Geen geld
voor betere
gevangenis
Aanval op sportletsel
Euthanasie-besluit, de
zoveelste uitsteloperatie?
Koolhaas mag Haags stadhuis bouwen
IIP*
Van woensdag 28 januari t/m zondag 1 februari
WOON
IDEAAL
va*1
iTzieC
win een interieur
ƒ2,50
ZATERDAG 24 JANUARI 1987
BINNENLAND
PAGINA 3
DEN HAAG (ANP) - Door ernstige financiële problemen
bij de rijksgebouwendienst zal de geplande renovatie en
nieuwbouw bij een groot aantal bestaande gevangenissen
in ons land veel later worden uitgevoerd dan oorspronke
lijk de bedoeling was. Een woordvoerder van het ministe
rie van justitie heeft gisteren bevestigd dat de inrichtingen
daarover eind vorige maand een brief hebben ontvangen.
Alleen bij de inrichtingen waar al
is begonnen met de bouwactivitei
ten zal die bouw onverkort door
gaan. Bij de overige strafinrichtin
gen waar cellen zouden worden
bijgebouwd zal de planning wor
den herzien. Volgens een woord
voerder van de rijksgebouwen
dienst is die dienst in de financiële
problemen geraakt doordat in 1986
de begroting met 50 miljoen gul
den is overschreden. Die over
schrijding zou onder meer zijn ver
oorzaakt door de automatisering
waardoor de dienst veel sneller no
ta's moest gaan betalen.
Alle geplande nieuwbouw bij be
staande inrichtingen zal gemid
deld tenminste een half jaar wor
den vertraagd.
Bij de rijksgebouwendienst ver
wacht men niet dat de vijf nieuw te
Voorhoeve wil
meer geduld bij
vormen kabinet
DEN HAAG (ANP/GPD) - WD-
fractievoorzitter Voorhoeve meent,
dat bij volgende kabinetsformaties
meer tijd moet worden uitgetrok
ken voor het aanzoeken van „de
mannetjes" bij de personele sa
menstelling van het nieuw te vor
men kabinet.
Op een gisteren in Den Haag ge
houden studiedag constateerde hij,
dat met de opstellirtg van een re
geerakkoord de nodige tijd ge
moeid gaat, maar dat van haast
werk kan worden gesproken als de
kandidaten voor kabinetsposten
worden aangezocht. „Terwijl voor
het papierwerk ruime tijd beschik
baar was moest (zowel in 1982 als
in 1986) de personele invulling zeer
snel worden afgehandeld", zo be
toogde Voorhoeve.
Voor dit onderdeel van de forma
tie moet, zo concludeerde hij, in de
toekomst meer tijd worden uitge
trokken. De liberale fractievoorzit
ter wil dat met dit onderdeel van
de formatie reeds een begin wordt
gemaakt nog voor er sprake is van
de definitieve uitwerking van het
regeerakkoord.
Premier Lubbers zei het niet di
rect nodig te vinden om meer tijd
uit te trekken voor het aanzoeken
van ministerskandidaten. Op zijn
wekelijkse persconferentie zei hij
zich geen gelegenheid te herinne
ren waarbij al niet lang van te vo
ren werd nagedacht over de 'man
netjes'.
Volgens Lubbers is het beter
eerst het programma voor een
nieuwe coalitie vast te stellen. Hij
verwacht ook dat de fracties van de
beoogde coalitiepartners grote
moeite zouden hebben mpt be
moeienis van kandidaat-ministers
met hët opstellen van het regeerak
koord.
MEER STUDENTEN - Het weten
schappelijk onderwijs telde op 1
december 1986 bijna 29.000 eerste
jaarsstudenten of zeven procent
meer dan in het vorige studiejaar.
In totaal zijn er 172.000 studenten
aan de universiteiten, een stijging
met twee procent. Dit blijkt uit cij
fers van het Centraal Bureau voor
de Statistiek. Bij economie groeide
het aantal eerstejaars met 17 pro
cent, bij technische wetenschap
pen met 14 procent. Tandheelkun
de geeft een daling van 15 procent
te zien. Het aantal vrouwelijke stu
denten steeg met acht procent, het
aantal mannelijke met vijf procent.
bouwen gevangenissen (Hooge-
veen, Sittard, Leeuwarden, Rotter
dam en Hoorn), vertraging zullen
oplopen. Een woordvoerder van
het ministerie van justitie zei ech
ter dat bepaald niet uitgesloten is
dat ook met de bouw van die nieu
we gevangenissen pas later begon
nen kan gaan worden dan steeds
de bedoeling is geweest.
De gevangenissen Norgerhaven
en Esserheem in Veenhuizen zul
len zoals het nu lijkt ten minste een
jaar vertraging oplopen in de
nieuwbouw. Beide inrichtingen
zouden er 96 cellen bijkrijgen. Vol
gens de oorspronkelijke planning
zou in september vorig jaar bij Es
serheem en drie maanden later bij
Norgerhaven gestart worden met
de nieuwbouw.
Directeur Van Tuinen van Nor
gerhaven verwacht dat nu op zijn
vroegst aan het eind van dit jaar
met de bouw begonnen zal wor
den. Hij voorziet daardoor overi
gens geen problemen voor zijn in
stelling. „Wij hebben een gevange
nis voor" langgestraften. Onze
wachtlijst is momenteel korter dan
een jaar geleden. De problemen
liggen veel meer bij de huizen van
bewaring in het westen van het
land", aldus Van Tuinen.
Voorzitter Heriveijer van de beoordelingscommissie bij het stadhuisontwerp van Rem Koolhaas.
OPGEBLAZEN - In het Enschede-
se buitengebied is een boorhuisje
van Akzo Zout Chemie (AZC) met
behulp van een gasfles opgeblazen.
Volgens de politie is in de buurt
van het huisje donderdagavond
omstreeks zeven uur een forse knal
is gehoord. De Explosieven Oprui
mingsdienst (EOD) gaat na welk
materiaal bij het opblazen van het
huisje is gebruikt, waaruit kan blij
ken of de daders professioneel te
werk zijn gegaan. De politie had
gisteren nog geen aanwijzingen
over de daders van de aanslag.
DEN HAAG - De meest ambitieu
ze architectonische opdracht van
de laatste tijd lijkt uiteindelijk een
verrassend weinig spannende af
loop te krijgen. Na veel gekrakeel
over de noodzaak om ook buiten
landse architecten te laten mee
doen aan het ontwerpen van het
nieuwe Haagse stadhuis, heeft de
adviescommissie besloten tot het
zo op het oog meest gevaarloze ont
werp van de Nederlandse architect
Rem Koolhaas.
door
Runa Hellinga
De gemeente Den Haag heeft
van meet af aan iets willen maken
van het nieuwe stadhuis annex ge
meentebibliotheek, dat in het mid
den in de stad gelegen Spuikwar-
tier moet verrijzen. Het Spuikwar-
tier stond jarenlang bekend als een
mislukte stadswijk. Twee hoge
grijze torens van de ministeries
van binnenlandse zaken en justitie
domineerden een gebied met kaal
slag en grote autowegen. Het al in
aanbouw zijnde Muziektheater en
een hotel zijn de eerste aanzetten
geweest om dat te doorbreken.
Een architectonisch sprankelend
stadskantoor met een openbare bi
bliotheek en op de begane grond
winkels en horeca moesten de
kwaliteiten van het gebied verder
versterken. Voor dat ambitieuze
plan werd 215 miljoen gulden uit
getrokken en via een prijsvraag
werden twee binnenlandse en drie
buitenlandse architecten aange
trokken.
In het oog sprong vooral de keu
ze van de Amerikaanse architect
Richard Meier. Nederlandse archi
tecten kwamen bij het noemen van
de naam al in verzet: Meier bouwt
niet volgens de Nederlandse
schaal, bouwt te grdot, te zeer al
leen op het oog en te weinig op het
gemak van de gebruikers gericht,
zo luidden de bezwaren.
Die stemmen hebben in ieder ge
val hun zin gekregen. Groots kun
je het ontwerp vn Koolhaas beslist
niet noemen. Het is, zoals de ad
viescommissie ook benadrukte,
eerder sober. Het bestaat uit een
aantal onderling verbonden en in
hoogte verschillende torens van
een uitdrukkelijk rechthoekige
vorm. Hoewel de commissie
spreekt van een Manhattan Skyli
ne, mist het ontwerp een van de ty
pische kenmerken van de Ameri
kaanse hoogbouw: versiering.
Het ontwerp van Koolhaas sluit
in haar soberheid goed aan bij de
overige bebouwing van het Spui-
kwartier, misschien wel te goed.
De Haagsche Courant heeft in de
afgelopen weken een enquête ge
houden naar de mening van de be
volking over de ontwerpen. Daar
bij kwam het nu gekozen ontwerp
van Koolhaas als laatste uit de bus.
De bevolking gaf de voorkeur aan
het ontwerp van Meier, de man
met de on-Hollandse maat. Een
ontwerp van grote schoonheid, zo
erkende de voorzitter van de ad
viescommissie, ir. S. Herwijer.
Maar volgens hem is het veel min
der bruikbaar dan het ontwerp van
Koolhaas.
Meier zocht inderdaad een impo
nerende oplossing met een zeer in
het oog springende 40 meter hoge.
met glas overdekte hal als centraal
uitgangspunt en daaromheen vrij
strakke, lage kantoorgebouwen.
Hoewel de commissie de kwalitei
ten van het ontwerp niet betwist,
heeft men grote twijfels. Vooral die
hal (met zijn on-Hollandse hoogte)
is een probleem. Bovendien is de
bibliotheek volgens de commissie
niet voldoende uitgewerkt, terwijl
dat een belangrijk punt in het ont
werp is.
Datzelfde probleem van een on
uitgewerkte bibliotheek doet zich
overigens bij het ontwerp van
Koolhaas voor. De commissie
heeft daarbij ook twijfels over de
looproute om het gebouw heen en
de plaats van de winkels en de ho
reca. Een voordeel van het ont
werp van Koolhaas is echter vol
gens de commissie dat het, zoals de
architect vrijdag ook zelf erkende,
absoluut niet af is. Kortom, je kunt
er nog alle kanten mee op.
En dat is misschien maar goed
ook, want eigenlijk is er nog maar
weinig zeker omtrent de bouw van
het nieuwe stadhuis. De gemeente
hecht aan de inspraak van de be
volking, en die lijkt tegen dit ont
werp te zijn. Het op de plaats van
het toekomstige stadhuis geves
tigd winkelpand is voorlopig niet
bereid om van die plek te vertrek
ken. Bovendien zijn de financiën
nog lang niet rond. Alle ontwer
pen, ook dat van Koolhaas en dat
van de niet gekozen architecten
Bot, Jahn, Meier en Saubot/Jul-
lien, overschrijden het budget van
215 miljoen gulden. Een financiële
commissie zal zich in de komende
weken over oplossingen voor dat
probleem buigen. Koolhaas heeft
zijn oplossing al mee ontworpen:
alle torens kunnen een stukje lager
gebouwd worden.
Kabinet wil vermindering van 25 procent
DEN HAAG (ANP) - Via voorlich
ting ter voorkoming van blessures,
bijzondere aandacht voor doping
en door internationale samenwer
king wil het kabinet het aantal
sportongevallen in het jaar 2000
met 25 procent verminderd heb
ben. Dat volgt uit het feit dat de
regering gisteren de nota 'Sport-
medische Begeleiding en Sportge-
zondheidszorg' als uitgangspunt
voor beleid heeft aanvaard.
Belangrijke doelstellingen in die
nota zijn:
- Het stimuleren van een me
disch verantwoorde sportbeoefe
ning op alle prestatieniveaus;
- Het verminderen en voorkomen
van sportblessures;
- Het terugbrengen van de medi
sche kosten als gevolg van sport
beoefening;
- Preventie van dopinggebruik in
de sport.
In het beleidsplan is een centrale
rol weggelegd voor de huisartsen
en de basisgezondheidsdiensten.
Voor de huisartsen zal dit aanpas
singen met zich meebrengen in de
opleiding tot basisarts en het
scheppen van mogelijkheden tot
na- en bijscholing.
Aanbevolen wordt verder op
korte termijn een zelfstandig do
ping centrum tot stand te brengen,
dat erkenning van de (internatio
nale sportorganisaties dient te ver
krijgen. Het centrum dient de ana
lyse en controle, alsmede de ande
re activiteiten op dopinggebruik te
coördineren en te ondersteunen en
de betrokken partijen te adviseren
over het dopingbeleid. Er komt
een brochure voor sporters en hun
begeleiders over dopinggebruik.
Ook wordt in de nota aandacht
geschonken aan de verzekering te
gen de kosten van sportletsels. Om
principiële en praktische redenen
wordt een aparte ziektekostenver
zekering voor sportbeoefening in
het algemeen niet voorgestaan. An
ders is het indien sprake is van in
cidentele georganiseerde evene
menten op sportgebied, zoals ma
rathons, de vierdaagse en de elfste
dentocht, waarvoor een vergun
ning door gemeente of de provin
cie is verleend.
Het gaat daarbij vaak om situa
ties waarin ongetrainden zich bloot
stellen aan fysieke inspanningen
waarvan zij zelf de risico's niet
kunnen i
LUCEBERT EXPOSEERT
■KJPIpniSK, - -
'X&,
De Nederlandse schilder Lucebert poseert bij eei
het Stedelijk Museum in Amsterdam. Gisteren i
van zijn werken geopend.
van zijn schilderijen in
erd een grote expositie
(foto ANP)
Bij euthanasie
rechtshulp
voor verpleger
van AbvaKabo
UTRECHT (ANP) - Verpleegkun
digen die lid zijn van de FNV-amb-
tenaren en trendvolgersbond Ab
vaKabo en die door hun werk in de
problemen raken met politie en
justitie kunnen voortaan rechts
hulp van hun bond krijgen. Dat be
tekent dat verpleegkundigen die
door hun betrokkenheid bij eutha
nasie moeilijkheden krijgen op een
advocaat van de bond kunnen re
kenen. De AbvaKabo wijkt daar
mee af van zijn gewoonte om leden
niet bij te staan in strafrechtelijke
procedures.
Dat heeft het landelijk groepsbe
stuur gezondheidszorg van de Ab
vaKabo gisteren besloten. Aanlei
ding voor de nieuwe gedragslijn is
het ontslag van en het strafrechte
lijk onderzoek tegen drie verpleeg
kundigen van het VU-ziekenhuis
in Amsterdam. Deze zitten sinds
enige tijd in voorarrest op verden
king van moord. Zij zouden ernstig
zieke patiënten zonder overleg met
artsen of familie hebben gedood en
beroepen zich op humanitaire
overwegingen.
Volgens de AbvaKabo is het al of
niet juist handelen van de ver
pleegkundigen te wijten aan de al
jaren durende onzekerheid rond de
euthanasiewetgeving. Ook de eu
thanasievoorstellen die het kabinet
een week geleden presenteerde
zullen niet de vereiste duidelijk
heid geven, zo vreest de AbvaKa
bo. De bond wil dat de wet meer
rekening houdt met de verant
woordelijkheden waarmee vef-
pleegkundigen in de praktijk te
maken hebben.
Het VU-ziekenhuis heeft in een
gisteren uitgegeven verklaring
over de gebeurtenissen rondom de
drie verpleegkundigen gezegd dat
bij de patiënten die zij hebben ge
dood „geen termen aanwezig wa
ren om tot actieve euthanasie over
te gaan". Wel was beslist dat de pa
tiënten - die allen in coma lagen -
bij complicaties niet verder behan
deld zouden worden, aldus het VU-
ziekenhuis. De directie tekent
daarbij aan dat zij voor de daad van
de verpleegkundigen het woord
"moord" nooit heeft gebruikt en
dat zij dat in dit verband ook nim
mer zal doen. Zij vindt echter wel
dat de gebeurtenissen voldoende
aanleiding gaven om de verpleeg
kundigen op staande voet te ont
slaan.
„Schorsing kwam niet in aan
merking, eenvoudig omdat de za
ken zo duidelijk lagen dat aan na
der onderzoek op dat punt geen be
hoefte bestond. Betrokkenen ga
ven handelingen waarvan zij wis
ten dat ze ze niet hadden mogen
verrichten zonder meer toe. De di
rectie kwam daarop met hen tot de
conclusie dat wat zij gedaan had
den in strijd was met de regels",
aldus de directie van het VU-zie-
kenhuis.
SCHOONMAAKFRAUDE - Het
openbaar ministerie heeft een
schoonmaakbedrijf een boete van
25.000 gulden opgelegd wegens
omkoping van een ambtenaar van
het ministerie van verkeer en wa
terstaat. De ambtenaar, die inmid
dels is gepensioneerd, moet 5.000
gulden boete betalen. Dat heeft of
ficier van justitie mr. J. de Wit in
Den Haag meegedeeld. De straf
zaak is volgens de officier op deze
manier afgedaan, omdat de moge
lijk gepleegde omkoping door het
schoonmaakbedrijf, tussen 1976 en
1983, grotendeels is verjaard. Het
schoonmaakbedrijf, dat er van
wordt verdacht voor ongeveer 1,2
miljoen aan niet gewerkte uren te
hebben gedeclareerd, wordt niet
vervolgd wegens valsheid in ge
schrifte.
ADVERTENTIE
Groenoordhallen Leiden Kans op fraaie prijs
Openingstijden:
Entreegeld 5j™
ïren
65+ en kinderen
t/m 12 jr.
Wie benadert de juiste
waarde van een
bepaald interieur onderdeel?
Invulformulier op de beurs
verkrijgbaar.
DEN HAAG - Een week nadat
het kabinet eindelijk de knopen
over de euthanasie leek te heb
ben doorgehakt, groeien de twij
fels aan de waarde van het be
reikte akkoord. Nadere lezing
van de brief van de ministers
Korthals Altes en Brinkman
heeft inmiddels duidelijk ge
maakt dat de afspraken tussen
CDA en WD allesbehalve wa
terdicht zijn, en dat het kabinet
slechts opnieuw advies heeft ge
vraagd.
Een zoveelste discussie over
dit gevoelige onderwerp lijkt
haast onvermijdelijk. Zelfs is het
niet uitgesloten dat D66-woord-
voerder Kohnstamm gelijk krijgt
met zijn vrees dat het kabinet be
zig is met een uitsteloperatie. De
afweging van het wel of niet toe
staan van euthanasie zou dan pas
na 1990 aan de orde komen.
door
Louis Burgers
De twee regeringsfracties heb
ben het vooral aan zichzelf te
danken dat er een discussie is
losgebarsten over de brief van
het kabinet. De woordvoerders
van CDA en WD bleken onver
wachts nogal van mening te ver
schillen over de uitleg van de ge
maakte afspraken. In dit geval
riep de ene partij (CDA) dat iets
niet geregeld hoefde te worden,
terwijl de WD vaststelde dat het
nóg niet geregeld was.
Dit verschil van interpretatie
bleek de overige onderdelen van
het akkoord te overschaduwen,
vooral omdat er nogal wat princi
piële kanten aan verbonden wa
ren. Dat laat onverlet dat CDA en
WD het op de hoofdpunten
eens zijn geworden. Hetgeen be
tekent dat de WD een nogal op
merkelijke ommezwaai heeft ge
maakt. Juist daarom lijkt de
WD dat laatste nog resterende
punt niet zomaar te willen laten
schieten.
De liberalen kunnen nu im
mers claimen dat een versoepe
ling van de euthanasie-wetge-
ving en vooral van de praktijk tot
de mogelijkheden blijft behoren.
Dat is een belangrijk punt aan de
vooravond van de campagne
voor de Statenverkiezingen,
vooral omdat in het WD-verkie-
zingsprogramma nog steeds
staat dat er een wettelijke rege
ling van de euthanasie moet ko-
De binnen het kabinet bereikte
afspraken maken duidelijk dat
vanzelfsprekend het standpunt
van het CDA, als grootste partij,
geprevaleerd heeft. Dus: eutha
nasie blijft verboden en er komt
ook geen allesomvattende wette
lijke regeling. Aanpassing van de
wet blijft beperkt tot het vaststel
len van alles wat niet onder eu
thanasie moet worden verstaan.
Dit laatste biedt enige ruimte
tot wettiging van de liberale
praktijk. Daarnaast kunnen art
sen een beroep doen op 'over
macht'. Dat wil zeggen dat zij
kunnen beargumenteren dat de
euthanasie moest gebeuren. Wil
dat beroep enige kans van slagen
hebben, dan moet de arts hebben
voldaan aan een aantal 'zorgvul
digheidseisen'. Dat houdt in: toe
stemming van de patiënt, raad
pleging van een tweede arts, het
bijhouden van een dagboek en
overleg met familieleden.
De Raad van State adviseerde
verder om de zorgvuldigheidsei
sen formeel te koppelen aan het
beroep dat de arts kan doen op
overmacht. Met andere woorden:
in het betrokken artikel 40 van
het Wetboek van Strafrecht, dat
betrekking heeft op de over
macht, zou verwezen moeten
worden naar de zorgvuldigheids
eisen.
Juist dit onderdeel van het ad
vies heeft het kabinet niet over
genomen. De reden ligt voor de
hand. Zodra overmacht en eisen
worden gekoppeld, kan in de sa
menleving het gevoel ontstaan
dat euthanasie is toegestaan.
Mits de arts voldoet aan de dui
delijk omschreven eisen. De
rechter zou er dus niet meer aan
te pas hoeven te komen.
Juridisch is veel op deze argu
mentatie af te dingen. Volgens
juristen moet een beroep op
'overmacht' altijd leiden tot een
individuele afweging door de
rechter. Maar voor het CDA, als
politieke organisatie, geldt niet
alleen het legale standpunt, maar
ook de beeldvorming. Waarom
het risico gelopen van een moge
lijk geleidelijke liberalisering?
Een woordvoerder: Dit onder
deel van het advies van de raad
voegt niets toe aan het totale
pakket en daarom is het niet
overgenomen.
De WD kijkt hier fundamen
teel anders tegenaan. De libera
len, die een jaar geleden nog het
initiatiefwetsontwerp van D66
steunden, zijn inmiddels bijna
180 graden omgedraaid. („Hun
standpunt is afgevlakt," zei een
CDA'er met een cynisch under
statement.)
De WD-fractie heeft gekozen
voor rust in de coalitie tot 1990.
Als kleinste partner konden zij
weinig anders dan zich neerleg
gen bij de wensen van het CDA
en van een groot deel van de ei
gen achterban. Een verstandige
beslissing, die hoogstens wat te
snel is verlopen voor dat deel van
de achterban dat indertijd een
wettelijke regeling van de eutha
nasie bepleitte.
Deze groep lijkt relatief klein.
maar in deze tijd kan de WD
zich niet veroorloven ook maar
één kiezer van zich te vervreem
den. Vandaar dat de fractie voor
lopig op dit ene, wat principiële
re punt front maakt. Afgewacht
moet nog worden hoe lang de
fractie dit volhoudt. Voor de libe
rale bewindslieden speelt de
zaak in het geheel niet, zoals mi
nister Korthals Altes heeft dui
delijk gemaakt.
Ook de positie van D66 is niet
zo gemakkelijk als op het eerste
gezicht lijkt. Woordvoerder
Kohnstamm heeft nog steeds
niet besloten of hij al spoedig
stemming moet aanvragen over
het initiatiefwetsontwerp. Met
een snelle stemming zou hij de
liberalen aan de vooravond van
de verkiezingen in de problemen
kunnen brengen. Maar mocht
het kabinet niet bezig zijn met
een ordinaire uitsteloperatie, dan
'zou onder druk van de WD als
nog enige afzwakking van het
harde standpunt mogelijk zijn.
Daartoe is het beter dat de libera
len niet volledig in de armen van
het CDA worden gedreven. En
het is verder politiek interessant
het voorstel, dat toch de sympa
thie heeft van de WD, zo lang
mogelijk boven de markt te laten
zweven.
Niet ten onrechte vreest Kohn
stamm overigens dat het nog wel
enige tijd kan duren, voordat het
kabinet met een eigen standpunt
komt. Het advies van de Gezond
heidsraad wordt pas rond sep
tember verwacht. Daarna zal het
kabinet moeten besluiten, waar
na de Raad van State opnieuw
gehoord moet worden. Voordat
de Kamer weer aan het woord
komt, kunnen kabinet en rege
ringsfracties nog heel wat voor
zich uitschuiven. Afstel is dan
niet ver meer.
