Onveiligheid op straat
belemmert vrouwen
Ambtenaar van de
reclassering begint
liever voor zichzelf
'Melk? Nergens voor nodig'
Reportage
'De stad kan voor vrouwen veel veiliger zijn'
PAGINA 2
MAANDAG 2 FEBRUARI 1987
Donkere stegen, bosjes,
blinde muren langs de
straat. De meeste vrou
wen vinden dat soort
plaatsen eng. En ze heb
ben gelijk. Dergelijke
plekken blijken ook on
veilig te zijn. De meeste
aanrandingen en ver
krachtingen vinden plaats
op plekken, waar vrou
wen zich toch al niet lek
ker voelden.
door
Runa Hellinga
Dat blijkt uit onderzoek in
Utrecht en Leiden, waar politie
gegevens van seksuele delicten
werden vergeleken met een en
quête naar plaatsen die vrouwen
als bedreigend ervaren. De resul
taten ervan worden uitvoerig be
sproken in het donderdag gepre
senteerde boek 'Buiten gewoon
veilig'. Het boek, geschreven
door drie landschapsarchitectes,
een planologe en een sociaal-geo
grafe, is een handleiding voor be
woners, ontwerpers, bouwers en
bestuurders die willen werken
aan een woonomgeving waar het
buiten echt gewoon veilig is.
..Naast een gelijke deelname
aan de arbeidsmarkt is een gelij
ke deelname van vrouwen aan
het verkeer buitenshuis evenzeer
een toetssteen voor de vrouwe
nemancipatie, dus voor de gelij
ke machtsverhoudingen tussen
mannen en vrouwen", zei minis
ter De Koning (sociale zaken) bij
de presentatie van het boek op
het congres dat de stichting
Vrouwen Bouwen en Wonen
over dit onderwerp had georga
niseerd. Tijdens dit congres
werd ook de instelling van een
prijs voor gemeenten die zich op
dit gebied buitengewoon inspan
nen bekend gemaakt.
Met het vrije verkeer van vrou
wen op straat staat het op dit mo
ment slecht. 59 procent van de
vrouwen gaat 's avonds liever
niet alleen de straat op. En de
vrouwen die dat wel doen, ne
men allemaal voorzorgsmaatre
gelen. Niet iedereen gaat zo ver
als een meisje dat tijdens het op
het congres getoonde videoband
het stiletto liet zien waarmee ze
op zak liep. Maar alle vrouwen
stippelen veiligere routes uit,
houden hun fietsketting bij de
hand of wapenen zich via een
cursus zelfverdediging.
De onveiligheid op straat
houdt veel vrouwen tegen om
hun leven zo in te richten als ze
dat zouden willen. Cursussen of
sporten 's avonds, alleen ergens
op visite gaan of een keer gezel
Tunnels worden door veel vrouwen als bedreigde plaats ervaren
De schrijfsters erkennen dat
het aanpakken van de ene plek
ertoe kan leiden dat het seksueel
geweld zich naar elders ver
plaatst. Toch zullen volgens hen
een hoop problemen worden
voorkomen, door in ieder geval
de woonwijken op een goede ma
nier in te richten. Naar schatting
40 procent van de daders van
seksuele delicten had vantevo-
ren helemaal geen plannen in die
richting. Zij kwamen gewoon tot
hun daad omdat de gelegenheid
zich voordeed. Dat soort mensen
zullen zich door een veiligere en
beter gecontroleerde omgeving
in ieder geval af laten schrikken.
En voor de anderen, die hun
daad wel van te voren plannen,
wordt het in ieder geval een stuk
De Bijlmermeerdoor de opzet van deze wijk kunnen vrouwen er nauwelijks veilig over straat.
(foto Gcr Dijkstra)
lig uit gaan. het wordt allemaal
moeizaam tot onmogelijk.
In hun uitvoerige opsomming
van alles wat er verbeterd zou
kunnen worden, blijve~n de
schrijfsters van Buiten Gewoon
Veilig zeer reëel. Sociale veilig
heid op straat botst vaak met an
dere belangen, en daardoor is
geen enkele stad ooit helemaal
veilig te maken.
Het is altijd een kwestie van
keuzes maken, en op bepaalde
momenten kunnen andere be
langen zwaarder wegen. Een
braakliggend terrein is 's avonds
eng, maar overdag een heerlijk
speelterrein voor kinderen. Een
gemengde bebouwing van wo
ningen en buurtgerichte voorzie
ningen als winkels en een buurt
huis brengt meer leven op de
straat en dus meer sociale con
trole. Maar je moet dat goed
plannen anders kan het ook veel
overlast geven voor de bewoners
van de straat. Een pittoresk cen
trum verliest zijn charme als alle
onveilige steegjes zouden wor
den afgebroken.
Twee gebieden moeten in ie
der geval veilig zijn: de woonom
geving en de doorgaande routes
voor fietsers en voetgangers door
de stad. Een voorbeeld van hoe
het niet moet is de Utrechtse
wijk Lunetten. Een hoogbouw
wijk die per fiets alleen te berei
ken is via fietspaden die dooreen
groenstrook heenlopen. Overdag
is het daar al vaak niet prettig,
maar 's avonds is het er doodeng
Hoe belangrijk de inrichting
van de stad is. blijkt uit Ameri
kaanse voorbeelden. Los Ange
les staat bekend als een extreem
onveilige stad, waar mensen als
het even kan beslist niet op
straat lopen, maar altijd de auto
nemen. Per jaar worden daar 34
van de 100.000 inwoners ver
kracht. In Boston, een stad die
juist bekend staat om zijn leven
dige en gezellige karakter zijn
dat er slechts 7
Een sociaal veilige ruimtelijke
ordening stelt hele andere eisen
aan de bouw en het beheer van
de stad. Er moet toezicht op
straat zijn, dus moeten er weer
woningen komen met op de be
gane grond woonkamers aan de
straatzijde. Groenvoorzieningen
moeten zo onderhouden worden
dat ze het uitzicht niet belemme
ren en daarmee niet het gevoel
geven dat achter ieder bosje een
enge vent kan staan.
Parken moeten veiliger wor
den. Een hek eromheen maakt
een wandeling langs het park 's
avonds minder eng. En een goe
de inrichting van het park maakt
een wandeling erin overdag tot'
een plezierige bezigheid. Op dit
moment zijn er heel veel parken
waar vfouwen ook overdag am
per in durven.
Goede verlichting van donkere
plaatsen, portieken waarvan bui--
tenaf zicht op is, bushaltes op
plaatsen waar controle is en waar
af en toe ook nog iemand langs
komt: het boek geeft tientallen
tips die soms zo voor de hand lij
ken te liggen dat je er verbaasd
over bent dat ze opgeschreven
moesten worden. En toch moest
dat. Want nog steeds wordt Ne
derland volgebouwd met onveili
ge wijken en voorzieningen.
DE MEERN (GPD) - „Het is duide
lijk dat ik het moet hebben van de
witte-boordencrimineel, maar die
kunnen ook van alles uithalen. Van
economische delicten, zedendelic
ten tot verkeersdelicten. Het gaat
om mensen die weigeren bij de ge
wone reclassering binnen te stap
pen omdat ze dat als een soort ar
menzorg zien".
Deze week nam de 60-jarige re-
elasseringsambtenaar M. van der
Linden uit De Meern afscheid op
zijn Utrechtse kantoor en begon
voor zichzelf. Een particulier bu
reau dat reclasseringswerk gaat
doen, of om in juridische termen te
blijven: het opstellen van forensi
sche voorlichtigingsrapportages.
Zo'n rapport wordt door de rech
ter gebruikt om tot een afgewogen
oordeel tc komen. In het stuk
wordt een beeld gegeven van de
verdachte: werk, gezinsleven en
toekomstverwachtingen. De rech
ter kan hierdoor vaak een uit
spraak op maat doen.
Van der Linden laat er geen twij
fel over bestaan dat de mensen die
zich voor de rechter moeten ver
antwoorden en bij hem terecht ko
men, voor zijn diensten moeten
gaan betalen, terwijl dat bij de re
classering niet het geval is. Toch is
hij ervan overtuigd dat zijn cliën
ten het geld grif op tafel zullen leg
gen.
„Je hebt echt mensen die niet
naar de reclassering willen, ook al
zou het goed voor ze zijn als ze zo'n
rapport hadden. Maar ze zien het
als een soort sociale dienst en zeg
gen dan: daar gaan we niet heen.
Wij gaan daar niet tussen het min
dere publiek zitten. Het gaat dan
vaak om mensen die op grond van
opleiding of functie niet naar een
reclassering willen. Die vinden dat
hun eer te na. En ik kan daar heel
goed in komen".
Reorganisatie
Van der Linden verlaat de reclas
sering na 21 jaar omdat het "na de
zoveelste reorganisatie voor mij
minder aantrekkelijk is geworden
om te blijven hangen. Dit plan had
ik al een jaar of twee en vorig jaar
heb ik het opgepoetst en peilingen
gedaan bij een groot advocaten
kantoor. Toen bleek dat er een gro
te behoefte aan was. heb ik beslo
ten te stoppen. Ze zeggen nu van
alle kanten tegen me waarom heb
je dat tien jaar geleden niet ge
daan".
Volgens hem is dit initiatief hele
maal nieuw. "Het bestaat nog niet
in het land. We kennen wel al de
forensische psychiater en psycho
loog, maar nog niet de forensische
rapporteur in voorlichtingszaken.
Wat wij bij de reclassering over de
drempel krijgen, zijn toch zo'n
beetje de zwakkere sociale groepe
ringen. Dat wat erboven zit, wei
gert per se te komen. Er is dus een
behoefte om dat op een andere wij
ze te regelen en ik speel nu in op
die behoefte".
En die behoefte is groot. "Het
breidt zich uit tot buiten Utrecht
en het Gooi. Ik vertelde het op don
derdag aan een advocaat in
Utrecht en op maandag had ik al
een reactie uit Breda. Er zijn ge
noeg gevallen waar ze je kunnen
gebruiken. Vorig jaar werd ik door
een bevriende advocaat benaderd,
die een zaak had van vier dieren
artsen die gezamenlijk een straf
baar feit hadden gepleegd. Die
moesten zich verantwoorden, maar
die krijg je niet naar de reclasse
ring. Toen ik in december mijn
brieven naar de advocatuur had
verstuurd, kreeg ik ogenblikkelijk
een telefoontje van een advocaat
die een klant in Perpignan had zit
ten en me vroeg of ik daar naartoe
wilde. Ik heb allebei gevallen moe
ten afhouden, omdat ik nog in
dienst was bij de reclassering, en
die zaken mogen elkaar niet ra
ken".
Zedendelict
„Maar bijvoorbeeld ook zo'n wet
houder in Kampen, met dat zeden
delict. Nou, zo'n man zal zeker niet
bij de reclassering komen. Dat durf
ik bijna te garanderen. Maar als
zijn advocaat zegt 'ik heb toch
meer gegevens over jou nodig voor
mijn verdediging, om op de rechter
over te brengen hoe je hiertoe bent
gekomen', dan is deze weg toch
makkelijker dan via de reclasse
ring".
Van der Linden vindt dat er heel
wat mis is met de huidige reclasse
ring. „Ik noemde al de reorganisa
ties die er de afgelopen jaren heb
ben plaatsgevonden. Uitvloeisel
daarvan is dat het apparaat steeds
logger wordt. De advocatuur trekt
veel aan de bel en zegt dan 'Jeetje
jongens, ik kan niets meer met de
rapporten van tegenwoordig'. Het
is een hoop blabla en feitelijke in
formatie wordt niet gegeven. Ik
hoor het ook van het Openbaar Mi
nisterie. Ze hebben daar niets aan
mooie verhalen, daar hebben ze
geen tijd voor. Ze willen korte za
kelijke informatie. Dat hoor je
steeds".
„Ik denk dat ik sneller kan
werken dan de reclassering dat
kan. Ik wil niet te negatief worden
over de reclassering, maar dat za
ken weken blijven liggen zal zich
bijvoorbeeld bij mij niet voordoen.
Zodra een zaak zich aandient
wordt hy ih behandeling geno
Beducht
Volgens Van der Linden was d
reclassering wel even beduch
voor de concurrentie toen bekend
werd dat hij voor zichzelf wilde be
ginnen. „Maar dat'is maar even ge
weest. Ik heb het toegelicht en
men is het ermee eens dat er toch
een doelgroep is die ze binnen de
reclassering niet zullen zien".
„Je kunt je ook afvragen of cri
minelen gratis door de reclassering
geholpen moeten worden. Het is
toch zo dat als iemand iets voor je
doetje daar wel iets voor over mag
hebben. Het is ook helemaal vrij
blijvend. Komt men, dan wordt er
een standaardbedrag gerekend.
Het is dus niet zo dat ik iemand bij
een ernstig delict een poot zal uit
draaien".
Kinderarts Koen Went:
LEEUWARDEN (GPD) - „Ooit
een aap een koe zien melken? Nou
dan. Zo onlogisch is het, dat wij
mensen melk drinken. Nergens
voor nodig. Wij Nederlanders zijn
een zuivelvolkje"eTi hechten in ver
gelijking met andere landen te veel
belang aan eiwitten. Vandaar die
leuzen als 'Melk moet, melk doetje
goed'. Onzin. We kunnen heel goed
zonder melk. Want wij zijn in we
zen vlees-, groenten- en graaneters.
Dus als een kind allergisch is voor
koemelk, wat vaker voorkomt dan
de mensen denken, dan hoeft het
geen vervangende voeding. Al die
eiwitten zijn nergens goed voor".
Dat zegt dr. Koen Went. als
kinderarts werkzaam in het Diako-
nessenhuis te Leeuwarden en in
De Sionsberg te Dokkum. in een
inleiding over aspecten van koe
melkallergie bij zuigelingen en
kinderen. Acht jaar geleden maak
te Went een kort filmpje over deze
allergie, die toen nog door de medi
sche wetenschap grotendeels werd
ontkend. „Logisch", aldus de
Went, „want de allergie is met labo
ratoriumtesten niet zichtbaar te
maken. Dus bestond ze niet".
De kinderarts komt in zijn vak
echter herhaaldelijk in aanraking
met zuigelingen en kinderen, die
hevige reacties vertonen na het
drinken van melk. Deze reacties lo
pen uiteen van huiduitslag, ec
zeem, benauwdheid, astma, valse
kroep en migraine. Hij schat dat
ongeveer 3 procent van de kinde
ren aan een of andere vorm van
koemelkallergie lijdt. De moeilijk
heid is onomstotelijk aan te tonen
dat het om koemelkallergie gaat
„Meestal is zo'n kind ook voor an
dere stoffen gevoelig. Voor huis-
mijt, planten of honden. Dat moet
je dus uitzoeken".
Hem bleek dat de ouders vaak
zelf al in de gaten hadden dat melk
de boosdoener was. „Het kind ver
zette zich bijvoorbeeld al bij het
zien van melk. Een natuurlijke
reactie", aldus Koen Went. Of
borstvoeding een geschikt alterna
tief is, kon hij niet zeggen. Een
vrouw die zelf koemelk drinkt in
de periode dat zij het kind de borst
geeft, geeft bij het voeden altijd
iets van deze stof aan de zuigeling
door. Maar hij beveelt moeders al
tijd wel borstvoeding aan, als het
kan, want ,,de gevoeligheidsreac-
ties bij het kind zijn in elk geval
minder".
Of de overgevoeligheid voor koe
melk zich al in de baarmoeder ont
wikkelt, wist de arts ook niet.
Theoretisch klopt dit in ieder geval,
niet, omdat een kind in de baar
moeder zich de stoffen eigen
maakt die hefdan tegenkomt. Dus
als het voor de geboorte al koe
melk gewend is - via de moeder -
dan zou het kind volgens de spre
ker er niet hevig op moeten reage
ren na de geboorte. Maar aan de an
dere kant acht hij het goed moge
lijk dat de allergie al in de baar
moeder begint.
'Bisschoppen
benaderen
liturgie te
leerstellig'
NOORDWIJKERHOUT (ANP) -
De reactie van de bisschoppen
wordt beheerst door hun be
zorgdheid dal de leer van de RK
kerk niet voldoende tot uiting
komt als de adviezen van de
deelnemers aan het LPO worden
opgevolgd. De bisschoppen
doen geen poging het geloofsge
voel van de deelnemers te ver
staan.
Deze kritiek bracht pastor J
van Well uit Leiden vrijdag in
Noordwijkerhout namens een
tiental deelnemers naar voren tij
dens de bespreking in het Lan
delijk Pastoraal Overleg (LPO)
van de reactie van de bisschop
pen op het slotdocument van het
LPO 1986, dat aan de liturgie was
gewijd.
In het slotdocument werd er
bij de bisschoppen op aange
drongen onder meer geen men
sen uit te sluiten die zich (nog)
niet ten volle kunnen identifice
ren met de christelijke bood
schap en/of (nog) niet kunnen le
ven overeenkomstig de normen
van de kerk voor een katholieke
levenswandel, zoals gescheiden
mensen en homoseksuelen. De
bisschoppen wijzen er in hun
antwoord op dat het deelnemen
aan de eucharistie geen vrijblij
vend gebeuren is en dat het ver
plicht tol navolging in de concre
te praktijk van het dagelijks le-
Zuster M. Bijvoet (Geldrop),
die sprak namens de nationale
roomskatholieke organisaties,
noemde de reactie van de bis
schoppen het LPO onwaardig.
„Wij zitten met de zorg om hen
die de liturgische taal niet ver
staan en de rituelen niet begrij
pen en met de zorg dat vrouwen
en anderen terzijde worden ge
schoven", aldus zuster Bijvoet.
Bisschop R.Ph. Bar van Rot
terdam zei in een reactie op de
kritiek dat de kern van het pro
bleem ligt in de spanning tussen
„het intreden in de geheimenis
van Christus en het inbrengen
van de eigen levenservaring
daarin". Hij pleitte voor liturgi
sche vorming, zodat op grond
van kennis van zaken nieuwe li
turgische vormen kunnen
groeien.
„LPO moet bijdragen aan
RK-kerk als diaconale gemeen
schap".
„De betekenis van het Lande
lijk Pastoraal Overleg (LPO) is in
beleidsadviserende zin mee te
werken aan de opbouw van onze
geloofsgemeenschap als diaco
nale gemeenschap, en de onder
steuning van de afzonderlijke le
den daartoe. Dat legt een bijzon
dere verantwoordelijkheid op
het LPO, omdat Kerk en samen
leving bloot staan aan vele, soms
tegengestelde krachten"
Dat onderstreepte de voorzit
ter van de roomskatholieke bis
schoppenconferentie. kardinaal
dr. A.J. Simonis, vrijdagavond
tijdens de tweede plenaire bij
eenkomst van het vierde LPO.
Het thema van dit LPO is: ge
loofsverdieping in deze tijd.
Simonis verklaarde dat de
deelnemers aan het LPO zich
moeten bezighouden met de
vraag of in de ons omringende
cultuur en in de maatschappij,
waarin wij leven, ondersteuning
is te vinden voor het geloof. Maar
hij onderstreepte dat zij zich ook
moeten bezinnen op de vraag
hoe zo'n door het geloof geïnspi
reerd handelen een bijdrage aan
de samenleving kan zijn.
Aan het LPO namen alle Ne
derlandse bisschoppen deel, met
uitzondering van bisschop Gij-
sen en hulpbisschop Castermans
van Roermond. Zij achtten het
LPO „niet opportuun". Gisteren
woonden de deelnemers aan het
LPO een heilige mis bij die werd
opgedragen in de Sancta Maria.
Pauselijke onderscheiding.
De Maastrichtse aannemer Fran
cois Coppes (78), die sinds de
Tweede Wereldoorlog vijftig his
torische kerken in Limburg
heeft gerestaureerd, is zaterdag
onderscheiden met het pauselijk
ridderschap in de orde van Sint
Silvester. De aan deze decoratie
verbonden versierselen werden
hem zaterdagmiddag uitgereikt
in het Bisschophuis door de bis
schop van Roermond, mgr. dr. J
Gijsen.
Meisjes geweerd van altaar.
In roomskatholieke kringen in
Groot-Brittannië is opschudding
ontstaan over het feit dat in de
kathedraal van Westminster
meisjes zijn geweerd om als mis
dinaartjes dienst te doen bij het
altaar. Dat gebeurde bij een „Ca
raïbische mis" die de primaat
van de Roomskatholieke Kerk
van Engeland, kardinaal Basil
Hume, op 17 januari opdroeg aan
de vooravond van zijn vertrek
naar parochies in West-Indië
Alle parochies in zijn diocees
ontvingen de uitnodiging jeugdi
ge vertegenwoordigers van etni
sche minderheden te sturen om
deze dienst luister bij te zetten.
Pater Aidan Sharrat, pastoor van
Manor House in Noord-Londen,
kwam met twaalf misdinaartjes
opdagen, onder wie vijf meisjes.
Zij hadden in de sacristie al hun
liturgische gewaden aangetrok
ken, toen de koster meedeelde
dat volgens de voorschriften in
Westminster meisjes niet bij het
altaar mogen verschijnen. De
pastoor nam met zijn misdinaar
tjes op de eerste rij in de kerk
deel aan de misviering, „maar ik
was zo van mijn stuk gebracht
dat ik voor het eerst in mijn le
ven niet ter communie ging"
Meer priesterwijdingen in
RK-Kerk. In 1985 werden pries
ters 6.734 gewijd; dat is 6.3 pro
cent meer dan in 1984. Ook het
aantal priesterstudenten steeg
met ruim 6 procent tot 85.084
Verder groeide het aantal perma
nente diakens met bijna zeven
procent tot 12.541. Dit blijkt uit
het pauselijk jaarboek („Annua-
rio Pontificio") voor 1987, dat dit
weekeinde is verschenen.
Eind 1985 waren er in totaal
403.480 priesters, van wie 253.319
priesters van een bisdom en
150.161 religieuzen. Er zijn na de
dood van kardinaal Munoz Du
que uit Colombia op 15 januari
1987 nog 142 kardinalen. Aan het
begin van dit jaar waren er 3.885
bisschoppen en hulpbisschop
pen.
Nederlandse Hervormde
Kerk. Beroepen te Honselers-
dijk: H. van Schaik te Buren. Be
roepbaar drs. W. Kommers, voor
heen zendingspredikant G.Z.B,,
Irenestraat 23 2964 BL Groot-
Ammers.
Gereformeerde Kerken. Be
roepen te Hillegom: J. J. Hof
land predikant voor jeugd- en
clubwerkbegeleiding in de clas
sis 's Gravenhage, verbonden
aan de kerk van 's Gravenhage-
Oost.
Aangenomen naar Baren
drecht: drs. J. M. Wilschut te Hel-
levoetsluis.
Beroepbaarstelling mevr. G
J de Jong-Baerends Dillenburg
30 7242 BB Lochem.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt. Aangenomen naar
Steenwijk: drs. J. Holtland, kan
didaat te Kampen die bedankte
voor Barendrecht, Beilen in
combinatie met Hooghalen,
Broek op Lange Dijk, Brouwers
haven, De Lier in combinatie
met Maassluis, voor Nieuwegein
voor Zuidwolde in combinatie
met Ruinerwold-Koekange.
Christelijke Gereformeerde
Kerken. Beroepen te Haarlem-
Centrum: M. Groen, kandidaat te
Apeldoorn.
Bedankt voor Vlaardingen: J.
Brons te Urk (Maranata-kerk).
Gereformeerde Gemeenten.
Beroepen te Rotterdam-Alexan-
derpolder: A. Bac te Bodegra-
