actief in
vriie tijd
Technische hoogstandjes en flinke tegenvallers
Nieuwe centrale van Energiebedrijf Rijnland in gebruik genomen
Leiden had in 1985
3,5 miljoen tekort
Verdachten
vrijgelaten
Rioleringswerkzaamheden
aan de Oude Varkenmarkt
Kerst-inn 'Pancrat' succesvol
ZATERDAG 27 DECEMBER 19RK
Sinds vier weken draait de nieuwe elektriciteitscentrale van het
Energiebedrijf Rijnland (EBR) op volle toeren. Na een twee jaar
durende, ingrijpende renovatie, komt er weer rook uit de schoor
steen aan de Langegracht. Hoewel rook; door alle nieuwe technie
ken die in de centrale zijn toegepast blijft de hoeveelheid uitlaat
gassen beperkt tot een vaag, geel-bruin pluimpje.
De renovatie van de nieuwe centrale werd noodzakelijk nadat de
oude - die uit 1953 stamde - in 1978 officieel buiten gebruik was
gesteld. "Elektriciteitcentrales gaan precies 25 jaar mee. De oude
had in 1978 dus zijn tijd gehad". Dit wil niet zeggen dat de centrale
meteen helemaal werd stilgelegd. Zij bleef, zoals adjunct-directeur
G.H. de Boer het noemt - hij heeft een voorliefde om zijn betogen
met Engelse termen te doorspekken - stand-by staan. Als er een
tekort was aan elektriciteit, mocht de Leidse centrale zijn bijdrage
leveren.
Dat er uiteindelijk een nieuwe centrale zou worden neergezet in
Leiden, was aanvankelijk helemaal niet zo zeker. Er gingen binnen
het Elektriciteitsbedrijf Zuid-Holland (EZH) ook stemmen op om
elders een nieuwe centrale te bouwen. Uiteindelijk bleek een vesti
ging in Leiden toch het goedkoopst en tussen Kerst en Oud en
Nieuw in 1982 viel het besluit om aan de Langegracht een nieuwe
centrale te bouwen.
De Boer: "Directeur Brooshooft was op dat moment met vakantie
in Duitsland. Ik stuurde hem meteen een telegram met 'Hoera, De
Boer'. Die Duitsers maakten er echter 'Höra, De Bör' van. Broos-
hooft had geen flauw idee van wat er nu weer aan de hand was".
Een kleine tegenvaller. En er zouden er nog meer volgen.
LEIDEN - Het had maar weinig
gescheeld of de centrale van het
EBR had niet normaal in gebruik
kunnen worden genomen. Tij
dens het proefdraaien, enkele
maanden geleden, bleek de cen
trale een hinderlijk geluid voort
te brengen. De oorzaak hiervan
was, zo constateerde TNO na me
tingen, de luchtuitlaat van de
koelinstallatie van de generato
ren in het turbinegebouw.
Het EBR gaf de leverancier
van de installatie, het Engelse
bedrijf Rolls-Royce, opdracht de
overlast te verhelpen. Dat ging
aan de slag met allerlei dempers.
De maatregelen hadden echter
niet meteen succes. En het EBR
zag de datum van 1 december on
dertussen met rasse schreden na
deren.
Op die dag keuren de Samen
werkende Elektriciteits Produk-
tiebedrijven (SEP) jaarlijks de
elektriciteitscentrales in Neder
land. Niet eerder en zeker niet la
ter. Zou de centrale op 2 decem
ber worden opgeleverd, dan
Sinds enkele weken komt er weer dag en nacht rook uit de schoor
steen van het energiebedrijf aan de Langegracht. (foto Holvast)
moest het EBR een jaar lang
wachten tot de nieuwe keuring.
En een niet-goedgekeurde cen
trale krijgt geen normale vergoe
ding voor de stroom die zij aan
het net levert. Hoogstens zou het
EBR dan kunnen rekenen op een
vergoeding die bijvoorbeeld be
drijven krijgen die zelf elektrici
teit opwekken en een deel daar
van aan het net terugleveren.
Zo'n vergoeding is aanmerkelijk
lager, waardoor het Energiebe
drijf Rijnland de kans liep met
een verliespost van om en nabij
de 20 miljoen gulden te worden
geconfronteerd.
"We zouden dan meteen een
schadeclaim hebben ingediend
bij Rolls-Royce", zegt adjunct-di
recteur De Boer nu. "Maar een
leuke zaak is het natuurlijk niet.
door
Wim Wegman
We zaten echt peultjes te zweten
totdat de centrale rond 28 no
vember, enkele dagen voor de af
gesproken termijn, klaar was".
Ideaal
Een meevaller was in elk geval
het besluit om bij de nieuwe cen
trale, die een vermogen van 75
miljoen watt (oftewel: 75 mega
watt) zou krijgen, stadsverwar
ming te koppelen. "Energietech-
nisch gezien is dat de meest idea
le oplossing omdat de restwarm
te van de centrale niet door de
schoorsteen verdwijnt, maar
wordt gebruikt voor het verwar
men van huizen en bedrijven".
De Leidse gemeenteraad had
overigens in .1981 al- het besluit
genomen om, wanneer de nieu
we centrale in Leiden zou ko
men, stadsverwarming aan tp
leggen in onder meer de nieuw
bouwwijk Stevenshof.
In 1983 werd de bouw van de
centrale aanbesteed en in januari
1985 werd de oude stilgelegd en
werd begonnen met de sloop
werkzaamheden. Vervolgens
diende zich de eerste tegenslag
aan. Op de plaats waar het nieu
we turbinegebouw moest ko
men, werd vervuilde grond aan
getroffen. Waar die verontreini
gingen vandaan kwamen, was
niet zo'n groot raadsel. Op het
EBR-terrein heeft vroeger een
lichtgasfabriek gestaan waarin
uit steenkool stadsgas werd gefa
briceerd. Dat daarbij allerlei gif
tige verbindingen in de grond te
rechtkwamen, daar had men
vroeger geen weet van. Of men
maakte zich er in elk geval niet
zo druk om. Maar om een nieuw
gebouw te kunnen neerzetten,
moest de vuile grond wel ver
dwijnen.
Geen stank
Bij de provincie hoefde het
EBR niet aan te kloppen voor
geld. "De provincie vond het pri
ma dat we de vervuilde grond
verwijderden, maar we moesten
het zelf wel betalen. De kosten -
enkele miljoenen guldens - zijn
uiteindelijk voor rekening van
het project, en dus voor de EZH,
gekomen", zegt De Boer.
Rond het nieuwe turbinege
bouw zijn damwanden geslagen,
waarna de vervuilde grond werd
afgevoerd. Tussen de damwan
den is vervolgens schoon zand
gestort. Overigens is nu nog niet
alle vervuilde grond op het EBR-
terrein opgeruimd. "Maar het
geen dat er nog ligt, veroorzaakt
geen hinder en is geen bedrei
ging voor de volksgezondheid.
Het stinkt bijvoorbeeld ook niet
op het terrein", weet De Boer. De
overgebleven vervuiling ver
spreidt zich niet, aangezien er ter
plekke geen horizontale stro
ming van grondwater is.
Een andere tegenvaller betrof
de temperatuur van het koelwa
ter. Het EBR gebruikt voor de
koeling water uit de Morssingel.
Het Hoogheemraadschap van
Rijnland eiste nu dat het terug
gepompte water ten hoogste drie
graden hoger was dan het water
in de Morssingel zelf. Dat vereis
te echter een forse en vooral dure
luchtkoelinstallatie. Het EBR
vocht de eisen van het Hoog
heemraadschap aan, maar kreeg
uiteindelijk van de Raad van Sta
te ongelijk. Daardoor werden de
bouwkosten van de centrale met
enkele miljoenen guldens ver
hoogd.
De turbines van de vernieuwde centrale van het Energiebedrijf Rijnland zijn volledig aan het oog
ontrokken door 'kasten' die hitte en lawaai binnen en stof en rommel buiten moeten houden. (foto Holvast)
Modern
De nieuwe centrale is wat ren
dement en beheer betreft, een
van de modernste van Neder
land. Elektriciteit wordt opge
wekt met twee op aardgas ge
stookte turbines - eigenlijk een
soort vliegtuigmotoren. De turbi
nes drijven twee generatoren
aan, waarin de stroom in feite
wordt opgewekt. Een bezoeker
merkt trouwens weinig van de
turbines. Ze staan opgesteld in
twee grote kasten, die een groot
deel van de herrie en hitte bin-
nensluiten. Ze dienen ook ter be
scherming. "Want er hoeft maar
een houtschroefje in de turbines
terecht te komen, of de zaak
knalt uit elkaar", zegt EBR-voor-
lichter J. Verduyn.
De hete 'uitlaatgassen' gaan
niet meteen de schoorsteen in,
maar worden naar twee speciale
ketels gevoerd. Daarin wordt
met de afvalwarmte stoom opge
wekt, waarmee vervolgens een
derde turbine en generator
wordt aangedreven. Een gedeel
te van de stoom wordt direct af
gevoerd naar een aantal afne
mers, zoals het Academisch Zie
kenhuis Leiden.
De warmte die na deze stap is
overgebleven, wordt ook nuttig
gebruikt. Ze wordt door middel
van een aantal warmtewisselaars
opgevangen en gebruikt om er
water mee te verhitten. Dat
wordt in de leidingen van de
stadsverwarming gepompt.
Wandbord
Om alle processen in de hand
te kunnen houden en de vrijwel
ontelbare onderdelen te kunnen
bedienen, is er een totaal nieuwe
controleruimte ingericht. "De
meest moderne van Nederland,
is ons verteld", meldt De Boer
met enige trots.
Het controlecentrum bestaat
uit twee ruimten: de W(erktuig-
bouwkundige)-wacht en de
E(lektriciteits)-wacht. De eerste
houdt alle processen in de cen
trale in de gaten, de andere con-
troleert de elektriciteitsvoorzie
ning in het EBR-gebied.
In de controleruimten staan
nogal opmerkelijke televisie
schermen. De technici kunnen
door slechts met hun vinger het
scherm aan te raken, allerlei gra
fieken en schema's oproepen en
daarmee in
een bepaald proces naar wens
verloopt of dat onderdelen moe
ten worden bijgestuurd.
In de E-wacht staat bovendien
een groot 'wandbord' dat een
overzicht geeft van het gehele
hoofdleidingnet in de regio. Gaat
er ergens wat mis, dan licht een
lampje op en kunnen de contro
leurs direct zien wat er verkeerd
is gegaan.
Ondanks alle technische
'hoogstandjes' heeft de bouw
van de nieuwe centrale ongeveer
vijf miljoen gulden minder ge
kost dan aanvankelijk was bere
kend: 168 miljoen gulden. Hierin
zijn overigens niet de kosten be
grepen voor de voorzieningen
voor de stadsverwarming. Die
bedragen nog eens 18 miljoen
gulden.
Het Energiebedrijf Rijnland is
op dit moment nog de eigenaar
van de centrale. Op 1 januari
wordt ze overgedragen aan het
EZH. Wel blijft het EBR verant
woordelijk voor het beheer. Naar
verwachting wordt de centrale
eind april officieel geopend.
LEIDEN - De gemeente Leiden
heeft het jaar 1985 afgesloten met
een verlies van 3,5 miljoen. Dit ver
lies wordt voor het grootste gedeel
te (2,3 miljoen) gedekt door de nog
aanwezige reserve van het Energie
bedrijf Rijnland. Bijna een half
miljoen wordt gevonden in de sal-
di-reserve. Ook deze post is nu
'uitgeput', zodat de gemeente niet
meer over algemene reserves be
schikt.
Inzamelactie
kerstbomen
begint dinsdag
LEIDEN - Dit jaar zal op dinsdag
30 december in Leiden de kerst-
boom-inzamelaktie van start gaan.
De officiële start vindt plaats op
vrijdag 2 januari. Wethouder Kuij-
ers zal op die dag om tien uur de
gemeentelijke kerstboom omza
gen.
Vanaf 2 januari kunnen de kerst
bomen op zeventien inzameladres-
sen ingeleverd worden. Vóór die
datum kunnen de bomen alleen bij
de reinigingsdienst aan de Admi
raal Banckertweg worden ingele
verd.
Net als vorig jaar zal aan deze ak-
tie een loterij worden verbonden.
LEIDEN - De politie heeft het
jeugdige tweetal dat werd verdacht
van de overval op twee medewer
kers van een supermarkt in de Me-
renwijk, weer vrijgelaten. Volgens
een woordvoerder van de politie
bestonden er onvoldoende aanwij
zingen tegen het tweetal. De politie
zet het onderzoek naar de overval
die vorige week vrijdag plaats had,
voort.
Het negatieve resultaat over 1985
is voor een groot gedeelte terug te
voeren op de tegenvallende uitke
ring van het rijk. Dat de rijksbij
drage lager is, komt voor een deel
door bezuinigingen bij de centrale
overheid. Daarnaast kreeg de ge
meente een lagere bijdrage in de
salariskosten dan was voorzien.
Een andere tegenvaller was de
opbrengst van de onroerend goed-
belasting. Volgens G. Heijnen van
de afdeling financieel beheer van
de gemeente is de vermindering
van inkomsten veroorzaakt door
honorering van verzoekschriften
tot vermindering of vrijstelling van
betaling van deze gemeentelijke
belasting.
Opvallende uitgavepost is de
glasschade bij schoolgebouwen. In
1985 moest de gemeente 316.000
gulden uittrekken voor herstel van
vernielde ruiten. Alleen al voor het
schoolgebouw aan het Valkenpad
moest de gemeente 30.000 ophoes
ten voor glasschade. In totaal gaf
de gemeente 200.000 gulden uit
voor vernielingen aan schoolge
bouwen.
Een meevaller in 1985 was een
extra bijdrage van de Leidsche
Duinwatermaatschappij van
150.000 gulden. In de analyse van
de cijfers wordt deze meevaller
nog als een 'structureel hogere uit
kering' aangemerkt. Heijnen sluit
niet uit dat de gemeente dat ex
traatje in 1986 zal mislopen. "Het
kan zelfs zo zijn dat de bijdrage van
de LDM zal verminderen nu er wa
ter in Den Haag gekocht moet wor
den".
Dat de post reis- en representa
tiekosten door het college van B en
W in 1985 met 65.000 gulden is
overschreden, was al bekend. De
analyse van de gemeenterekening
1985 leert dat de overschrijding
van de reiskosten voor een belang
rijk deel te wijten is aan de uitgave
voor taxi's. Inclusief de reiskosten
vergoeding voor de burgemeester
besteedde het college 41.000 gul
den voor vervoer. Dat komt neer
op een bedrag van meer dan 100
gulden per dag.
Kerststukjes maken was een onderdeel van het programma van de kerst-inn die in buurthuis de Pancrat aan
de Middelstegracht werd gehouden. (foto Loek zuyderduin)
LEIDEN - Op maandag 5 januari
wordt aan de Oude Varkenmarkt
en de Rembrandtstraat begonnen
met de vernieuwing van de riole
ring. De werkzaamheden zullen
ongeveer tien weken gaan duren,
mits het weer geen spaak in het
wiel steekt.
Op 5 januari zullen het Energie
bedrijf Rijnland en de Leidsche
Duinwatermaatschappij beginnen
met het verleggen en vernieuwen
van de leidingen. De bewoners
krijgen bericht indien ze op be
paalde momenten geen gas of wa
ter kunnen gebruiken.
Op 12 januari gaat het eigenlijke
rioolwerk van start, dat in fasen zal
worden uitgevoerd. Begonnen
wordt op de Oude Varkenmarkt,
vanaf de Groenhazengracht tot aan
het midden van de straat, ter hoog
te van de nieuwbouw. Dit zal onge
veer drie weken gaan duren. Daar
na volgt de Rembrandtstraat. Met
herbestrating en het planten van
bomen mee, zal het karwei hier in
een week of vijf worden geklaard.
In de derde fase wordt op de Oude
Varkenmarkt vanaf het midden tot
aan het Noordeinde gewerkt. Ook
dit zal weer drie weken duren.
De werkzaamheden worden zó
gepland dat óf de Oude Varken
markt óf de Rembrandtstraat be
rijdbaar is. Alleen de huisvuilauto
zal er niet kunnen koipen. Bewo
ners wordt daarom verzocht hun
vuilniszakken op de hoek van de
straat te zetten, waar de auto wèl
kan komen.
Tijdens de vernieuwing van de
riolering zal in de bouwkeet, die
vermoedelijk op de Oude Varken
markt komt te staan, de gemeente
lijk opzichter P. Oostveen dage
lijks aanwezig zijn om vragen van
bewoners te beantwoorden.
Vóór die tijd kan men met vra
gen terecht bij het hoofd van de af
deling rioleringen, waterwerken en
werktuigbouw van de gemeente,
W. Ephraïm. Zijn telefoonnummer
is 254527.
LEIDEN - De kerst-inn voor ou
deren is voor herhaling vatbaar.
Dat meent Corrie Bink van het
Volkshuis na de geslaagde kerst-
inn, die gisteren in buurthuis 'De
Pancrat' aan de Middelstegracht
werd gehouden. Ongeveer 35 oude
ren namen deel aan de activiteiten
die door het Dienstencentrum voor
gecoördineerd bejaardenwerk,
buurthuis 'Inden Vrolijcke Arke'
en 'Dijk 33' waren georganiseerd.
Volgens Corrie Bink moet de or
ganisatie volgend jaar wel omzien
'naar een andere accommodatie.
"We hebben de Pancrat gekozen
omdat dit buurthuis centraal ligt.
We merkten echter bij de maaltijd
dat we eigenlijk nauwelijks genoeg
ruimte hadden".
De medewerkster van het Volks
huis denkt dat de belangstelling
voor de kerst-inn volgend jaar nog
groter zal zijn. "De mensen vertel
len elkaar over deze kerts-inn en
willen dan volgend jaar ook mee
doen".
De kerst-inn bij Augustinus, die
vorig jaar nog wel plaats had, maar
dit jaar niet werd gehouden, voor
zag volgens Bink niet voor alle ou
deren in een behoefte. "Ikzelf vond
het wel leuk dat alle leeftijdsgroe
pen elkaar ontmoetten bij Augusti
nus, maar ouderen vonden het
toch niet zo geslaagd. Sommige
mensen hebben me dan ook na
drukkelijk gevraagd of de kerst-
inn in de Pancrat alleen voor oude
ren zou zijn".
De kerst-inn begon gisteren om
tien uur, maar om half tien stonden
de eerste belangstellenden al op de
stoep. Belangrijkste onderdeel van
het ochtendprogramma was het
maken van kerststukjes. Tussen de
middag had bejaardentehuis Rijn
en Vliet een drie-gangenmaaltijd
verzorgd, 's Middags werd er ge
kaart en naar een speelfilm geke
ken.
Inloophuis
In het Inloophuis psychiatrie
had op beide kerstdagen een
kerst-inn plaats. De belangstelling
hiervoor was erg matig. Een
woordvoerder van het inloophuis:
"Op deze dagen verkeren er toch
altijd weer een aantal mensen in
psychische moeilijkheden. Je
hoopt dan dat ze de weg naar ons
opvangcentrum weten te vinden.
Voor ons onbekenden hebben we
deze dagen echter niet gezien. Wel
een aantal jongetjes in de leeftijd
van 13 en 14 jaar, maar daar zaten
we nu net niet op te wachten".
Vrouwen
De Lesbische Vrouwen Leiden
(LVL) houden morgen een dans
avond in het COC-pand aan de
Langegracht. De avond begint
om 21.30 uur en duurt tot 02.00
uur. Ook mannen zijn welkom.
Aktief
De wijkvereniging Aktief
houdt zondag een koffiesoos in
het clubgebouw aan de Berlage-
straat. De soos begint om 12.15
uur. Behalve kaarten en sjoelen,
kunnen bezoekers ook filmpjes
bekijken van de Koniginnedag-
vieringen.
Ruilbeurs
De ruilclub Koningskerk houdt
vrijdag 2 januari in de aula van
de dr. Van Voorthuysenschool
aan de Marnixstraat een ruil
beurs gehouden voor onder ande
ren verzamelaars van postzegels,
munten, prentbriefkaarten en lu-
fifermerken. De beurs begint om
19.00 uur en duurt tot 22.00 uur.
