Suriname aan rand
van de afgrond in
financieel opzicht
Griekse jurist pleit
voor amnestie voor
junta-kopstukken
Charta '77 roept op
tot bewustwording
Suriname móet relatie met Nederland warm houden
firn
Nieuw
denken
over
vrede
PAGINA 2
DINSDAG 6 JANUARI 1987
PARAMARIBO - Een
goede relatie met Neder
land is voor Suriname van
groot belang om interna
tionale geldleningen te
verkrijgen. Dat blijkt uit
een reisverslag van Suri
naamse ambtenaren. Een
ambtelijke delegatie heeft
in augustus en september
1983 in New York, Lon
den, Brussel en Genève
met bankinstellingen
hierover onderhandeld.
De Surinaamse staats
kas begon toen leger en le
ger te raken. In een ge
sprek met de Chase Man
hattan Bank op 23 augus
tus 1983 stelt directeur Gi-
nity voor het Internatio
naal Monetair Fonds
(IMF) te bezoeken. Vol
gens hem is Suriname ge
schaad door een negatieve
pers, hetgeen leningen zal
bemoeilijken. Zolang in
Suriname de noodtoe
stand geldt, is het onmo
gelijk geld te lenen.
v
door
Elly Wempe
In het ambtelijke verslag staat
„Chase Manhattan Bank stelt
voor om met Nederland te pra
ten". Bij latere besprekingen met
dezelfde bank worden belangrij
ke economische projecten zoals
de waterkrachtcentrale bij Jai-
kreek toegelicht. Het verslag
hierover: „Suriname is econo
misch gezond, maar de politieke
ontwikkelingen noodzaken tot
zes maanden aanhouden. Met na
me de gebeurtenissen van 8 de
cember 1982 worden genoemd"
De Surinaamse ambtenaren
hebben geen ervaring met het
zoeken naar financieringsmoge
lijkheden, zo blijkt uit het ver
slag. Er zijn geen contacten met
de internationale financiële we
reld, waarop zij kunnen terugval
len. In het algemeen zijn de ban
ken niet zo happig op geldlenin
gen aan Latijns-Amerika. Ook de
Midland Bank International en
de Lloyd's Bank International
dringen aan op een goede relatie
met Nederland. De Nederlandse
ontwikkelingsgelden zouden een
goede basis vormen voor verdere
geldleningen.
Koude kermis
De Surinaamse ambtenaren
komen in 1983 van een koude
kermis thuis. Het lukt niet geld
te lenen om de enorme financie
ringstekorten te dekken. Een
conclusie uit het rapport luidt
dan ook: „Verbetering van de re
latie met Nederland werd door
diverse banken wenselijk
geacht".
Het Surinaamse buitenlandse
beleid door minister Herrenberg
is echter al maanden gericht op
een verbreken van de relatie met
Nederland. Herrenberg heeft
zich diverse malen fel anti-Ne
derland uitgelaten. De recente
uitdaging om ambassadeur Van
Houten uit Paramaribo weg te
halen is zijn idee. Herrenberg
wordt daarin gesteund door be
velhebber Desi Bouterse.
Maar de Surinaamse minister
raad heeft grote moeite met de
plannen. Uit diplomatieke bron
is vernomen dat diverse minis
ters hebben gedreigd om op te
stappen. Minister De Miranda
van handel en industrie bijvoor
beeld is van mening dat de eco
nomie slechts kan worden opge
bouwd als de hulp uil Nederland
weer op gang komt. Momenteel
staat Suriname volgens De Mi
randa „aan de rand van de af-
Een dorp aan de rivier in Suriname
grond". Ook in het Topberaad.
het beleidsbepalende orgaan
waarin de oude politieke partijen
deelnemen, heeft men grote pro
blemen met het beleid van Her
renberg.
Legerleider Desi Bouterse van Su
riname, die volgens politieke waar
nemers in het nauw zit. (foto anpi
Politieke waarnemers stellen
dat de minister van buitenlandse
zaken en bevelhebber Bouterse
geen pottenkijkers in Paramari
bo willen hebben, die het demo
cratiseringsproces in de gaten
houden. Bevelhebber Bouterse
zit volgens politieke waarnemers
zeer in het nauw. In zijn redevoe
ring met nieuwjaar gaf Bouterse
voor het eerst toe dat er 'ernstige
meningsverschillen zijn tussen
de vakbeweging en de politieke
partijen inzake de samenstelling
van de volksvertegenwoordi
ging'.
Tegenstellingen
De vakbeweging in het Topbe
raad en ook de Vijfentwintig Fe
bruari Beweging (VFB), de poli
tieke arm van de militairen, wil
len geen algemene verkiezingen.
Met de term waarachtige demo
cratie' duiden zij een stelsel aan
waarin diverse functionele groe
peringen hun afvaardiging stu
ren naar de districtsraden. Via
een getrapt systeem wordt zo uit
eindelijk de volksvertegenwoor
diging samengesteld. In de plan
nen van de vakbeweging behou
den de militairen een controle-
Minister van buitenlandse zaken
Henk Herrenberg, die voorstander
is van het verbreken van de relatie
tussen Nederland en Suriname.
rende functie in de zogenoemde
Staatsraad.
De oude politieke partijen in
het Topberaad willen algemene
verkiezingen en een twee-kamer
stelsel. In de 'Politieke Kamer',
vergelijkbaar met de Tweede Ka
mer in Nederland, moeten de ge
kozen volksvertegenwoordigers
zitten. In de 'Maatschappelijke
Kamer' zitten de benoemde
volksvertegenwoordigers uit di
verse functionele groeperingen.
Deze Maatschappelijke Kamer
heeft dezelfde macht als de Eer
ste Kamer in Nederland.
Met deze voorstellen voor een
twee-kamerstelsel komen de ou
de politieke partijen in feite tege
moet aan de vakbeweging en de
Vijfentwintig Februari Bewe
ging. De tegenstellingen omtrent
de nieuwe staatkundige struc
tuur zijn bijna onoverkomelijk.
Politieke waarnemers in Para
maribo stellen dat de vakbonden
en de Vijfentwintig Februari Be
weging in feite geen algemene
verkiezingen aandurven. Zij zou
den geen zetels behalen. De oude
politieke partijen lijken veel ster
ker te staan. Veel Surinamers
zouden traditiegetrouw op hun
oude leiders gaan stemmen als er
eenmaal verkiezingen worden
uitgeschreven. De grote vraag is
echter of de militairen ooit hun
beloften wat dit betreft zullen na
komen. Gezien de harde opstel
ling van het duo Bouterse-Her-
renberg, nemen maar weinig
mensen in Paramaribo de mooie
frasen over democratisering se-
De militairen lijken voorlopig
niet van plan hun machtspositie
af te staan, daarvoor hebben zij
momenteel te veel economische
belangen. Geruchten willen dat
mogelijk wel 80 procent van de
Surinaamse bevolking in stilte
hoopt op een militaire invasie,
hetzij vanuit Frankrijk of Neder
land, hetzij vanuit de Verenigde
Staten.
ATHENE - Alexander Likourezos,
de jurist op wiens persoonlijk ini
tiatief in 1974 de vervolging van de
Griekse junta-leiders op gang
kwam, heeft nu gepleit voor een
amnestie, omdat de in 1975 gestel
de vonnissen juridisch niet houd
baar zouden zijn De drie junta
kopstukken Papadopoulos, Patta-
kos en Makarezos kregen bij die
gelegenheid wegens hoogverraad
en rebellie dc doodstraf, welke
door toedoen van de toenmalige
premier Karamanlis in levenslang
werd omgezet. In de Korydallos-
gevangenis bij Athene zit nog een
tiental met levenslang of iets lagere
straffen. Enkele van de achttien
veroordeelden zijn intussen vrijge
laten of overleden.
door
Frans van Hasselt
Likourezos herinnert in zijn uit
voerig memorandum aan een poli
tieke amnestie die werd afgekon
digd gelijktijdig met de overdracht
van de macht in juli 1974 door de
militairen aan een „regering van
nationale eenheid" onder Kara
manlis. Daarin worden alle misda
den uitgewist die zijn voortgeko
men uit de staatsgreep van 1967 of
die tot die staatsgreep hadden bij
gedragen. Na Likourezos' persoon
lijke aanklacht stelde de regering
later dat jaar een vervolging in te
gen de „raddraaiers" van de staats
greep. En in januari 1975 bepaalde
het Griekse parlement dat de afge
kondigde amnestie niet gold voor
de eigenlijke aanstichters ervan.
Likourezos stelt dat hij „emotio
neel en politiek" nog steeds achter
zijn aanklacht van 1974 staat maar
dat nu, na twaalf jaar, het moment
is gekomen voor „koelbloedigheid
en zelfbeheersing". „Raddraaier"
is geen juridisch begrip en de von
nissen druisen volgens hem in te
gen de amnestie, vooral omdat de
kolonels niet alleen een (gelukte)
staatsgreep hebben gepleegd maar
daarmee ook een situatie hebben
geschapen die ruim zeven jaar
heeft geduurd en die vanuit het
buitenland, de Oostbloklanden
voorop, werd erkend. Ook verre
weg de meeste Grieken hebben
zich naar deze situatie gevoegd, al
dus Likourezos
De advocaat die nu weer de aan
dacht op zich vestigt is een van
Griekenlands bekendste en is
sinds 1974 betrokken geweest bij
zowat alle spectaculaire rechtsza
ken die zich voordeden Politiek
speelde hij een rol, eerst in het
Centrum en daarna in de rechtse
partij Nieuwe Democratie, maar
bekender is hij als society-figuur.
vooral ook door zijn huwehjk met
de actrice Zoi Laskaris. Beiden
grijpen vele middelen aan om in de
publiciteit te blijven, en dit zal ze
ker door de tegenstanders\van am
nestie tegen Likourezos worden
uitgespeeld.
Toen Karamanlis de drie dood
straffen liet veranderen in levens
lang voegde hij daaraan toe: „Le
venslang is levenslang". De junta
aanhangers hebben tegen hem al
tijd een dodelijke haat gekoesterd
mede omdat hij hen met de
nestie" in de val zou hebben
lokt. Een vrijlating van de „fat
soenlijke officieren" zoals ze
ze kringen worden genoemd, werd
vanouds eeYder van de huidige pre
mier Andreas Papandreou
wacht.
De junta- en koningsgezinde
'Eleftheri Ora' (Vrij Uur), Grieken
lands verreweg kleinste dagblad,
bracht gisteren opnieuw met
koeieletters de verwachting dat
Papandreou dit jaar een amnestie
zal afkondigden. Het blad meent
dat Likourezos, alvorens zijn me
morandum op te stellen, contact
met hem moet hebben gehad. De
premier zou op deze manier de
voortdurende toename van rechtse
stemmen kunnen afremmen, aldus
het blad. In 1977 kreeg een junta-
gezind partijtje nog zeven procent
van de stemmen, maar vorig jaar
was dit gedaald tot bijna twee pro
cent.
PRAAG (DPA/ANP) - De Tsjecho-
slowaakse mensenrechtenorgani
satie Charta '77 heeft gisteren - ter
gelegenheid van de tiende verjaar-,
dag van haar oprichting - de bevol
king in Tsjechoslowakije opgeroe
pen zich bewust te worden van
haar eigen en in de grondwet vast
gelegde rechten. De oproep werd
gisteren in westerse kringen in
Praag bekend.
Naar verluidt wordt in het zes pa
gina's tellende document opnieuw
een lans gebroken voor de reeds
bekende eisen van Charta '77 om
de toepassing van de burgerrech
ten beter na te leven.
Voorts werd gisteren in Praag
.bekend dat in verband met de ver
jaardag van Charta.',77 de huizen
van bekende dissidenten door de
politie extra in de gaten worden ge
houden. De interesse van westerse
zijde voor de herdenkingsdag was
versterkt door de recente vrijlating
uit interne verbanning van de Rus
sische dissident Andrej Sacharov.
-De Chartabeweging werd op 1 ja
nuari 1977 in Pfaag opgericht door
een aantal intellectuelen, onder
wie de voormalige^ minister van
buitenlandse zaken" Jiri Hajek en
de schrijvers Pavel Kohout en Va
clav Havel. Havel, de woordvoer
der van Charta '77, kreeg eind vo
rig jaar voor zijn literaire werk de
Nederlandse Erasmusprijs toege
kend.
De Bond van Evangelische
Kerken in de DDR (Oost-Duits-
land) ziet 'verwantschap' tussen
eigen opvattingen over vredes
vraagstukken en het 'nieuwe
denken in het nucleaire tijdperk'
waar vooraanstaande marxisti
sche politici en geleerden voor
pleiten. Dat blijkt uit de inlei
ding tot een bundel documenten
die de Bond onder dezelfde titel
heeft uitgegeven. Hierin zijn zo
wel besluiten van de Oostduitse
syvnode van de afgelopen tien
jaar als citaten uit toespraken en
artikelen van politici en weten
schappers uit de Sowjet-Unie en
de DDR opgenomen
"De politiek heeft zich ideeën
van de Bond van Kerken eigen
gemaakt", zo is in een 'woord
vooraf te lezen. Dat slaat vooral
op de afwijzing door de synode
van 'de geest en de praktijk van
het afschrikkingssysteem'.
"De gewelddadige oplossing
van politieke conflicten en het
militaire overwicht waarnaar
eeuwenlang is gestreefd, moeten
worden vervangen door een stre
ven naar gemeenschappelijke
veiligheid. Daarbij moet ook re
kening worden gehouden met de
veiligheidsbelangen van de te
genstander". De Bond van Evan
gelische Kerken constateert op
dit punt een 'grote mate van
overeenstemming'.
Huurmoeder
In antwoord op een vraag
van de senaatscommissie die het
'huurmoederschap' aan een na
dere studie onderwerpt hebben
de rooms-katholieke bisschop
pen van de Amerikaanse staat
New Jersey hun nee uitgespro
ken over deze moigelijkheid tot
voortplanting. Het is 'moreel ver
werpelijk'.
Zij gronden dit oordeel op het
feit "dat de biologische en
geestelijke eenheid van man en
vrouw en de ouderlijke betrek
kingen met het kind te grabbel
worden gegooid als een vreemde
vrouw hierbij een rol gaat spe
len". Een wetswijziging die dit
juridisch mogelijk zou maken is,
volgens deze bisschoppen, in
strijd met het rechtsgevoel, "om
dat het hier gaat om verkoop van
een kind en huur van de baarm-
noeder van een andere vrouw".
Het systeem van het huurmoe
derschap brengt de menselijke
voortplanting terug tot een zake
lijke transactie, zegt de rooms-
katholieke geestelijkheid van
New Jersey. "Kinderen mogen
nimmer een commercieel pro-
dukt worden. Het doorgeven van
menselijk leven moet in liefde en
met verantwoordelijkheidsge
voel gebeuren en niet uit finan
ciële overwegingen".
Gehandicapten
Het eerste nummer dit jaar
van het blad Open Deur/Goede
Tijding (oecumenisch maand
blad over kerk, geloof en levens
vragen) gaat over gehandicapten.
Niet als groep zielige mensen,
voorwerp van pastoraat en dia-
konie, maar zelf aan het woord,
in gesprek met hun 'minder ge
handicapte medemensen'.
Uit een van de verhalen wordt
duidelijk dat het tussen de kerk
en haar gehandicapte leden nog
niet zo botert. "De kerken zijn
vaak ontoegankelijk, niet alleen
technisch, maar ook geestelijk",
schrijft catecheet Fokko Spoel
man. "Er zal nog veel gepraat
moeten worden over gelijkwaar
digheid".
Dominique Forceville is min-
der-valide. Zij kreeg een baan als
correctrice bij een uitgeverij. Het
is veel gemakkelijker dan ze
dacht om voor jezelf uit te maken
wanneer iets niet lukt, zo is haar
ervaring. "Negen van de tien
keer wordt dat gewoon geaccep
teerd, als je er zelf maar mee voor
de dag komt".
En de publiciste Joke Forcevil-
le-van Rossum: "Mensen die
moeizamer door het leven gaan
dan wij mogen voortdurend aan
geven waar hun grenzen liggen.
Grenzen die anderen zo gemak
kelijk over het hoofd zien. Maar
dat betekent zeker niet, dat wij
het recht hebben bevoogdend op
te treden. Mensen met een tekort
zijn gewoon ménsen. Er zijn ge
handicapten die durven geloven
dat ze er mogen zijn zoals ze zijn.
Maar dat is lang niet voor allen
weggelegd".
(Losse nummers van Open
Deur/Goede Tijding zijn ver
krijgbaar bij plaatselijke kerken
en bij Boekencentrum in Den
Haag. postbus 84176, telefoon
070-512111).
Wereldwijd
'Gaven'delen - wereldwijd'
zal ook dit jaar het thema zijn
van zending, werelddiakonaat en
ontwikkelingssamenwerking.
Omdat deze leuze het afgelopen
anderhalf jaar steeds meer be
kend is geraakt onder diakenen,
werkgroepen en kerkleden in het
algemeen, is besloten het thema
niet twee maar drie jaar te ge
bruiken voor het educatieve
werk van zending, werelddiako
naat en ontwikkelingssamener-
king, dus tot en met zomer 1988.
De hervormde Generale Dia-
konale Raad ziet in een boekje
over werelddiakonaat in 1987
twee belangrijke kanten aan het
gaven delen wereldwijd De zen
ding van de kerk in de wereld
omvat getuigen, betrachten van
gerechtigheid en dienen van de
naaste. Maar zending, werelddia
konaat en ontwikkelingssamen
werking mogen geen eenrich
tingverkeer vanuit Nederland
zijn. Helpen is goed, maar we
moeten zelf ook geholpen willen
worden.
Naar Midden-Amerika. De
Gereformeerde Zendingsbond in
de Hervormde Kerk heeft ds. W.
G. Teeuwissen te Nieuw-Beijer-
land en kandidaat A'. Schreuders
te Houten benoemd voor toerus-
tingswerk in Midden-Amerika.
De eerste zal een presbyteriaanse
kerk in Guatemala gaan helpen
en kandidaat Schreuders komt
in dienst bij een organisatie in
Costa Rica die kerken helpt bij
toerustings- en evangelisatie
werk.
Hendrik Kraemer-instituut te
Oegstgeest. Hun uitzending zal
zijn in de tweede helft van dit
jaar.
Honderdste
Dit jaar wordt voor de hon
derdste keer de Wereldgebeds
dag gehouden, traditiegetrouw
op de eerste vrijdag in maart.
Amerikaanse vrouwen namen
een eeuw geleden het initiatief.
In meer dan 180 landen hebben
christenvrouwen dat overgeno
men. Van 1928 af doet ook Ne
derland hieraan mee
Op het ogenblik hebben in ons
land ongeveer duizend plaatsen
een speciaal comité hiervoor.
Het Nederlandse comité heeft
voor de komende gebedsdag een
liturgie bewerkt van zestien
vrouwen uit verschillende we
relddelen. Voor scholen, jeugd-
en kindernevendiensten en zon
dagsscholen is een eigen liturgie
gemaakt.
Tijdens de bijeenkomsten zal
dit jaar worden gecollecteerd
voor projekten in onder andere
Thailand, Afghanistan en Kenia.
Vorig jaar bracht deze collecte
f125.000 op.
Hervormde Kerk: beroepen te
Nieuwendijk (N.-Br.) kandidaat
L. H. Voschezang Epe, te Rotter
dam-Zuid (ziekenhuis) P. Kik-
stra Utrecht, te Zwaagwesteinde
(Fr.) A. M. Langhout Putten
(deelgemeente Andreaskerk);
aangenomen naar Katwijk aan
Zee A. Christ Eek en Wiel, naar
Groningen (ziekenhuis) kandi
daat mevrouw G. Nikkels aldaar
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Lopper-
sum kandidaat J. van Benthem
Kampen. Gereformeerde Ge
meenten: bedankt voor Middel
burg H. Hofman Kalamazoo
(Verenigde Staten). Gerefor
meerde Gemeenten in, Neder
land: bedankt voor Gouda F.
Mallan Alblasserdam. Remon
strantse Broederschap: aange
nomen de benoeming tot pasto
raal medewerker voor bejaarden
-in 'Dekkersduin' te Den Haag
(deelwerk) N. van Gelder aldaar.
