Gerrit Taverne is het zat
'Ik hoop in het zadel te sterven'
'Kerstcantatorium met echt kindje in kribbe
ZATERDAG 13 DECEMBER 1986
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 15
HOOGEVEEN (GPD)- Hoe
zou het toch met dominee
Taverne zijn?
In zijn statige herenbehui
zing in Hoogeveen zit Ne
derlands vurigste papenha
ter, oud en der dagen zat, te
wachten op de voorzeide
'Derde Wereldbrand'. Do
minee Gerrit Taverne (83),
voorganger van het Presby-
teriaal Hervormde Kerkge
nootschap in Hoogeveen,
heeft een roerig leven ach
ter de rug. Herhaaldelijk
kwam hij in het nieuws van
wege zijn uitzonderlijke
ideeën. Vooral de manier
waarop hij telkens de aan
val opende op de Kerk van
Rome baarde - zachtjes uit
gedrukt - nogal opzien.
De laatste tijd is het wat stil gewor
den rond Taverne. Hij gaat gebukt
onder de last der jaren, maar dat
belet hem niet elke zondag nog
twee keer voluit te preken voor zijn
slinkende aanhang. Die preken
zijn doortrokken van diepe neer
slachtigheid. Want het kan niet
goed gaan met de kerk.
Taverne ziet klaar en duidelijk
het einde van deze wereld naderen.
Over enige jaren al gaat ze te
gronde in een allesomvattende oor
log. Daarbij zal vrijwel de hele
mensheid voor eeuwig verloren
gaan. Hoop is er slechts voor een
klein groepje getrouwen, verspreid
over de ganse wereld.
De witgrijze prediker rekent ook
zichzelf en zijn klein kuddeke tót
deze uitverkorenen. Zij zijn de laat-
sten die de lijn van de Reformatie a
la Calvijn - de vrijmaking van het
vervloekte roomse juk - hebben
doorgetrokken tot in de huidige
tijd. Hun wacht in het komende
Armageddon een grootse taak:
korte tijd zullen ze zijn bekleed
met de kerkelijke wereldheer
schappij.
Boete
Dominee Taverne. In zijn lange
leven is over hem een dossier van
grote omvang gegroeid. Knipsels
uit kranten en paginagrote verha
len uit tijdschriften schetsen het
beeld van een boeteprediker die
geen middel schuwde om Gods
brandende toorn óver deze aardse
poel des verderfs uit te roepen.
Hij is zonder twijfel een spreker
met talent, bezondigt zich niet aan
galmende kanselretoriek, spreekt
zijn gehoor toe op vlakke toon, met
hier en daar wat lichte stembuigin
gen. Zo te zien alles uit het hoofd
en bij een enkele hapering zich ver
ontschuldigd: "Mijn geheugen
wordt slechter. Ik heb moeite de
lijn te blijven volgen. Neem me
niet kwalijk, christenen".
Onder zijn preek ouden van da
gen maar ook kinderen. In doodse
stilte wachten ze op de binnen
komst van hun herder en leraar.
Als hij binnenkomt blijft hij een
poos - in gebed verzonken - aan de
voet van de katheder staan. Erg
moeilijk om in de hier samengeko
men, bescheiden gelovigen toe
komstige wereldheersers te zien.
Een orgel heeft de gemeente niet.
Zwaar en slepend is de gemeente
zang. Donkere bromstemmen, een
paar tonen te laag, een krachtige
vrouwenstem daartussen.
De preek in het Roode Kruis-ge-
bouw aan het Kaaplaantje in Hoo
geveen is in feite een samenvatting
van een eerder gesprek met domi
nee Taverne. Onheilspellend, want
het hart dezes volks is dik gewor
den en zij hebben met hun oren
zwaarlijk gehoord en hun ogen
hebben zij toegedaan. Alles cirkelt
om het naderende wereldeinde.
Oorlog en dood, chaos en verwoes
ting.
Gelukkig voorziet hij direct na
afloop van de chaos nog een Dui
zendjarig Vrederijk. Waarom is de
dominee dan toch zo mismoedig?
Omdat, naar zijn bevinden, de wa
re kerk, op een enkel restant na,
kapot is. Taverne heeft overal op
de wereld, tot in Amerika toe, ge
zocht en gezocht, maar niets ge
vonden.
Dat betekent, dat maar weinigen
aan het Wereldgericht zullen ont
komen. Dat stemt, hoe billijk hij de
grote eindafrekening op zichzelf
ook vindt, tot droefenis. Voor de
dominee zit er niets anders op dan
met zijn handjevol getrouwen de
tijd vol te maken, hier en daar mis
schien nog een enkele bekering tot
stand brengend.
Daarom blijft hij preken. Uit roe
ping. "Zolang ik kan dge ik het.
Maar ik hoop in het zadel te ster
ven. Dat ik niet kom te liggen. En
ik hoop en verwacht dat ik voordat
de laatste oorlog begint weg mag.
Dat ik die niet meer hoef mee te
maken. Eerlijk gezegd hoef ik ook
niet naar het Vrederijk. Ik ben het
zat".
Kruistocht
Gerrit Taverne werd na een korte
carrière als bankemployé predi-
'kant, en wel van de hervormde ge
meente in het Groningse Ten Boer.
In 1951 ging hij naar Hoogeveen.
Daar begon zijn barre kruistocht
tegen alles en iedereen. Hij weiger
de een nieuwe kerkorde te tekenen
en werd geschorst en in 1956 als
hervormd predikant afgezet. Zwa
re bedenkingen had hij tegen een
kerk onder leiding van een synode.
Hij erkent slechts het gezag van
een classis, een samenwerkings
verband tussen een aantal gemeen
ten. In Hoogeveen werd hij de
grondlegger van de Presbyteriaal
Hervormde Kerkgemeenschap, die
wordt bestuurd door ouderlingen.
Overigens is Taverne 'absoluut
tegen kerkscheuring'. Hij is, zegt
hij, gewoon met de kerk verder ge
gaan. Aanvankelijk kreeg hij een
flink deel van de gemeente mee.
Enkele jaren geleden werd na een
intern conflict het toch al ernstig
ingekrompen kerkgenootschap
nog verder uiteengereten. Sinds
dien spreekt Taverne van 'mijn vij
anden van de Slootweg', doelend
op de plaats waar de afvalligen hun
kerkdiensten houden.
In het westen des lands zit ook
nog een aantal sympathisanten. In
IJsselmuiden is ook een kerk. Daar
is Tavernes zoon Gerrit, die geheel
in het voetspoor zijns vaders
treedt, dominee. Ook voor een
handjevol gelovigen. De jongste
zoon Frans, die evangelist was in
België, vond enige jaren geleden
bij een tragisch ongeval met zijn
hele gezin de dood. Dochter Wil-
helmina woont bij haar ouders en
staat vader met raad en daad ter zij
de.
Taverne is overal op tegen. Te
gen de grondwet omdat hij alleen
de bijbel als leidraad zegt te erken
nen. Hij gaat niet ter stembus en is
tegen de militaire dienst, weigert
zijn aow en wordt - hoe is het mo
gelijk, vraag je je af - onderhouden
door zijn kuddeke.
Niets moet hij hebben van de
mode. Die zet alleen maar aan tot
zedeloosheid. Dominee erkent, dat
hij ook om persoonlijke redenen
daarin voorzichtig moet zijn. Hij
heeft een scherp oog voor het vrou
welijk schoon. "Tot mijn eigen be
derf'. Taverne slaat de handen
voor het gezicht om daarmee voor
te doen hoe hij op straat zijn ogen
placht te beschermen tegen kwalij
ke instralingen.
Van de vrouwelijke emancipatie
moet hij niets hebben. "De vrouw
zal niet naast maar tegenover haar
man staan, in een dienende rol".
Tegen de gereformeerden is hij
omdat die heulen met 'Rome', te-
gén de vrijzinnigen, vanzelfspre
kend ook tegen het communisme.
Hij toornt over de televisie, "dit in
strument van de duivel'. De radio
wordt in één adem mee geban
vloekt. Tegen inenting en verze
kering. Zijn auto liet hij indertijd
niet verzekeren.
Een goed woord heeft hij echter
voor de Noord-ierse dominee Pais
ley. Die is een goeie kennis van
hem. 'Op bijbelse gronden' is hij
vóór instandhouding van de apart
heid. Taverne grijpt terug naar het
verhaal over Noach, de man die in
de ark met zijn gezin de zondvloed
overleefde. Een zoon van Noach
waagde het de oude man te bespot
ten toen deze dronken in zijn wijn
gaard lag. Sindsdien is het nage
slacht van deze zoon vervloekt tot
in lengte van dagen en gedoemd
om de nazaten van de andere zo
nen tot knecht te ziin.
Taverne weet het heel zeker: de
goede zonen verwekten het blanke
ras, de slechte zoon werd de vader
van alle kleurlingen. Pas in het
Vr^dejrijk kunnen de verschillen
uit de weg worden geruimd. "Tot
zolang moet Zuid-Afrika de apart
heid handhaven".
Rome
Maar vóór alles heeft de oude Ta
verne het gemunt op de Kerk van
Rome. De dominee is zo te zien een
rustig man, in zijn zwarte streep
jespak. met zijn helderblauwe
ogen. Een man die zijn gasten
vriendelijk ontvangt, aandachtig
luistert naar zijn gesprekspartner
en gemakkelijk formulerend ant
woord geeft. Daarom is het wel
even schrikken als hij losbrandt
over 'de katholieken'.
De paus is zonder enige twijfel
de anti-christ. De Kerk van Rome
is niemand minder dan de 'grote
hoer' uit het boek Openbaring. En
overal waar Rome een kerk bouwt,
bouwt de duivel een kapelleke.
In zijn opgewonden leven heeft
Taverne een paar keer rooms-ka-
tholieke erediensten verstoord om
dat deze werden gehouden in een
hervormde kerk. Als een moderne
beeldenstormer drong hij een kerk
in Den Haag binnen, klom op de
kansel en hield de geschrokken ge
lovigen de Heidel bergse catechis
mus voor die spreekt over de
'paapse mis' als over een 'vervloek
te afgoderij'.
Volgens Taverne is het voorzegd,
dat 'Rome' - hersteld van de won
den die de Reformatie sloeg - nog
één keer naar de macht zal grijpen.
"Het maakt daarbij gebruik van
het wapen der oecumene en zal bo
vendien samenspannen met de
communisten".
Nog vóór deze eeuw is afgelopen
zou de derde wereldoorlog begin
nen. "Het zal gaan als de bliksem.
Kent u Openbaring 16? Ik zou dat,
De oude Taver
ne: "Weinigen zul
len ontkomen".
(foto GPD)
als ik u was, nog eens nalezen. De
drie onreine geesten uit de afgrond
worden losgelaten en zullen elkaar
naar de keel vliegen. De wereld
machten zullen tegen elkaar op
staan, en de eerste die eraan gaat is
'Rome'. De hoer wordt dan ver
brand. vermoedelijk door de com
munisten".
"Nee nee, namen van landen kan
ik u niet geven. Wel dit: waar
schijnlijk zal Amerika als expo
nent van het onder roomse invloed
staande Westen mét Rome tenon-
der gaan. De communisten - een
maal aan de macht - zullen pogin
gen in het werk stellen om de jo
den en christenen uit te roeien.
Dan grijpt Christus in en krijgen
we een nieuw Vrederijk. Dat zal
duizend jaar bestaan. Let wel: op
déze aarde, die dus niet, zoals velen
menen, bij het Laatste Oordeel ver
nieuwd zal worden".
Voordat het zover is, krijgt het
kleine groepje getrouwen dat er nu
nog is de macht, om deze in het
Vrederijk over te dragen aan het
volk van Israël. "Zo zie ik dat. Het
oude joodse volk - toch het volk
van God - wordt volkomen in eer
hersteld en zal het Vrederijk bestu
ren. Na afloop van deze duizend
jaar worden we opnieuw beproefd
en zullen we met God terugreizen
naar de oorsprong aller dingen.
Hoe dat is, dat vermag geen mens
te begrijpen".
Naakt
Hoe dat Vrederijk eruit zal zien?
"Welnu, toevallig heb ik daar de
laatste tijd mijn gedachten over la
ten gaan. We zullen er naakt lopen,
denk ik, omdat er geen neiging tot
onzedelijkheid meer zal zijn. Er zal
ook geen techniek meer zijn. Al die
rommel kan dan weg. En ik heb
het sterke vermoeden dat we zul
len kunnen zweven. Deze dingen
haal je niet zomaar uit de bijbel.
Daar hebt u gelijk in. Ik verkondig
hier dus ook geen leerstellingen.
Dit zijn slechts mijn particuliere
gedachten".
En hoeveel mensen zullen het
Vrederijk eens binnengaan?
Tbverne: "Heel weinig, kan ik
zeggen. Ik dacht, dat één op de dui
zend al heel wat is. Ik heb dat wel
eens als ik op straat loop. Dan zie
ik al die mensen, en ik weet: ze
gaan allemaal verloren. Dat is heel
erg".
Verbazing gaat over in verbijste
ring als je deze kleine grijsaard
hoort praten over wat hem en de
zijnen nog steeds bezighoudt.
Op kerstavond, 24 december om
8 uur, zal in de Oude Kerk in Am
sterdam een 'kerstcantatorium'
van Willem Vogel worden uitge
voerd met medewerking van een
echt kindje in de kribbe, namelijk
de jongste zoon van het koster
sechtpaar van de kerk.
Als in het kerstcantatorium de
herders zijn vertrokken op weg
naar Bethlehem, krijgen de deelne
mende kinderen een kaars in de
hand om achter de Ster aan het ho-,
ge koor van de kerk rond te gaan,
al zingend 'Er is een kindeke gebo
ren op aard'. Aangekomen bij de
Mariakapel treffen ze daar de stal
aan met Jozef en Maria en het
kindje. Daar zingen ze: 'Hoe leit dit
kindeke hier in de kou'. Heel toe
passelijk, want het is dan echt
koud in die zeer grote Oude Kerk.
Als ze dit alles gehoord en gezien
hebben, gaan ze terug naar hun ou
ders en wordt de liturgie vervolgd
en afgesloten.
Medewerking aan deze dienst
verlenen de Sweelinck-cantory on
der leiding van de cantor-organist
Willem Vogel en de liturg ds. J. H.
van Beusekom.
Op de hurken
"Een gemeente die niet op de
hurken kan zitten verliest de kans
om jeugd en jongeren met zich te
laten meegroeien. De uitdaging
van de jeugd aan de kerkelijke ge
meente is of deze soepel genoeg is
om met de jeugd nieuwe wegen te
gaan in deze tijd van grote culture
le en maatschappelijke veranderin
gen".
Woorden van ds. H. Hogenhuis
gisteren in Leusden op een sympo
sium ter gelegenheid van zijn af
scheid als predikant in algemene
dienst van de Gereformeerde Ker
ken voor het jeugd- en jongeren
pastoraat. Hij sprak over 'De jeugd
als uitdaging voor de kerk'.
Hogenhuis pleitte voor een ge-,
meente die het durft een jong ge
zicht te tonen. Ze zal 'geweldige
kansen' missen als ze het niveau
van jeugd en jongeren niet weet te
bereiken.
Hij illustreerde dat met deelne
ming van kinderen aan het avond
maal. "Als de liturgie niet wordt
aangepast, doen de kinderen een
paar keer mee, maar steeds meer
laten het afweten omdat het nieu
we eraf is". Het wordt hoog tijd,
meent Hogenhuis, dat jongeren
hun eigen bijdrage en inhoud kun
nen geven aan verschillende on
derdelen van de liturgie, "zodat ze
aan den lijve ondervinden wat het
is de lof van de Heer te prijzen en
uit de nood tot de Heer te roepen".
Noordwijk. De serie muzikale
vespers in Noordwijk wordt mor
genavond om 7 uur voortgezet in
de Vinkenlaankerk. Het vesper
koor onder leiding van Theo Tobé
zingt mee. Voorganger is ds. W.
van der Lee;
Leiderdorp. Morgenavond half
7 begint in de Dorpskerk te Leider
dorp een cantatedienst met mede
werking van het Leiderdorps Ka
merkoor en -orkest onder leiding
van Wim van Meeuwen. Uitge
voerd wordt het Magnificat* van
Durante. Voorganger in deze
dienst is ds. J. van den Bom.
Leiden. Op woensdag 17 de
cember om 8 uur wordt een kerst
zangavond gehouden in de Mare-
kerk. Medewerking verleent het
hervormd gemengd koor 'Vox Ju-
bilans' uit Waddinxveen onder lei
ding van P. Stolk. Koor- en samen
zang worden aan het orgel begeleid
door Cor van de Wijngaard. J. Stol-
ze speelt op de trompet. De heer J.
Goedhart uit Nieuwkoop zal de
verbindende tekst verzorgen.
Zelfstandig
Het oecumenisch opinieblad
'Hervormd Nederland', een uitga
ve van Boekencentrum in Den
Haag, wordt 1 januari financieel
zelfstandig en ondergebracht in
een aparte stichting. De redactie is
daar blij mee, omdat op die manier
het ideële karakter van het blad
ook in de exploitatie meer tot zijn
recht kan komen.
Alle inkomsten en uitgaven val
len voortaan onder eigen beheer.
Daardoor wordt de financiële basis
van het weekblad verstevigd en
ontstaat er, zo verwacht men, ruim
te voor investeringen. Het her
vormde synodebestuur staat ach
ter de zelfstandigwording van het
blad.
Misbruikt. "Inderdaad, in het
verleden hebben wij dé bijbel mis
bruikt ter rechtvaardiging van de
apartheid".
Deze uitspraak deed de modera
tor (adviseur) van de 1,7 miljoen
blanke leden tellende Nederduits
Gereformeerde Kerk van Zuid-
Afrika, Johan Heyns, in een inter
view met het Duitse 'Algemeen
Zondagblad' in Hamburg. Zonder
omwegen verklaarde Heyns, dat
deze kerk nu onvoorwaardelijk
openstaat voor mensen van elke
huidskleur. Naar zijn zeggen heeft
de in oktober in Kaapstad gehou
den synode "alles veranderd en be
sloten tot een nieuw begin".
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Bouhuys, 11.45 studentenekklesia; Ma-
rekerk 10 dr. Meijers, 5 ds. A. J. de Jong;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool
stra, ha; Oecumenische geloofsgemeen
schap De Regenboog (Merenwijk) 9.30
ds. De Mey-Meulendijk en pastoor v.
Well, 11.15 ds. De Mey; Kooikapel
(Driftstr.) zie Petrakerk; Bevrijdingsk.
(Montgomerystr.) 10 ds. Jansen, 5 ds.
Koolstra; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds.
Nauta, mmv cantorij; Waalse kerk
(Breestr.) 10.30 ds. Ribs. Wijk 'Stevens
hof zie na geref. kerk. Acad. Ziekenhuis
9 rk. dienst, 10.15 bijeenkomst Leger
des Heils. Diakonessenhuis elke zat.
Kerk Vredeskerk zie herv. gem.; Petrak.
(Surinamestr.) 10 ds. v. Achterberg, Lei
den, gez. opendeurdienst mmv koor uit
Katwijk; Oude Vest 10 dr. v.d. Zwaan;
Maranathak. zie herv. gem.; Bevrij
dingsk. zie herv. gem.; bejaardenhuis
Groenhoven 10 ds. Verdoom; Meren-
en 4.30 ds. Boogaard. Geref. Gem. in
Ned. (Kooikapel Driftstr.) 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Siregar-Emck, A.dam. Doops-
gez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pie-
terskerkstr.) 10.30 ds. De Clercq. Baptis-
tengem. (O. Rijn 3) 10 ds. Agtereek.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3) 9
evang. Korff, 10.30 evang. Sussenbach.
Evangeliecentrum-Pinksterbew. (Beth-
lehemskerk Lammermarkt) zo. 10 en
wo. 8 evang. Zijlstra. Pinkstergem. (O.
Vest 13) 10 hr. J. Eikerbout. Leger des
Heils (hoek Vestestr./Groenesteeg) 10
en 7 (laatste zondag van de maand 5 u.).
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rynd. 24): 9.30
en 4, wo. 8. Zevendedag-adventisten
('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten) elke zat. 9.45 bijbelstudie,
10.45 predikdienst. Christelijke Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. Genootschap
der Vrienden ('Quakers') eerste zondag
van de maand 10.30 (Rapenburg 6).
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9.30,10.30Vfn 11.20. Oud-
Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10, behalve
tweede weekeind van de maand, dan
zat. 7.30 nam. gez. oud-kath.-anglicaan-
se dienst. Rooms-Kath. K. Haagweg zat.
7. zo. 11; Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en
11; Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7.
zo. 9.30; Steenschuur zat. 7. zo. 8.30. 10,
11.30. 6 en 7 (lof); Boshuizerkade zat. 7,
zo. 9.30 en 11; Lammenschansweg zat. 7,
zo. 9 en 10.30; Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30,
10.45 en 12.15; Merenwijk zie herv.
gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 ds. Cats, Aalsmeer. Geref.
Kerk 10 ds. v. Wijngaarden, 6.30 ds.
Smink, Schoonhoven. Chr. Geref. Kerk
9.30 leesdienst, 2.30 ds. Roos. Utrecht.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Adventskerk 10 ds. v.d. Heiden. 5
ds. Ter Bals; Kruiskerk 9 ds. Taselaar;
Opstandingskerk 10 prof. dr. Berkhof,
Leiden, 6.30 ds. v.d. Heiden, cantate
dienst; G. Herderkerk 10 ds. Verheul,
ha, 5 ds. Nieuwenhuis, ha; De Bron 9.15
ds. Nieuwenhuis, ha, 10.15 ds. Taselaar.
ha, 6.30 ds. Taselaar, ha; Ashram (Mars
diep) 10 ds. Mulder, ha; Driehoome 7
nam. ds. Mulder; Oudshoornse kerk 10
mevr. ds. C. Furnee; Sionskerk (Me
teoorlaan) 9.30 ds. Ouwendijk, 6.15 sa
menzang adventsliederen, 6.30 ds. Ou
wendijk. Geref. Kerk Mar.kerk 10 ds.
Wilschut. 6.30 ds. Boer; Salv.kerk 10 ds.
Boer, 6.30 ds. v.d. Berg, Bodegraven.
Geref. K. Vrijg. (aula school Bospark)
9.30 en 5 ds. Room. Ned. Geref. Kerk
(school Willemstr.) 9.30 ds. M. de Jong,
4.30 ds. Horsman, Dordrecht. Chr. Ge
ref. Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30 en 4.30
en 17 dec. 7.30 ds. v.d. Meij. Oud-Geref.
Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en 4. Bapt-
.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 evang. v.d.
Sande, 6.30 ds. Koekkoek, in rk Bonifa-
ciuskerk, mmv Gert en Hermien. Bapt-
.gem. Noord (school Kalkovenw. 62) 10
hr. J. A. Jongejan, 6.30 hr. N. v. Geme-
ren. Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr
Hendrikstr. 54) 10 hr. B. Knoester. Pink
stergem. (school Batestein 16) 10. Chris
tengemeente 'De Hoeksteen' (geb. 'Be
thel', hoek Emmalaan) 10. Leger des H.
(Zonneweg 3) 10 en 7, laatste zondag van
de maand 5 u. Remonstr. Kring (Van
Mandersloostr. 36) 10 dr. Meijering. Rk
Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30; Piusk. zat. 7. zo. 9 en 10.30; De
Bron zat. 7. zo. 9 en 11. Raad van Ker
ken: 5 nam. oecum. dienst in remonstr.
kerk Van Mandersloostr. 36. pastor A.
Haket.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 Vlasblom, Boskoop, ha, 6.30 ds.
De Haan, Hilversum, ha; Salv.kerk 10-
en 6.30 ds. v.d. Hoef. ha; Bethl.kerk 10
en 6.30 ds. Wieman. ha. Geref. Kerk 10
ds. Elderman, 6.30 ds. Wilschut, Alphen.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 kand. J.
van Benthem, 3 ds. Room. Geref. Gem.
(Stationsweg 17) 10 en 6.30 ds. Bac.
Evang.-Luth. Gem. 10.30 ds. Allan,
Heerlen.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk
9.30 dr. Haitsma. 6.30 ds. Carp, Bleis-
wijk, jeugddienst; De Stek 9.30 ds. v.d.
De gereformeerd-vrijgemaakte kerk in Voorschoten. (foto wim Dijkman)
Pol. Geref. Kerk 9.30 ds. v. 't Hoff, 5 ds.
Davidse, Zevenhuizen. Chr. Geref. Kerk
9.30 en 5 ds. Ribbers. Geref. Gem. 9.30
leesdienst. 3 ds. Bac.
HAZERSWOUDE Herv. Gem. 9.30
ds. De Graaf, 6.30 ds. Trouwborst. Vlaar-
dingen. Geref. Kerk 10 ds. Huisman. 5
ds. Buikema, Zw.dam. Rk Kerk: dorp
zat. 7. zo. 10 en 11.30; Anker zat. 7. zo.
8.45 en 11.15; Rijndijk zat. 7. zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Roth-
fusz, 5 ds. Fernhout. Alphen. Avond
maal. Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds.
Rienks, avondmaal. Parkwijk/Maar-
tensheem 7 nam. ds. Rothfusz, avond
maal. Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9.30 en
11; Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 ds. Driebergen, 6 ds.
Bouman, Scheveningen; Ontm.kerk 10
ds. Aarents, 6.30 prof. dr. v.d. Beek, in
terkerkelijke evangelisatiedienst. Herv.
Gem. 'De Rank' (P. Groen-college)
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Schuurman, 6 ds. De Jong;
O. Kerk 10 ds. Visser, 6 ds. Driebergen;
Ichthusk. 10 ds. Hovius, 5 ds. Aarents;
Pniëlk. 9.30 kand. v. Velzen, 6 ds. Vroe-
gindewey; Maranathakerk (Rijnsoever)
10 ds. v. Sliedregt, 6 ds. Schuurman;
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid; De Hoek
steen (Burgersdijkstr.) 10 dovendienst,
hr. P. J. Dijkdrent. Herv. Gem. 'De
Rank' (aula P. Groen-college Pr. Frede-
rikdreef 15) 10 ds. A. Dronkers, Leiden.
Geref. Kerk Vr.kerk 10 ds. Kersten, 5 ds.
v.d. Horst; Triumfatork. 10 ds. v.d.
Horst, 6.30 opendeurdienst in Ont
m.kerk. Geref. K. Vrijg. 9-30 leesdienst,
3 ds. Grutter. Ned. Geref. K. (aula Beste-
vaer-mavo) 9.30 en 7 kand. F. Bruintjes.
Chr. Geref. K. 10 en 5 leesdienst. Vrije
Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds.
v.d. Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en
5. Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en
5. Volle-evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45.
Onafh. baptistengem. (Ambachtsweg 2)
10 en 7.30 ds. J. A. Visser.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN:
Herv. Gem. 10 ds. Lapré, 7 zie geref.
kerk. Geref. Kerk 10 dr. Bade, 7 ds. Ger
mans, S.heim, gez. jeugddienst.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Ge
ref. Kerk Dorpsk. 10 ds. v.d. Bom, 3
nam. met gehandicapten, ds. Boven
berg, Leiden. 6.30 ds. v.d. Bom, cantate
dienst mmv Leiderdorps Kamerkoor en
orkest: Hoofdstr. 10 ds. Doesburg;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. v. Loenen.
Leythenrode 10 ds. W. de Leeuw. Elis-
.ziekenhuis 9.30 ds. Brommet, 11 hoog-
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schilt. Geref. Kerk 9.30 en 7 ds. v.d.
Kooi, ha. Rk Kerk zat. 7, zo. 7.30. 9.30 en
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
De Gelder; Pauluskerk 10 ds. 't Hooft, 7
ds. Delhaas, Middenmeer, jeugddienst.
Geref. Kerk 10 kand. mr. Vreugdenhil,
Koudekerk, 7 zie herv. gemeente. Geref.
K. Vrijg. 9.30 en 4.30 ds. Grutter, ha
Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10 ds. Vos.
5 leesdienst, br. J. Bos. Chr. Geref. Kerk
10 en 4.30 ds. v. Dijken, ha. Geref. Gem.
10 en 4 ds. Den Boer. Evangeliegemeen
te (Heereweg 52a) 9.45 hr. J. Vermeij, ha.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7. zo. 10 en
11.30; Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 9 en 11; Engelbew.
zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegerif, 6.30 hr. De Haan, Zevenhoven.
Geref. Kerk 9.30 ds. Nooteboom, 5
avondgebed. Chr. Geref. Kerk 9.30 en
6.30 ds. Slagboom, Katwijk, ha. Re
monstr. Gem. 10 dr. Cramer. Evang.
gem. (Kruispunt, Kennedylaan 33) 9.30.
Rk Kerk zat 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 10 ds. J.
M. de Mey, Houten, 6.30 ds. v. Andel,
Bergschenhoék, jeugddienst. Geref.
Kerk 9.30 ds. Hoekstra, Amstelveen, 7
ds. Elgersma, Noordwijk. Rk Kerk zat.
i 11.
ds. v.d. Mey, gez. dienst. Rk Kerk Vic
toria zat. 7, zo. 9 en 11; Jozefk. zat 7, zo.
9 en 10.30; De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene
of Will.kerk 10 ds. Kooman; Pauluskerk
10 ds. Da Costa; Gemeentecentrum
(Lijtw.) 10.30 ds. Stenfert Kroeze, Bilt-
hoven, 7 ds. Plomp. Geref. Kerk 10 ds.
Plomp. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr.
Schilderschool) 9.30 en 4.30 stud. J.
Klapwijk, Zwolle. Ned. Geref. Kerk
(Gem.centrum) 8.45 en 4 ds. De Lange.
Van Wijckerslooth 4 dr. v.d. Zwaan. En
degeest 10 pater Boshouwers. Volle-
evangeliegem. (Gem.centrum) 4. Rk
Kerk Will.kerk z
10.30.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30
ds. Vreugdenhil, Gouda, 7 hr. J. v.d.
Kamp, Beverwijk. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 ds. Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 ds. Visser. Rk Kerk zat. 7, zo. 10
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
Geuze. Geref. Kerk (W. Verlaat) 10 hr.
Koenes, Thr. Schreuder.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of
St. Jeroensk. (Binnen) 10 ds. v.d. Lee, 5
ds. Roetman, Ermelo; Hoofdstr. (Zee) 10
ds. Krispijn, Hillegom, ha, 5 ds. Elgers
ma; De Rank (Golfbaan) 10 ds. v.d. Vel
den, Woerden. Geref. Kerk Buurtkerk
(Hoofdstr.) 10 ds. Kuiper; Vinkenl. (Bin
nen) 10 dsJ»Elgersma, ha, 7 ds. v.d. Lee,
vesper; Stichtingskerk 11 hr. P. C. v.d.
Bos, Katwijk; Sole Mio 9 ds. Kuiper.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30
mevr. Broström-Bruin, Roelofarends-
veen. Evangeliegemeente 'Shalom'
(geb. 'Buitenzorg', Zeereep) 10. Rk Kerk
Zee zat. 7. zo. 10.30; Binnen zat 7, zo. 10
hoogmis tgv 50-j. priesterjub. pastoor P.
A. v.d. Bosch, geen mis om 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. Kielder, Vianen. Ge
ref. K. 9.30 ds. De Lange, Aalsmeer, 5 ds.
Stam, Leidschendam. Remonstr. Ge
meente 10 mevr. ds. Vos-Wiegand,
Vlaardingen. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en
11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat 7, zo. 9 en 11; Petrus-B.
zat 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem.
9.30 ds. v.d. Kamp, ha, 7 ds. Eijsenga,
Zw.dam. Chr. Geref. K. 9.30 leesdienst,
2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Lauren-
tiuskerk 9.30 ds. Stam, Ter Aar, jeugd
dienst, 5 ds. v. Niel; Bethelkerk 9.30 ds.
Ribberink. Geref. Kerk Petrakerk 9.30.
ds. Snel, 5 ds. Ribberink; Imm.kerk 9 en
10.30 ds. Cziria, 5 ds. Snel; Mar.kerk 9.30
ds. Van Niel, 5 ds. Wilschut, Dordrecht,
jeugddienst. Geref. Kerk Vrijg. 10 en
5.15 leesdienst. Chr. Geref. K. 9.30 en 5
ds. v. Sorge. Evang. Christengem. (aula
mavo) 10 br. H. Mostert, Zoetermeer. Rk
Kerk zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en
10.30 hr. Hoffenaar, 7 ds. Baas. Geref.
Kerk 10 ds. Bras, 7 zie herv. gemeente.
Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Carlier, Hilver-
sum.Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Quar-
tel, Gouda, 6.30 ds. Stam. Geref. Kerk
9.30 kand. v. Wallinga, L.dorp, 6.30 ds.
Schoep, Gouda. Rk Kerk Aardam zat. 7,
zo. 9 en 12; kerk Langeraarzat. 7, zo. 9.30
en 11.30.
VALKENBURG. Herv. Gem. 10 ds.
Batelaan, Voorschoten, 6.30 dr. Ver
meulen. Geref. Kerk 10 ds. Baayen, 6.30
ds. Cziria, beiden Rijnsburg. Geref. K.
Vrijg. 9.30 en 4 ds. A. J. Pol.
11. H
VOORSCHOTEN: Herv. Gem.
Dorpskerk 10 ds. v.d. Schoot; De Ont
moeting (Noordhofland) 10 ds. Blanken..
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 dr. Ver-
heule. Herv. evang. op geref. grondslag
(Lucas-college, Beeth.laan) 9.30 ds.
Koorevaar, R.dam, 4.30 ds. v. Sliedregt,
Katwijk aan Zee. Geref. Kerk 10 ds. De
Zeeuw, 7 ds. Schouten, Leiden, jeugd
dienst. Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10.15
en 4.30 ds. Boxman. Aula'gemeenschap
Noordhofland 10.30 agapèviering. Rk
Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30; M.
Godskerk. zat. 7, zo. 10. Kerk van Enge
land (British school in The Netherlands.
J. v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse
dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem.
Brugk. 9.30 ds. Den Boer, Bilthoven, 5
ds. Schipaanboord; Hoeksteen 9.30 ds.
Schipaanboord, 6.30 ds. Goossen; Be-
thelk. 9.30 ds. Goossen, 5 ds. Muller,
Sluipwijk; Imm.kerk 10 ds. v. Ooster
zee, R.dam, 5 ds. T. v. Leeuwen, R.dam.
Geref. Kerk Kruisk. 10 en 5 ds. De Moor;
Ontm.kerk 10 ds. Bongers. Geref. K.
Vrijg. (Kruiskerk) 8.45 ds. Vreugdenhil,
Berkel, .2.45 ds. H. Drost, R.dam. Re
monstr. Gem. 10 prof. Kuipers, Leiden.
Oud-Geref. Gem. (Mercuriusweg) 10 en
6.30 leesdienst.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk.
10 ds. Steenstra, 4.30 kand. v. Dis; Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 dr. v.d.
Kamp, Delft; Messiask. 10 ds. v. Waas-
bergen; Dorpscentrum 9.30 kand. v. Dis.
Geref. Kerk Zijllaan 10 en 7 (zangdienst)
ds. v.d. Woude. Ned. Prot. Bond (Kerk-
dam) 10.30 ds. Friederich, O.geest.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30
prof. dr. v.d. Beek, Valkenburg, 6.30 ds.
De Graaf, H.woude, jeugddienst. Geref.
Kerk 9.30 en 6.30 ds. Aalders. Ned. Prot.
Bond (De Wijk) 10.30 ds. Ter Bals. Rk
Kerk zat. 7, zo. 10;
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr.
De Haan, 7 ds. Wegerif, Nieuwkoop. Ge
ref. Kerk 9.30 hr. Schreuder, 7 hr. J. Vel-
trop, Vianen.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo.
9.30; Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10; Meer-
burgkerk H. Rijndijk zat. 7, zo. 10 en
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 10 ds.
Eijsenga, 6.30 ds. v.d. Kamp, Ryns.wou-
de. Geref. Kerk 10 ds. Buikema, 6.30 ds.
Huisman, H.woude.
