'Ik vlak Endegeest nooit uit'
Zoeterwoudse vrouwen zestig j aar 'ontwikkeld'
Ex-psychiatrische patiënt schrijft ervaringen van zich af
Voorschotense
nog spoorloos
Gewapende
overval in
Wassenaar
Cheque van
25.000
gulden voor
restauratie
dorpskerk
Het is niet louter gezelligheid wat de klok bij het gilde slaat
Correspondenten (m/v)
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1987
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
LEIDEKDOBP - 'Een geniaal mens is. vaak eenzaam. Toch
ben ik liever eenzaam als alleen'. 'Een mens voor de men
sen, dat wil ik zijn'. Twee noodkreten uit het onlangs in
eigen beheer verschenen gedichtenbundeltje 'Geen ande
re keus' van dichter en ex-psychiatrisch patiënt Anton
Huisman. Nu genietend van het leven in Leiderdorp wil
hij zijn verleden van zich afschrijven. Daarom zal hij ko
mende maandag zijn laatst verschenen bundel gedichten
aan burgemeester Bruggeman van Leiderdorp aanbieden.
Ook heeft een Groningse uitgever interesse getoond in de
dichtwerken van Huisman: hij wil ze landelijk gaan uitge
ven.
Anton Huisman vindt het moeilijk
om te praten over zijn zesjarig ver-
biijf in het Oegstgeester psychia
trisch ziekenhuis Endegeest. De ja
ren die hij daar doorgebracht heeft
hebben er in ieder geval voor ge
zorgd dat zijn leven in het teken
van de angst is gaan staan. Over die
angst en zijn manier om ermee om
te gaan schreef hij zes bundels ge
dichten. Het zesde bundeltje met
de titel 'Geen andere keus' is op
zijn verjaardag in december ver
schenen. "De gedichten zijn ge
schreven voor de mensen die in
Endegeest hebben gezeten, die iets
van het leven daar hebben afgewe
ten en om begrip te kweken bij de
mensen voor ex-psychiatrische pa
tiënten. Ook wil ik het een handlei
ding voor mensen in nood r
door
Maarten van Valen
Ik wil zo graag tegen ze zeggen: Zit
je in de problemen, ga naar een
psychiater", aldus Huisman.
Hij is niet de enige man die na
een lange periode in een psychia
trisch ziekenhuis te hebben geze
ten, is gaan schrijven. Zo heeft de
Alphenaar Jacob Maris in dezelfde
literaire vorm met succes uiting
aan zijn gevoelens na het leven in
een psychiatrisch ziekenhuis gege
ven. Maar er zullen slechts weini
gen zijn met zo'n tragische achter
grond als Huisman. Zijn leven is
voorgoed vergald door zijn behan
deling in het Endegeest van vroe
ger.
Hij werd geboren in 1944 in Ha-
zerswoude. Huisman had een rede
lijk gelukkige jeugd. Hij werd voor
het eerst in een psychiatrisch zie
kenhuis opgenomen nadat hij in
militaire dienst terechtkwam. Al
vlug bleek dat hij te zachtzinnig
OEGSTGEEST/V OORSCHOTEN
- De politie heeft nog steeds geen
spoor gevonden van de sinds 30 ja
nuari vermiste 35-jarige Voorscho
tense Johanna Louisa Plat. Een
eerdere oproep in onder meer deze
krant heeft nog geen bruikbare
tips opgeleverd. Vandaar dat de
politie nu een foto van de vrouw
heeft verspreid.
De vrouw verliet die 30ste janua
ri rond vier uur met onbekende be
stemming de Jelgersmakliniek in
Oegstgeest, waar ze op vrijwillige
basis werd verpleegd. Volgens de
politie is er geen reden aan te ne
men dat ze zelfmoord heeft ge
pleegd. Mogelijk heeft ze zich er
gens verstopt.
Haar signalement: lengte 1.65
meter, tenger postuur, rossig, krul
lend haar (half lang), licht-zichtba-
re sproeten in het gezicht en bril-
dragend. Op de dag dat ze ver
dween droeg de vrouw een donker
blauwe, lange stoffen jas, een groe
ne lange broek en een donker
blauw vest. Aan haar hand heeft ze
een trouwring met een steentje.
Volgens de politie heeft mevrouw
Plat voorts een blauwe pyjama en
een blauwe ochtendjas meegeno
men, los bij zich gestoken of in een
tasje.
Iedereen die haar na 30 januari
nog heeft gezien, wordt verzocht te
bellen met de politie in Oegstgeest
(071-155440) of met de meldkamer
van de rijkspolitie te Leiderdorp
(071-899270).
was. Hij ging in 1963 Endegeest in
met de gedachte 'hier kom ik nooit
meer uit'. De opnamediagnose was
dat Huisman leed aan een paranoï
de hallucinatoir syndroom. "Ik zag
dingen die er niet waren en ik was
enorm achterdochtig".
Endegeest echter verergerde zijn
trauma. "Degenen die in het vroe
gere Endegeest terecht kwamen
waren het slachtoffer van een we
tenschap die er nog niet was. De
psychiatrie was in die tijd nog in
ontwikkeling en was inadequaat.
We hadden geen enkele vorm van
privacy, want alle vertrekken wa
ren open. Op de douches werd re
gelmatig zelfmoord gepleegd. Ik
ervaarde deze dingen erg trauma
tisch. De artsen hadden ook ge
woon veel beter gekund. Er werd
veel gesproken maar weinig ge
zegd. Ik durfde ze met mijn proble
men niet aan te spreken, ik was als
de dood zo bang om opnieuw een
pil te krijgen voor de 'waanideeën'
die ik had, voor rotopmerkingen of
als ze me eens zouden pakken".
Geen kwaad woord
De fragiele Huisman wil echter
het psychiatrische ziekenhuis geen
kwaad woord toedichten. Hij
spreekt constant over 'het vroegere
Endegeest'. Hij heeft via contacten
vernomen dat Endegeest sinds
dien enorm is veranderd en een
prima ziekenhuis is geworden. De
Leiderdorper wil dat zelf ooit nog
eens ontdekken.
Vervolgens relativeert Huisman
zijn eerder gespuide kritiek enigs
zins: "Het ziekenhuis was niet voor
honderd procent slecht. De groeps
therapieën met mijn medepatiën
ten waren echt uitstekend. Ook
was er een dokter die ik echt mijn
hele leven lang dankbaar zal zijn,
namelijk dokter Snijder. Die
was een arts en een mens in de
naam van God. Hij stimuleerde me
ook in het schrijven van gedich
ten".
Huisman schreef zijn eerste ge
dicht in 1967. "Het was een gedicht
dat ik in het Engels schreef en dat
ging over de Zesjarige Oorlog. Ik
vond die tijd een fascinerende pe
riode. Het schrijven ging gewoon
vanzelf, het Engels maakte dat het
ritme klopte. Ik schreef het gedicht
in eerste instantie voor mijn Jood
se medepatiënten om hun een hart
onder de riem te steken. Ik heb het
gedicht aan een paar mensen laten
lezen. Een hoogleraar aan de Vrije
Universiteit van Amsterdam vond
het een goed gedicht, net zoals
mijn medepatiënten. Ik ging door
met schrijven. Vanaf het tweede
gedicht koos ik mijn leven in het
vroegere Endegeest als onderwerp.
Die waren nogal kritisch. Ik heb ze
ook niet iedereen laten lezen, ik
wist in die tijd wel aan wie ik mijn
werk kon laten zien".
Het schrijven verzachtte zijn
leed. De dichtwerken waren een
WASSENAAR - Twee met pisto
len gewapende en met bivakmut
sen vermomde mannen hebben
gisteravond even na elf uur een
woning overvallen aan de Backers-
hagenlaan in Wassenaar. Zij dwon
gen de 56-jarige bewoonster van
een service-appartement tot afgif
te van 1.500 gulden.
De mannen kwamen binnen met
een smoes na door de vrouw te zijn
opengedaan. Van de rond 25 jaar
oude daders ontbreekt totnutoe
elk spoor.
uitlaatklep voor zijn moeilijkhe
den. Ondanks het bittere leven dat
Huisman daar had heeft hij zich
verzoend met de loop der dingen.
"In mijn gedichten was het van 'zo
was het en zo moet het nooit meer
worden'. Mijn ervaringen waren
dermate traumatisch dat ik de art
sen heb kunnen vergeven en ver
geten. Ik hoop ooit nog eens die
mensen te spreken en te zeggen:
'Sorry, ik denk dat jullie het inder
tijd ook wel moeilijk hebben ge
had. We zijn allemaal slachtoffers'.
Ik zal Endegeest nooit uitvlakken
en ik probeer in samenwerking
met de psychiater die ik nog regel
matig bezoek mijn trauma leren te
verwerken".
Hoe voelt hij zich nu? "Ik ben
voorlopig zeker genezen, althans ik
kan voorlopig weer vooruit. Ik kan
er weer tegen. Ik voel me happy".
Zijn huidige woonplaats, Leider
dorp is daar ook medeverantwoor-
(foto Jan Holvast)
delijk voor. Huisman woont daar
nu sinds enkele weken. Via het be
geleide kamerwoningproject van
de Leidse stichting De Schakel en
Sancta Maria woont hij nu samen
met vier andere ex- psychiatrische
patiënten in een uit twee huizen sa
mengevoegde woning op de Beu
kenschans. Hij is erg enthousiast.
"Het bevalt me uitstekend, beter
nog als in Hazerswoude. Ik heb
veel steun aan mijn medebewo
ners. Binnenkort komt er een zes
de bewoner bij. Er zouden veel
meer van dit soort projecten moe
ten zijn".
Degenen die het pas uitgeko
men bundeltje of een ander dicht
werkje willen bestellen, dan wel
informatie willen hebben kunnen
terecht bij Anton Huisman zelf.
Het adres is Beukenschans 75,
Leiderdorp, telefoonnummer (071)
- 896697.
WASSENAAR - Het hek rond
de Wassenaarse Dorpskerk
wordt vernieuwd. De voorzitter
van de stichting Dorpskerk,
jonkheer mr. P.H.G. Nahuys
heeft gistermiddag een cheque
van 25.000 gulden overhandigd
aan de voorzitter van het Colle
ge van Kerkvoogden, drs. D.
Zuurmond. Van dat geld wor
den twee draaihekken geheel
onder handen genomen. Het
ligt in de bedoeling van de
stichting om met de nog steeds
binnenkomende gelden ook de
noordmuur van de kerk te be
handelen. De stichting hoopt
om in ongeveer vijf jaar 4 ton
bijeen te krijgen om het hek en
de muur helemaal af te krijgen.
Het naar schatting 300 meter
lange smeedijzeren hek staat er
al vanaf de negentiende eeuw.
Door achterstallig onderhoud
is het hek tot in de fundamen
ten zwaar verroest en is de verf
behoorlijk gebladderd. Boven
dien liep het hek ernstige scha
de op als gevolg van een door
de storm gevelde boom. Met de
moderne technieken hoopt ie
dereen het hek weer in de oude
staat te kunnen herstellen. De
draaihekken zijn al uit de heng
sels gehaald en worden al opge
knapt.
De reden waarom het hek nu
pas wordt gerestaureerd ligt
vooral in het feit dat andere re
novatie-activiteiten aan de kerk
voorrang hebben gekregen. Zo
werd eerst een raam gerepa
reerd dat als gevolg van een
sterke windstoot regen naar
binnen liet. De verwarming en
de klokkestoel in de toren wer
den vervolgens ook onder han
den genomen. Die werkzaam
heden kostten een ton.
De totale kosten van de reno
vatie zijn becijferd op vier ton,
waarvan het hek en de muur al
leen al twee ton kosten. De
stichting wil over vijf jaar die
400.000 gulden bij elkaar halen.
De presentatie van de cheque is
j Het gezicht van de Wassenaarse Dorpskerk, zoals dat op de kaarten
prijkte die voor het goede doel werden verkocht.
de eerste stap voor de velé ton
nen die men hoopt binnen te
krijgen. Daarnaast hoopt het
College van Kerkvoogden op
een bijdrage van de monumen-
tenpot van de gemeente en
heeft de bezwaarcommissie
van de Nederlands Hervormde
Gemeente geld beschikbaar ge
steld.
Stichting Dorpskerk is al
lang bezig met het verzamelen
van geld voor de renovatie van
het hek. Zij had zich ten doel
gesteld om het benodigde geld
te verkrijgen voor reparaties
aan de buitenzijde van het ge
bouw, of zoals de voorzitter van
de stichting, jhr. Nahuys zegt:
"Het hek is een van de gezichts
bepalende beelden van de kern
van Wassenaar". De stichting
heeft zich juist vanwege het ge
zicht op de kerk, als primaire
doel gesteld om reparaties die
het uiterlijk van de kerk verbe
teren, te bekostigen. De 'fun-
draising' moet de mensen laten
zien wat er gedaan wordt met
het geld.
Symbolisch
Het bedrag van 25.000 gulden
heeft trouwens ook een symbo
lische betekenis. Zestig jaar ge
leden heeft het College van
Kerkvoogden voor hetzelfde
bedrag het kerkgebouw over
genomen van de burgerge
meente. In werkelijkheid heeft
de bevolking voor meer gelden
gezorgd. Secretaris Verhaar
spreekt al van 35.000 gulden
terwijl Nahuys signaleert dat er
nog periodieke betalingen van
burgers moeten binnenkomen.
Door allerlei acties is het geld
binnen komen stromen. Zo
werd er in de zomer van 1986
een bazar gehouden, waarvan
de opbrengst, ruim 15.000 gul
den al besteed werd aan het op
knappen van een van de ramen.
Met kerst werd er speciaal voor
het goede doel tweeduizend
kaarten met het gezicht op de
Dorpskerk daarop gedrukt die
voor 2,50 aan de man werden
gebracht. De opbrengst hier
van was ruim duizend gulden.
Is voorzitter Nahuys tevre
den over de tot nu toe bijeenge
brachte gelden? "Ik ben nooit
tevreden, maar ik ben wel ont
zettend dankbaar".
D. Zuurmond is erg tevreden
met het tot nu toe behaalde re
sultaat: "Ik heb met veel ple
zier de stichting zien ontstaan.
Ik hoop ook dat de gemeente
een bijdrage zal doen. Ze heb
ben nog geen geld toegezegd,
maar ik heb begrepen dat ze er
positief tegenover staan. Ik wil
geen verwijt maken, maar het
zijn ook de bomen van de ge
meente geweest die schade aan
het hek hebben toegebracht".
ZOETERWOUDE - De ge
meente Zoeterwoude oor
deelde dat 60 jaar geen
'echt' jubileumgetal is en
verleende het Katholiek
Vrouwengilde dus geen
subsidie om het zestigjarig
bestaan luister bij te zetten.
Zelf denkt het bestuur van
het Vrouwengilde daar gans
anders over. "Wij zien dit
echt als een hoogtepunt
waar we bij stil willen staan.
Trouwens, we zijn prak
tisch de oudste vereniging
van Zoeterwoude, dat mag
ook wel eens worden bena
drukt", klinkt het uit de
monden van de dagelijks
bestuurders, Greet Straat
hof-de Jong en Annie van
der Salm.
Dinsdag wordt het jubileum dan
ook uitgebreid gevierd met onder
meer een eucharistieviering en een
cabaret-feestavond in het aloude
'stekkie', Don Bosco.
Elkaar afwisselend vertellen ze
hoe het nu precies zit met hun
'vrouwenclub'. De buitenstaander
zal misschien niet beter weten,
maar het is echt niet louter gezel
ligheid wat de klok slaat bij het
Zoeterwoudse Katholiek Vrou
wengilde. Toegegeven, tijdens de
regelmatige bijeenkomsten wordt
er heel wat afgekletst, maar: "de
ontwikkeling van de vrouw is min
stens net zo belangrijk. Niet voor
niets staat in onze doelstellingen
dat we een bijdrage willen leveren
aan de ontplooiing en ontwikke
ling van de vrouw", leggen de da
gelijks bestuurders van het Katho
liek Vrouwengilde uit.
De leden willen via het Vrou
wengilde graag iets opsteken. Dat
deed de voorzitter zelf in de loop
der jaren zelf ook: "Ik kan rustig
stellen dat ik dankzij het gilde ik
meer ontwikkeld ben. Over de
meest uiteenlopende onderwerpen
kom je van alles aan de weet. Ac
tuele onderwerpen als homeopa
thie, politiek onderwerpen, infor
matieve onderwerpen als erfrecht,
medische zaken: het komt bij ons
allemaal aan bod".
Een voorbeeld. Recentelijk hield
het Vrouwengilde een discussie
avond over euthanasie. Bepaald
geen onomstreden onderwerp, te
meer daar het woordje katholiek
bij het Vrouwengilde wel degelijk
nog betekenis heeft. Worden niet-
katholieke vrouwen dan geweerd?
"Nee - iedereen mag komen. Maar
die K, die blijft staan. Dat komt
doordat onze vereniging vanuit de
evangelische inspiratie tewerk
gaat. Bovendien zijn we aangeslo
ten bij de landelijke overkoepelen
de vereniging, en die is ook katho
liek".
Avond uit
Het was nota bene een man die
destijds het initiatief nam voor de
oprichting van het Vrouwengilde.
De toenmalige deken Jansen oor
deelde anno 1927 dat er in Zoeter
woude hoognodig 'iets' voor de
vrouwen moest worden gedaan.
De drie dagelijkse bestuurders van het Zoeterwouds Vrouwengilde. Van links naar rechts de dames J.
Drift, A. van der Salm en G. Straathof. (foto
Uitgeversmaatschappij
Leidsch Dagblad bv.
Postbus 54, 2300 AB Leiden
Teletoon: 071-144941,
Een werkmaatschappij van Damiate Holding
De regioredactie van het
Leidsch Dagblad zoekt op
korte termijn actieve cor-
respondenten (m/v) in
Wassenaar en Warmond
Van de correspondentie
wordt verwacht dat hij/zij
de gebeurtenissen in het eigen dorp nauwlettend volgt, "tips"
kan doorgeven en vergaderingen, evenementen en wat dies
meer zij verslaat. Het werk zal gemiddeld enkele uren per
Schriftelijke reacties gaarne aan redactie regio Leiden, t.a.v.
Miep de Graaff.
hadden hun eigen
clubs, voor de vrouwen echter was
er weinig qf niets te doen in het
Zoeterwoudse.
Deken Jansen riep een aantal da
mes bij zich op de pastorie en ont
vouwde zijn plannen. "Schuchter
als de vrouwen zijn, gingen ze aan
het werk", zo meldt de geschied
schrijving van het Vrouwengilde
over die begintijd.
Aanvankelijk kwamen uit dat
initiatief twee pijlers voort waarop
het gilde zou gaan bouwen. Een to
neelclub en, hoe toepasselijk in die
tijd, een missienaaikrans.
Het gilde kreeg al snel de wind in
de zeilen en na een jaar telde de
vereniging maar liefst 190 leden.
Vijf jaar later zouden er zelfs 227
Zoeterwoudse vrouwen zijn die er
de contributie van een gulden per
jaar voor over hadden om bij het
gilde te horen.
Het woordje 'ontplooiing' is vol
gens de dames Straathof en Van
der Salm van meet af aan in de
mond genomen. "Want dat was
vroeger wel nodig ook. Veel boe
renvrouwen gingen zo van de lage
re school aan het werk in en om
huis. Wat wisten ze nou helemaal?
En verder was het Vrouwengilde
natuurlijk zeker toen bedoeld als
ontspanning, als avondje-uit. Men
zat veel geïsoleerder, de vrouwen
zaten elke avond thuis. Zo'n bij
eenkomst van het gilde was echt
een avondje-uit".
Acties
'Uit' voelen ze zich nog altijd,
maar het Vrouwengilde is in Zoe
terwoude uiteraard al lang niet
meer de enige mogelijkheid om
even van huis en haard weg te zijn.
De leden kiezen nu bewuster voor
het üdmaatschap, heet het. De na
druk is anno 1987 (nog) meer op de
ontwikkeling van de vrouw "met
betrekking tot haar plaats in gezin,
kerk en samenleving" komen te
liggen, zo oordelen de twee be
stuursleden. Het was in die jaren
twintig bijvoorbeeld ondenkbaar
dat de vrouwen, zoals ze twee jaar
geleden deden, een handtekenin
genactie op touw zouden zetten
voor de komst van een fietspad.
Dat ze massaal zouden pleiten voor
een veiliger oversteekplaats op de
Schenkelweg.
Toch: bij tijd en wijle wordt er
lustig gekaart en gesjoeld, zijn er
bingo-avonden en dagjes uit voor
de 105 leden die het gilde tegen
woordig telt. Evenementen waar
aan de oudere dames - het oudste
lid is 84 jaar - nog net zo hard mee
doen. Greet Straathof: "Dat is het
leuke van onze club: het grote ver
schil in leeftijden onderling. En het
valt ons altyd weer op hoe goed
oud en jong met elkaar opschieten.
Dat ze respect hebben voor elkaar
§n voor eikaars standpunten".
