Muziektheater: 40 miljoen duurder
Kostbare werken Vaticaan in Leiden
Hans van Manen weg
bij Nationale Ballet
Gedateerde visie op fabriek in 'In Continu'
KIJK UIT
VRIJDAG 23 JANUARI 1987
KUNST
PAGINA 23
Een dubbele pagina uil het Nieuwe Testament. Oorsprong eerste helft van de 13e eeuw (foto pn
LEIDEN - De bibliotheek van het Vaticaan (ook wel
'Vaticana' genoemd) behoort tot de oudste en belang
rijkste verzameling boeken ter wereld. De verzame
ling bevat naast theologische werken vooral boeken
op het gebied van de geesteswetenschappen. De Ruim
70.000 handschriften (codices), de meer dan 100.000
autografen en evenzovele prenten en kaarten, staan
ter beschikking van geleerden en onderzoekers uit de
gehele wereld.
Om deze schatten te beschermen was een veilig en
nieuw onderkomen nodig, dat grotendeels door de he
ruitgave van de waardevolste handschriften moest
worden gefinancierd. Belser Verlag Zürich realiseer
de in de Vaticaanse bibliotheek in Rome met de
nieuwste technieken facsimile edities.
De werken voldoen aan hoge eisen. Doordat alle pa
gina's met de hand worden gesneden en de 'originele'
boekbanden opnieuw worden vervaardigd, wordt een
getrouwe weergave van het kostbare origineel bereikt
Dankzij een initiatief van de Leidse boekhandel
Kooyker, in samenwerking met Belser Verlag, kan de
ze Vaticana-tentoonstelling met uiterst kostbare
werken in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden
worden gezien. De tentoonstelling die reeds tiendui
zenden bezoekers heeft getrokken in Berlijn, Madrid.
New York, Tokio is vanmiddag officieel geopend door
Mgr. R. Ph. Bar, bisschop van Rotterdam.
De tentoonstelling 'De Vaticana', spiegel van de cul
tuur van het avondland, is tot en met 8 maart te be
zichtigen in het Rijksmuseum van Oudheden, Rapen
burg 28 in Leiden.
Onderzoek naar begroting architecten
AMSTERDAM - Hans van Manen
:aat weg bij het Nationale Ballet.
)e choreograaf heeft zijn dienst
erband met ingang van het vol-
jsnde seizoen opgezegd.
Van Manen, die sedert 1972 aan
bt Amsterdamse gezelschap is
vrbonden, heeft in de afgelopen
vjftien jaar gemiddeld twee nieu-
ve balletten per seizoen voor de
goep van Rudi van Dantzig ge
makt.
De wijze van bespeling in het
Miziektheater door het Nationale
Bilet - met reducering van het
aa.tal verschillende programma's
pe seizoen - biedt, volgens een me-
deieling van het gezelschap, Van
Manen voor de komende jaren
geen waarborg voor het aanhou
den van dat getal. Daarnaast nood
zaken de zoveel grotere toneelma-
ten van het Muziektheater tot een
doorgaans volledig nieuwe decor
bouw voor bestaande, in reprise te
brengen balletten. Een brede en
doorlopende presentatie van ver
schillende repertoire-onderdelen
van het Nationale Ballet wordt
daarmee duidelijk bemoeilijkt, al
dus de directie van het gezelschap
Tegen die achtergrond zou Van
Manen er de voorkeur aan geven
zijn dienstverband met het Natio
nale Ballet niet langer voort te zet
ten.
Er zou naar de opvatting van de
directie van het Nationale Ballet
geen sprake zijn van een breuk tus
sen Hans van Manen en het gezel
De lijvige nota van de architec
ten zal door de gemeente uitvoerig
worden gecontroleerd op mogelij
ke verschrijvingen. Daarna zal de
raad de gelegenheid krijgen zich
over deze kostenoverschrijding uit
te spreken.
CONSTRUCTIVISME - Beeldend
kunstenaar Fré Ilgen (30) heeft in
Dordrecht het initiatief genomen
tot oprichting PRO - pro art and ar
chitecture, een internationale
stichting voor constructivisme. Hij
en zijn gelijkgestemden willen zo
hun ideeën en uitwerkingen stimu
leren over en voor de samenleving.
Meer dan honderd deelnemers ver
wacht Ilgen voor het eerste PRO-
congres, dat op 28 februari en 1
maart wordt gehouden in het Dor-
drechts Museum.
ten maken dan begroot. Zowel de
aannemers als de architecten dien
den hun hogere begroting en scha
declaims in. De gemeente zelf
moest onder meer extra geld ste
ken in de aanstelling van een des
kundige die de communicatie tus
sen de architecten en de bouwers
moest bevorderen.
Volgens architect Cees Dam. die
de 40 miljoen gulden hogere nota
heeft ingediend, is tien miljoen
gulden van dat bedrag nog als post
'onvoorzien'. "En 30 miljoen gul
den, dat valt altijd nog binnen de
10 procent meerkosten die nor
maal zijn in de bouwwereld", aldus
Cees Dam. die overigens verzuim
de erbij te zeggen, dat door het col
lege van B en W van Amsterdam is
vastgelegd, dat de meerkosten niet
boven de vijf procent van de oor
spronkelijke bouwsom van 317
miljoen mogen komen.
AMSTERDAM (GPD) - De bouw
van het stadhuis/muziektheater in
Amsterdam dreigt alleen al op ba
sis van een claim van de architec
ten Holzbauer en Dam veertig mil
joen duurder uit te vallen dan oor
spronkelijk was geraamd. Naast
deze verrassing van de architecten,
lopen er ook nog schadeclaims van
de aannemerscombinatie Stamu-
co, die tot 20 miljoen gulden kun
nen oplopen.
Bij de bouw van het muziekthea
ter werd al snel duidelijk dat com
binatie van muziektheater en stad
huis, met elk een eigen architect,
tot grotere problemen leidde dan
aanvankelijk ingeschat. De aanne
mers konden niet voldoende uit de
voeten doordat de twee architecten
onderling nauwelijk tot samenwer
king kwamen. De architecten ble
ken veel meer tekeningen te moe-
Het Muziektheater in Amsterdam: veertig miljoen gulden meer. (foto gpi»
lonel Hocke in 'In Contii
i Ed Wubbe bij het Nederlands Dans
Het Nederlands Dans Theater met
de première van 'In Continu' (Ed
Wubbe/Mossolov, Copland. Honne-
ger) en reprises van 'Kinderspelen'
(Jiri Kylian/ Mahler, Carpenter) en
'Heart's Labyrinth' (K.vlian/Schon-
berg, Webern, Dvorak). Gezien op 21
januari in het Circustheater. Sche-
veningen. Aldaar ook op 23, 24, 29, 30
1 31 januari. Voorts o.a. op 7
SCHEVENINGEN - Ed Wubbe
is de eerste jonge Nederlandse
choreograaf sinds lange tijd die
de kans heeft gekregen een bal
let te maken voor de grote groep
van het Nederlands Dans Thea
ter. Een terechte keus, want met
zijn choreografieën bij Werkcen
trum Dans en vooral Intro Dans
heeft hij al lang bewezen over
een meer dan gemiddeld talent
te beschikken. Des te jammerder
is het dat dat talent in dit debuut
bij een groot gezelschap met veel
mogelijkheden en sterke dansers
helemaal niet uit de verf komt.
'Werken in een fabriek' is vol
gens Wubbe het thema van het
ballet. Je mag een choreograaf
nooit ophangen aan wat hij in het
programmaboekje over zijn bal
let vertelt; per slot is hij een man
van daden en niet van woorden.
Maar in dit geval kom je er moei
lijk omheen. Het beeld van de ge
mechaniseerde, dwangmatig
handelende mens in een onmen
selijke omgeving overheerst de
gehele voorstelling.
Het decor is van kil. blauw uit
gelicht staal. Twee trappen, met
daartussen een balustrade onder
een dreigend overhangend pa
neel. De acht dansers, evenveel
vrouwen als mannen, zijn ge
kleed in strakke, unil'orm-achti-
ge pakken in grijs met rode ba
nen. Ze zijn bijna onderling in
wisselbaar De muziek van Cop
land klinkt bij wijze van reveil.
Klaroengeschal wekt de dansers
op in beweging te komen Een,
twee, drie vrouwen zetten een
synchrone dans in, wijde zwaai
en met armen en benen in steeds
wisselende vormen. Mannen ren
nen af en aan, beroeren soms
even de danseressen.
Zoals dit begin blijft het in fei
te het hele stuk lang. Wubbe is
niet in de valkuil van mecha
nisch herhaalde patronen ge
stapt. maar heeft zich juist uitge
put in vernuftige en soms fraaie
variaties met veel dynamiek.
Kennelijk wilde hij de kwalitei
ten van de dansers ten volle uit
buiten. Maar nergens zijn die
markante, terugkerende bewe
gingen te vinden, die zijn eerdere
werk zo'n natuurlijke soepelheid
geven. Daardoor is het een colla
ge zonder eigen signatuur gewor
den.
Niet alleen de keuze van de
muziek, maar ook de uitwerking
van het thema verwijst naar het
cliché dat in de eerste helft van
deze eeuw over fabriekswerk be
stond, en dat onder andere in het
leven werd geroepen door de
film 'Metropolis' van Fntz Lang
Bij Wubbe wordt het geluid van
de dansers die met stalen staven
op de balustrade slaan elektro
nisch versterkt. Aan het eind lo
pen ze letterlijk in een tredmo
len. Een dergelijke platvloerse
mythologie van de fabneksmens
geeft aan het ballet een gedateer
de indruk. Het glijdt je daardoor
ook langs de koude kleren af; in
onze tijd is het niet zozeer de me
chanisering, maar eerder juist
het verminderen van menselijke
tussenkomst door automatise
ring die een produktieproces on
begrijpelijk en angstaanjagend
kan maken.
Een aangename verrassing
bracht daarna de reprise van
Heart's Labyrinth'. Kylian heeft
het eerder als twee zelfstandige
stukken gepresenteerde 'Heart's
Labyrinth I en II' tot een nieuw
geheel gesmeed. De choreografie
is hier en daar wat aanggpast, de
corelementen van beide delen
zijn samengevoegd en de witte
maskers voor de mannen zijn
verdwenen. Deze samenvoeging
maakte een veel overtuigender
indruk dan de twee delen eerder
ieder afzonderlijk deden. Kylian
heeft over 'Heart's Labyrinth' ge
zegd dat het zijn reactie is op de
zelfmoord van een danseres van
de groep. Antwoorden geeft de
dans niet. maar de vragen zijn al
veel treffender geformuleerd.
ARIEJAN KORTEWEG
Exposities
Bernie Autsema. Ine Elzinga. Gar-
dien de Groot en Ans Zuyderhoudt
exposeren in het pand Ceaciliastraat
18. De expositie, die 'vanmiddag
wordt geopend, duurt tot half maart,
Er is zaterdag en zondag a.s. van 13.00
tot 17.00 uur open middag
Grafiek van Piet Franzen is tot 16 fe
bruari te bezichtigen bij Stichtini
Burcht. Aan de opening zondagmid
dag a.s. om 16.30 uur wordt medewei
king verleend door de dichteres Ror
Klinkhamer. De Burcht-galerie is g(
opend van woensdag tot en met zof
dag van 12.00 tot 17.00 uur.
Leiden
Rijksmuseum Boerhaave Stee
straat. 'Balans van een eeuw'. Ned(
landse natuurwetenschappen en f-
neeskunde in de 19e eeuw, t/m m!-
den '87; di. t/m za. van 10-17 uur. j.
van 13-17 uur.
De Lakenhal - Oude Singel, Bee-
houwwerk van Jan Wolkers, t/m i:
di. t/m za. 10-17 uur, zo. 13-17 uur
Rijksmuseum voor Geologie en Mé-
ralogie - Hooglandse Kerkgra<t,
'Dieren, vroeger en nu', t/m 26/4; u
Rijksmuseum van Oudheden - u-
penburg, 'Verdwenen dorpen, Ir-
vonden sporen', t/m 11/1; di. t/mja.
10-17 uur, zo. en ma. 12-17 uur.
Galerie Denise Stephan - Bakir-
steeg, beelden van Elsa Westlanén
tekeningen van Peer van Meer. t/l 8/
Caeciliastraat 18 - expositie Ine Eln-
ga, Gardien de Groot. Bernic Aise-
ma en Ans Zuyderhout .tot 15/3;:\a.
en di. 13.00 tot 16.30 uur.
Leidse Schouwburg - Oude Veslap-
plicaties en grafiekcollages van ar-
cy en Onno Hoekstra, t/m 31/1: ml
m vr. 11-15 uur, za. 10-12 uur
Werkplaats De Bange Duivel - Rijn
dijkstraat, monumentale grafiek van
Arthur Puts. tot 29/1; do. 13-17 en
19.30 tot 22.15 uur; za. en zo. van 13-17
Piggelmee - Janvossensteeg 59, Mar
tin van Dijk en Peter Panders, olie
verfschilderijen, dag. beh. zo. van 9-18
Leiderdorp
Le.vthenrode - Hoogmadeseweg. foto
grafie van A. Plesman t/m 19/2; dag.
Muzenhof - Gordijnsingel, groepsten
toonstelling van portretten, t/m 18/2;
di. t/m vr. 14-18 uur, za. 9.30-12.30 uur.
Noordwijkerhout
Bibliotheek - expositie Ria Berend-
sen (keramiek) en Yvonne Volmer
(wandkleden), t/m 17/2, ma.wo en vr
van 14.00-17.00 uur en vr 19.00-21 00.
do. 10-12.00 uur.
Rijnsburg
Oud Rijnsburg - Oude Vhetweg 6, 'De
Andere Middeleeuwen' en 'Toen ik
op school was', t/m 1/2; vr. 19-21 uur
za. 10-16 uur
Warmond
Galerie De Pomp - Dorpsstraat, zijde
en collages van Tine Verbeek en kera
miek en brons van Ina de Ruyter, t/m
Het Oude Raadhuis - Dorpsstraat,
olieverf van Janny Spaargaren en ke-,
ramiek van Ellen van Bendegom, t/m
5/2; woe., do., zo. 14-16 uur, za. 10-16
Alphen
Rhijnkade elf Rijnkade 11. i
kunst, grafiek en schilderyen i
Spa;
gita;
>rdt
derland, Duitsland. Frankrijk en Joe
goslavië, t/m 5/3; di. t/m za. 10-17.30
uur. vr. van 10-21 uur.
Hillegom
Hal Kulturele Raad - Prinses Irene-
laan 16, Wim Jonker, beeldhouwer, f
Concerten
Klassiek
De Japanse fluitiste Machiko Taka-
hashi en de pianiste Daniéle Dechen
ne treden vanavond in de Kapelzaal
van K&O op. Het tweetal zal compo
sities vertolken van Telemann. Bach,
Lalo. Ravel en Poulejjc. Het duo
neemt de plaats in van de fluitist
Koos Verheul en de pianist Jan van
der Meer, die wegens verplichtingen
bij het Residentie Orkest moesten af
zien van een optreden voor K&0
Aanvang 20.15 uur.
dagavond in de Stadsgehoorzaal
(Foyer) verzorgd door Lydia Gitana.
De Nederlandse gitariste, die naar
Spanje is getrokken om zich daar in
haar spel te bekwamen, heeft zich een
eigen repertoire opgebouwd. Haar
programma omvat zowel volkswijsjes
als zigeunerklanken Ze presenteert
het onder de noemer Musica de Espa-
na. Aanvang 20 15 uur
De organist Bert Matter concerteert
zondagavond in de Wassenaarse
Dorpskerk. Hij zal werken verklan
ken van Bach, Buxtehude en Bruna.
Het programma belooft ook een im
provisatie over een psalm. Bert Mat
ter is als organist verbonden aan de
Grote of St Walburgskerk in Zut-
phen en als docent aan het Stedelijk
Conservatorium in Arnhem. Aanvang
19.00 uur
De violist Johannes Leertouwer en de
pianist Julian Reynolds verzorgen
maandagavond in de Kapelzaal het
derde concert uit de Beethoven-cy
clus van K&O- Het programma ver
meldt de sonates voor viool en piano
opus 30 nr. 3 en opus 47, de zg. Kreut-
zer-sonate. Aanvang 20.15 uur.
Het blokfluittrio La Fontegara treedt
woensdagavond in de serie 'Oude
muziek in Oudheden' in de Taffehzaal
op. Het trio wordt gevormd door Sas-
kia Coolen. Peter Holtslag en Han
Tol. Het drietal brengt een gevarieerd
programma met voornamelijk mu
ziek vanaf de dertiende eeuw. Er zul
len werken uit het 'Baldwin-manus
cript', een Engelse verzameling van
omstreeks 1600, worden uitgevoerd.
Aanvang 20.15 uur.
Pop
De Leidse popdichter performer Rik
van Boeckel presenteert vrijdag 23 ja
nuari in het zoldercalë zijn nieuwste
programma 'Villa del Via'; een show
met poëzie, muziek en theater. Rond
23.00 uur zal Van Boeckel het podium
betreden in LVC aan de Breestraat 66.
De dag daarna zal in de grote zaal
'Slauerhoff te zien en te horen zijn
Deze Nederlandse band maakt dans
bare new-wave muziek met veel funk
invloeden. De band bestaat sinds
1981, maar de huidige en meest suc
cesvolle bezetting dateert uit 1985
Vorig jaar februari bracht 'Slauerhoff
ii-elpee uit. De groep heeft bo-
Rogier Dijkman.
vend
die het publiek niet alleen met zijn
zang boeit, maar ook een beziens
waardige podiumact heeft. Aanvang
23.00 uur in het LVC
'Een hedendaags huwelijk tussei
ties en punk' Zo wordt de mi
van de groep 'Fatal Flowers'
schreven, die vrijdag optreden
Paard in Den Haag. Daarna ver:
nen The Landlords. Dit vijftal n
eigen melodieuze songs met cou
vloeden, waarin echo's van 1
Leiden
Cleai
Haag.
In dat zelfde Haagse Paard verschli
nen zaterdag om 23.00 uur 'The Primi
tives' uit Engeland De leden weten
wat een lekker melodietje is en hoe je
met een fuzzbox om moet gaan Zan
geres Tracy wordt een rustpunt ge
noemd te midden van de kettingzaag
gitaren en de bonkende drums. Aan
vang 23.00 uur.
Jazz
In de Boerderij Ter Weer in Wasse
naar wordt zaterdag een jazz-avond
gehouden met optredens van Future
Shock, Compass en Pierre Courbois
Future Shock bestaat uit saxofonist
Maarten van Norden, gitarist Jan Kui
per, trompettist Wouter van bemmel,
trombonist Willem van Manen, saxo
fonist Rutger van Otterloo, bassist
Eric Calmes en slagwerker Don
Mumford. Aanvang 20.30 uur. Deyler
weg 153.
Schouwburg
za 24 en ma 26 'Gekkin van de Gracht
met Jasperina de Jong. 20.15 uur
do 29 'Een nieuwe dood' van Jos
LA K-theater
vr 23 en za 24 De Mug met de Gouden
Tand met 'Tegen de Tachtig'. 20 30
wo 28 en do 29 Theaterunie/De Facto
rij met 'Maat Heil. 20.30 uur
zo 25 Frank en René Groothof met
'Broertjes', 15.00 uur
Microtheater
Amsterdam
Muziektheater
zo 25 Ned. Opera met 'Boris Godi
nov'. 13.30 uur
ma 26, di 27 en wo 28 Royal Ballet n
'Mayerling'
Stadsschouwburg
23, 24, 27, 28. 29 Publiekstheater met
'Protest'. 20.15 uur
Nieuwe de la Martheater
23, 24, 25, 27, 28. 29 'Een prettig verge
zicht' met Mary Dresselhuys. 20.15
cello (Haydn), 20.15
za 24. di 27, wo 28 Ned. Ph Orkest
mmv Peter Rósel. piano (Mendel
sohn). 20.15 uur
zo 25 Ivo Pogorehch, piano (Scarlatti),
20.15 uur
Cult. Centrum Amstelveen
vr 23, za 24 musical 'Publiek' met Si-
mone Kleinsma e.a., 20.15 uur
di 27 'De huisbewaarder' met Kees
Brusse e.a., 20.15 uur
wo 28 en do 29 'Agnes van God' met
Linda van Dijck e.a., 20.15 uur
Den Haag
Appeltheater
23, 24, 25. 28, 29 De Appel met 'Marat/
De Sade'. 20.15 uur (zo 14.00 uur)
Circustheater
vr 23, za 24 Ned. Danstheater met O.m.
'Heart's Labyrinth', 20.15 uur
zo 25 Scapmo Ballet met 'De notekra-
ker', 14.30 uur
di 27 en wo 28 Kon. Ballet van Vlaan
deren met 'Romeo en Julia', 20.15 uur
Kon. Schouwburg
zo 25 Haagse Comedie met 'De
storm', 20.15 uur
vr 23 Theater met 'Pip, 19.30 uur
ma 26 'Glazen Speelgoed' met Ellen
Vogel e.a., 20.15 uur
wo 28 'Het kan vreemd gaan' met
Pleuni Touw en Hugo Metsers. 20.15
Paradijs (Kon. Schouwburg)
za 24, zo 25 Haagse Comedie met
Charing Cross Road 84' (za 20.15. zo
14.00 uur)
met 'Hooikoorts', 20.15 l
Congresgebouw
vr 23 Residentie Orkest( Rossi
zart), 20.15 uur
