Dior gaf de vrouw met
New Look weer charme
Zonnecellen voeden
satelliet en walkman
EXTRA op maandag
Modewereld stond 40 jaar geleden op z'n kop
NAPIJN
I ELEKTRONICA
Huishoudelijk hulpje stamt uit ruimtevaart
Gevecht om Geos-programma voor C-64
PAGINA 6
MAANDAG 2 FEBRUARI 1987
Februari 1947. Het is bitter
koud. Europa zucht onder de
naweeën van de Tweede We
reldoorlog. Koortsachtig wordt
gewerkt aan de wederopbouw,
maar op alle gebieden heerst
nog gebrek. Van het geteister
de Europa wordt elders in de
wereld voorlopig weinig meer
venvacht. Openlijk laten de
Amerikanen weten, dat zelfs
Parijs als modecentrum voor
hen heeft afgedaan. Zij zijn in
het vervolg zelf wel in staat om
vorm te geven aan een nieuw
modebeeld.
door Kitty van Gerven
En dan gebeurt het. Twaalf dagen
nadat de „grote huizen" hun nieu
we voorjaarscollecties aan den vol-
ke hebben getoond. Het Huis Dior
aan de Avenue Montaigne zorgt
voor een revolutie. Een tot dan toe
vrij onbekende ontwerper, Chris
tian Dior, lanceert zijn "New
Look". De modewereld staat in één
klap op z'n kop. Het nieuws en de
opschudding, die de grondlegger
van het latere Dior-impenum met
deze show (zijn eerste onder eigen
naam) veroorzaakte, is in de jaren
veertig daarna nimmer meer over
troffen. Christian Dior was op slag
beroemd. Tot zijn plotselinge
dood, tien jaar later is hij de onbe
twiste koning van de Franse haute-
couture gebleven. En nog altijd is
zijn naam synoniem voor luxe,
elegantie en verfijning. Zelfs nadat
latere ontwerpers, met name Yves
Saint Laurent, aanmerkelijk hoger
klommen op de wereldranglijst
van mode-ontwerpers.
Hoe kon het gebeuren aat op iz
februari '47 nog nauwelijks iemand
had gehoord van de ontwerper
Christian Dior en dat deze slechts
een etmaal later mondiaal was ge
doodverfd als een geniaal schep
per?
Het antwoord ligt voor de hand.
Christian Dior, de wat verlegen,
zachtmoedige Normandiër, die alle
aandacht voor zijn persoon schuw
de, was niet alleen mode-ontwer
per, maar ook een uitstekend psy
choloog. Perfect voelde hij aan,
waaraan de vrouw na de barre oor
logsjaren behoefte had. Hij was de
gene, die de droom van miljoenen
vrouwen kristalliseerde in een mo
debeeld, waarin charme weer de
toon aangaf. Zijn New Look ver
ving de afgezaagde knielange kle
ding door meterswijde, zwierige
rokken tot ver over de kuiten. De
wespetaille vervolmaakte het
beeld van vrouwelijkheid. Het ef
fect van de New Look was enorm.
De Franse couture zat opnieuw ste
vig in het zadel als de dictator van
de mondiale modetrends. Zelfs het
Amerikaanse tijdschrift Life
schreef destijds: „Wat de taxi's van
de Marne in 1914 voor de oorlog de
den, heeft Dior voor de Franse cou
ture gedaan". Bovendien gaf de in
voering van de lange, wijde rok
ken, in een tijd, dat de stof nog ui
terst schaars was, een enorme im
puls aan de textielindustrie.
Het bleef evenwel niet bij één
succes. Alle jaren, die daarop volg
den, lanceerde Dior een nieuwe
stijl. En alle zouden zij ingang vin
den bij het grote publiek en mas
saal worden nagevolgd. In 1949
was dat het geval met de schootjes
op de heupen. In de beginjaren
vijftig baarde Dior opzien met zijn
aangeknipte mouwen. Daarna
volgde in 1953 de tulplijn met de
uiterst smalle kokerrokken. Met de
zogenaamde A-lijn verlegde hij
vervolgens weer het accent naar de
heupen en met de H-lijn introdu
ceerde hij in 1955 het breedte-ac
cent. Negentien honderd zes en
vijftig werd tenslotte het topjaar
van de krakend stijve en deinende
petticoats.
Tien jaar na het succes van de
New Look viel voor Christian Dior
het doek. Volledig onverwacht
kwam er een einde aan het leven
van een man, die was voorbestemd
voor een grootse carrière in de di
plomatie, maar tenslotte als am
bassadeur van de Franse couture
meer voor zijn land heeft bete
kend, dan hij waarschijnlijk ooit
als diplomaat had gekund.
Overigens was het niet de droom
van Dior zelf om de politiek in te
gaan, maar van zijn vader, een
groot-industrieel in chemische
produk'ten. Dior senior zou zijn
droom zeker werkelijkheid hebben
kunnen laten worden, als hij niet in
de jaren dertig al zijn fortuin had
verloren. Door geldgebrek moest
de jonge Dior namelijk zijn studie
aan de faculteit der politieke we
tenschappen in Parijs vaarwel zeg
gen en opende hij een kunstzaak.
Christian Dior. Bij zijn eerste
New Look show moest de politie er
aan te pas komen om de drukte
rond de ingang in goede banen te
leiden. <r0io anp>
Hij werd echter door pech achter
volgd. Een ernstige ziekte dwong
hem zich uit de zaken terug te trek
ken en Dior vestigde zich op het
platteland. Op dertigjarige leeftijd
keerde hij evenwel terug naar de
stad, waar hij introk bij een be
vriende hoeden- en japonnen-ont
werper. Deze stelde hem voor ook
eens iets te ontwerpen. Ditmaal
had Dior succes en samen ver
kochten zij de modellen.
Kort daarna kwam hij in dienst
bij een Franse blad Figaro en werd
hij modellenmaker bij het mode
huis Piguet. Dior erkende later, dat
hij bij dit modehuis veel had ge
leerd. Zo kwam hij er bij Piquet
onder meer achter „waar een jurk
ophoudt en een gewaad begint".
De oorlog gooide echter weer
roet in zijn "mode-eten". Enkele ja
ren lang was de wapenrok het eni
ge stuk textiel, dat hij in zijn vin
gers kreeg. In 1946 pakte Christian
de draad weer op en werd tekenaar
bij Lelong. Maar niet voor lang.
want op zekere dag bood de ka
toenmagnaat Marcel Boussac hem
geld aan om zich zelfstandig als
mode-ontwerper te vestigen.
Aanvankelijk zag het er niet naar
uit, dat de schuchtere Dior het aan
bod zou aannemen. Maar zoals al
vaker in zijn leven was gebeurd,
hielp zijn bijgeloof hem over de
drempel. Zijn geliefde waarzegster
De zwierige lange rokken en de wespe taille van de New Look sloegen in
als een bom. (foto anpi
voorspelde hem dat zijn onderne
ming een succes zou worden. Toen
Dior ook nog zijn voet stootte te
gen een zware ijzeren ster, zei hij
de volgende ochtend ,ja" tegen
Boussac. De ster heeft daarna,
netjes verguld, als gelukssymbool
zijn bureau gesierd. En inderdaad
was Dior vanaf dat moment van
succes verzekerd. Zijn eerste col
lectie, die hij de op zich al opzien
barende naam „New Look" mee
gaf, sloeg in als een bom en de hele
wereld stortte zich op Dior.
Verlegen
Toch bleef hij, ondanks alle be
langstelling, wars van publiciteit
voor zijn eigen persoon. De man
met het uiterlijk dat eerder bij een
bureauklerk zou passen dan bij
een kunstenaar, die op verzoek zijn
collecties privé toonde aan de ko
ningin van Engeland, die zijn naam
verbond aan een miljoenencon
cern op het gebied van kleding en
cosmetica met talloze boetieks ver
buiten de Franse landsgrenzen,
was van nature een verlegen mens.
Zachtmoedig en onzeker, maar
soms ook driftig en snel gekwetst.
En bovenal bijgelovig. Vaak werd
hij geteisterd door angstdromen.
Zijn trouwste medewerkster en de
vrouw, die hem wellicht het meest
nabij had gestaan, Raymonde Ze-
nacker, liet na zijn dood weten, dat
zij altijd bij hem bleef tot hij in
sliep. Zo ook de nacht, dat hij op
52-jarige leeftijd stierf aan een hart
aanval.
Hoewel hij slechts tien jaar lang
als zelfstandig ontwerper had ge
werkt was zijn roem zo groot ge
worden, dat de naam Dior verbon
den bleef aan het couturehuis,
waarin zijn opvolger Mare Bohan
voortaan de scepter zwaaide en de
traditie voortzette met ontwerpen,
die evenals de creaties van de „gro
te meester" verfijning en elegantie
uitstralen.
De Bredase officier van justitie heeft, zo las ik vorige week in deze
krant, een zevenendertigjarige tandarts beschuldigd van zware
mishandeling. Ha, dacht ik. eindelijk gerechtigheid. Hoeveel
collega's van hem zullen er nog volgen? Want al ben ik nu in
behandeling bij een tandartsenechtpaar (ja, u leest het goed, ik
word afwisselend behandeld door een man en een vrouw) dat er
voor het eerst in is geslaagd mijn angst weg te nemen en onder
wiens handen ik bijna met plezier lig te luisteren naar de
motorcross die wordt gehouden in mijn mond, mijn wantrouwen
tegen de beroepsgroep in het algemeen is nog steeds groot.
Dat wantrouwen dateert uit mijn jeugd. Bij ons in de buurt
woonde een tandarts die bekend stond als 'de slachter', iets dat ik
niet wist toen ik er voor het eerst met een zere kies heen ging.
'Trekken' stond er in zwarte letters op de glazen tochtdeur die
toegang gaf tot zijn praktijk en dat was dan ook precies het enige
waarmee hij zich bezighield. Wat een bruut! Het ontbrak er nog
maar aan dat hij zijn voet op je kakement plaatste om kracht bij te
zetten aan zijn extractiewerk. Van een conserverende behandeling
wist men in onze kringen nog bijna niets en de 'slachter' voelde
zich geenszins geroepen om je daarover wat wijzer te maken. Je
was nog niet over de drempel van de behandelruimte, of hij stond
al in de aanslag met dat vervaarlijk blikkerende instrument, dat
het midden hield tussen een baco en een waterpomptang. Kiezen
waar nog geen 'kwijltje' aan mankeerde, zoals mijn moeder het zo
treffend uitdrukte, werden ruw verbrokkeld met dat
martelgereedschap. Ach, als ik nog aan die dramatische
thuiskomsten denk, mijn mond vol bloed, mijn wang doof voor de
troostende kussen van mijn ouders. En - o, gruwel! - hoe je tong 's
nachts onweerstaanbaar naar dat gat toe werd getrokken. Het
resultaat van die vroege, medische begeleiding is, dat ik nu
rondloop met wat men in de volksmond wel een 'fietsenstalling'
noemt. Maar gelukkig hoef ik niet erg vaak meer uitbundig te
lachen. Wat er nog aan ivoren wachters staat, daar ben ik
bloedzuinig op. Ik probeer zelfs het gebruik van holle woorden te
vermijden daar ik van mening ben dat deze de kiezen minstens zo
sterk doen rotten als, laten we zeggen, zuurstokken.
Maar de tandarts uit het krantenbericht schijnt het nog bonter
gemaakt te hebben dan de beul uit mijr>jeugd. Hij plombeerde
terwijl er niets te plomberen was. Hij vulde niet alleen de door
hemzelf gemaakte gaten, hij vulde ook flink zijn zakken. Met
viereneenhalve ton. Zelfs dertienjarigen, wier gebit nog fonkelde
als de melkweg, ontkwamen niet aan zijn schraapzucht. Je moet er
toch niet aan denken dat je je kind voor de halfjaarlijkse controle
naar zo'n figuur toe stuurt en dat het terugkomt met een mond vol
amalgaam. In het bewuste artikeltje wordt gemeld dat het
Algemeen Ziekenfonds de viereneenhalve ton heeft
teruggevorderd. Allemaal goed en wel, maar hoe zit het met de
patiënten? Kunnen zij ook een schadeclaim indienen? En zo ja,
hoe moeten zij dan bewijzen dat hun tandarts onrechtmatig heeft
gekotterd en geboord?
J.K., zo luiden de initialen van de bewuste medicus. Als zijn
voornaam nu maar geen Josef is, want dat zou ik een belediging
vinden voor de hoofdpersoon in Kafka's roman 'Het proces'. Of
staat deze tandarts net als hij misschien ook onschuldig terecht?
Daarom - laat ik niet op de zaken vooruitlopen. Er zijn natuurlijk
ook legio tandartsen die hun patiënten niet puur als winstobject
beschouwen. Behalve mijn eigen dierbare tandartsenechtpaar
•lijkt mij ook de man die enige tijd geleden zijn
Lucebert-verzameling aan het Stedelijk Museum in Amsterdam
schonk tot deze categorie te behoren. Hij kocht geen dure jachten,
geen tweede huizen, maar etsen en schilderijen van Lucebert. En
dat in een tijd dat deze kunstenaar nog niet zo bekend was als nu.
Zoiets geeft de burger moed. Misschien beschouwde hij de
mensen die hij onder handen nam ook wel als kunstwerken, die
weliswaar af en toe restauratie behoefden, maar die toch zoveel
mogelijk in de oorspronkelijke staat moesten worden gehouden.
Ik hoop dan ook voor J.K. dat hij niet schuldig is. Heeft hij de
schoonheid van het kunstwerk 'mens' wèl geschonden, dan vrees
ik, met een officier van justitie die de schilderachtige naam
'Berserik' draagt, dat hij nog lang napijn zal hebben van zijn
onbezonnen daden.
ANGELA PINNEBERG
Maximaal vijf solar-voertuigen konden tijdens de 'Tour de Sol' bij dit tankstation hun batterijen opladen. Het
station werd door de ruimtevaart afdeling van AEG gebouwd en kan maximaal 2 kWatt leveren. Men bereikt
bijna vijf keer zoveel energie-opbrengst, als het paneel met de zon meedraait. De 'zonne-rally' werd vorig jaar in
Zwitserland verreden met elektrische aangedreven wagentjes. (foto's gpdi
Het zonnemoduul van AEG,
dat al enige tijd in de winkel
ligt, is een paneeltje zo groot
als een pocketboek. Het kan
dienen voor de directe voeding
van kleine eenvoudige elektri
sche apparaten zoals een walk
man, of een draagbare radio. Er
zijn dan geen batterijen meer
nodig. Meer waarde heeft het
moduul als oplaadinrichting
voor kleine accu's voor radio's,
mobilofoons, cassetterecor
ders, filmcamera's enzovoort.
Als de apparatuur niet in ge
bruik is, plaatst men accu en
paneel in het licht en na enige
tijd de zaak is opgeladen.
Er zijn modules van een tot twee
Watt te koop, vrijwel onverwoest
baar ingebed in glasvezel-versterk
te kunstofplaten. Er zijn vijf va
rianten van het zonnepaneeltje, die
tussen de drie en twaalf volt span
ning kunnen leveren, afhankelijk
van de te laden accu's. De prijs is
afhankelijk van de grootte van het
gewenste zonnemoduul, maar
daarna beschikt men over gratis
energie.
Dat zulke zaken voor minder dan
100 gulden voor het publiek be
schikbaar zijn, danken we aan de
ruimtevaart. AEG heeft veel erva
ring opgedaan met de bouw van
zonnepanelen voor satellieten. Pa
nelen die lange tijd een constante
energie moeten kunnen leveren,
om zo'n buitengewoon duur object
als een satelliet van stroom te kun-
Nog belangrijker wordt de
stroomvoorziening als er straks
mensen in de ruimte werken. Tal
rijke Europese industrieën werken
op dit moment aan een gezamen
lijk ruimtevaart project. Dat ge
schiedt onder leiding van het Euro
pese Space Agency (ESA). Men
maakt een soort container, die de
apparatuur bevat die men voor ex
perimenten nodig heeft. Het appa
raat heet EURECA, ofwel Euro
pean REtrievable CArrier. Eureca
is overigens niet zo maar een lege
huls. De container zou je 'intelli
gent' kunnen noemen, want hij
heeft veel apparatuur aan boord.
Dus is er ook (veel) stroom nodig
voor alle regelapparatuur.
Eureca is de opvolger van het
Europese Spacelab.
Logisch dat zo'n container, die
vol meetapparatuur zit, een eigen
energie-verzorging heeft. Men
denkt dat de 'vliegende container'
telkens zo'n zes tot maximaal acht
tien maanden in de ruimte zal blij
ven. Waarbij aangetekend moet
worden dat de lancering van de
'carrier' geheel afhankelijk is van
het hervatten van de vluchten van
Space Shuttle.
Ruimtevaart
Er is een ander Europees project,
dat nog weer verder weg is in de
tijd en nog hogere eisen zal stellen
aan de apparatuur. Na Eureca wil
men aan het Columbus-project
gaan beginnen. De onderdelen van
dit project zijn in principe gemaakt
om in de ruimte te blijven. Het gaat
hier tevens om modulen waarin
een normale atmosfeer heerst, zo
dat mensen er in kunnen leven. El
ke moduul kan aan een andere
worden gekoppeld. En zo onstaat
een ruimte-platform dat langere
tijd, bemand met mensen, gebruikt
moet kunnen worden.
De energievoorziening van het
Columbus-project is een vraagstuk
ROOSENDAAL (GPD) - Commo
dore Nederland heeft besloten de
Geos-diskette voorlopig niet meer
cadeau te doen bij haar homecom
puters. Een opmerkelijke ontwik
keling, want vorig jaar rond de Fi-
rato werd die 'koppeling' trots aan
gekondigd. En in de Amsterdamse
burelen is zelfs hard gewerkt aan
de voorbereidingen van een Neder
landse versie.
Geos is een 'grafisch' besturings
systeem voor de Commodore 64.
Het heeft (uiterlijk) veel weg van
het besturingssysteem waarmee de
veel professionelere Apple Macin
tosh beroemd is geworden. In de
apart. Men-verwacht echter dat een
dergelijk internationaal ruimtesta
tion, dat cabine voor cabine, deel
voor deel, in de ruimte moet wor
den geconstrueerd, niet voor 1995
gereed zal komen.
De vlucht van Eureca is veel
dichterbij. Rond 1991 zou de con
tainer met de Space Shuttle mee
moeten. AEG heeft de plannen
voor de stroomvoorziening en -re-
geling van de container daarom al
rond, onafhankelijk van wat er in
de Eureca voor apparaten zullen
worden ingebouwd. Zonnepanelen
en regelapparatuur bevinden zich
zelfs al in een proefstadium, waar-
praktijk betekent dat: vooral veel
bedieningsgemak. En op het
scherm ziet het er behalve leuk,
vooral ook professioneel uit.
Met een muis of een doodgewo
ne joystick, waarmee een pijltje
over het scherm wordt bewogen, is
bijna alles te regelen: een (deel
programma beginnen, keuze-me
nu's in een venster over de tekst op
het scherm oproepen, printen, ko
piëren, vernietigen. Op zich is
Geos een knappe prestatie van de
bij uitgebreid gemeten en getest
wordt.
Misschien lijkt het onnodig om
in een zo vroeg stadium de appara
tuur al klaar te hebben; toch is dat
zinvol als men ziet hoeveel proble
men de stroomvoorziening in de
ruimte meebrengt. Zenders en ont
vangers, de standregeling van Eu
reca en de gegevens verwerkende
apparatuur (computers) nemen on
geveer 1,3 kWatt aan stroom. Voor
de apparatuur die men zal gaan in
bouwen (nog onbekend is wat voor
experimenten mee zullen gaan) is
nog eens 1 kiloWatt nodig.
Nu lijkt een opgenomen vermo-
programmeurs van het software
house Barcley.
Intussen zijn via Commodore in
Nederland „enige duizenden"
Geos-diskettes in omloop ge
bracht: de originele versie van het
programma (dus met Engelstalige
schermen) voorzien van een Ne
derlandse handleiding. Een zeldza
me combinatie.
Het is even wennen. De 'K' van
kopiëren (volgens het boek) werkt
duidelijk niet. Het programma wil
gen van 2,3 kWatt totaal niet zo
veel. Het is ongeveer evenveel als
een elektrisch kacheltje nodig
heeft om op vol vermogen te bran
den. Maar in de ruimte moet een
veelvoud daarvan worden opge
bracht om de satelliet 'in leven te
houden'. Daaruit volgt dat er
stroom voorhanden dient te zijn als
de kunstmaan aan de zonzijde van
de aarde cirkelt, maar ook als hij in
de diepzwarte schaduw van de aar
de vliegt.
Ongeveer 40 procent van de tijd
vliegt de kunstmaan in het 'aarde-
'donker, tijdens zijn omlooptijd
van gemiddeld 90 minuten. In die
immers de 'C' van copy. Maar tot
problemen heeft dat volgens Com
modore Nederland niet geleid. „De
indeling van de schermen is ten
slotte hetzelfde".
Intussen komt Geos ook 'los' op
de Nederlandse markt. De Micro
computer Club Nederland (MCN)
van V en D heeft daarvoor een
overeenkomst met de makers afge
sloten. De schijf gaat tussen de 130
en 150 gulden kosten.
De Commodore-woordvoerder:
„Wij hebben duidelijk een andere
door Hugo v.d. Heem
tijd ontvangt het systeem zijn elek
triciteit uit batterijen. Maar het op
laden van de batterijen en het re
gelsysteem zelf, nemen natuurlijk
ook stroom. De normale verliezen
ook meegerekend moeten de zon
nepanelen dan 5,2 kiloWatt kun
nen leveren. En om ook de terug
loop van de zonnepanelen zelf te
compenseren, houdf men zeker
heidshalve 5,5 kW aan.
Daarmee zal Eureca een van de
sterkste zon-gevoede satellieten
worden, op het Amerikaanse Sky-
lab programma van NASA na. Er
zijn 120 nikkel-cadmium (uit
Frankrijk, geleverd door Saft) no
dig om de energie op te slaan. Men
gebruikt ze in vier modules, waar
er elk 30 in zitten. Ze zullen tot on
geveer 30 procent ontladen worden
en dat 4000.maal per missie. De ca
paciteit van elke module is onge
veer 40 Ampere/uur: de capaciteit
van een accu van een kleine auto.
Alleen is de boordspanning in dit
geval 24 tot 28 volt.
Mijlpaal
Bij het bereiken van deze mijl
paal blikt AEG even achterom. Het
zonnepaneeltje voor huishoudelijk
gebruik, noch de stroomvoorzie
ning van satellieten van deze om
vang, zou ooit gehaald zijn als er
niet gigantisch veel research was
gedaan. AEG stelt dat de industrie
op dit gebied er in slaagt om elk
jaar zonnepanelen te maken die ge
middeld weer zo'n 20 procent ener
gie meer leveren.
En dat terwijl men, bij het begin
van een proefproject 'Azur' in no
vember 1969, al blij was dat men
bij elkaar 40 Watt kon opwekken.
De zonnepanelen die daarvoor no
dig waren, noemt men omvangrijk.
Tussen nu en toen liggen echter 17
jaar van proefnemingen. Totaal
ging het om 45 projecten, waarbij
90 satellieten met 'zonne-energie'
werden uitgerust. Een prestatie om
even bij stil te staan. Zeker nu ook
de gewone consument ervan profi
teert.
gedachte over de prijs. Zeventig
gulden, compleet met Nederlandse
handleiding, ligt meer in onze lijn".
Geos heeft trouwens ook een
aantal nadelen. Het systeem neemt
veel ruimte op disk. Je moet dus
vele lege disKjes laten aanrukken
om ermee te kunnen werken. Ze
moeten ook vaak worden verwis
seld en dat terwijl de diskdrive van
de C-64 toch al zo traag is. Verder
zijn er illegale (dus gratis) kopieen
in omloop die beschermde pro
gramma's wel kopiëren. De legale
Geos doet dat niet. Mogelijk dat de
Geos-familie (want er is ook een
'Write en Paint' ingebouwd) het
daarmee op de C-64 niet zal doen.
Bij de produktie van zonnecellen voor ruimtevaart-doeleinden is een
stofvrije omgeving van het grootste belang. Zelfs de kleinste verontreini
gingen kutinen uitval van de cellen in de ruimte tot gevolg hebben. Een
satelliet wordt dan waardeloos
