zuidhorn. 'Homo-monument'. Het evangelisch-lutherse synodebe- st'uur heeft de plaatselijke kerke raden in overweging gegeven bij te dragen in de kosten van het 'homo-monument' bij de Wester- kerk in Amsterdam. Dat monu ment - het eerste ter wereld - is bedoeld voor alle mannelijke en vrouwelijke homoseksuelen die vóór, gedurende en na de Twee de Wereldoorlog zijn vervolgd. De werkgroep 'Geloof en le vensbeschouwing' van de homo- organisatie COC had de kerken eind vorig jaar gevraagd om een bijdrage voor dit gedenkteken. Het hervormde kerkbestuur vindt het geen taak van de kerk, aan het monument bij te dragen. Een eventuele bijdrage moeten de individuele kerkleden zelf be palen. Er is hierover geen brief uitgegaan naar de plaatselijke gemeenten. Bij de Gereformeer de Kerken ook niet. Het gerefor meerde kerkbestuur heeft de brief van de werkgroep voor ken nisgeving aangenomen, zoals in de regel gebeurt bij verzoeken om financiële steun aan niet-ker- kelijke doeleinden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2