Artiestengala 'op volle toeren'
'Max en de Maximonsters'
overtroeft 'De Vos'
Degel ijk. toneelspel in
Shakespeares 'De Storm'
Weihnachtsoratorium
stijlvol uitgevoerd
Sprankelend oudejaarscoricert
MAANDAG 29 DECEMBER 1986
KUNST
PAGINA 21
In Leidse Stadsgehoorzaal
LEIDEN - Wie is toch dat meisje
met dat kuiltje in d'r kin...? en de
hele zaal, evenals de bezoekers
van de koffiekamer joelden: Ro-
semarie. De Stadsgehoorzaal
stond dan ook op haar kop tij
dens het Artiesten Gala 86, dat
dit jaar voor de eerste keer werd
georganiseerd.
'Rosemarie' en niet te vergeten
'Rosamunde' werden bezongen
door Dennie Christian in een
potpourri met zijn bekendste
nummers. Christian was een van
de grotere vedetten, die dit fes
tijn kwamen opluisteren. Het pu
bliek zong, danste, klapte en
deinde mee tijdens de Leidse
versie van manifestaties als 'Op
volle toeren', 'Op losse groeven',
'Nederland muziekland' en het
'Schlagerfestival'.
De mooiste foto's maak je zelf,
beweert de televisiecursus foto
grafie. Menigeen liet dan ook zijn
kans niet voorbijgaan om zelf
zijn geliefde artiest op de gevoe
lige plaat vast te leggen. Wie een
maal een fraaie zitplaats had ver
overd, hield zijn bezit angstvallig
in de gaten.
Een onafgebroken stroom ou
dere en gloednieuwe hits werd
vanuit een batterij van luidspre
kers met een enorm aantal deci
bellen over het publiek uitge
stort. Wat minder oorverdovend
had geen kwaad gekund, maar
het motto leek nu eenmaal: hoe
harder, hoe r
Ook de door Hennie Huisman
geïntroduceerde rage bleek weer
razend populair te zijn. Menig
soundmixer trad met zijn of haar
versie van het repertoire van we
reldsterren voor het voetlicht.
Maar niet alleen de songs van
wereldsterren, ook bijvoorbeeld
het Koos Alberts repertoire
wordt 'gesoundmixed', zodat
echt en bijna-echt op één avond
met elkaar te vergelijken zijn.
Rien Haak zong Alberts-succes-
sen; Georg Julien, the Voice of
the Town en sinds kort Prins
Carnaval, bracht onder meer Lee
Towers annex Frank Sinatra re
pertoire als 'My Way' en 'New
York, New York'.
Aad van den Ouweelen (die sa
men met Tessa Keijzer de avond
presenteerde) vertelt desge
vraagd, dat men ongeveer dui
zend man in huis heeft. Dat be
zoekersaantal had de organisatie
naar haar zeggen nodig om het
festijn financieel haalbaar te la
ten zijn. "Een dergelijke mani
festatie op derde kerstdag was
nu eenmaal een gokje; willen de
mensen dan liever rustig thuis
blijven, of juist een avondje uit".
Gezien de reacties acht Van de
Ouweelen het artiestengala zeker
voor herhaling vatbaar. Mede or
ganisator Simon van Delft be
aamt dat: "Er blijkt in elk geval
voldoende animo voor te be
staan".
WIJNAND ZEILSTRA
Het Weihnachtsoratorium van Bach
uitgevoerd door het Bachkoor Hol
land onder leiding van Charles de
Wolff, met medewerking van Maria
Zedelius sopraan, Ulla Groenewold
alt, Howard Crook tenor, Berthold
Possemeyer bas en het Amsterdams
Kamerorkest. Gehoord op 27 decem
ber in de Pieterskerk.
LEIDEN - Dat Johann Sebas
tian Bach een vruchtbaar com
ponist is geweest, is algemeen
bekend. Alleen al zijn meer dan
300(!) cantates, waarvan er ruim
200 bewaard zijn gebleven, ge
ven hiervan blijk. Elke cantate
heeft weer een eigen karakter af
hankelijk van de tekst. Zo ook
het Weihnachtsoratorium, dat
bestaat uit zes aparte cantates
die oorspronkelijk bedoeld zijn
voor zes kerkelijke feestdagen
rond kerst en nieuwjaar. Niet al
leen de bijbelgedeelten worden
gereciteerd maar ook commenta
ren en persoonlijke ontboeze-'
mingen door de koren en aria's
uitgebeeld, waarbij Bach als
christen het evangelie persoon
lijk in de muziek verwoordt.
Daarom komt een uitvoering in
een kerk beter tot haar recht dan
in de concertzaal. Dat er minder
voorzieningen in een kerk zijn
moet men dan maar voor lief ne-
Als men zo&ls uw recensent
aan de uiterste rechterkant voor
aan zit, hoort men de solisten
minder goed als ze voor het or
kest staan. Wat men wel uitste
kend hoort op die plaats is het
gekraak van het podium als de
solisten op- en afgaan, en het
meezingen van de dirigent, in dit
geval Charles de Wolff. Gelukkig
was dit minder opvallend dan bij
René Verhoef op een vorig kerst
concert, en op meer centrale
Bachkoor Holland
plaatsen zal het niet te horen zijn
geweest.
Charles de Wolff, al jaren lang
vertrouwd met Bach en met het
Bachkoor, wist de vele koren en
aria's hun eigen karakter goed
mee te geven. Op stuwende wjze
liet hij het openingskoor zingen
'Jauchzet, frohlocket', feestelijk
omlijst door het orkest met zijn
trompetten en houtblazers. De
koralen uit het Weihnachtsorato
rium zijn juweeltjes. Ik noem
slechts het plechtig gezongen
'Wie soli ich dich empfangen',
het mild klinkende 'Brich an, o
schönes Morgenlicht' en het
triomfantelijke slotkoraal 'Nun
seid ihr wohl gerochen', op de
zelfde melodie als het eerstge
noemde koraal, maar zo geïn
strumenteerd met trompetten
dat het karakter van de woorden
uitkomt.
De koorpartijen zijn vaak pit
tig bij Bach door hét virtuoze in
strumentale karakter, maar het
Bachkoor wist er wel raad mee,
gesteund door jarenlange erva
ring. De vier zangsolisten lever
den passende bijdragen in de ve
le recitatieven en aria's. De bas
Berthold Possemeyer leek in het
begin wat onzeker, maar zong la
ter standvastig en sonoor, vooral
in de duetten met de beheerst
zingende sopraan Maria Zedelius
zoals in het ontroerende 'Woh-
lan! dein Name soil allein in mei-
nem Herze sein'. De alt Ulla
Groenewold beschikt over een
goed dragende en toch niet ge
zwollen stem, waardoor ze bij
voorbeeld haar eerste aria 'Berei-
te dich, Zion' heel doorzichtig als
een menuet kon zingen. Voor Pe
ter Bartels was als tenor Howard
Crook ingevallen. Deze heeft een
soepele zangtechniek, waardoor
hij op lichtvoetige wijze de colo
raturen kon uitvoeren in het
swingende fugato in de nieuw
jaarscantate 'Ich will nur dir zu
Ehren leben'.
Het Amsterdams Kamerorkest
tenslotte begeleidde alles op pro
fessionele wijze. Indruk maakte
het enige zuiver instrumentale
stuk van deze avond, de Sinfonia
van de tweede cantate. Dit be
kende gedeelte beschrijft de
sfeer van de herders in het veld,
uitgebeeld door de vier hobo's,
terwijl de fluit en de violen de en
gelen uitbeelden.
FRANK DEN HERDER
De Nederlandse Opera met 'Max en
de Maximonsters', kinderopera van
Oliver Knussen (muziek) en Maurice
Scndak (libretto naar zijn eigen kin
derboek) en 'De Vos', een muzikale
eenakter op tekst en muziek van
Igor Strawinsky. Het Asko-ensem-
ble. Solisten: Thea van der Putten
als Max, verder Hélène Versloot,
Tom Haenen, Charles van Tassel,
Wouter Goedhart, Pieter van» Eg-
mond en Marius van Altena. Muzika
le leiding: Lucas Vis en Ernst van
Tiel. Decor en kostuums: Maurice
Sendak. Dramaturgie: Elmer Schön-
berger. Regie: Frank Corsaro. Bijge
woond in de Amsterdamse Stads
schouwburg op 23 december. Aldaar
nog te zien ma 29 dec. 20.00 u. en do 1
jan. 13.30 u. In het Circustheater
Scheveningen op 7 jan. 20.00 u. en de
Utrechtse Stadsschouwburg 14 jan.
20.00 u.
AMSTERDAM - Wie graag nog
eens in de kinderschoenen wil
staan, mag vooral de dubbelpro-
duktie De Vos/Max en de Maxi
monsters niet missen. Bij het be
treden van de roodpluchen
schouwburg valt meteen het gro
te aantal kinderen op, dat opge
togen heen en weer rent, zich
over de orkestbak heen buigt
waar de leden van het Asko-en-
semble aan het inspelen zijn, of
verwachtingsvol het toneel be
kijkt waar allerlei poppen staan
opgesteld in het boerderijachtige
decor voor 'De Vos'. Dit is een
spel van mime, acrobatiek, zang
- die jammer genoeg niet te ver
staan was - en muziek. De sluwe
vos wordt tot tweemaal toe verij- -
deld in zijn poging de haan te
verschalken en komt uiteindelijk
op onaangename wijze om het le
ven. Het stuk mag dan gedacht
zijn vanuit de zangtekst en de
muziek, het kwam er in dit geval
op neer, dat iedereen zijn ogen
uitkeek op de clowneske acroba
tiek van de in burleske kostuums
gestoken en dierlijk gemaskerde
spelers. Zangers en musici in de
toneelbak verdwenen onver
diend naar de achtergrond.
Een veel harmonischer geheel
waarin muziek, zang en toneel el
kaar prachtig aanvullen, vormde
de fantasie-opera 'Max en de Ma
ximonsters'. Het stoute jongetje
Max dat zonder eten naar bed
wordt gestuurd, komt terecht op
een fantasie eiland, waar hij door
de aanvankelijk vijandig gestem
de monsters tenslotte tot koning
wordt gekroond. Als hij er ge
noeg van krijgt, vindt hij - weer
terug op zijn kamertje - een bord
warme soep. Thea van der Put
ten zingt en speelt een zeer over
tuigende en ontroerende Max
met haar motoriek van een zesja
rig jongetje en haar heldere, zeer
goed verstaanbare 'kinderso
praan'. En dan komt er een mo
ment, waarop het decor van kin
derkamer op geheimzinnige wij
ze verandert in een bos en ver
volgens in een zee, waarop Max
in een bootje naar het monsterei
land zeilt. De prachtige muziek
van Knussen, die het verhaal op
het toneel een extra dimensie
geeft, zwelt onheilspellend aan
en doet onraad vermoeden. Wan
neer iedereen doordrongen is
van het naderend geweld, ver
schijnen de monsters, groter en
indrukwekkender dan je voor
mogelijk had gehouden. Met hun
harige, geschubde lijven en hun
bolle monsterkoppen, waaraan
niet alleen de ogen kunnen be
wegen, maar ook toefjes haar en
wenkbrauwen en neusknoppen.
Hun stemgeluid is afkomstig van
zangers in de orkestbak en wordt
versterkt weergegeven. In de
zaal reageerden kinderen met ge
roep en gelach en na afloop werd
er zeer enthousiast en langdurig
geapplaudisseerd. Voor het zeer
accurate spel van het Asko-en-
semble nam dirigent Lucas Vis
bloemen in ontvangst en tot slot
verscheen ook de componist Oli
ver Knussen nog op het toneel
om te danken voor de goede ont
vangst.
MONICA SCHIKS
'De storm' van William Shakespeare
door de Haagse Comedie met in de
de hoofdrol Eric van Ingen. Regie:
Guido de Moor. Vertaling: Gerrit
Komrij. Decor: Harry Wich. Gezien
op 23 december in de Koninklijke
Schouwburg, Den Haag.
DEN HAAG - Het stormt aan het
begin van de eerste scène; van
daar ook de titel van dit toneel
stuk. Voor theatertechnici ligt
hier de grote uitdaging om zoiets
voor onze - door films en video
clips verwende - ogen op een tra
ditioneel schouwburgtoneel ge-
loofwaarig te maken. Dat wil zeg
gen, als je tenminste kiest voor
een dergelijk indrukwekkend
spektakel. Die keuze heeft de
Haagse Comedie kennelijk wil
len maken, en trakteert daarom
haar toeschouwers met behulp
van speciale laser-apparatuur op
een schitterend stormachtig
schouwspel, dat al in de eerste
minuut van de voorstelling met
applaus werd beloond.
Verder doet de vormgeving
van de voorstelling veel soberder
aan, hoewel er net als in de
stormscène een geraffineerd ge
bruik wordt gemaakt van een
enorme hoeveelheid doorzichtig
plastic. Door steeds dit materiaal
anders te draperen ontstaan tal
van locaties, die nu net dat onbe
stemde karakter uitstralen, die
past bij de plaats van handeling:
een onbewoond eiland, waar
wonderlijke dingen geschieden.
Eén van die dingen is de storm
zelf, die wordt veroorzaakt door
de magische krachten van Pros-
pero. Twaalf jaar geleden is deze
Prospero samen met zijn doch
tertje als schipbreukeling op dit
eiland aangespoeld, waar hij nu
heerst over de wilde, mismaakte
Caliban en de luchtgeest Ariël.
Degenen die Prospero toenter
tijd uit zijn hertogdom Milaan
verdreven, bevinden zich op een
schip, dat omkomt in de storm.
De bemanning vindt redding op
het eiland. Zo krijgt Prospero de
kans om genoegdoening te ver
langen voor het hem aangedane
onrecht. Hij is er de man niet
naar om wraak te nemen; hij stelt
slechts zijn tegenstanders op de
proef en verzoent zich daarna
met hen.
Er valt niet aan de indruk te
ontkomen, dat deze voorstelling
van de Haagse Comedie - afge
zien van de opvallende vormge
ving - vooral dienstbaar is ge
maakt aan de hoofdrol, met
'Prospero' namelijk speelt Eric
van Ingen zijn afscheidsrol, en
verlaat hij wegens pensionering
dit gezelschap, waaraan hij vanaf
1961 vast verbonden is geweest.
Naar aanleiding hiervan werd hij
na afloop van de pers-voorstel
ling door de directie van de Ko
ninklijke Schouwburg en van de
Haagse Comedie uitgebreid ge
huldigd.
In de nobele Prospero heeft
Van Ingen een dankbare rol ge
vonden, die hij met extra gran
deur mag vertolken. Regisseur
Guido de Moor heeft zich daar
om waarschijnlijk onthouden
van een nadrukkelijk inhoude
lijk stempel op de voorstelling.
Het plezier in degelijke acteer
prestaties overheerst: van de
lompe woestheid van Caliban, de
ranke schoonheid van Ariël, de
onbedorvenheid van de gelief
den Ferdinand en Miranda, de
waardigheid van sommige leden
van het hof, de geslepenheid van
anderen, tot en met de uitbundi
ge vrolijkheid van de drinke
broers Trinculo en Stephano.
WIJNAND ZEILSTRA
Elsa Lanchester
(84) overleden
NEW YORK (UPI-DPA) - De Ame-
rikaanse filmactrice van Britse af
komst Elsa Lanchester is in het af
gelopen weekeinde op 84-jarige
leeftijd in Los Angeles overleden.
Elsa Lanchester maakte naam
door haar hoofdrol in „De bruid
van Frankenstein" uit 1935. Daar
naast was zij bekend als de vrouw
van de in 1962 overleden Ameri
kaanse acteur Charles Laughton.
Voor zij in 1940 definitief naar
Hollywood vertrok, had Elsa Lan
chester in Groot-Brittannië al een
loopbaan in toneel en film achter
de rug. Zij heeft o.m. gespeeld in
'The private life of Henry VIII',
'Rembrandt', en 'The Spiral Stair
case'. In 1957 vertolkte zij naast
haar gevierde echtgenoot een bij
rol in 'Witness for the prosecution'.
Haar laatste optreden dateerde uit
1976 in 'Murder by death'.
Zweedse componist
Larsson overleden
HELSINGBORG (AFP) - De
Zweedse componist Lars-Erik
Larsson is zaterdag op 78-jarige
leeftijd in zijn woonplaats Helsing-
borg overleden.
Larsson geniet vooral bekend
heid in de Scandinavische landen.
Hij wordt beschouwd als de laatste
Zweedse nationale romanticus in
het voetspoor van C. "Nielsen en
Jean Sibelius.
Larsson schreef orkest-, kamer-,
opera-, en filmmuziek.
OVERLEDEN - De Amerikaanse
schrijver John Macdonald is giste
ren op 70 jarige leeftijd overleden:
Macdonald heeft 77 boeken op zijn
naam staan. Daaronder zijn 21 de
tectives waarin Travis McGee de
hoofdrol speelt. Enkele boeken
(foto AP) van Macdonald zijn verfilmd.
William Byrd Vocaal Ensemble
Oudejaarsconcert door het William
Byrd Vocaal Ensemble o.l.v. Nico
van der Meel met werken van o.a.
Praetorius, Vulpius, Byrd, Rossini,
Holst en Kodaly. Medewerking ver-
ber in de Lokhorstkerk.
LEIDEN - Elk zichzelf respecte
rend koor of orkest in Leiden en
omstreken zal in de kersttijd een
extra concert inlassen met mu
ziek in de kerstsfeer. Er is altijd
wel publiek dat ook na de kerst
dagen nog zijn hart wil ophalen
aan deze concerten. Dat was
goed te merken aan de gevulde
Lokhorstkerk op zondagmiddag,
waar het William Byrd Ensemble
een oudejaarsconcert gaf. De he
le periode van advent, kerst en
oudjaar kwam in de teksten van
de liederen aan bod.
'Veni, veni, Emmanuel' van
Zoltan Kodaly begint in de sfeer
van het éénstemmige grego-
5 gezang, heel stil en sober,
en bloeit vervolgens op in een
meer stemmig geheel. Het be
zingt de verwachte komst van
het kerstkind. Een binnenko-
mertje zoals dirigent Nico van
der Meel het noemde. Hij praatte
de achtereenvolgende liederen
aan elkaar en gaf uitleg daarbij.
Het ensemble stelde de verwach
tingen van zijn toehoorders niet
teleur: nauwkeurig wat inzetten
betreft, accuraat opvolgend de
aanwijzingen van de dirigent, on
der wiens vakkundige leiding
men tot deze homogene klankre
sultaten kon komen. Goed ver
staanbaar en met een grote mate
van zuiverheid. Na werken uit de
renaissance en de barok werden
Engelse liederen uitgevoerd. Ca
rols in traditionele zetting, waar
bij het publiek werd uitgenodigd
mee te zingen zoals in 'The first
Nowell' en een prachtig lied van
Gustav Holst op een merkwaar
dige tekst; het levensverhaal van
Christus wordt in de ik-vorm
verteld door een danser die zijn
bruid uitnodigt.
De koorzang werd afgewisseld
door instrumentaal spel. Het en
semble van Nora Gortzak speel
de vijf maal achtereen van Prae
torius 'In dulce jubilo'. De bezet
ting begon bij solo-altblokfluit -
mooi gespeeld op een instru
ment dat wat timbre betreft
schitterend in de ruimte paste -
en breidde zich telkens met een
instrument uit tot een steeds
feestelijker klank. Het tweede
blokfluit-intermezzo vertoonde
enkele onzuiverheden in de
stemming en af en toe wat ritmi
sche onzekerheden.
Rossini's werk 'Toast pour le
nouvel an' werd sprankelend als
champagne gezongen en beloof
de de liefhebbers van dit koor
een welluidend 1987.
MONICA SCHIKS
Eric van Ingen in zijn afscheidsrol
Storm'.
met Guusje Eyhe7
(foto ANP)
Jaap Pieper)
Fragment uit 'Max en de Maximonsters'
