'Woningstichtingen moeten zo snel mogelijk verdwijnen' Achtergrond Stiba wil autoslopers organiseren om kaf van koren te scheiden Pastorale Raad laakt werkwijze van Simonis PAGINA 2 MAANDAG 12 JANUARI 1987 Geen enkele controle, te hoge huren, commerciële belangen, fraude DEN HAAG - Tien perso neelsleden op straat, de huurders van 1628 wonin gen in de onzekerheid en 29 gemeenten in de proble men. Dat is de trieste balans van het zoveelste fraude schandaal in de bouwwe reld. Dit keer was het de Stichting Verantwoord Wo nen die onverantwoordelijk om is gesprongen met sub sidie-, huur- en steekpen ningen. "Een monstrum", noemt Nico van Velzen, di recteur van de Nationale Woningraad, het bestaan van dergelijke stichtingen. door Runa Hellinga Dat lijkt niet overdreven. Niet voor niets staat het doen en laten van stichtingen ook op de agenda van de komende parlementaire enquê tecommissie. Er zijn (naast tiental len plaatselijke) in het totaal zeven landelijk werkende Niet-Winstbeo- gende Instellingen (NWI's), zoals de stichtingen officieel worden ge noemd. Bij drie daarvan zijn al eens ernstige problemen geweest. Idealistische namen als Stich ting tot Bevordering van Bijzonde re en Algemene Bouwvormen en Dienstverlenende Instituten (SBDI), Stichting Bijzondere Wo ningbouw (SBW), Stichting Ver antwoord Wonen (SVW) en Neder landse Stichting Andere Woonvor men (NSAW) moeten verhullen dat NWI's niet zelden om zeer com merciële redenen worden opgezet. Al mogen ze dan geen winst ma ken, er wordt wel degelijk van hun bestaan geprofiteerd. De NWI's zijn onstaan toen bleek dat woningcorporaties en beleg gers bepaalde gaten in de woning markt lieten zitten. Jongeren, stu denten en bejaarden kwamen in de gewone woningbouw niet aan bod en de stichtingen sprongen daarop in. Ze worden daarvoor gesubsi dieerd door de gemeenten, die vaak (maar lang niet altijd) van het rijk een zogenaamde contragaran tie krijgen. Dat wil zeggen dat het rijk over de brug komt als het mis gaat. Bouwbedrijven De oprichters van de stichtingen zijn lang niet altijd belangeloos. Vaak komt het initiatief van bouw bedrijven die zo nieuwe opdrach ten willen binnen slepen. Volgens een ministeriële richtlijn van 21 ok tober 1982 mogen stichtingen geen banden met commerciële bedrij ven hebben, maar in de praktijk blijkt dat moeilijk uit te bannen. De woonstichting SBDI, die een aantal jaren geleden met malversa ties met bouwsubsidies in het nieuws kwam, had duidelijke bin dingen met het makelaarskantoor drs. G. Ruyters. De Nederlandse Stichting Andere Woonvormen werd als Nederlandse Stichting Aangepaste Woonvormen opge richt door het in de jaren zeventig beruchte Nollen-syndicaat. In Lelystad opereerde een tijd lang de Stichting Geintegreerd Wonen, op gericht door het Leeuwardense bouwbedrijf Kats. Om de boel naar buiten een schijn van gedegenheid en be trouwbaarheid te geven, worden over het algemeen zware, vaak door politici bevolkte besturen in gesteld. In het bestuur van Verant woord Wonen zaten de Tweede- Kamerleden Hermans (WD), Nij- pels (toen nog geen minister) en Vos (PvdA) alsmede het Eerste-Ka- merlid Kiers. De SBDI had een aantal CDA'ers in het bestuur en bij Geintegreerd Wonen moesten een gedeputeerde van de Provin ciale Staten van Gelderland en een lid van de Raad voor de Volkshuis vesting de betrouwbare indruk versterken. Achterhaald "Zo'n zwaar bestuur is heel be langrijk. Als een stichting bij een gemeente om garantie aanklopt, zeg je niet zo gauw dat je de boel niet vertrouwt als er een hele rij ka merleden in zitten", zegt Nico van Velzen. Wat hem betreft mogen de stichtingen zo snel mogelijk van de woningmarkt verdwijnen. Hij geeft toe dat ze oorspronkelijk wel een zekere functie hadden, omdat dë corporaties geen belangstelling hadden voor hun deel van de wo ningmarkt. Maar dat is volgens hem inmiddels achterhaald. "Er bestaat geen apart contin gent voor bejaardenhuisvesting meer, en de stichtingen die zich be zig houden met studentenhuisves ting hebben hun doel inmiddels verloren en zijn gaan werken als gewone verhuurders. Bovendien, als woningbouwverenigingen een bepaald deel van de markt echt la ten liggen, kunnen gemeenten het altijd zelf doen. Stichtingen mogen zich erop beroepen dat ze bepaalde gaten in de woningmarkt hebben gevuld, maar in een aantal gevallen zijn ze echt in gaten zonder bodem gesprongen". Hoewel de stichtingen gesubsi dieerd worden door de overheid, is er jarenlang geen enkele controle op hun doen en laten geweest. Van Velzen vindt dat onbegrijpelijk. "Corporaties moeten, zodra ze nog maar over 75 procent eigen vermo gen beschikken, al hun plannen aanmelden bij de gemeente, en als het eigen vermogen gedaald is tot 12,5 procent kom je zo ongeveer onder curatele. Stichtingen kun nen ongecontroleerd doorgaan tot ze failliet zijn, zoals nu bij Verant woord Wonen is gebeurd. Maar de gevolgen daarvan komen wel voor rekening van de maatschappij". Wat hem betreft is het simpel: of je wordt gesubsidieerd en ook ge controleerd, zoals woningcorpora ties, of je bent een particuliere be legger en dan draai je ook zelf voor de risico's op. Stichtingen zijn ei genlijk een onaanvaardbaar soort tussenvorm. Dat er het een en ander mis was met de stichtingsvorm, is ook al door het ministerie van volkshuis vesting erkend. Dat heeft geleid tot de al eerder genoemde richtlijn uit 1982. Maar moest wel wat gebeu ren, eer die kwam. Netwerk Neem de Nederlandse Stichting Aangepaste Woonvormen (NSAW), destijds gevestigd in Zaltbommel, opgericht door de heer A.C.J.A. Nollen. Nollen was in 1977 hoofdfi guur van spannende vervolgseries in het weekblad Vrij Nederland en het dagblad de Volkskrant. Daarin werd uit de doeken gedaan hoe de man in 20 jaar tijd een heel net werk in de gezondheidszorg op had gezet. Hij kocht leegstaande kloosters op en bouwde die om tot interna ten en verzorgingstehuizen. Hij had via de stichting Samivoz een tiental scholen voor buitengewoon onderwijs en twee opleidingsinsti tuten voor verplegend personeel in handen en beschikte over miljoe nen aan gebouwen en ander onroe rend goed. Op zichzelf was daar niets tegen, maar Nollen deed meer. Hij was le verancier van alle goederen en diensten waar de tehuizen en scho len gebruik van maakten. Hij lever de de boekhouders en het brood beleg, de kantoormeubelen en de jam, de timmerlieden en de keu- kenapparatuur, en dat alles tegen door hem zelf vastgestelde, veel te hoge prijzen. In 1972 besloten de gezamenlijke ziekenfondsen om tegen hem in actie te komen. Nollen had al zijn werkzaamhe den en bezittingen ondergebracht in een ingewikkeld netwerk van stichtingen die bestuurd werden door zijn familie en een aantal be kende autoriteiten uit Noord-Bra bant. In dat netwerk zat ook de woonstichting NSAW, waar onder meer een neef van Nollen, een hoogleraar, een directeur van de Raad van Arbeid in Breda en een oud-griffier van de provincie Noord-Brabant in het bestuur za ten. Een ander voorbeeld is de woon stichting SBDI in Sittard, die op een vreemde manier verweven was met de commerciële belangen van makelaarskantoor Ruyters. Een deel van de bestuursleden van SBDI was tevens adviseur bij een van de vele Ruyters-bedrijven. Ruyters, makelaar, bouwonderne mer en beleggingsadviseur, profi teerde van SBDI door de stichting regelmatig voor een veel te hoge prijs huizen te verkopen. Op basis van die hoge verkoopprijs kreeg de stichting dan weer subsidie van het rijk. Grote problemen Met de richtlijn van 1982 kwam er een einde aan dit soort zaken. Dat betekent echter niet dat alles momenteel ordelijk verloopt. Dat blijkt uit de affaire met Verant woord Wonen. Eerst bleken bij de stichting twee, tot nu toe onbeken de bestuursleden, smeergeld van een bouwonderneming te hebben aangenomen. Vervolgens bleek dat bij minstens één project de stich- tingkosten zijn opgedreven om zo meer subsidie binnen te halen. Bij dat project, de Reigerbos in Am sterdam Zuid-Oost, betalen de be woners nu gemiddeld 80 gulden te veel huur per maand. Door dit alles is de stichting zo in de problemen gekomen, dat een faillisement onvermijdelijk is. Dat betekent dat de 29 gemeenten waar Verantwoord Wonen gebouwd heeft, met hun garanties over de brug moeten komen. In een aantal gevallen zal dat tot grote proble men leiden, want niet alle gemeen ten hebben van het rijk een contra- garantie gekregen. En er zijn zelfs gemeenten die zo ver zijn gegaan om een exploitatiegarantie aan Verantwoord .Wonen af te geven. Hoe erg de financiële gevolgen zullen zijn, is nog niet duidelijk. Dat zal ook afhangen van de hou ding van het rijk, dat niet direct staat te popelen om de klappen op te vangen. "We zijn met het depar tement in overleg over hoe het nu verder", aldus G. de Goede van de Vereniging van Nederlandse Ge meenten. Eind januari wordt daar over de kwestie gepraat. Een van de pun ten die in ieder geval aan de orde zal komen is: moeten gemeenten nog met stichtingen in zee gaan. De Goede zelf heeft daar wel zijn twijfels over. "Het toezicht houden op wat er gebeurt is duidelijk een probleem. We zullen daar ook met het ministerie over moeten pra ten". Ook daar beraadt men zich. In een opzicht is de affaire met Ver antwoord Wonen misschien op het goede moment gekomen. Ergens dit jaar moet de definitieve nota over het toezicht op instellingen in de volkshuisvesting verschijnen. De conceptnota is vorig jaar al in de Tweede Kamer besproken. Maar de kans is groot dat stichtin gen na deze affaire in de nieuwe nota extra streng bekeken zullen worden. Woningstichtingen worden op geen enkele manier gecontroleerd. Dat draait de huurder later op: hij betaalt meer huur voor zijn woning dan heeft in enkele gevallen geleid tol ontoelaatbare verbindingen met bouw- nodig is. Als een stichting het financieel niet langer kan bolwerken, moet bedrijven, het opdrijven van kosten om meer subsidie in de wacht te sle- de gemeente bijspringen, hetgeen ook weereen lastenverzwaring betekent, pen, malversaties en andere ongewenste praktijken. Voor de kosten (fotoGPDi ZWAANSHOEK De autoslopers branche wordt niet uitsluitend be volkt door criminelen, zigeuners en woonwagenbewoners. Er be staan massa's ordentelijke, belas ting betalende, premie-afdragende bedrijven, die aan alle eisen vol doen en hun afvalstoffen op een verantwoorde manier kwijtraken Maar de branche is volkomen ver ziekt door wildgroei door Pamela Rondeel In grote lijnen schetst Hein Nig- ten de beweegredenen die hebben geleid tot de oprichting van de Stichting Belangenbehartiging Autoslopersbranche (Stiba), waar van Nigten zelf rayonhoofd voor Noord-Holland is. "Het is goed dat de Stiba is opgericht, zodat de goe den niet meer met de slechten over één kam geschoren worden". Hein Nigten illustreert zijn stel ling met een rondgang over zijn sloperij in Zwaanshoek, waar de auto-onderdelen schoongemaakt en gesorteerd in stellingen liggen gerangschikt, en de administratie per computer wordt bijgehouden. Nigten behalve - bonafide - autos loper onderschrijft de doelstellin gen van de in 1985 de Stiba, een snelgroeiende organisatie, die zich ten doel heeft gesteld in het autos lopersvak het kaf van het koren te scheiden, van harte. Het initiatief tot oprichting van de Stiba werd twee jaar geleden door het ministerie van volkshuis vesting, ruimtelijke ordening en milieubeheer met open armen is ontvangen. Het is dan ook milieu minister Ed Nijpels, die op 14 ja nuari in Austerlitz de uitreiking zal verrichten van het eerste Stiba- schild, het vignet waaraan voor taan de bonafide autoslopers te herkennen zullen zijn. Afbraakprijzen De stichting, die nu 150 leden telt, hoopt door krachtenbunde ling van de bonafide bedrijven de illegale en soms ronduit criminele handel de wind uit de zeilen te ne men. Dat zal niet meevallen, want de malafide handelaren leveren hun waar tegen afbraakprijzen: zij betalen geen belasting, geen socia le premies, om maar niet te spre ken van de sloopauto's, die niet zel den gestolen zijn. Toch hoopt de stichting dat de klanten op den duur de illegale handel zullen gaan mijden en blind zullen gaan varen op het Stiba-vignet, daarmee de beunhazen brodeloos makend. Op het ogenblik zijn er in Neder land, voor zover bekend, 2200 au tosloperijen. De overheid wil dat aantal binnen tien jaar terugbren gen tot 500 a 600. Dat moet gebeu ren met behulp van de Afvalstof fenwet, die op 1 januari 1987 in werking is getreden. Sindsdien is de hinderwetplicht voor sloperijen vervallen en vallen zij rechtstreeks onder de provincie, die met de uit voering van de Afvalstoffenwet is belast. Vandaar dat ook de Stiba is ingedeeld in provinciale afdelin gen, die als gesprekspartner met de overheid kunnen optreden waar het milieuproblematiek betreft. "Wij hebben goede hoop dat bin nen twee tot drie jaar alle legale sloopbedrijven lid van de Stiba zullen zijn", zegt Nigten. Om toe te treden moeten gegadigden aanto nen dat ze lid zijn van de Kamer van Koophandel, btw afdragen, een vergunning hebben, en op hun koopwaar twee maanden garantie geven. De stichting wil te zijner tijd een eigen blad gaan uitgeven en nieuwkomers een cursus aan bieden. Een overkoepelende slopersorga nisatie was er niet. "Gek genoeg waren eigenlijk alleen zigeuners onder de slopers min of meer geor ganiseerd, via het welzijnswerk", vertelt Nigten. "Het was derhalve daar dat het rijk tussen 1980 en 1986 getracht heeft orde op zaken te stellen, door middel van experimentele projec ten, ik geloof in Schiedam en De venter. In het kader van het experi ment werden bijvoorbeeld bij en kele sloperijen olie-aftapinstalla ties geplaatst, in de hoop dat dat een einde zou maken aan het in de plomp dumpen van afgewerkte olie. Nou, dat is geëindigd in een enorme puinhoop. Die installaties hebben nooit gefunctioneerd, na twee weken lagen de onderdelen ervan ook te koop, tussen de oude knalpotten en schokbrekers". De voornaamste afvalstoffen waarvan een autosloper zich moet ontdoen, zijn afgewerkte olie, ac- cuzuur, en koelvloeistof. De Stiba heeft nu, in overleg met de over heid, richtlijnen opgesteld om de lozing van die stoffen te standaar diseren. Tot dusver werden de voorschriften op dit gebied door menig bedrijf met voeten getreden, maar er werd vrijwel nooit tegen opgetreden. "De politie durfde gewoon het terrein niet op", aldus Nigten. "Vaak gaat het om onvervalste cri minelen. In Utrecht is een berucht sloopterrein bij een woonwagen kamp lange tijd ongemoeid gela ten, hoewel bekend was dat daar veel gestolen auto's te vinden wa ren. De politie durfde het gewoon niet aan. De mobiele eenheid moest er uiteindelijk aan te pas ko men om op te treden, maar dat le verde ook niet veel op. Na een paar dagen was alles weer als vanouds". Belangrijk Wildgroei De wildgroei die de branche ver ziekt is volgens Nigten ontstaan in de jaren zestig en zeventig, toen het Nederlandse wagenpark plot seling explosief begon te groeien. In de autoslopersbranche gaat naar schatting twee miljard gulden per jaar om, en circa 5000 mensen verdienen er hun brood in. "We spelen met z'n allen een belangrij ke rol in de economie, niet in de laatste plaats omdat we de staat kostbare deviezen besparen. Ieder auto-onderdeel dat hier weer voor gebruik geschikt wordt gemaakt, hoeft immers niet meer in het bui tenland te worden aangeschaft. Jammer dat de beroepsgroep in diskrediet wordt gebracht door zwendelaars en dieven, die vaak professioneel te werlj: gaan". Hoe professioneel dat in z'n werk kan gaan, ervoer onlangs een be woner van Rijswijk. Vanachter zijn huiskamerraam betrapte hij bij toeval twee mannen die er met zijn dure middenklasser vandoor gin gen. Met een geleende auto zette de man terstond de achtervolging in. Toen hij, met slechts een achter stand van een minuut of tien, arri veerde op het woonwagenterrein waar de dieven zijn auto naartoe hadden getransporteerd, was het al te laat: het voertuig was intussen gereduceerd tot een grote berg on derdelen. De eigenaar had alleen de voldoening dat de dieven ge pakt konden worden. Zijn auto was hij kwijt. "Tsja", zegt Nigten, "het zijn dat soort figuren die de autosloperij een slechte naam ge- ZEIST (ANP) - „Het getuigt on- zes inziens niet van een wijs en goed bestuurlijk beleid wanneer de roomskatholieke geloofsge meenschap in Nederland mid dels een internationaal tijd schrift moet vernemen dat u zich ernstige zorgen maakt over de ontwikkelingen die er gaande zyn in de feministische theolo gie". Met deze woorden richtten de gekozen leden van de Diocesane Pastorale Raad (DPR) van het aartsbisdom Utrecht zich vrij dagavond in een gezamenlijke verklaring tot aartsbisschop kar dinaal Simonis. Hierin spraken zij hun zorg uit over de ontwik kelingen rond het artikel „Enige beschouwingen over de feminis tische theologie" dat de kardi naal medio december in het tijd schrift 'Communio' publiceerde. „Wij willen niet ingaan op de inhoud van uw artikel", aldus de verklaring. „Wel willen wij u kenbaar maken dat wij ons ge kwetst voelen door de wijze waarop u serieuze feministische theologen benadert. „Waar wij als raad onze grote zorg over uit spreken, is dat een dergelijk arti kel in een internationaal tijd schrift het beleid in de kerk zal beïnvloeden en misschien wel zal gaan bepalen in de toe komst". De kardinaal verwees in zijn kor te antwoord naar de brief die hij op 6 januari aan de DPR-ledcn heeft geschreven en waarin hij tot uitdrukking heeft laten ko men dat het geenszins zijn be doeling is geweest mensen pijn te doen. Hij benadrukte dat het hem erom was gegaan een theo logische onderbouwing te geven van de naar zijn mening gevaar lijke elementen in de feministi sche theologie. „Resultaten Concilie voor velerlei uitleg vatbaar". Zolang de resultaten van het Concilie volgens kerkelijke over heden en theologen voor velerlei uitleg vatbaar zijn, staat het le ken in de roomskatholieke Kerk vrij de kerk te beschouwen als een oecumenische kerk, die niet langer claimt de enige erfgenaam van Jezus nalatenschap te zijn, maar die zich ervan bewust is dat zij deze deelt met andere kerken en kerkelijke gemeenschappen. Dat is de mening van dr. A. van de Weijer, deken van Beverwijk en lid van de kerngroep van de Mariënburgvereniging, die ijvert voor voortzetting van de vernieu wing van de rk-Kerk. Van de Weijer zou zaterdag in de Domi- nicuskerk te Amsterdam een in leiding houden tijdens een bij eenkomst ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van het katholieke opinieweekblad voor kerk en samenleving 'De Ba zuin'. Daar hij zich in het tijdstip van zijn toespraak had vergist, werd zijn inleiding voorgelezen door de heer S. Verbeeck, be stuurslid van de Stichting De Ba- Begonnen als rooms-katholiek advertentieblad voor de binnen stad van Amsterdam werd de Ba zuin in 1927 door de orde der Do minicanen gemaakt tot een mis sionair blad, onder meer als steun in de rug voor de Domini canen die zich met het beker ingswerk bezighielden. Tegen woordig is De Bazuin een pro gressief katholiek blad dat pleit voor een open kerk, „waarin de Geest kan waaien waar hij wil". Het blad, dat in 1967 juridisch werd losgemaakt van de orde der Dominicanen, maar nog altijd sterke banden heeft met de orde, heeft 4.000 abonnees. Simonis benoemt Ter Laak. De alggmeen secretaris van Pax Christi Nederland, drs. Jan ter Laak, is door kardinaal dr. A.J. Simonis benoemd tot voor zitter van de Stichting Bedrijfs- pastoraat van het aartsbisdom Utrecht. De 48-jarige Ter Laak, priester van het aartsbidsom, wordt de eerste benoemde voor zitter van het bestuur van de Stichting Bedrijfspastoraat. Met de benoeming van Ter Laak komt een einde aan de bestuur lijke impasse, die in 1985 ont stond toen mgr. Simonis zijn goedkeuring onthield aan de be noeming van Herman Bode, de voormalige vice-voorzitter van de FNV Synodevoorzitters weigeren debat met prof. Heyns. De voorzitters van de hervorm de en gereformeerde synode, ds. H. Huting en ds. H.J. Kouwenho- ven, hebben geweigerd deel te nemen aan een debat met prof. J. Heyns, de voorzitter van de syno de van de (blanke) Nederduitse Gereformeerde Kerk in Zuid- Afnka. Het debat dat op 22 ja nuari in het EO-televisiepro- gramma 'De toren van Babel' zou worden uitgezonden, zou gewijd zijn aan de betekenis van de be sluiten van de synode van de Ne derduitse Gereformeerde Kerk. Onder meer de afwijzing door de synode van de bijbelse rechtvaardiging van de apart heid zou aan de orde worden ge steld. Eind vorig jaar liet de afdeling voorlichting van de Gerefor meerde Kerken in Nederland de EO weten, dat ds. Huting en ds. Kouwenhoven niet met prof. Heyns in debat wilden gaan, ge let op de beleidslijn van hun kerk volgens welke er geen ge sprekken worden gevoerd met vertegenwoordigers van de blan ke kerken in Zuid-Afrika zonder de aanwezigheid van afgevaar digden van de zwarte kerken. De EO is teleurgesteld over de hou ding van de beide synodevoorzit ters, temeer daar de omroep zich bereid heeft getoond ook men sen van de zwarte kerken aan het debat te laten deelnemen. Geen wettelijk bezwaar te gen remonstrantse inzegening levensverbintenis. Minister Korthals Altes van justitie ziet geen wettelijk be zwaar tegen het besluit van de Remonstrantse Broederschap om kerkelijke inzegening van een levensverbintenis mogelijk te maken, zonder dat er sprake is van een huwelijksrelatie. Kort hals Altes heeft dit de Tweede Kamer laten weten als antwoord op schriftelijke vragen van GPV- fractieleider Schutte. Overleden. De laatste aal moezenier van de pers in Neder land, pater M. Bogaartz, is don derdag in Nijmegen op 88-jarige leeftijd overleden. Een dag later overleed dr. H.M.M. Boeracker, als hoogleraar pastoraal-theolo gie verbonden aan de Theologi sche faculteit van de Katholieke Universiteit Brabant. Boeracker werd 52 jaar. „Euthanasie kan verantwoord zijn". Volgens dr. E. Schroten, die in november vorig jaar door de her vormde synode werd benoemd tot hoogleraar christelijke ethiek aan de Rijksuniversiteit van Utrecht, kan „de milde dood" binnen de christelijke ethiek ver antwoord zijn. Euthanasie hoeft naar zijn oordeel niet principieel verworpen te worden. Schroten poneerde deze stel ling afgelopen weekeinde in Utrecht, tijdens de winterverga dering van de reünisten van de reformatorische studentenver eniging RRQÜ. Herbenoeming. De Nederlandse rk-bisschop- penconfenrentie heeft prof. dr. I.W. van Spiegel voor een perio de van vijf jaar herbenoemd als voorzitter van het bestuur van de Radboudstichting. Hij vervult deze functie als sinds 1982. Van Spiegel, emeritus-hoogle raar wiskunde, is eveneens voor zitter van de Vereniging van Be sturen van de Hoge Technische Scholen in Nederland. Om zijn verdiensten voor het katholieke onderwijs werd hem vorig jaar de pauselijke onderscheiding van commandeur in de orde van St. Silvester verleend.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1987 | | pagina 2