'We worden zo naar
de bliksem geholpen'
Oi
Gesjoemel met rijscholen bli jft gewoon doorgaan
EUTHANASIE
üV
Guinness-affaire brengt
gemoederen in beweging
Bijzondere
dienst in
Haagse
synagoge
MAANDAG 19 JANUARI 1
COMMENTAAR
„Neem maar een slaapzak
mee. Als je wilt dat ik de
toestanden in de rijschool
branche eens goed op een
rijtje zet, dan moetje daar
voor wel twee dagen uit
trekken". De spottende
opmerking komt van Chr.
G. M. Mattijssen, rij
schoolhouder te Delft en
voorzitter van de Federa
tie Autorijschool Mana
gers (FAM). Om er op iro
nische toon aan toe te voe
gen: „Ik heb eigenlijk
geen recht van spreken.
Mattijssen loopt nog niet
zo lang mee in deze bran
che... welnee, pas 32 jaar".
door
Lex Brom
Het is duidelijk. Mattijssen is op
z'n minst een teleurgesteld maar
meer waarschijnlijk een gefru
streerd man. Tientallen jaren
knokt hij al voor de belangen van
rijschoolhouders. Dat leidde on
der andere tot de oprichting van
de FAM.
Verdere resultaten? Nauwe
lijks. Een greep uit het gesprek
met Mattijssen. niet twee dagen
maar wel vele uren durend, geeft
dat aan: „Er wordt niet naar ons
geluisterd, er is gesjoemeld, ge
rotzooid, gemarchandeerd, ge
manipuleerd. Er is een smerig
politiek spelletje gespeeld. We
worden naar de bliksem gehol
pen".
„Als voorzitter van de FAM
voel ik me belazerd, dat geef ik
eerlijk toe", zegt Mattijssen be
rustend. Dat hij de strijd opgeeft,
daarvan is geen sprake. Het mo
reel is geknakt maar Mattijssen
en 'ons Fammetje', zoals hij zijn
organisatie zelf noemt, gaan
door.
De Delftse ondernemer komt
met een tamelijk verrassende
mededeling: „Toen ik ruim der
tig jaar geleden begon met de au
torijschool had de ANWB al een
erkenningsregeling. Ingesteld in
een tijd dat iedere groentenboer
en metselaar of wie dan ook een
dubbele bediening in z'n auto
liet maken en rijlessen ging ge
ven. De ANWB trok zich die si
tuatie aan en organiseerde exa
mens en gaf rij-instructiediplo-
ma's uit. De organisatie toetste
niet alleen de vakbekwaamheid
van de rij-instructeur maar kop
pelde het instructeursdiploma
tevens aan de omstandigheden
waarin zo iemand moest werken:
de auto waarin hij reed, de "be
drijfsvoering van de autorij
schoolhouder. Ja, ja, die regeling
van de ANWB was al een heel
eindje op weg".
Somber
„Maar toen kwam het jaar
1974". Mattijssens stem zakt
weer naar de sombere toon. In
dat jaar kwam de Wet op de Rij-
instructie Motorvoertuigen
(WRM) tot stand. Mattijssen: „Op
zichzelf was de invoering daar
van een goede zaak. Het werd
verplicht gesteld dat rij-oplei-
ders een instructeursbewijs
moesten halen. Die wet regelde
dus uitsluitend de vakbekwaam
heid van de instructeur. En niet
de omstandigheden van het in
stituut waar hij moest werken en
de wijze waarop vakkennis
moest worden toegepast en over
gedragen".
Met de invoering van de WRM
werd de basis om van de rijscho
len-branche een chaos te maken,
verbreed. Mattijssen: „Het door
de WRM vereiste instructeursbe
wijs is een papiertje voor het le
ven. Belachelijk. Als een instruc
teur tien jaar lang niet in een au
to heeft gezeten en hij besluit
dan ineens om zijn buurmeisje
Chr. G.M. Mathijssen, voorzitter van de FAM.
De Delfste rijschoolhouder
stipt nog een belangrijke conse
quentie van het instructeursbe
wijs aan. „Omdat dit het enige
certificaat is dat wordt vereist,
werd het als een vestigingsbe-
wijs beschouwd. Er ontstond een
ware jacht op dat bewijs. Het wa
ren toen de gouden tijden voor
de rijscholen. Jongeren, oude
ren, vrouwen, ze stonden in de rij
om hun rijbewijs te halen. Het
aantal gecertificeerde instruc
teurs groeide enorm. Die roken
het grote geld. Ook de rijscholen
schoten als paddestoelen uit de
grond, zonder dat er ook maar
sprake was van enige controle".
„De ontstellend groeiende
groep al dan niet bekwame on
dernemers probeerde in de spij
kerharde concurrentiestrijd de
huid te redden door zeer lage ta
rieven in te stellen of misbruik te
maken van sociale en fiscale wet
geving. En dan druk ik mij diplo
matiek uit. Want er wordt in onze
branche verschrikkelijk gerot
zooid en gesjoemeld. De bekwa
me bonafide ondernemers zijn
daarvan de dupe".
Ruim de helft van het totaal
aantal gecertificeerde instruc
teurs is overbodig. Een van de
belangrijkste redenen van de
'overspannen' situatie in deze
branche. Er zijn honderden in
structeurs die er in de vrije tijd
wat bij-klussen en met gemak
een laag tarief van 15 gulden per
uur kunnen hanteren. Bij deze
categorie worden de zaakjes
meer dan eens 'zwart' geregeld.
De meer serieuze scholen die de
zaken fiscaal gezien wel netjes
verzorgen, zitten met de tarieven
gemiddeld op een bedrag van 45
gulden per uur.
Gezien het gebrek aan regelge
ving en de ongezonde economi
sche situatie in de rijscholen
branche werd de roep om een er
kenningsregeling sterker. Het
doel zou moeten zijn: de kwali
teit van het produkt verhogen en
een einde proberen te maken aan
die ongezonde situatie in de be
drijfstak. Er was echter één bijna
onoverkomelijk probleem. Rij
schoolhouders zijn absoluut niet
op één lijn te krijgen. Van de in
totaal 7800 rijscholen wordt 85
procent gevormd door eenmans
bedrijven. Al die kleine zelfstan
digen hebben geen zin of tijd om
zich te organiseren en als één
front te opereren. In plaats daar
van wordt gewerkt in een wereld
van afgunst, concurrentie.
Weggehoond
Er zijn wel enkele kleine belan
genorganisaties. De een na de an
der komt met ideeën en plannen.
Maar stuk voor stuk worden die
weer weggehoond door de con
currentie.
In 1982 werd er toch een se
rieuze aanzet gegeven om te ko
men tot een erkenningsregeling.
De Commissie Erkenning Auto
rijscholen (Coera) werd geinsta-
leerd. waarin vertegenwoordigd
de ministeries van Verkeer en
Waterstaat, Economische Zaken,
alsmede de branche-organisatie
BOVAG-COA (waarbij een kwart
van de rijscholen is aangesloten).
Na nauwelijks te beschrijven
ruzies en moeizame onderhande
lingen (Mattijssen toont ten be
wijze dikke mappen met papie
ren) komt de Coera in 1985 met
een ontwerp-erkenningsrege-
ling. Als bijna vanzelfsprekend
oefent Mattijssen kritiek uit.
„Hoewel", zwakt hij iets af, „op
een gegeven moment heeft de
Coera toch ook de FAM bena
derd met de vraag wat wij ervan
vonden. Wij hebben ons zegje ge
daan, ideeën aangedragen, con
stant geprobeerd het overleg op
gang te zetten. Maar het is uitein
delijk helemaal de verkeerde
kritiek geleverd. Secretaris G.
van der Pluijm van de Bovag,
waarbij ruim 1600 rijschoolhou
ders zijn aangesloten. „Er wordt
op twee gedachten gehinkt. De
rijscholen vallen onder de noe
mer onderwijs. Maar feitelijk ho
ren ze bij het ministerie van Ver
keer en Waterstaat. Nou en dan
weet je het al: iedereen wordt
van het ene naar het andere loket
gestuurd".
Bij de Bovag heerst grote te
leurstelling over het feit dat de
minister de erkenningsregeling
heeft afgewezen. „Zonde van al
dat werk", zegt Van der Pluijm.
Sanering van de branche is
dringend nodig, vindt de Bovag.
„En dat hoeft absoluut niet ten
koste te gaan van de kleintjes. Er
zijn zeer veel kleine maar kwali
tatief uitstekende scholen. Maar
er zijn ook grote scholen die het
slecht doen. Als er een goede er
kenningsregeling komt dan zal
de kwaliteit vanzelf komen bo
vendrijven." De consument weet
dan ook eindelijk waar hij wel of
niet moet zijn".
De ANWB ziet de oplossing in
de instelling van een geschillen
commissie. Feirabend: „Er is nu
geen enkele instantie die de rij
scholen controleert. De praktijk
wijst dan ook uit dat er flink
wordt gerommeld. Als je als con
sument in conflict komt met een
rijschool, dan heb je ook geen en
kel houvast. Er is niemand bij
wie je je beklag kunt doen. Wij
denken dat na instelling van een
geschillencommissie, waarin or
ganisaties zoals de BOVAG, de
overheid, het CBR en wijzelf ver
tegenwoordigd moeten zijn, de
kwaliteit van het rijonderricht
zal toenemen. De rijscholen die
zich onderwerpen aan de regels
die de commissie oplegt, geven
daarmee te kennen te willen vol
doen aan bepaalde standaard
kant opgegaan. Er is een vies po
litiek spelletje gespeeld".
FAM-voorzitter Mattijssen
vindt het niet erg dat de regeling
er niet doorkwam. „De CBR-re-
geling was voor ons onaanvaard
baar. Ten eerste zijn wij buiten
het overleg gehouden. Geen goe
de zaak. Bij de FAM zijn dan wel
niet veel rijschoolhouders aange
sloten maar wel de grote. Om te
komen tot een kwaliteitsverbete
ring en derhalve verhoging van
de verkeersveiligheid was deze
erkenningsregeling bedroe
vend".
Wat wil de FAM? De voorzit
ter: „Er moeten simpelweg stren
gere eisen aan de kwaliteit van
ons produkt worden gesteld.
Niet alleen de vakbekwaamheid
van de instructeur moet voldoen
de zijn. Hij moet ook zijn kennis
kunnen overdragen. Daarnaast
dienen de werkomstandigheden
goed te zijn. Instructeurs die zes
tig uur per week werken, zijn in
onze brance heel gewoon, bela
chelijk toch".
Als eenmaal die strengere ei
sen worden aanvaard, dan zal,
volgens Mattijssen, stellig een
aantal rijschoolhouders ermee
ophouden. „Dat is geen sanering.
Het kaf wordt van het koren ge
scheiden. Nu is het nog zo dat ie
dere joker die ooit het instruc
teursbewijs heeft gehaald een
oude auto op de kop tikt daar een
paar potten verf overheen gooit,
een L-etje erop en hup: ik heb
een rijschool. Nee, èr moet een
regeling komen. De goede bona
fide rijscholen blijven over".
Bovag
Een belangrijk punt is het feit
dat een erkenningsregeling nooit
wettelijk verplicht kan worden.
Dat zou in strijd zijn met het arti
kel 'vrijheid van onderwijs' in de
Nederlandse Grondwet. Op dat
bewuste wetsartikel is in de rij
scholen-branche ook al heel wat
De ANWB baseert zijn stelling
op de eigen erkenningsregeling.
„Die bestaat nu al veertig jaar",
zegt Feirabend trots. Om ANWB-
erkend te worden, moeten de rij
scholen aan een aantal eisen vol
doen. Controle wordt uitgevoerd
door ANWB-inspecteurs waar A.
Wölcken er één van is.
Hij zegt: „De ANWB-scholen
moeten minstens veertig nieuwe
leerlingen per jaar inschrijven.
Een ander belangrijk punt uit de
ANWB-regeling is dat de scholen
boven het gemiddelde kringper
centage van eerstgeslaagden
moeten zitten. Iedere rijschool-
ondernemer krijgt jaarlijks van
het CBR een opgave van het aan
tal leerlingen dat voor de eerste
keer is geslaagd voor het rijexa
men. Het landelijk gemiddelde
ligt op ongeveer 35 procent".
Feirabend: „Er zijn scholen die
halen de tien procent niet eens.
Die moeten zjph schamen. Als
ANWB-erkende scholen onder
het gemiddelde komen dan krij
gen ze de kans dat percentage te
verbeteren. Lukt dat niet, dan
gooien we ze eruit".
Dat percentage van eerstge
slaagden is in feite het enige con
crete en dus controleerbare as
pect in de autorijschool-branche.
Steeds vaker gaan stemmen op
om dat cijfer per school open
baar te maken. De ANWB advi
seert de leerlingen te vragen naar
dat formulier. Feirabend: „Maar
al te vaak krijgen de kandidaten
te horen dat dat papier net weg
Volgens Feirabend zijn er rela
tief weinig scholen die goed sco
ren met het eerstgeslaagden-per-
centage. „Als een geschillencom
missie een dergelijk percentage
als uitgangspunt zou hanteren,
dan hou je een kleine bovenlaag
van bonafide, kwalitatief goede,
scholen over. De slechte vallen
af. Daar is de consument mee ge
baat. Die wordt nu door slimme
advertenties en lage tarieven
naar slechte rijscholen gelokt. Ze
hebben er geen idee van of
school A of B nou wel of niet een
goede is".
In overeenstemming met de eerder
gedane toezegging is het kabinet
naar buiten getreden met een stand
punt over de euthanasie, de milde
dood. Dat is geen kleinigheid, gelet
op de politieke en levensbeschouwe
lijke verschillen over dit onderwerp in
ons land En deze verschillen be
staan ook tussen de beide coalitie
partners VVD en CDA.
Maar na een half jaar van her
nieuwd, intensief beraad heeft pre
mier Lubbers kennelijk beide partijen
op éen lijn weten te krijgen. Het com
promis is op het eerste gezicht zo
hecht, dat de VVD-minister van justi
tie. Korthals Altes, geen millimeter
licht ziet tussen zijn eigen opstelling
en die van het CDA-Kamerlid Borg
man. De laatste is sinds jaar en dag
een geharnast tegenstander, zodra
een al te ruime euthanasie-wetgeving
dreigt op te doemen.
Binnen de door het regeerakkoord
aangegeven grenzen, op basis van
het advies van de Raad van State,
heeft het kabinet een uitweg gevon
den uit een politieke, juridische en le
vensbeschouwelijke impasse. Het is
nu aan de fracties van CDA en VVD
in Tweede en Eerste Kamer om zich
hierbij in grote lijnen aan te sluiten.
Want er is thans alleen nog sprake
van een standpuntbepaling door het
kabinet, de wijziging van de wet(ten)
moet nog komen.
Met het gevonden compromis heaft
het CDA zijn principiële verzet tfegen
de actieve euthanasie weliswaar niet
opgegeven, maar wel genuanceerd.
Premier Lubbers wilde eigenlijk al
niet meer spreken over het verschil
tussen passieve en actieve euthana
sie, maar zo eenvoudig is dat natuur
lijk niet. Juist de grens tussen die bei
de begrippen geeft het hele onder
werp die zware levensbeschouwelij
ke. en daarmee ook politieke, lading.
De eerste reactie van de kant van
de artsen, verenigd in de KNMG, is
scherp afwijzend, terwijl anderen, zo
als de voorzitter van de vereniging
H
voor vrijwillige euthanasie, heel
positiever zijn.
Hoezeer deze verschillen van
zicht en interpretatie ook mogen t
ven bestaan, het staat intussen i
vast dat de rechtszekerheid is i
diend met de weg die het kabinet
bewandelt. En die grotere rechts;
kerheid betreft dan zowel de arts
als de patiënten.
Er is immers geen aanleiding pe".
artsen, die straks besluiten tot actie^d*
euthanasie, te vrijwaren van toetsdie r
van dit handelen door de rechter, ^ij e
dien de straks wettelijk vastgeleg
zorgvuldigheidseisen zijn nageleeDe c
indien de zich ontwikkelende jurispiciet
dentie vertaald wordt in wetgevirniet
indien de specifiek neergelegde grcWan
den voor strafuitsluiting zijn vastcziek'
legd, dan hebben artsen niets te vl D£
zen. Dan zullen zij hun medisch hem^n
delen, voor zover daar trouwens msu
behoefte aan zou bestaan, naar
en geweten kunnen verantwoorde.^
ook en juist ten opzichte van de ree wor
ter.
dat
Die toetsingsmogelijkheid door i,jat
rechter geeft met name patiënten, i sen
niet te vergeten hun nabestaande verj
de zekerheid dat de euthanasie ni met
zal afglijden naar volstrekt verwerp de
lijke praktijken. Praktijken die zkverj
thans, helaas, nog te vaak voordoe jaar
juist doordat die toetsing ontbreekt lijk
wordt ontgaan. L
ple<
De oplossing die het kabinet r wo,
heeft aangedragen, biedt arts en p, nog
tiënt in elk geval meer houvast dó
vroegere ideeën a la D66 met de 'ui
zichloze noodsituatie', waarond*
ook psychisch lijden werd vervat, 6 I
biedt meer houvast dat het eerdi
jongleren van het kabinet met het bi
grip 'concrete doodsverwachting'.
Het is nu zaak voor het kabinet oi T
behoedzaam verder te gaan en voo
al niet te overhaasten. Alleen dan, n
diepgaand en zorgvuldig beraad, ka Dl
de euthanasiediscussie worden afg( Se
rond in wetgeving die langer meega; ka
dan de waan van de dag. S®
LONDEN - Moet Londens finan
ciële centrum, de City, zelf orde op
zaken blijven stellen of is het na al
le schandalen van de laatste maan
den de hoogste tijd dat de overheid
maatregelen neemt om tot een
strenge, vaste controle te komen?
Dat is de grote vraag na al het ru
moer over de zogenpamde Guin
ness-affaire, die niet alleen in de
City de gemoederen danig in be
roering brengt.
Ook in de politiek speelt zij een
belangrijke rol nu de oppositie van
Labour met grote inzet probeert
munt te slaan uit de bedenkelijke
gang van zaken in de top van dran
kenconcern Guinness.
Maar zijn er werkelijk tekenen
dat het publiek geneigd is om het
geknoei met Guinness mevrouw
Thatcher en de conservatieven per
soonlijk aan te rekenen? Ook dat is
een punt dat sterk in de belangstel
ling staat. Financiële experts bre
ken zich het hoofd over de vraag of
de Guinness-affaire, waarin met
geheime en dus illegale fondsen
werd gezorgd dat het belangrijkè
Schotse whiskyconcern Distiller's
kon worden overgenomen, voor de
Tories en hun kansen in de volgen
de verkiezingen inderdaad een bo
ze sneeuwbal is.
De grote verliezer in het gevecht
om deze spectaculaire overname is
de machtige supermarktketen van
Argyll, die nu na alle onthullingen
en ontslagen in de dirëctietop van
Guinness heeft aangekondigd dat
zij een gerechtelijke procedure te
gen het bedrijf overweegt. Dit be
tekent, dat de Guinness-affaire
voorlopig actueel blijft en wellicht
nog voor verdere onthullingen zal
zorgen.
Maar wat de eenvoudige buiten
staander in deze zo bizarre en vaak
uiterst gecompliceerde miljoenen
zaken op zijn minst intrigeert, is de
vraag waarom- plotseling de
hoofden vallen van uiterst respec
tabele en tot dan toe zelfs hoog g
prezen bazen.
Neem nu Ernest Saunders, d
man waarvan iedereen zegt dat hi
er als geen ander in slaagde om d<
ernstige neergang van Guinnesi
tot staan te brengen en de onderne
ming weer omhoog in de vaart der
volkeren te voeren. Zo hoog stond
hij in aanzien dat, aldus wordt er
gefluisterd in Londens financiële
kringen, hem dit jaar zelfs de felbe
geerde eer te beurt zou vallen om
Sir Ernest te worden.
De zaak die tot zijn val leidde,
kwam aan het rollen toen in Ameri
ka de tot dan toe alom geprezen
Ivan Boesky tegen de lamp liep.
Als de man die belangrijke infor
matie misbruikte om tijdig op gro
te schaal aandelen te kopen en te
verkopen, de zogenoemde insider-
dealings, die hem vele miljoenen
hebben opgeleverd en hem nu vele
miljoenen kosten.
Het door de mand vallen van
Boesky veroorzaakte een interna
tionale schok van de eerste orde,
en toen in het onderzoek naar zijn
praktijken ook de naam Guinness
opdook, was dat het begin van het
einde voor de top van de directie
van Guinness en in het bijzonder
de sterke man Ernest Saunders,
die bij he^ drankenbedrijf zo'n slor
dige miljoen gulden per jaar ver
diende.
Niet voor niets wijzen financiële
experts op een uitgebreid Ameri
kaans opinie-onderzoek van Busi
ness Week Harris Poll, dat leert dat
onder het gewone publiek maar
weinig mensen echt geschokt wa
ren bver de praktijken van Ivan
Boesky en zijn vergaande 'insider-
dealingsL Op de vraag, 'wie hebben
de laagste ethische standaard: de
mannen en vrouwen in en rond de
effectenbeurs of de politici?', wees
met 43 tegen zes procent de over
grote meerderheid beschuldigend
in de richting van de politici.
In de synagoge van de liberaal
joodse gemeente in Den Haag is
dit weekeinde een wel heel bij
zondere dienst gehouden. Rab
bijn Ben Isaacson en de zwarte
predikant Zuck Mokgoebo uit
Zuid-Al'rika llankeerden rabbijn
Awraham Soetendorp bij hun
toespraak tot de gemeente
"Samenkomsten als deze zijn
bij ons totaal onmogelijk zei ds.
Mokgoebo. Rabbijn Isaacson
voegde hieraan toe: "Ze zijn niet
alleen niet toegestaan, maar uit
angst voor represailles durven
mensen dat ook niet aan". Hij
vertelde, dat het aantal politieke
gevangenen in Zuid-Afrika een
veelvoud is van dat in de Sowjet
Unie. Vooral jongeren zijn het
kind van de rekening.
Doel van de reis van beide
Zuidafrikaanse geestelijken is,
steun te verwerven voor het Cen
trum voor Vrede en Rechtvaar
digheid in Johannesburg. Afge
lopen woensdag hadden zij een
onderhoud met een delegatie uit
de Tweede Kamer.
Werkzoekenden. Het bestuur
van de hervormde raad voor de
herderlijke zorg heeft het syno-
debestuur gevraagd iets te doen
aan het verschijnsel van gepen
sioneerde predikanten die in her
vormde gemeenten tegen beta
ling bijstand in het pastoraat ver
lenen. Zij doen werk dat, volgens
de raad. beter aan jonge werk
zoekende theologen kan worden
gegeven. Die moeten soms een
jaar of langer op een beroep
wachten, zonder dat ze ervaring
kunnen opdoen in gemeente
werk.
Ook de hei-vormde provinciale
kerkvergadering van Utrecht
heeft aandacht besteed aan deze
zaak. Gemeenten, zegt het be
stuur, moeten serieus overwegen
jongeren voorkeur te geven bo
ven gepensioneerden als het gaat
om bijstand in het pastoraat. Ook
pastoraat onder bejaarden hoeft
niet per se door bejaarde predi
kanten te worden gedaan. -
Gebouw. Vrijdag neemt de
Gereformeerde Zendingsbond in
de Hei-vormde Kerk aan de Fau
nalaan in Driebergen een nieuw
kantoorgebouw in gebruik. Za
terdag van 1 tot 5 uur is er open
huis. De zendingsbond was tot
nu toe gevestigd in Zeist.
Lisse. De volgende synode
van de Gereformeerde Gemeen
ten zal in 1989 in Lisse worden
gehouden. Dat besloot de synode
van deze kerk vorige week in
Utrecht.
Het is de bedoeling, aan de sy-
node van Lisse een aantal preken
van 'oudvaders' ter goedkeuring
voor te leggen. Als de synode aan
de herschrijving van deze preken
haar fiat geelt, komt er in de toe
komst een 'eigen' bundel met
preken van 'oudvaders' in tegen
woordig Nederlands. Met 'eigen'
bundel wordt bedoeld dat eigen
mensen die hebben samenge
steld en de preken dus niet zijn
bewerkt in opdracht van een uit
gever
Kerkepad 1987
Voor dit jaar heeft de NCRV
acht 'Kerkepaden' uitgezet,
tweemaal vier routes, geschei
den door een pauze van zes we
ken in het hoogseizoen.
Op 30 mei wordt het Kerke
pad-seizoen geopend met een
route door Oost-Gelderland
Zeddam (hervormde en rk kerk),
Etten (herv. en rk), Silvolde
(herv.). Sinderen (herv.), Dinx
perlo (herv., kerkje "De Rietstap
en museum) en het Duitse Su-
derwick.
De tweede route van de eerste
etappe voert naar Limburg: Ven-
lo (herv., rk, stadhuis en mu
seum). Tegelen (rk) en Stevl
(kloosterkerk en museum). De
derde naar Drente: Bellen
(herv.). Westerbork (herv en
knipselmuseum). Orvelte (mu
seumdorp). Grolloo (herv.) en
Rolde (herv.). De laatste route
voor de vakantie loopt door
Zeeuws-Vlaanderen: Osscnisse
(rk), Kloosterzande (herv.).
Hengstdijk (rk.) en Hulst (herv
rk. stadhuis en museum). Dat is
op 20 en 27 juni.
Het tweede Kerkpad begint op
15 augustus in Overijssel: Gees
teren (nog net Gelderland, herv
Diepenhcim (herv). Weldam
(kasteelkapcl). Goor (herv.) en
Delden (herv. en rk.). Gelderland
komt dit jaar twee keer aan de
beurt, in augustus richting Betu
we: Geldermalsen (herv.). Tricht
(herv.), Beesd (herv.), Rumpt
(herv.), Gellicum (rk). Asperen
(herv,) en Heukelum (herv
De derde route is in Friesland
uitgezet: Lions, Oosterlittens,
Britswerd, Wiewerd. Rauwerd.
Deersum en Bozum (alle herv
kerken). De afsluitende stads
route nodigt ditmaal naar Schie
dam. waar de Janskerk. de Ha
venkerk, de Rozenkranskerk, de
oud-katholieke kerk. de lutherse
kerk en het stedelijk museum
open staan. Dat is op 5 en 12 sep
tember.
Hervormde Kerk: beroepen
te Dordrecht L. Wüllschleger
Den Haag. Gereformeerde Ker
ken Vrijgemaakt: bedankt voor
Urk A. de Ruiter Garrelsweer.
voor Berkum en voor Grootegast
G Zomer Heerenveen.
Jubileum. Charles de Wolff,
bekend organist en dirigent,
viert deze maand zijn zilveren ju
bileum als dirigent. In mei zal
het veertig jaar geleden zijn dat
hij voor hel eerst in het openbaar
het orgel bespeelde. Op 23 janua
ri geeft hij met het plaatselijk
Toonkunstkoor en -orkest in 'De
Oosterpoort' in Groningen een
jubileumconcert.
Glemp
Voor het eerst heeft de top
man van de Rooms-Kalholieke
Kerk van Polen een interview
toegestaan aan een Sowjet-tijd
schrift. In het volgende nummer
van 'Literatournaya Gazeta' ver
schijnt een vraaggesprek met
kardinaal Jozef Glemp, waarvan
de inhoud nu nog niet bekend is
In kerkelijke kringen houdt
men rekening met de mogelijk
heid dat de kardinaal nog eens
bezoek aan de Sowjet-Unie zal
brengen. Patriarch Pimen van de
Russisch-orthodoxe Kerk zou
graag met hem praten op een
conferentie gewijd aan het vre
desvraagstuk
Werkloosheid. Ten over
staan van vertegenwoordigers
van twaalf rooms-katholieke or
ganisaties in Italië riep de paus
zaterdag alle werkgevers op de
'dramatische plaag' van de werk
loosheid met nieuwe vormen en
middelen te bestrijden. Het den
ken moet niet alleen op winst
zijn gericht, zei de paus. ^'hische
en morele overwegingen moeten
voorop staan
Elke samenleving moet stre
ven naar volledige werkgelegen
heid. "want wij weten allemaal,
wat het veroordeeld zijn tot le
digheid betekent voor de ge
meenschap. het gezin en het in
dividu" De paus hamerde op
vastberadenheid in de strijd te
gen werkloosheid.
Rode cijfers. Door de koers
val van de Amerikaanse dollar
dreigt de Wereldraad van Kerken
dit jaar in de rode cijfers te ko
men. Belangrijke activiteiten
moeten worden gestopt als de
lid-kerken niet bijspringen, zei
de voorzitter van de financiële
commissie, de Amerikaan (Jscar
Mcloud, op een bestuursverga
dering in Genève. Hij riep de ker
ken op hun bijdrage (die aan de
bescheiden kant is) met 8 pro
cent te verhogen.
Maria. De rooms-katholieke
bisschoppen van Joegoslavië
zullen een commissie benoemen
om gemelde Maria-verschijnin-
gen in het bedevaartsoord Med-
jugorje te onderzoeken. Ze heb
ben 'onvolkomenheden' waarge
nomen in het onderzoek van een
plaatselijke commissie. Vorig
jaar verboden de bisschoppen
bedevaarten naar dit Maria-oord
Toch stromen de gelovigen in
steeds groter getale toe
