'Milieuvriendelijk zijn moet
voordeel gaan opleveren'
Vuile grond Zoutkeet
niet naar Roomburg
Bas Kokkedee 'sterkste man'
He l i as Udo de Haes hoogleraar milieukunde
Voorlopig besluit Raad van State
Deze bank bijvoorbeeld, maar dan....
MAANDAG 29 DECEMBER 1986
LEIDEN
LEIDEN - Elke keer als hij langs het onafgemaakte via
duct op de Voorschotense Papelaan komt, is hij dankbaar
dat dat viaduct nooit is afgebouwd. Want het betekent dat
de Leidse Baan, een in de jaren zeventig zeer omstreden
plan, nooit is doorgegaan. Helias Udo de Haes, de actie
voerder van toen, wordt op 1 januari bijzonder hoogleraar
milieukunde aan de Leidse Universiteit. Een leerstoel, be
taald door het Wereld Natuur Fonds. Hij ziet het als een
erkenning van het belang van wetenschappelijk onder
zoek naar alle aspecten van het milieu. Een erkenning ook
van zijn Centrum voor Milieukunde, dat sinds 1977 bestaat
en een instituut is van de universiteit.
Dat was in de woelige jaren zeven
tig, toen het milieubewustzijn
slechts langzaam werd wakker ge
schud door activisten als de bio
loog Udo de Haes wel anders. Zelf
noemden de actievoerders zich de
werkgroep milieubeheer van de
Leidse Universiteit. "Maar we kon
den natuurlijk helemaal niet na
mens de universiteit spreken. Wis
ten wij wat toen formeel wel en
niet kon. Daar kwamen we pas na
vijf jaar achter. Toen werd het dus
de werkgroep milieubeheer èèn de
Leidse Universiteit".
door
Annemiek Ruygrok
Hun acties tegen onder meer de
Leidse Baan en de duinweg Sche-
veningen-Katwijk kregen overi
gens binnen de universiteit wel
sterke ondersteuning. Het protest
was voornamelijk gericht tegen de
expansiedrift van de auto, waar
door groen steeds meer werd ver
drongen door geasfalteerde wegen.
Door geen wegen aan te leggen en
tegelijkertijd het openbaar vervoer
te bevorderen, voorkom je aantas
ting van de natuur, was de mening
van de milieuvoorvechters. Een
stelregel die Udo de Haes n« nog
onderschrijft, maar hij vindt dat al
léén niet afdoende. "Mijn idee nu
is, anders dan tien-vijftien jaar ge
leden, dat je er niet komt door
ruimtelijke maatregelen alléén te
nemen. Een buslijn erbij helpt niet
om het verkeer te stoppen. Het ver
keer zélf aanpakken, kan alleen via
de portemonee. Door riante reis
kostenvergoedingen af te schaffen,
tol te heffen op stelsels van we
gen".
En dan valt er een term die de
rode draad van het gesprek zal
worden: persoonlijk voordeel.
"Het beleid van de overheid is er
steeds op gericht geweest om ver
keer af te remmen, te verbieden,
grenzen te stellen. Er is veel te wei
nig geprobeerd om condities te
scheppen waardoor het een per
soonlijk voordeel wordt om je mi
lieuvriendelijk te gedragen". Udo
de Haes is dan ook een voorstander
van het verwerken van de wegen
belasting in de benzineprijs: "Er is
een hoop verkeer dat noodzakelijk
is, maar het kan een heleboel min
der. Een dergelijke maatregel is de
enige mogelijkheid om in het ver
keer zélf in te grijpen".
Centrum
Negen jaar geleden werd aan de
Leidse Universiteit het Centrum
voor Milieukunde opgericht, waar
Udo de Haes en zijn medewerkers
de mogelijkheid kregen om onder
zoek en onderwijs op dit gebied te
gaan doen."De oprichting op zich
zelf was een actie van de universi
teit. In het begin stelden wij ons de
vraag: moeten we alleen coördine
ren en stimuleren, eigenlijk niets
doen dus, of zelfstandig met eigen
onderzoek beginnen? We zijn toen
zelf met een onderzoeksprogram
ma gekomen en dat is door de uni
versiteit gehonoreerd. Nu is mi
lieukunde een vakgroep in oprich
ting. Inhoudelijk werken we inter
facultair, al valt de nu ingestelde
bijzondere leerstoel formeel bin
nen de faculteit wis- en natuurkun
de. Er werken echter meer discipli
nes en hij wordt bestuurd door een
interfacultair bestuur.
Milieukunde is het op basis van
kennis van de vakgebieden tot op
lossingen met een wetenschappe
lijke onderbouwing komen.
Een voorbeeld: zure regen is een
milieuspecialistisch probleem. Bo
demprocessen en de vitaliteit van
de bossen moeten worden onder
zocht. Het probleem wordt veroor
zaakt door het autoverkeer, de vee
houderij (mest) en de industrie. Op
dat gebied werkt een aantal specia
lismen. En in een totale samen
hang daarvan is het probleem te
analyseren. "Vóór 1977 werd er wel
milieukundig gedacht, maar er was
geen onderzoek. Oplossingen wer
den aangedragen, maar niet sa
mengebundeld in onderzoek. Die
integratie kwam later".
Het instituut van Udo de Haes is
in die negen jaar met onderzoek
ook over de grenzen gegaan. Zo
wordt op het ogenblik gekeken of
ontwikkelingssamenwerking ook
milieuvriendelijker kan. "Door de
Nederlandse expertise op het ge
bied van stuwdammen bestaat het
gevaar van export van grootschali
ge projecten. In Kameroen is bij
voorbeeld een stuwdam van 30 ki
lometer, met een stuwmeer van
zo'n 20-30 kilometer aangelegd.
Om de rijstvelden te irrigeren.
Daar in die Sahel-zone werken zo'n
60.000 mensen. Het gevolg is een
overschot aan rijst van 150.000 ton.
De mensen in Kameroen houden
helemaal niet van rijst. Ze eten het
nauwelijks. Daar komt bij dat het
project zo duur is, dat het goedko
per is om rijst uit Taiwan in te voe
ren. Kleinschaliger irrigatie moet
mogelijk zijn. Met plaatselijke ge-
En dan komt weer het persoon
lijk voordeel. Want in Kameroen is
het verboden om bommen om te
hakken. Niemand waagt het dus
om een boom op zijn grond te plan
ten. Want wordt hij te groot, dan
mag je hem niet omhakken. Ter
wijl het in de Sahelzone broodno
dig is dat er meer bomen komèn.
Om erosie tegen te gaan. Udo de
Haes zou het liefst zien dat families
daar de mogelijkheid krijgen om
bomen te planten op hun stuk
grondt "Daar mag dan niemand
aankomen. Op die manier wordt
het je persoonlijke voordeel om bo
men te planten". En het land zou er
wèl bij varen.
Verantwoorde ecologische ont
wikkeling en natuurbehoud staan
voorop bij het werk in ontwike-
lingslanden. In Kameroen is ook
een nationaal park: Waza. "Door de
oorlog in Tsjaad komen daar nu
veel olifanten. Die slaan op de
vlucht voor de Fransen, want die
schieten die dieren voor de lol
neer. De vraag is nu of dat park de
druk van die olifanten kan verdra
gen. Want in de droge tijd trekken
ze door landbouwgebieden. De be
volking van Kameroen schiet geen
olifanten. Maar er moet toch enig
beheer zijn. Kun je nu de mensen
voordeel geven bij het beheer in
dat park? Ik kan me voorstellen
datje in de randzone ervan herders
en vissers en een beperkte jacht
toestaat. In Nederland voel ik me
niet zo aangetrokken tot jacht,
maar daar is een beperkt wildbe-
heer misschien noodzakelijk. So
ciaal en economisch krijgt zo'n
park dan een plaats in dat gebied".
Stimulans
Milieukunde verzelfstandigt,
krijgt een plaats. Het bewijs daar
voor is deze bijzondere leertoel.
"Juist het feit dat een maatschap
pelijke organisatie als het Wereld
Natuur Fonds dit vakgebied er
kent is heel stimulerend. Voorlo
pig is de leerstoel voor vijfjaar ver
zekerd. Maar het zou natuurlijk
een goede zaak zijn als de continuï
teit wordt gewaarborgd. Van be
lang is ook dat er meer leerstoelen
milieukunde aan de Nederlandse
universiteiten komen. Er is al een
aantal in voorbereiding. In feite is
dit de eerste nieuwe leerstoel mi
lieukunde. In Rotterdam is er al
een. Dat is in stilte gebeurd".
Volgens Udo de Haes is de be
langstelling voor de milieuproble
matiek enorm toegenomen. Ook in
andere landen. "Die rampen als die
met de kernenergiecentrale in
Tsjernobyl en de giflozingen op de
Rijn zijn verschrikkelijk. Maar ze
hebben het voordeeld dat de pu
blieke opinie daardoor wordt ge
mobiliseerd. Eén klap heeft dus
voordelen boven de geleidelijke
vervuiling. Van Tsjernobyl hebben
we bijvoorbeeld geleerd dat een
dergelijke ramp onder meer enorm
ingrijpt in het marktgebeuren. Dat
had niemand voorzien".
Nederland doet zeer zijn best
qua beleidsinspanningen op mi
lieugebied, vindt de hoogleraar.
'Bij een dergelijke problematiek
zijn drie fases belangrijk: het sig
naleren, het beleid en de controle
op dat beleid. Maar het is zeer de
vraag of alles in de controlefase te
recht komt".
Het huidige beleid is aan zijn
grenzen. Er zijn verbodsbepalin
gen, maar de controle erop ont
breekt. "De controle is de zwakste
schakel in het beleid. Om een voor
beeld te noemen: in de Rijnmond
worden jaarlijks een tiental milieu
delicten vastgesteld. Die worden
gemeld aan de officier van justitie.
En hij seponeert die zaken, omdat
er geen tijd voor is en er geen mid
delen zijn om ze te bestraffen. Zo is
het ook met de mestboekhouding,
die nu moet worden gemaakt.
Daarbij zijn 80.000 boeren betrok
ken. Er is een speciale dienst voor
ingesteld, maar ik denk dat het niet
werkt".
ir Udo de Haes: "Ik mag deze leerstoel vervullens
met mijn medewerkers".
(foto Loek Zuyderduin)
Statiegeld
Op het instituut van Udo de Haes
wordt een andere mogelijkheid
ontwikkeld: het heffen van statie
geld op milieu-onvriendelijke stof
fen. Zodra ze de grens over komen,
zou er een heffing moeten worden
betaald. Worden ze hier milieu
vriendelijk opgeslagen of weer
geëxporteerd, dan wordt de hef
fing terug betaald.
Maar is dat niet je eigen straatje
schoonvegen en de stoep van de
ander bevuilen?
Udo de Haes geeft toe dat het op
het eerste gezicht lijkt op pro
bleemverschuiving, maar: "Voor
Nederland is het een oplossing. Je
kunt moeilijk anders, omdat han
delsstromen Nederland verlaten.
Bovendien is het een instrument
waarbij moet worden samenge
werkt met buurlanden. Een goed
internationaal milieubeleid ont
breekt. Laten we dan in elk geval
beginnen met het eigen huis
schoon te maken. Het is geen ver
plaatsing naar het buitenland, je
lost het probleem alleen niet gelijk
tijdig op".
Bijkomend voordeel van deze
oplossing is, volgens Udo de Haes,
opnieuw het persoonlijk voordeel
voor het bedrijf of individu: bij in
levering van de kwalijke stof krijg
je geld terug. "Dan ligt de bewijs
last bij de bevuiler en niet bij de
overheid. Dat scheelt kosten in het
overheidsapparaat. Cadmium bij
voorbeeld, kun je niet in alle pro-
dukten verbieden. Maar zet je er
een flinke heffing op, dan zoekt de
markt wel naar alternatieven".
Beginnen in Nederland en ver
volgens komen tot een internatio
naal milieubeleid. Dat is de wens
van professor Udo de Haes. Nu het
vakgebied milieukunde door mid
del van deze leerstoel wordt er
kend, kan daarmee misschien een
begin worden gemaakt. Overigens
benadrukt hij dat hij het niet als
een persoonlijke honorering be
schouwt, maar als erkenning van
het hele instituut. "Ik mag deze
leerstoel vervullen, samen met
mijn medewerkers".
Het is lang geleden dat de actie
voerder Udo de Haes zich louter
met de regionale milieuproblema
tiek bezig hield. Er is veel veran
derd in die vijftien jaar. De burger
is zich bewust geworden van zijn
omgeving. Dat is misschien mede
te danken aan de milieukundecur-
sus die Udo de Haes samen met
een ander in 1972 gaf. In die tijd
was dat nog zó bijzonder, dat deze
krant elke keer een verslag maakte
van die cursus. De artikelen zijn
opgeslagen in een ordner, waar op
de rug 'nostalgie' staat. "In deze
tijd kun je je niet meer voorstellen
dat een verslaggever van een krant
een cursus komt verslaan". Een be
wijs dat milieukunde bij het dage
lijks leven behoort.
LEIDEN - Er mag voorlopig geen
vervuilde grond in het depot in
Roomburg gestort worden, waar
voor geen verwerkingsmethode
bekend is. De voorzitter van de
Raad van State heeft dit vandaag
beslist in afwachting van een nader
advies van de directeur-generaal
voor de milieuhygiëne. Dit bete
kent dat grond afkomstig van de
bouwlokatie aan het Zoutkeetter
rein niet naar de opslagplaats voor
vuile grond in Roomburg kan wor
den overgebracht.
Verontreinigde grond die wel
verwerkt kan worden (de zoge
naamd kortcyclische grond), mag
wel naar de opslagplaats in Room
burg. De voorzitter van de afdelin
gen voor de geschillen van het be
stuur heeft wel bepaald dat er een
aantal extra technische voorzienin
gen getroffen moet worden. De be
slissing van de gemeente om een
depot voor vervuilde grond op te
richten in Roomburg is aangevoch
ten door de stichting Meerburg, die
de omwonenden vertegenwoor
digt.
De voorzitter van de afdeling ge
schillen zal in januari een definitie
ve uitspraak doen. Dan moet ook
het directoraat-generaal voor de
milieuhygiëne een uitspraak doen
over de technische voorzieningen
die door de gemeente Leiden zijn
getroffen in het depot. In eerste in
stantie vond het directoraat-gene
raal dat die maatregelen onvol
doende waren. Dit standpunt is
door de gemeente bestreden aan
de hand van een TNO-rapport. De
adviseurs van de Raad van State
Rijnsburgs
meisje
aangerand
LEIDEN - Op zondagmorgen is
een Rijnsburgs meisje aangerand.
Tijdens het verlaten van de fietsen-
i stalling bij het Diaconessenzieken-
huis werd ze vastgegrepen door
een man met een nylonkous over
zijn hoofd.
Door op hem in te pra
ten kreeg ze de aanrander zover dat
hij haar met rust liet. De Rijns-
burgse, die als invalster werkt bij
het Diaconessenziekenhuis, liep
verder geen letsel op.
zullen zich'nu buigen over dit ver
weer van de gemeente. Het is zelfs
mogelijk dat er in januari een twee
de hoorzitting gehouden zal wor
den naar aanleiding van dit (moge
lijk) herziene advies.
Wethouder Peters was tevreden
met de voorlopige uitspraak van de
voorzitter. "We hebben precies be
reikt wat we wilden bereiken. Na
het oorspronkelijke advies van het
directoraat-generaal zagen we het
somber in. Alleen bij het Zoutkeet-
terrein kunnen we in de proble
men komen. We zullen nu eerst de
definitieve uitspraak van de voor
zitter afwachten voor we daar een
oplossing voor zullen zoeken".
P. van Dijk, die namens Room
burg-watersport bezwaar had aan
getekend tegen het verlenen van
de hinderwetvergunning, was
eveneens optimistisch. "Wij heb
ben gesteld dat de gemeente een
vergunning op grond van de Wet
chemische afvalstoffen nodig heef
voor de opslag van de langcycli-
sche grond. Met deze voorlopige
voorziening heeft de voorzitter nog
geen uitspraak over die stelling
van ons gedaan. Deze uitspraak
van de voorzitter betekent nog niet
dat ons bezwaar op dit punt is afge-
Wil Koemans aan het werk op het onderdeel 'poppen tillen' tijdens het evenement 'De sterkste man van Leiden
Uiterst rechts kijkt de uiteindelijke winnaar Bas Kokkedee toe. (foto Loek Zuyderduii
ADVERTENTIE
i I I in ill M •rtiT
D Wat hoger D Ietsje zachter D Een beetje lager
Wat harder Ietsje smaller OÊen stukje breder
Als u niet van massaprodukien houdt bent u bij Perida aan het juiste
adres. Omdat Perida de vormgevers èn de makers van zitmeubelen zijn kunt
u uw bank of stoel laten aanpassen naar eigen idee. Oat is geen kostbare zaak,
omdat u rechtstreeks van de makers koopt betaalt u toch al zo'n 30Só minder
dan in de winkel. Bel voor documentatie: 02508-1044.
Showroom open: mai/mza 10.00 -17.00 uur!
BI] DE MAKERS ZELF IS MAATWERK NIET DUUR.
Aangifte van
steekpartij
LEIDEN - Een 17-jarige meisje
heeft in de nacht van zaterdag op
zondag aangifte gedaan van een
steekpartij op de Haarlemmer
straat. Zij zou daarbij in haar hand
zijn gestoken. De politie consta
teerde inderdaad een snijwond aan
haar hand, maar over de toedracht
van de steekpartij heerst nog on
duidelijkheid. Want toen een vrou
welijke agente het meisje fouilleer
de trof zij in haar laars een knip
mes van 33 centimeter aan, waar
aan bloed kleefde. Het mes is in be
slag genomen.
Jongen schopt
politieagent
LEIDEN - Een agent is door een
15-jarige jongen in het gezicht ge
schopt, toen hij met een collega in
de nacht van zaterdag op zondag in
de Voorstraat een uit de hand gelo
pen familiefeestje moest sussen.
De jongen voelde zich door een
van de aanwezigen beledigd en
maakte nogal stampij.
Jongens met
gestolen auto
uit de bocht
LEIDEN - Twee Leidenaars van 16
en 17 jaar zijn in de nacht van zater
dag op zondagop de Flevolaan
aangehouden, nadat zij met een ge
stolen auto op de Gooimeerlaan uit
de bocht waren gevlogen. De 16-ja-
rige jongen, die de auto bestuurde,
was dronken. De auto werd total
loss verklaard. De 16-jarige Leide
naar is met kneuzingen aan de rib
ben naar het Academisch Zieken
huis gebracht.
ADVERTENTIE
LEIDEN - Bas Kokkedee mag zich een jaar lang 'sterkste man van Leiden en omstreken' noemen. De Leide-
naar bleef tijdens de wedstrijden om deze titel in het St. Antoniusclubhuis de Katwijker Peter Smit juist voor.
Vorig jaar eindigde Kókkedee juist achter Smit op de tweede plaats.
"Ik heb hier een jaar lang naar toe geleefd" zegt de kampioen. "Vorig jaar heb ik op onze sportschool al
aangekondigd dat ik nu zou winnen en ik heb woord gehouden. Ik moest en zou wihnen". Kokkedee heeft de
titel 'Sterkste man van Leiden',dan wel op zak, maar is hij werkelijk de sterkste man in de regio? De Leidenaar
meent zelf van wel. "Als er nog mensen zijn die sterker zijn dan ik, hadden ze wel meegedaan".
De Leidenaar heeft naar eigen zeggen hard voor de titelstrijd getraind. Alleen de laatste maanden heeft hij wat
gas teruggenomen, omdat hij z'n maximale kracht had bereikt. Organisator Lucas Riethoven is tevreden over
het verloop van het evenemenl,. Hij had wel op wat meer toeschouwers gerekend. "Het deelnemersveld was dit
jaar sterker dan vorig jaar .-Er zijn over het algemeen ook betere prestaties geleverd dan vorige keer. Volgend
jaar zullen we deze wedstrijd zeker weer organiseren. Misschien dat we het dan 'De sterkste man van Zuid-
Holland' i
LEIDEN - Twee parelcolliers en
drie titaniumringen met briljanten
zijn bij een inbraak bij een juwelier
aan de Breestraat ontvreemd. In de
nacht van vrijdag op zaterdag
slaagden inbrekers erin het alumi
nium rolhek te forceren en een ruit
in te gooien.
Totale waarde van de
sieraden is ruim vierduizend gul
den.
ChampagneS
A.G. I
Jeanmaire-
|f demi sec, brut
Vraag uw
slijterij/
jjgjju_ mj wijnhandel.
Delcavè
wijn en gedistilleerd
Tel. (015)569324'
