Einde kernstop
Russen in zicht
Contacten Reagan-North vaag
Hervatting bij volgende VS-proef
Rellen in Alma Ata na
benoeming partijleider
Linh moet economie
Vietnam hervormen
Sowjet-rapport hekelt
gebreken rechtssysteem
Bokassa: geen
opdracht voor
executies
VRIJDAG 19 DECEMBER 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
MOSKOU (Rtr/ANP/DPA) - De Sowjet-Unie zal haar eenzijdige stop op kernproeven
beëindigen bij de eerste kernproef die de VS houden na 1 januari.
Dit staat in een regeringsverklaring uit Moskou, die gisteren is gepubliceerd door het
Sowjetpersbureau Tass.
DEN HAAG (ANP) Een groep
studenten is woensdagavond en
gisteren in Alma Ata, de hoofdstad
van Kazachstan, de straat opge
gaan om te demonstreren tegen de
besluiten van het jongste partij
congres in deze zuidelijke Sowje-
trepubliek. Dit heeft het officiële
persbureau Tass gisteren gemeld.
Volgens het persbureau waren de
studenten opgestookt door „natio
nalistische elementen".
Tass voegde eraan toe dat „vech
tersbazen, nietsnutten en andere
asocialen" van de situatie gebruik
hebben gemaakt om tegen de ver
tegenwoordigers van de justitie op
te treden. Tijdens de demonstra
ties gingen een levensmiddelen
winkel en een aantal auto's in
vlammen op.
Het persbureau meldde verder
dat in partijorganen over de onlus
ten is gesproken en dat de acties
van de studenten daar zijn veroor
deeld. De plaatselijke autoriteiten
hebben de orde in de stad hersteld,
aldus Tass, dat eraan toevoegde
dat de winkels open zijn en dat het
openbaar vervoer normaal functio
neert.
Het is volgens waarnemers voor
het eerst dat het officiële persbu
reau melding maakt van nationa
listisch getinte demonstraties in de
Sowjet-Unie. Naar wordt aangeno
men heeft de uitbarsting van ge
weld te maken met de benoeming
deze week van een etnische Rus tot
partijleider van de republiek Ka-
zachtstan. Gewoonlijk is de party-
leider lid van de grootste bevol
kingsgroep binnen een republiek
en wordt een Rus als tweede man
benoemd.
De nieuwe partijleider van de
Centraalaziatische republiek Ka
zachstan is Gennadi Kolbin, die
daarvoor partijleider in de stad
Oeljanovsk en tweede man van de
Sowjetrepubliek Geörgië is ge
weest. De vertrekkende partijlei
der was Dinmoechamed Koenajev,
een etnische Kazach en jarenlang
een vertrouweling van Leonid
Brezjnev. Naar verwachting zal
Koenajev tijdens de komende zit
ting van het Centraal Comité in
Moskou ook zijn zetel in het Polit
buro verliezen.
Hoewel in het Westen weinig
doordringt van het nationaliteiten-
vraagstuk in de Sowjet-Unie, is wel
bekend dat het in de jaren '70 tot
ernstige ongeregeldheden kwam
in de Sowjetrepubliek Georgië. In
het voorstel voor een nieuwe
grondwet voor die republiek was
het Georgisch niet als nationale
taal opgenomen. Na rellen in de
hoofdstad Tbilisi werd het omstre
den deel van het grondwetsvoor
stel door de centrale autoriteiten
teruggenomen.
Het Tass-communiqué over de
onlusten in Alma Ata werd gister
avond voorgelezen in het belang
rijkste Russische televisiejournaal.
Er werden geen filmbeelden bij ge
toond.
De Sowjet-Unie zou willen door
gaan met haar stop die geldt sinds
6 augustus 1985, maar kan dit niet
voor onbepaalde tijd doen zolang
de VS naar militair overwicht blij
ven streven en doorgaan met proe-
Zij roept de VS ertoe op direct
onderhandelingen te openen in
welke vorm dan ook om een einde
te maken aan alle kernproeven, al
dus de verklaring.
Er mogen op het ogenblik in de
wereld krachtens internationale
verdragen alleen nog ondergrond
se kernproeven worden uitge
voerd. Deze proeven mogen bo
vendien niet sterker zijn dan 150
kiloton.
De eenzijdige stop door de Sow
jet-Unie is sinds augustus 1985
viermaal verlengd en werd de laat
ste maal verlengd tot 1 januari
1987.
Naar in de regeringsverklaring in
Moskou staat, is het besluit om de
eenzijdige stop te beëindigen bij de
eerste proef die de VS na die da
tum houden uitsluitend ingegeven
door overwegingen in verband met
veiligheid. De VS hebben sinds het
begin van de Sowjetstop 24 proe
ven uitgevoerd en „als deze situa
tie voortduurt kan de veiligheid
van de Sowjet-Unie en haar bond
genoten^ ernstig worden ge
schaad".
De Sowvjet-Unie is ook bereid
om te onderhandelen over stopzet
ting in fasen, waarbij een tijdelijke
beperking van het aantal en van de
sterkte van explosies kan worden
overeengekomen. In de verklaring
worden de VS ervan beschuldigd
door het afwijzen van een stop op
kernproeven naar militair over
wicht te streven. Dat is de ware re
den van de Amerikaanse houdïhg.
De proeven dienen ook om het
Amerikaanse plan voor ruimtede-
ADVERTENTIE
Jaap Kooy's Tuincentrum, Het
Kerstdorp Kerstbomen van 60
cm tot 5 meter.
Buitenland kort
Militaire hulp
De Verenigde Staten sturen met
spoed militaire goederen naar
Tsjaad om de regering van Habre
te steunen tegen aanvallen van Li
bische troepen in het noorden van
het land. De wapenhulp heeft een
waarde van 15 miljoen dollar (on
geveer 35 miljoen gulden. De hulp
wordt gegeven op een dringend
verzoek van de Tsjadische rege
ring.
Drugsvangst
Russische douanebeambten
hebben vorige maand de grootste
drugsvangst aller tijden in de Sow
jet-Unie gedaan. In een lading ro
zijnen, die voor West-Duitsland
was bestemd, werd 1,2 ton hasjiesj
aangetroffen. De drugs zouden een
waarde vertegenwoordigen van
zo'n 70 miljoen gulden.
Staatsbezoek
De leider van de communisti
sche partij in Polen, generaal Jaru-
zelski, zal van 12 tot 14 januari een
officieel bezoek aan Italië brengen
op uitnodiging van de Italiaanse
premier Craxi. Verwacht wordt dat
Jaruzelski tijdens zijn bezoek paus
Johannes Paulus zal uitnodigen
voor een bezoek aan Polen in juni
volgend jaar.
Hersentumor
CIA-directeur Casey heeft giste
ren een operatie ondergaan waar
bij een kwaadaardig gezwel uit zijn
linker hersenhelft is verwijderd.
De 73-jarige Casey maakt het goed.
Hij had deze week moeten getui
gen voor verschillende congres
commissies die de Iran-contra-af-
faire onderzoeken.
Politie-inval
Bij een politie-inval in een luxe
appartement in de Colombiaanse
hoofdstad Bogota zijn gisteren vijf
mensen door politiekogels om het
leven gekomen. De politie ver
moedde dat ze in drugs handelden
en betrokken waren bij de moord
aanslag op een redacteur van een
vooraanstaand dagblad. Duizen
den politieagenten en soldaten
hielden een klopjacht in Bogota op
de twee mannen die van een motor
de hoofdredacteur van El Especta-
dor, Guillermo Cano, doodschoten
toen hij woensdagavond op weg
was naar huis.
ADVERTENTIE
In het Kerstdorp te Lisse vindt i
een ongelooflijk aantal
kerstgroepen.
fensie volgens het Strategische De
fensie Initiatief (SDI) te ontwikke
len.
Het Amerikaanse argument dat
niet is te controleren of men zich
aan een stop houdt is wel erg ver
gezocht. De Sowjet-Unie is bereid
tot de scherpst mogelijke maatre
gelen om naleving te kunnen con
troleren. Het valt „ten zeerste te be
treuren" dat de VS nooit een posi
tief antwoord op het Sowjetinitia-
tief hebben gegeven, aldus de ver
klaring.
De Amerikaanse regering rea
geerde op de aankondiging uit
Moskou met de mededeling: „of de
Sowjets proeven nemen of niet is
alleen hun zaak". Een woordvoer
der van het Witte Huis Albert Bras-
hear herhaalde het standpunt van
Washington dat aansluiting door
de VS bij de stop door de Sowjet-
Unie niet in het belang is van de
veiligheid van de VS en hun bond
genoten.
Het westen is nog steeds afhan
kelijk van het afschrikkingsvermo
gen van kernwapens. Zolang dit
het geval is moeten kernwapens
ook worden beproefd.
Volgens de Washington Post
staat de volgende Amerikaanse
kernproef op stapel voor 29 janua-
De woordvoerder van het Witte
Huis wees ook op de Amerikaanse
voorstellen voor een totale stop op
kernproeven, die al lang op tafel
liggen. Zij voorzien in een stapsge
wijs, parallel programma, in het
kader waarvan proeven eerst wor
den beperkt en dan geheel stopge
zet.
Maar eerst dienen in Amerikaan
se ogen de bestaande verdragen ter
beperking van ondergrondse kern
proeven en van proeven voor we
tenschappelijke doeleinden te wor
den ondertekend. Daarnaast die
nen controlemogelijkheden te wor
den verbeterd en is voor zo'n pro
gramma ook overeenstemming
over ingrijpende vermindering van
aanvallende kernwapens nodig.
MIAMI - Een zwaaiende Eugene Hasenfus verlaat met zijn echtgenote Sally het vliegtuig dat hem van Nicara
gua naar Miami in Florida heeft gebracht. De Amerikaan, die in Nicaragua tot een gevangenisstraf van 30 jaar
was veroordeeld wegens wapentransport voor de tegen de regering vechtende Contra's maar aan wie door
president Ortega gratie was verleend, zal overigens voor diverse commissies van het Amerikaanse Congres
moeten verschijnen. Volgens senator Dodd, aan wie Hasenfus in Nicaragua was overgedragen, willen de volks
vertegenwoordigers graag vragen stellen over de betrokkenheid van Hasenfus bij de militaire bevoorrading van
de Contra's. Op die wijze zou wellicht ook meer duidelijkheid verkregen worden over de rol van het Witte Huis en
of Washington een directe hand heeft gehad in de militaire bevoorrading van de rebellen in een tijd. dat het
Congres dergelijke hulp had verboden. (f0to AP)
HANOI (AFP/Rtr/UPI) - De Viet
namese communistische partij
heeft de 71-jarige Nguyen Van
Linh gisteren gekozen tot nieuwe
partijleider. Zijn verkiezing werd
bekendgemaakt op de slotzitting
van het zesde en nu al historisch
genoemde partijcongres van de
Vietnamese partij in Hanoi.
Linh is de opvolger van secreta
ris-generaal Truong Chinh die
woensdag samen met nog twee
topfunctionarissen zijn ontslag in
diende. De nieuwe partijleider
staat bekend als voorstander van
economische hervormingen. Hij
was lange tijd partyorganisator in
de ondergrondse communistische
beweging in het kapitalistische
Zuid-Vietnam.
Ook werden op de slotzitting van
het partycongres een nieuw Polit
buro, Centraal Comité en Partij se
cretariaat gekozen. Het nieuwe Po
litburo telt 14 leden, één minder
dan het vorige. Daarentegen is het
Centraal Comité met 21 leden uit
gebreid tot 173 leden.
De verkiezingen van de partijor-
BRANDBOM - In de havenstad
Guayaquil in Ecuador zijn gisteren
vijftien schoolkinderen met brand
wonden in het ziekenhuis opgeno
men, nadat een onbekende man
een brandbom in een bus had ge
gooid.
Het interieur van de bus brandde
volledig uit en van enkele kinderen
vatte de kleding vlam. Enkele
scholieren, in leeftijd variërend
van 12 tot 17 jaar, wisten te ont
snappen via raampjes, terwijl an
deren probeerden de brand te blus-
ganen vormden de afsluiting van
het vierdaagse congres, dat wordt
gezien als een mijlpaal in de 56-jari-
ge geschiedenis van de Vietname
se communistische partij. Op het
congres nam de partijleiding de
verantwoordelijkheid op zich voor
het falen van de Vietnamese eco
nomie.
Na het aftreden van party leider
Truong Chinh, premier Pham Van
Dong en het vooraanstaande Polit-
buro-lid Le Due Tho, kregen giste
ren nog drie Politburo-leden ont
slag, onder wie de minister van de
fensie, generaal Van Tien Dung.
Daarnaast moesten ook het hoofd
van de politieke arm van de partij
in het leger, generaal Chu Huy
Man, en het Politburo-lid To Huu
het veld ruimen. Vo Chi Cong, een
voorstander van hervormingen die
volgens waarnemers de meeste
kans maakt de nieuwe premier te
worden, schoof in de rangorde bin
nen het Politburo op van de acht
ste naar de derde plaats. Hij komt
nu meteen na de minister van bin
nenlandse zaken, Pham Hung.
Generaal Vo Nguyen Giap, die
het Franse leger in 1954 bij Dien
Bien Phu een verpletterende ne
derlaag toebracht en ook in de
strijd tegen de Amerikanen een
grote rol speelde, keerde terug in
het Centraal Comité. Giap is nu de
laatste van de Vietnamese oorlogs
helden die nog actief is in de partij
top.
Westerse diplomaten noemen de
wijzigingen in de partijleiding de
belangrijkste politieke gebeurtenis
in de geschiedenis van de Vietna
mese party, die in 1930 door Ho
Chi Minh werd opgericht. Volgens
hen markeert het zesde partijcon
gres het einde van de invloed van
de orthodoxe partijfunctionaris
sen, die sinds 1930 aan het hoofd
van de partij hebben gestaan.
De veranderingen in de partijtop
duiden op de mogelijkheid van in
grijpende economische hervor
mingen, maar of die in de naaste
toekomst hun beslag zullen krijgen
en hoever zij zullen gaan, is vol
gens de diplomaten nog onzeker.
Het dichtbevolkte Vietnam is een
van de armste landen ter wereld en
de afgelopen tijd is de partij meer
en meer onder druk komen te
staan om het schrijnende gebrek
aan voedsel en andere primaire le
vensbehoeften aan te pakken.
Het partijcongres gaf op de slot
zitting zijn goedkeuring aan een
rapport van de afgetreden partylei-
der, Truong Chinh, waarin onge
zouten kritiek werd geuit op het
politieke en economische wanbe
leid van partij en regering. In het
rapport waarschuwde Chinh dat
Vietnam het gevaar loopt de om-
WASHINGTON (AP/ANP) - De
Amerikaanse minister van justitie
Edwin Meese zegt dat hij nu de be
schikking heeft over meer gede
tailleerde informatie inzake de
overdracht aan Nicaraguaanse re
bellen van de winsten van de ge
heime wapenleveranties aan Iran.
Volgens hem is luitenant-kolonel
Oliver North nog steeds de enige
sleutelfiguur in de transactie.
Eerder had Meese beweerd dat
hij niet had kunnen achterhalen
welke weg het geld van de wapen-
verkoop gevolgd heeft en dat hij
niet zeker wist of de Contra's het'
geld werkelijk ontvangen hebben.
Het Witte Huis is er veel aan gele
gen om president Ronald Reagan
niet tè nadrukkelijk in verband te
brengen met luitenant-kolonel Oli
ver North. De twee zouden volgens
woordvoerder Larry Speakes el
kaar slechts zelden hebben gespro
ken. Een medewerker van het
vroegere lid van de Nationale Vei
ligheidsraad North bestrijdt echter
deze bewering.
Speakes zei woensdag dat North
hooguit 20 ontmoetingen heeft ge
had met Reagan in de jaren '85 en
'86 en dat ook nog alleen in grotere
gezelschappen.
Maar een medewerker van North
die anoniem wenste te blijven liet
weten dat North regelmatig ont
moetingen heeft gehad met Rea
gan en vaak zelfs na de officiële
werktijd in het Witte Huis.
Hoe vaak en in welke omstandig
heden North en Reagan elkaar
hebben gezien is een belangrijk on
derwerp aan het worden in het on
derzoek naar de Iraanse wapen
handel en de illegale steun voor de
Contra's. De vraag is namelijk wie
toestemming heeft gegeven om de
10 miljoen tot 30 miljoen dollar
winst uit de wapenhandel door te
sluizen naar de Nicaraguaanse
Contra's.
Ook andere bronnen beweren
dat North en Reagan wel vaker
contact hebben gehad. Hoewel de
president ontkent van te voren iets
te hebben geweten van de Iran-
Contra-affaire heeft Reagan de
suggestie gewekt dat hij een tame
lijk nauwe band heeft gehad met
North.
Kort nadat hy North het ontslag
had aangezegd zei Reagan over
hem dat hij een nationale held was
die „betrokken was bij al onze ac
ties: Achille Lauro, Libië".
De voormalige Nationale Veilig
heidsadviseur Robert McFarlane
blijft by zyn verklaring dat, toen
hij samen met Oliver North in Te
heran was, hij in de veronderstel
ling verkeerde dat het overhevelen
van de baten uit de Iraanse wapen
handel naar de Contra's op bevel
van hogerhand gebeurde.
Na drie weken onderzoeken en
MOSKOU (Rtr) - Het rechtssys
teem in de Sowjet-Unie vertoont
ernstige gebreken. In enkele geval
len zyn door het falen van het
rechtssysteem zelfs mensen ten
onrechte ter dood veroordeeld. Dit
is de conclusie van een officieel
Sowjet-rapport, waarvan het Sow-
jet-weekblad 'Literatoemqja Gaze-
ta' gisteren melding maakte.
In het rapport dat onlangs be
sproken werd op een vierdaagse
plenaire zitting van het Opperste
Gerechtshof van de Sowjet-Unie,
wordt een ontluisterend beeld ge
schetst van het Sowjet-rechtssys-
teem. Een van de ernstigste mis
standen die in het rapport van de
ondervoorzitter van de Opperste
Gerechtshof, Jewgeni Smolentsev,
wordt opgesomd, betreft de ver
oordeling van 14 mensen uit de
Wit-Russische stad Vitebsk voor
misdaden die zij niet haden bedre
ven. Volgens de 'Literatoernaja
Gazeta' kregen zij 'uiterste straf
fen', een term waarmee doorgaans
de doodstraf wordt aangeduid.
"Gelet op het feit dat alle ver
dachten schuld bekenden, hoewel
zij onschuldig waren, kan men zich
voorstellen wat zich tydens het
vooronderzoek heeft afgespeeld,
toen de bekentenissen letterlijk uit
de onschuldige mensen werden ge
slagen", zo merkt verslaggever Ar-
kadi Vaksberg in het artikel op.
Daarnaast beschrijft het blad de
lotgevallen van een jongen die we
gens moord op zijn vader terecht
stond. Zijn moeder had zo weinig
vertrouwen in de rechters dat zy
op eigen houtje een onderzoek be
gon en slaagde er tenslotte in de
echte daders op te sporen.
Volgens het rapport daalt het
aantal mensen dat naar de gevan
genis wordt gestuurd in de Sowjet-
Unie, maar is er vaak sprake van
overdreven zware straffen. Zo
moest een man uit Oeljanowsk zijn
onwil een geleende zonnebril terug
te geven bekopen met twee jaar ge
vangenis.
Voyager halverwege
LOS ANGELES (AP) - De Voya
ger, het vliegtuig waarmee wordt
geprobeerd op één tank non-stop
de wereld rond te vliegen, was gis
teren bijna op de helft van zijn his
torische vlucht Om 13.30 uur Ne
derlandse tijd was de Voyager hal
verwege Sri Lanka en Oost-Afrika
en had toen een afstand van 18.507
kilometer overbrugd. De hele reis
bedraagt 40.232-kilometer.
Woensdagavond bereikte de
Voyager de grens van 18.080 kilo
meter. Dat is het record dat een
vliegtuig met zuigermotor non
stop heeft gevlogen. Het record
was 20 jaar oud.
"Terwijl wij jacht maken op zo
genaamde misdadigers, glippen de
echte en gevaarlijkste vijanden
door de mazen van het net", aldus
Vaksberg. Volgens de verslaggever
bleek op de bijeenkomst dat de
misdaadcijfers niet dalen, zoals in
het verleden van officiële kant
steeds werd gezegd, maar juist dra
matisch gestegen zyn. Vooral de
cijfers over gevallen van corruptie
en oplichting zijn onrustbarend, al
dus de journalist, die klaagde dat
het streven van de Sowjet-leider
Michail Gorbatsjov naar openheid
nog niet had geleid tót openbaar
making van de misdaadstatistie
ken.
Als oorzaak van de misstanden
in de gerechtelijke praktijk noemt
de 'Literatoernaja Gazeta' het ge
brek aan opleiding en ervaring van
veel rechercheurs. Bovendien
staan de rechters vaak bloot aan
politieke druk. In sommige geval
len gaat hun afhankelijkheid zelfs
zover dat de rechters de plaatselij
ke partijleiding bellen voor in
structies alvorens het vonnis te vel
len aldus het blad.
BANGUI (UPI) - De voormalige
leider van de Centraalafrikaanse
Republiek Jean-Bedel Bokassa
heeft gisteren in een volgepakte
rechtszaal in Bangui erkend op
dracht te hebben gegeven tot arres
taties. Maar hij sprak tegen ooit ty
dens zijn 13-jarig bewind stand
rechtelijke executies te hebben la
ten voltrekken.
Het proces tegen Bokassa, dat
maandag begon, werd gisteren her
vat na een schorsing van een dag
om zijn advocaten tijd te geven de
dossiers te bestuderen over twee
leger-officieren die Bokassa vol
gens de aanklacht had laten arres
teren en terechtstellen. De 65-jari-
ge Bokassa, die wordt beschuldigd
van moord, marteling, kannibalis
me en verduistering van over
heidsgelden, ontkent opdracht te
hebben gegeven voor de executie
in 1973 van Auguste Mbongo, een
kolonel die als minister van open
bare werken diende, en van majoor
Gaston Kongo.
In een verklaring by het begin
van de zitting zei Bokassa dat als
militair leider en staatshoofd hij
mogelijk verantwoordelijk was
voor misdaden die tydens zijn be
wind zyn gepleegd. Maar die wer
den volgens hem begaan in het be
lang van het land of zonder zijn
medeweten.
ADVERTENTIE
Nguyen Van Linh (foto anpi
vangrijke economische hulp van
de Sowjet-Unie te verliezen we
gens het verspillen van veel hulp.
Verder wordt er in het rapport op
aangedrongen de bijna twee mil
joen leden tellende partij grondig
te zuiveren van „verworden en ont
aarde elementen". In de afgelopen
tien jaar is al eentiende van het ka
der uit de partij gezet wegens wan
gedrag, aldus het rapport.
hoorzittingen tasten de verscheide
ne Congrescommissies nog steeds
in het duister over de gang van za
ken bij het Iraanse wapenschan
daal. Als er geld uit de opbrengst
van de Amerikaanse wapenverko
pen aan Iran naar de Nicaraguaan
se opstandelingen is overgemaakt,
om wat voor bedrag gaat het dan?
En wie is in laatste instantie ver
antwoordelijk voor de gehele ge
heime en illegale transactie?Leden
van de Congrescommissies zeggen
dat elk nieuw detail een lawine van
vragen opwekt.
Luitenant-kolonel North liet gis
teren opnieuw weten dat hij niet
van plan is te getuigen. „De presi
dent heeft er by my niet op aange
drongen mijn grondrechten op te
geven. Overal op de wereld zijn
mensen met hun gezicht in de
modder gestorven om deze rechten
van het individu te verdedigen", al
dus North tegenover journalisten.
Pentax spiegelreflex
Complete set bestaan
de uit P30-body met
zoomobjectief
(Takumar Bajonet
A-3.5-28-80 macro)
en Pentax AF 240
zoom-programma-
flitser.
Automatische spie
gelreflexcamera met
o.a. program, hand
bediening, zelfont
spanner en scherp
te-diepte controle-
knop.
