Tamils: de kater na de opstand
h*.
Karakterbuïldmg
Denkwijzer.
Nieuws (makers) van 1986
ij-
Onze taal
eu.
UI.
oe.
DOOR JOOP VAN DER HORST
Veel mensen hebben moeite met de
spelling van woorden als erin, ervan, er
op, ernaast, ertegenover, hierdoor, daar
door, hierin, daarin. Moeten de stukken
aan elkaar geschreven worden of los?
Het zijn bijzondere woorden want ze kun
nen soms gesplitst worden en de delen
hoeven dan niet per se bij elkaar te
staan. Die kunnen verspreid over de zin
voorkomen. Vergelijk: Je kan erop ver
trouwen, met: Je kan er niet op vertrou
wen. In de tweede zin staat nog iets tus
sen er en op. Hetzelfde zien we in zinnen
als: Daarmee kan niemand werken, en:
Daar kan niemand mee werken.
Splitsing is soms verplicht. Denk maar
aan zinnen als: Daar kan ik niet bij. In
andere gevallen is splitsing onmogelijk:
Hierop verdween hij. Je kan niét zeggen:
Hier verdween hij op.
ledereen die Nederlands als moedertaal
spreekt, weet wanneer de gesplitste
vorm mogelijk of zelfs verplicht is. Dat
leer je in de eerste zes jaar van je leven.
Taalkundigen vinden het moeilijk om de
regels precies te formuleren, maar in het
gewone taalgebruik levert^het geen enkel
probleem op.
Wel moeilijk is de spelling. Ténminste,
als ze bij elkaar staan. Hoe zit het met
zinnen als: Hij zag er uit als een beest?
Er uit of eruit? En: Je bent er in (of: erin?)
gelopen.
Volgens de spellingregels moeten we in
deze zinnen eren u/flos schrijven, even
zo er en in. En zo komt de verwarring.
Wanneer moet er aan elkaar geschreven
worden met het volgende voorzetsel en
wanneer niet?
De regel is eenvoudig genoeg maar, de
toepassing niet. De regel luidt: wat sa
men een woord is, moet aan elkaar ge
schreven worden. Gaat het om twee
aparte woorden dan moeten die los.
Het verschil is gemakkelijk te zien in zin
nen als: Hierop verdween hij/Hier op
straat gebeurde het. Hij komt hierin/Hij
komt hier in geen geval binnen. We zien
dat het voorzetsel na hier soms hoort bij
wat erop volgt (op straat, in geen geval).
Dan horen op en in niet bij hier en moe
ten er dus niet aan vast.
Maar nu een geval als Hij is er in (of:
erin?) gelopen. Het gaat hier om het
werkwoord inlopen. Het stukje in hoort bij
het werkwoord. Daarom moet in aan het
werkwoord vast geschreven worden: Hij
is er ingelopen. Vergelijk maar eens: Hij
is er ingelopen/Hij heeft erin gelopen. De
tweede zin betekent iets heel anders. Dat
komt doordat in die tweede zin het werk
woord lopen gebruikt is, terwijl in daar
niet bij hoort. Dan wordt erin aan elkaar
geschreven. En zo schrijven we ook: Hij
loopt er in. Dat betekent iets heel anders
dan: Hij loopt erin.
Om dezelfde reden is het ook: Hij ziet er
uit als een beest. Het gaat om het werk
woord uitzien. Met deze kennis gewa
pend, kunnen we nu ook het volgende
probleem oplossen: Ik heb er van af (er
van af?) gezien. Het werkwoord is afzien.
Er is hier geen sprake van het woord
vanaf. Daarom schrijven we: Ik heb er
van afgezien. En ook: Ik zie ervan af.
Tenslotte vergelijken we nog: Waarom
ben je hier doorgegaan? en: Waarom
ben je hierdoor gegaan? In de eerste zin
zit het werkwoord doorgaan. De zin bete
kent zoveel als: Waarom ben je op deze
plaats verdergegaan?
De andere zin bevat het werkwoord gaan
en betekent: 'Waarom nam je deze door
gang?'.
Tegen de regel dat wat samen een
woord is aan elkaar geschreven moet
worden, wordt trouwens wel vaker ge
zondigd. Veel mensen schrijven bijvoor
beeld: Frits wist niet wat zij mee bracht
(in plaats van: meebracht, want het is het
werkwoord meebrengen).
Situatie is verbeterd, onzekerheid gebleven
Ook verdraagzaamheid kent zijn
grenzen. In april van dit jaar
werden die grenzen overschre
den, toen Tamils - radeloos over
hun uitzichtloze positie - in
woede uitbarstten. Ze staken
twee pensions in brand en "Sloe
gen de inboedel van vijf andere
opvangtehuizen kort en klein.
Verontwaardiging onder de Ne
derlandse bevolking.
Zelfs premier Lubbers, niet iemand
die zich snel zal laten leiden door emo
ties, kon zich amper inhouden. Hij
noemde de gewelddadige acties van de
Tamils 'schandelijk, waarvoor geen en
kel begrip bestaat'.
De 'opstand van de Tamils' voltrok
zich in de nacht van 23 op 24 april. Enke
le uren daarvoor had de Tweede Kamer
gedebatteerd over de beroerde huisves
ting van de meer dan 800 vluchtelingen
uit Sri Lanka. De Tamils waren hoopvol
gestemd. CDA en PvdA, een ruime
meerderheid in het parlement, hadden
immers beloofd een vurig pleidooi te
houden voor verbetering van hun finan
ciële positie en verhuizing naar leeg
staande woningen.
Die avond zaten de Tamils gekluisterd
aan de televisie, in afwachting van het
NOS-journaal. Het nieuws viel zwaar te
gen. Waarop was gerekend, kwam niet.
De toezegging van minister Brinkman
(wvc) bleef uit. De bewindsman wilde
het CDA-plan voor verhuizing van de
Tamils hooguit onderzoeken. Maar de
verfoeide bad-bed-brood-regeling (huis
vesting in pensions en 20 gulden zakgeld
per week) zou nog niet worden afge
schaft.
De radeloosheid vertaalde zich die
nacht in woede. De Tamils staken de
pensions in Ellecom en Wijk aan Zee in
brand. In vijf andere tehuizen werd het
interieur vernield en werden de ruiten
ingegooid. Schade: drie tot vier miljoen
gulden. Honderd vijftig Tamils werden
dakloos.
Ruim 50 Tamils moesten zich voor de
rechtbank verantwoorden en werden
veroordeeld tot zes dagen voorwaardelij
ke gevangenisstraf. De geldboete van
250 gulden waarom de officier van justi
tie bovendien had gevraagd, wees de
rechter verontwaardigd van de hand.
"Een overheid die mensen zo betuttelt
door een regeling te creëren met slechts
20 gulden zakgeld, moet niet verwach
ten dat daarvan ook nog een boete wordt
betaald".
Goud geld
En daarmee raakte de rechter precies
de kern van het probleem. De betutte
ling van de overheid, hoe goed bedoeld
ook, was verkeerd uitgepakt. Het kabi
net was de Tamils een jaar eerder te hulp
gesneld, toen zij met honderden tegelijk
ons land binnenkwamen. Ze vielen in
handen van malafide pensionhouders
die goud geld aan de vluchtelingen
dachten te verdienen.
Voor een stapelbed in een brandge
vaarlijk en nagenoeg onbewoonbaar
pension moest een absurde som geld
worden betaald. De bijstandsuitkering,
die elke asielzoeker ontvangt in afwach
ting van de beslissing of hij al dan niet in
Nederland mag blijven, verdween bijna
volledig in de zakken van deze uitbui
ters.
Daarom greep het kabinet in. De Ta
mils werden ondergebracht in dertien
opvangtehuizen, vooral in het oosten en
het zuiden van het land. De bijstandsuit
kering werd stopgezet. Het rijk ging de
huisvesting, de maaltijden en de pre
mies voor het ziekenfonds betalen. Met
een zakgeld van 20 gulden per week
moest de Tamil het verder maar zien te
rooien. Een noodoplossing die door de
Tweede Kamer werd aanvaard. Het zou
immers maar voor een tijdje zijn. Zodra
op het asielverzoek positief was beslist,
zou de Tamil weer een uitkering krijgen,
werk en een eigen woning mogen zoe
ken.
Maar de afhandeling van de asielver
zoeken duurde veel te lang. Na een jaar
wisten de meeste Tamils nog steeds niet
waar zij aan toe waren. In de pensions
werd de toestand onhoudbaar. De Ta
mils verveelden zich stierlijk. Ze moch
ten niet werken of studeren, om de
schijn te vermijden dat ze mogelijk in
Nederland zouden kunnen blijven. Elke
nieuwe dag was een kopie van de vorige:
eten, slapen, tv-kijken. Tijd genoeg dus
voor zorgen over familie in een door een
burgeroorlog verscheurd land. Tijd ge
noeg voor nadenken over een onzekere
toekomst en tijd genoeg voor heimwee-
gevoelens.
Deskundigen hadden het kabinet
meermalen gewaarschuwd: je kunt zo'n
grote groep mensen niet ongestraft iso
leren van de rest van de samenleving.
Dan vraag je om moeilijkheden. In het
begin van dit jaar stuurden tientallen or
ganisaties brieven daarover naar het
Binnenhof.
Afschaffen
Op 23 januari schreef de Anne Frank
stichting aan de Tweede Kamer: "Wij
doen een klemmend beroep op u er bij
de Nederlandse regering op aan te drin
gen het tot dusver gevoerde beleid te
wijzigen". Dezelfde dag een brief van
het Nederlands Centrum voor Buiten
landers: "Het NCB maakt zich in het bij
zonder zorgen over de aparte regeling
voor deze groep vreemdelingen". De
Raad van Kerken: "De regeling dient te
worden afgeschaft en vervangen door de
normale opvangregeling voor asielaan
vragers".
Volgens de deskundigen ervaarden de
Tamils het pension als een internerings
kamp waar de traumatische ervaringen
op Sri Lanka niet konden worden ver-
werkt. Psychische klachten en zelfs zelf
moordpogingen hoopten zich op.
De noodkreten waren aan dovemanso
ren gericht. De overheid heeft de gevol
gen van de isolatie in de tehuizen enorm
onderschat, de radeloosheid onder de
Tamils volkomen genegeerd. De oorza
ken van de geweldsuitbarsting in april
werden door premier Lubbers eenvou
digweg afgedaan met de mededeling
'dat het wel vaker voorkomt dat mensen
menen dat zij onheus worden behan
deld'.
Niet de achtergronden waarom het de
Tamils te doen was, maar de onrust zelf
trok de meeste aandacht. Nu, ruim een
half jaar later, is de massale verontwaar
diging over de vernielingen van de Ta
mils amper weggeëbd. De Tamils voelen
in hun omgang met Nederlanders nog
dagelijks de gevolgën van hun woede
uitbarsting, waarvan ze spijt als haren
op hun hoofd hebben.
Hun komst was al niet gewenst en het
flinterdunne begrip voor hun situatie
verdween bij het geweld als
voor de zon. Alex Voets van de Vereni
ging Vluchtelingenwerk Nederland
(WN): "Dat geweld is door iedereen te
recht veroordeeld. Maar het is verkeerd
daarvoor alle Tamils verantwoordelijk te
stellen. Het ging om een kleine groep".
De WN zet zich in voor de opvang
van vluchtelingen, zoals Tamils. Eén van
haar taken is het verbeteren van de rela
tie tussen Nederlanders en deze verguis
de groep vreemdelingen. Geen eenvou
dige taak. De broze verstandhouding
heeft door de woede-uitbarsting een ste
vige deuk opgelopen.
Voets: "Nee, de Nederlandse bevol
king staat niet te juichen na de brand
stichtingen en vernielingen. Iedereen
herinnert zich de rellen, maar van de
achtergronden weet men weinig. Het
dichten van de kloof tussen Nederlan
ders en Tamils gaat heel langzaam. Ge
lukkig ontstaat er wel wat meer begrip
voor de politieke motieven van de Ta
mils om Sri Lanka te ontvluchten".
Woningen
Het vermoeden dat de meeste Tamils
alleen om economische redenen naar
West-Europa zijn gekomen, is - gezien
de strijd op Sri Lanka en de rapporten
van de Verenigde Naties - inmiddels
achterhaald, volgens de WN.
De kater is dus groot, maar de opstand
heeft wel tot iets geleid. Rijk en gemeen
ten zijn met voortvarendheid aan de slag
gegaan om het CDA-plan, dat na bereke
ning financieel haalbaar bleek, uit te
voeren. Zo'n 50 gemeenten hebben wo
ningen toegezegd, waardoor bijna alle
800 Tamils binnenkort in particuliere
huizen kunnen worden ondergebracht.
In plaats van 20 gulden zakgeld krijgen
de Tamils straks 455 gulden per maand
voor voedsel en kleding. Kosten van
huisvesting, energie en verzekering wor
den door het Rijk betaald.
Het gaat daarbij om een proef voor de
duur van ruim één jaar. Slaagt het expe
riment, dan zullen met ingang van 1 ja
nuari 1988 alle vluchtelingen voor deze
regeling in aanmerking komen. Dat was
ook de opzet van het plan van het vroe
gere kamerlid Evenhuis-van Essen
(CDA). Zij streed voor een gelijke behan
deling van alle vluchtelingen, gebaseerd
op een basisbedrag dat min of meer ge
lijk is aan de bijstandsuitkering.
Voets: "De situatie is een stuk verbe
terd. De Tamils krijgen meer vrijheid,
meer geld en meer privacy. Maar we
hebben nog steeds zorgen over de psy
chische situatie. De Tamils zijn lang ge
ïsoleerd geweest en daardoor van de sa
menleving vervreemd. Er zijn enkele
tientallen die geestelijke problemen
hebben en medisch moeten worden be
geleid. Want ook al krijgen de Tamils nu
een eigen woning, de onzekerheid over
de toekomst blijft".
Ruim anderhalf jaar na de aankomst
van de Tamils zijn nog maar enkele
asielaanvragen door het ministerie van
justitie definitief afgehandeld. Van de
800 Tamils heeft er slechts één de A-sta-
tus (erkenning van de politieke motie
ven) gekregen. Zo'n 40 andere Tamils
kregen de B-status; dat betekent dat zij
om humanitaire redenen asielgerechtigd
zijn. Tachtig Tamils ontvingen een 'ver
gunning tot verblijf. Die vergunning
heeft een beperkte geldigheidsduur.
Hun verblijf in Nederland moet elk jaar
opnieuw worden beoordeeld.
Onzeker
Voor het overgrote deel blijft de situa
tie onzeker. Zo'n 670 Tamils hebben een
negatief antwoord op hun asielverzoek
gekregen. Ze zijn tegen die beslissing
van staatssecretaris Korte-van Hemel in
middels in beroep gegaan. Gedurende
die beroepsbehandeling mogen ze in Ne
derland blijven. Na een tweede, defini
tieve afwijzing kunnen de Tamils in be
roep gaan bij de Raad van State. Het kan
dus nog jaren duren voordat de meesten
daadwerkelijk weten waar zij aan toe
zijn.
Een pension in Apeldoorn was
één van de doelwitten waarop de
Tamils hun woede botvierden.
Friesland twee maanden geleden. Een
boer 'showt' zijn niet al te uitgestrekte
landerijen aan een collega uit Texas en
informeert dan beleefd naar de boerderij
van de man daarginds. "Wel", ant
woordt de Texaan, "als ik 's morgens
vroeg opsta en ik neem de auto, dan heb
ik toch zeker de hele dag nodig om alles
af te rijden". De Friese boer tovert een
begrijpende glimlach op zijn gezicht:
"Ja", zegt-ie. "zo'n auto heb ik ook ge
had".
Wie mocht denken, dat dit weer één
van die moppen is waarin boeren als
dom of sullig worden neergezet, heeft het
mooi mis. De boer doorziet haarscherp de
opschepperij van zijn collega, maar in
plaats van zich er door te laten impone
ren, betaalt hij hem terug op een grappi
ge manier en zonder beledigend te wor
den.
Zo'n reactie typeert mensen, die hun
gevoel van eigenwaarde niet laten af
hangen van rijkdom, maatschappelijke
positie of uiterlijke schoonheid en zich
dus niet minderwaardig voelen als een
ander daar meer van heeft. De mens
heeft net als veel apensoorten een soort
van ingeboren neiging anderen te willen
imponeren. Een zucht om naar buiten te
laten zien, wat hij heeft. Wanneer nie
mand onze prestaties of kwaliteiten ziet,
beleven wij er daarom meestal weinig of
geen plezier aan. En wanneer anderen er
langere tijd niets over zeggen, gaan wij
zelfs twijfelen.
Om zich goed te voelen zijn de meeste
mensen net zo afhankelijk van sociale
waardering (of sociale bekrachtiging zo
als psychologen dat noemen) als van eten
of drinken. Het dragen van make-up,
van koninklijke onderscheidingen, van
merkkleding of van een professorentoga
zijn allemaal voorbeelden van gedrag
dat bestaat bij de gratie van sociale be
krachtiging. Om van merkwaardige
hobby's als zonnebaden of bodybuilding
maar te zwijgen.
Voor de meesten van óns geldt zelfs,
dat het proberen te krijgen van voldoen
de sociale bekrachtiging zoveel tijd en
energie neemt, dat we de vraag naar
wat voor mens we zouden willen zijn,
nooit of te laat stellen. We hebben helaas
ook geen instituten voor 'karakterbuil
ding'. Maar zelfs als we die hadden, is
het de vraag of die druk zouden worden
bezocht. Want het vervelende van karak
ter is, dat het aan de buitenkant niet
goed te zien is. Dus valt er niet veel te
pronken. Trouwens, mensen die met hun
karakter willen pronken, hebben het
waarschijnlijk niet.
Klandizie voor karakterbuilding-scho
ling zou er eigenlijk wel genoeg moeten
zijn. Uit een Nederlands onderzoek dat
dit jaar is uitgevoerd, blijkt dat de mees
te mensen diep in hun hart niet zo'n hoge
waardering voor hun eigen karakter
hebben en het, zeker op latere leeftijd,
vaak jammer vinden dat ze daar niet
meer aandacht aan besteed hebben. Op
de vraag "op welke tijden van het jaar
denkt u het meest na over uw eigen per
soonlijkheid en wat daaraan verbeterd
zou kunnen worden?", noemt de meer
derheid twee gelegenheden, namelijk
verjaardag en jaarwisseling.
De goede voornemens voor een nieuw
jaar worden dus blijkbaar mede ingege
ven door het verlangen een beter mens te
zijn en anders met anderen om te gaan.
Maar dat is niet zo gemakkelijk te reali
seren. De meeste van die voornemens
blijken tegen Driekoningen al weer in
'rook' te zijn opgegaan.
door René Dieksïra
hoogleraar psychologie te Leiden
Als u dat in het.nieuwe jaar wat lan
ger wilt volhouden, dan kan het nuttig
zijn de volgende stappen in acht te ne
men. In de eerste plaats: wees heel duide
lijk en heel concreet tegen uzelf over wat
u aan uw persoonlijkheid wilt verande
ren en wat u daar voor over hebt. Dus
niet: "Ik wil minder kortaf of autoritair
tegen de kinderen zijn", maar: "Ik wil
ten minste zoveel tijd per week met de
kinderen overleggen over...., zonder
daarbij te eisen dat er uit komt wat ik
vind".
In de tweede plaats: begin pas met iets
aan uzelf te veranderen als u eerst goed
hebt nagegaan hoe u het nu doet. Dus ga
u zelf eerst een aantal wéken observeren,
maak daar aantekeningen van en pro
beer daar zo eerlijk mogelijk in te zijn.
In de derde plaats: vraag ook aan an
deren hun oordeel te geven over hoe u iets
tot nu toe hebt aangepakt en hoe u dat
naar hun mening het best zou kunnen
veranderen. Vertel daarbij dat u iets
aan uw karakter wilt veranderen omdat
u daarover in sommige opzichten niet zo
tevreden bent. Anderen zullen beslist
vreemd staan te kijken, maar onsympa
thieker zullen ze u er niet om vinden.
De vierde stap is uw nieuwe karakter
eigenschap te gaan oefenen. Eis daarbij
niet meteen perfectie en eis ook niet on
middellijk applaus van anderen. Oefe
nen betekent fouten maken, terugvallen
en, soms moeizaam, verder gaan. Be
denk dat wie geen fouten maakt, meestal
niets maakt. De vijfde stap tenslotte is
uzelf een beloning in het vooruitzicht te
stellen als het een van te voren vastge
steld aantal malen of weken goed is ge
gaan.
Voor alle duidelijkheid: als u niet de
moeite wilt nemen om deze vijf stappen
voor te bereiden en te volgen, dan valt
aan uw karakter vermoedelijk niets
meer te verbeteren of er is geen beginnen
aan. Voor diegenen die dit jaar eens wat
anders willen proberen dan minder
drinken, eten of roken maar die nog niet
precies weten, welke eigenschappen ze in
1987 onder de loep zouden willen nemen,
volgt hier een lijstje met ideeën:
- niemand kan er voor zorgen dat u zich
minderwaardig voelt, tenzij u daar zelf
toestemming voor geeft (geef die dus
minder vaak);
-er is iets mis met u als l)u geen dankje
wel kunt zeggen en 2) u niet begrijpt dat
*de waarheid zeggen soms een uiting van
vijandigheid is (cloe 1 dus vaker en 2
minder
-alsu zich vaak verveelt, probeer de vol
gende dingen: 1) maak vrienden (min
naars komen en gaan), 2) leer iets echt
goed, 3) luister regelmatig en aandach
tig naar muziek, 4) geniet van de na
tuur, 5) onthoud dat verveelde mensen
vervelend zijn;
- probeer niet op alle mensen indruk te
maken (sommigen is genoeg);
- probeer niet op te scheppen, laat dat
desnoods aan anderen over;
- ga uzelf niet afkraken, u wordt er niet
beter van en anderen doen het graag
voor u;
- probeer niet van iemand te houden die
geen liefde kan of wil teruggeven;
- probeer niet meer leugens te vertellen
dan (minimaal) nodig is;
- probeer niet extra aardig te zijn voor
mensen die u niet mag;
- beleefd zijn is goed genoeg;
- probeer niet iemands zwakste kant
bloot te leggen en er dan zogenaamd ac
cepterend en uitgebreid over te gaan zit
ten praten;
- probeer niet de held uit te hangen in
iemand anders leven (in dat van uzelf
zou al mooi genoeg zijn);
- geef toe dat u belangrijke data zoals
verjaardagen en jubilea (soms) vergeet
en probeer dat (soms) niet te doen;
- geef toe (aan u zelf) dat u soms rare,
agressieve, wrede of seksuele gedachten
of dromen over anderen (zelfs vreemden)
heeft;
- accepteer het als normaal dat u er soms
aan twijfelt of u er wel goed aan gedaan
hebt te trouwen, kinderen te krijgen, car
rière te maken enz.;
- probeer (eens een keer) als u iemand
iets verkeerds hebt aangedaan, om ver
giffenis te vragen en tenslotte:
- probeer opbouwende kritiek niet te ont
lopen.
Reacties op deze rubriek naar Leidsch/
Alphens Dagblad, postbus 54, 230» AB
Leiden.
Ruim 800 van hen waren
na hun vlucht uit Sri
Lanka in Nederland
terechtgekomen. Begrip
voor hun situatie sloeg in
april om in ergernis.
Tamils vernielden in die
maand de pensions, die
door de regering ter
beschikking waren
gesteld. Hun woede over
niet nagekomen beloftes
werd met
verontwaardiging
beantwoord. Acht
maanden later zijn de
levensomstanigheden van
de Tamils weliswaar
verbeterd, maar de
verhoudingen zijn verre
van hersteld en hun
toekomst is overwegend
onzeker. "We hebben nog
steeds zorgen over hun
psychische situatie", aldus
een hulpverlener.
door Jos Heymans
Geen privacy in de opvangcentra. Hier deelden drie Tamils een bedompt slaapkamertje.
