Reagan verslagen door
zijn eigen wapen:
de tv
Fokker 100 schakelt piloot bijna uit
Achtergrond
Tijdsdruk groot bij afwerken testprogramma's
Miljoenen
voor
restauratie
van orgel
VRIJDAG 12 DECEMBER 1986
PAGINA 17
WASHINGTON (AP) - Als
er een wapen is dat Ronald
Reagan, The Great Com
municator, in zijn voordeel
heeft weten te gebruiken,
dan is het wel de televisie.
Maar de president begint
nu te ontdekken dat het
zich ook tegen hem kan ke
ren. Een maand geleden
barstte in alle hevigheid
het schandaal los rond de
levering van wapens aan
Iran en de daaraan gekop
pelde betaling van de con
trarevolutionairen in Nica
ragua.
door
David Espo
'Irangate' of 'Contragate' is nu da
gelijks nieuws. Het Amerikaanse
publiek kan de hoorzittingen van
het Congres live op de televisie vol
gen, terwijl de hoogtepunten nog
eens te zien zijn tijdens de prime
time nieuwsuitzendingen. Aldus
wordt een niet aflatende stroom
negatieve berichten boven het
hoofd van Reagan uitgestort, nog
afgezien van het wantrouwen, het
giswerk en de al dan niet verkapte
beschuldigingen die dat nieuws
met zich meebrengen.
Voor Iran-Contragate kregen te
genstanders van Reagan zendtijd
om te vertellen wat er niet deugde
in het Witte Huis, maar het publiek
trok zich daar niets van aan en was
het alweer vergeten als Ronnie zelf
de beeldbuis weer vulde. Sinds
zijn beëdiging in 1981 heeft de
vroegere acteur vakbekwaam van
het medium gebruik gemaakt om
zich te profileren als een krachtige
leider met een verenigde regering
waarmee niet viel te spotten.
Drama
Met veel gevoel voor drama
richtte hij zich direct tot het volk
wanneer het Congres hem weer
eens dwars dreigde te zitten. De
opiniepeilingen, de belangrijkste
politieke graadmeters van' Ameri
ka, lieten voortdurend zien dat
Reagan een populaire leider was
en zou blijven. Het levensechte te
levisiedrama is echter van èen orde
die Reagan als president nog nooit
gezien heeft.
De afgelopen weken hebben zijn
televisie-optredens weinig indruk
gemaakt. Reagan sprak het volk di
rect toe, verscheen op een chaoti
sche persconferentie en herhaalde
zijn woorden nog eens voor de ca
mera. Maar het enige effect was dat
het vertrouwen in de president vol
gens de opiniepeilingen met een
recordaantal van 20 punten daalde.
Terwijl opiniepeilers de vinger
aan de pols van de Amerikaanse
burger houden, spannen de presi
dent en zijn medewerkers zich tot
het uiterste in om de crisis te be
zweren. "Ik ben hier niet om vra
gen te beantwoorden, maar ik wil
jullie er wel aan herinneren dat ik
het was die het allemaal openbaar
maakte", zo probeerde Reagan het
woensdag, toen hij tijdens een fo
tosessie met vragen werd be
stormd.
Fouten
Tot nu toe is de president er niet
in geslaagd het publiek van zijn on
schuld te overtuigen. Zaterdag pas
gebruikte hij zijn wekelijkse radio
praatje om voorzichtig toe te geven
dat er "fouten" waren gemaakt,
maar er is niets dat erop wijst dat
hij er nog in zal slagen het tij te
doen keren. Integendeel. De verho
ren zullen nog maanden gaan du
ren en alleen de eerste paar dagen
leverden al voor Reagan belasten
de verklaringen op:- Oud-veilig
heidsadviseur John Poindexter
doet een beroep op het Fifth
Amendment om zichzelf niet te be
lasten.
- Poindexters assitent kolonel
Oliver North, gekleed in uniform
van de mariniers en volgehangen
met lintjes, doet hetzelfde.
- Minister Shultz vertelt dat hij
tegen de wapenleveranties was. Hij
zegt dat er bewijzen zijn dat Iran
achter de anti-Amerikaanse aansla
gen in Libanon zat, waarbij in 1983
honderden slachtoffers vielen. Ook
zegt hij dat Reagans bewering dat
Iran zich niet meer met terrorisme
bezighoudt niet waar is, omdat
Iran achter de ontvoering van drie
Amerikanen in Libanon zou zitten.
Dat gebeurde dit najaar, na de eer
ste drie wapenleveranties.
- Oud-veiligheidsadviseur Ro
bert McFarlane weerspreekt eerde
re officiële verklaringen en zegt dat
president Reagan al in augustus
1985 instemde met de wapenle
veranties aan Iran.
Verkiezingen
Al deze ontwikkelingen doen
zich dan nog voor op een moment
dat de twee partijen in het Congres
zeer voorzichtig met elkaar om
gaan en de affaire niet tot binnen
landse politieke 'issue' willen ma
ken. De inlichtingencommissie
van de Senaat heeft zijn hoorzittin
gen tot dusver bovendien achter
geslóten deuren gehouden, zodat
in ieder geval een deel van de be
lastende verklaringen de televisie
niet haalt.
Maar volgende maand krijgen de
Democraten de meerderheid in de
'Ronnte' in de regen in de tuin van zijn Witte Huis. Voor het eerst ervaart de ex-acteur de negatieve kanten van publiciteit.
Senaat en het is niet uitgesloten
dat dan ook de senaatsverhoren op
turn voor de nieuwe presidentsver- Irangate vrijwel zeker e
kiezingen dichterbij, waardoor nepunt zal worden.
SCHIPHOL - Het grootste
risico dat een testvlieger bij
Fokker persoonlijk loopt?
"Ontzettend moe worden
en ruzie thuis". Lichtelijk
overdreven wellicht, maar
het is waar: de tijdsdruk
baart de bemanning van de
Fokker 100 meer zorgen
dan het vliegen zelf. Bijna
24 uur per dag en 7 dagen in
de week zijn de medewer
kers van het vliegbedrijf op
Schiphol-Oost bezig met de
voorbereiding en uitvoering
van een groot aantal test- en
proefvluchten met de twee
nieuwe toestellen.
door
Wim Bank
Volgend jaar wacht de aflevering
van de eerste Fokker 50 en Fokker
100 en dat is niet mogelijk zonder
luchtwaardigheidsbewijs. De proe
ven met de Fokker 50 zijn inmid
dels zo goed als afgerond, maar
met de Fokker 100 moet nog in lut
tele maanden een lang testpro
gramma worden afgewerkt. In to
taal moeten er zo'n 1200 vlieguren
met het nieuwe toestel worden ge
maakt, voordat de Rijksluchtvaart
dienst de begeerde verklaring af
geeft. Dat gebeurt volgens plan pas
op 26 oktober 1987.
Hoewel het in principe om een
nieuw toestel gaat, is de Fokker
100 voor Henk Themmen, Wim Hu-
son en technicus Wim Burgers
nauwelijks onbekend. "Vergeet
niet dat we er al twee en een half
jaar op vliegen", legt co-piloot Hu-
son uit: tijdens een langdurige trai
ning op de flight-simulator (vlucht-
nabootser) hebben de vliegers bij
na alle kanten van het vliegtuig le-
ren kennen. De eerste echte vlucht,
van twee uur, had plaats op 30 no
vember en verliep naar volle tevre
denheid.
Na ruim twee uur te hebben ge
vlogen, besloot captain Themmen
op Schiphol een automatische lan
ding te maken. Zoiets was in de
luchtvaarthistorie nooit eerder ver
toond tijdens de luchtdoop van een
nieuw vliegtuig. "Het was mooi
weer en de omstandigheden waren
goed. Bovendien was het toestel
zeer handelbaar en stabiel", ver
klaart Themmen achteraf het be
sluit dat vlak voor de landing werd
genomen. "De geautomatiseerde
cockpit werkt zeer gemakkelijk.
Dit is een vrijwel volledig automa
tisch vliegtuig".
De Fokker 100 mag dan ook, met
zijn met beeldschermen en compu
ters uitgerüste cockpit, eventjes als
het modernste vliegtuig ter wereld
door het leven gaan. Pas over enige
tijd zal het Europese consortium
Airbus die koppositie overnemen,
als de A 320 op de markt komt.
Het trio Henk TAemmen, Wim Huson en Wim Burgers (van links naar
rechts): tevreden, maar ontzettend moe en ruzie thuis (foto anp>
Nieuwe ontwikkelingen volop in
de vliegtuigwereld, die wel gevol
gen voor het werk van een piloot.
"De vlieger wordt eigenlijk een
soort systeemmanager", erkent
Themmen.
Hoewel veel van het gedrag van
een nieuw vliegtuig aan de hand
van computerberekeningen en
windtunnelproeven kan worden
vastgesteld, blijven de testvluch
ten onontbeerlijk. Alleen in de
praktijk immers kan alles onder dei
meest extreme omstandigheden
worden beproefd. "We gaan tijdens
de testvluchten soms zover dat we
in situaties komen waarin een
vliegtuig bij een luchtvaartmaat
schappij normaal nooit terecht
komt".
De grenzen van wat mogelijk is,
worden benaderd, soms bijna over
schreden. Zo gaat men bijvoor
beeld tot het punt dat de vleugels
geen draagkracht meer hebben en
het toestel in een 'spin' kan raken
en als een baksteen naar beneden
komt. Voor het geval dat zo'n situa
tie zich echt zou voordoen, zijn in
de Fokker 100 twee raketten ge
bouwd. Die kunnen worden afge
schoten om het toestel weer be
stuurbaar te maken. Maar ze zijn
tot nu toe niet nodig geweest.
Tijdens dergelijke vluchten met
een hoog risico zijn trouwens al
leen de twee vliegers en technicus
Burgers aan boord. Normaal ge
sproken vliegen er nog enkele
technici mee die de uitgebreide
meet- en regelapparatuur aan
boord bedienen. De computers,
meetsystemen en vluchtrecorders
leggen alle vluchtgegevens vast.
Daarnaast wordt een deel van de
belangrijkste gegevens direct naar
een grondstation doorgeseind, zo
dat technici op Schiphol-Oost de
vlucht van seconde tot seconde
kunnen volgen.
De meet- en regelapparatuur in
het toestel is ontwikkeld door het
Nationaal Lucht- en Ruimtevaart
laboratorium (NLR), in samenwer
king met Fokker. Het systeem
maakt het mogelijk het testpro
gramma in de relatief korte perio
de van een jaar te voltooien. Tech
nici van het NLR en van de Rijks
luchtvaartdienst volgen de proe
ven in dat jaar nauwgezet.
Voorspoedig
De eerste 15 vlieguren met de
eerste Fokker 100 zijn voorspoedi
ger verlopen dan verwacht. Toch
hoeft men niet te rekenen op een
versnelling van het program-
ma."Een versnelling is nauwelijks
mogelijk. We zijn blij als we alles
Foto boven: de Fokker-100 tijdens een testvlucht. Onder het met
meet-, regel- en computerapparatuur volgestouwde ruim. (fotoANP)
binnen de gesteide tijd afronden",
aldus Themmen. In de loop van fe
bruari komt het tweede prototype
gereed. Beide toestellen moeten
zo'n 11 uur per week vliegen.
Dat lijkt niet veel, maar daarbij
komt op zijn minst nog het dubbe
le aantal uren aan voorbereiding en
nabespreking van de vluchten.
Verder is er tijd nodig voor onder
houd aan de toestellen. In de prak
tijk komt het erop neer dat de me
dewerkers de hele week werken.
"We plannen op 6, maar het komt
meestal neer op 7 dagen", aldus
Themmen.
Naast het in aanbouw zijnde
tweede prototype is er inmiddels
ook begonnen met de bouw van
toestellen in serieproduktie. De
eerste toestellen daarvan zullen in
de loop van volgend jaar nog wor
den ingezet bij een aantal proef
vluchten. De aflevering van de eer
ste echte Fokker 100 aan Swissair
staat gepland voor eind november
1987.
Voorlopig werkt Fokker in een
produktietempo van twee toestel
len per maand. Dat wordt lang
zaam opgevoerd naar drie en uit
eindelijk moeten er jaarlijks 46 toe
stellen uit de produktiehal rollen.
"Die hoge produktie is mogelijk
dank zij de order van GPA", aldus
een woordvoerder. Deze nieuwe
leasemaatschappij, waarin de
vliegtuigfabrikant ook zelf deel
neemt, bestelde onlangs 40 Fokker
100's en nam een optie op nog eens
60 toestellen.
Voorlopig richt de meeste aan
dacht zich echter op een voorspoe
dige afronding van het testpro
gramma. Vertraging daarin is niet
aanvaardbaar, omdat dan direct de
aflevering van het eerste toestel in
gevaar komt. "We vertrouwen erop
dat we op tijd klaar zijn", aldus een
van de topmensen van het vliegbe
drijf. Henk Themmen blijft er
nuchter onder. "Je moet ook een
beetje geluk hebben. Dat is in het
hele leven zo".
Het bestuur van de hoofdkerk
van Hamburg, de Jacobikerk, en
de orgelbouwer Jürgen Ahrend
uit Leer (Oost-Friesland) hebben
een contract getekend voor de
restauratie van het wereldbe
roemde, bijna drie eeuwen oude
Arp Schnitger-orgel in deze kerk.
De kosten van de restauratie
worden geschat op bijna vier en
een half miljoen gulden. Vier or
gelbouwers hebben om deze op
dracht gestreden. Ahrend is het
geworden omdat deze firma een
reputatie heeft verworven met de
restauratie van Schnitger-orgels.
Ze heeft ook het orgel in de Marti
nikerk van Groningen gerestau
reerd.
Het 60 registers en 4324 pijpen
tellende orgel in Hamburg is
deerlijk in verval geraakt. Het
hele historische pijpmateriaal
komt voor vervanging in aan
merking, terwijl ook de speelta
fel en de versieringen van het or
gel moeten worden vernieuwd.
Voor het bijeenbrengen van
het kapitaal is een stichting in
het leven geroepen. Die heeft al
ruim twee miljoen gulden opge
haald, dankzij vrijgevige particu
lieren, het bedrijfsleven en de
deelstaten Hamburg en Slees-
wijk-Holstein.
De orgelbouwer, die met ne
gen medewerkers deze opdracht
gaat uitvoeren, schat dat er
42.000 werkuren in de restauratie
gaan zitten. Het werk moet in
1993 worden voltooid, want dan
staat het orgel precies drie eeu
wen in deze kerk.
Dienstweigering. Kerkeraad
en bestuur van de evangelische
Heilige Geest-gemeente in het
Bremer stadsdeel 'Neue Vahr'
gaan jonge gemeenteleden die
een oproep krijgen voor militaire
dienst aanraden dienst te weige
ren. Vroeger, zegt het kerkbe
stuur, was het al twijfelachtig of
gewapende dienst voor een
christen een oirbare zaak was,
maar dat is nü helemaal onmoge
lijk geworden.
Kerkeraad en bestuur wijzen
op de "alle verhoudingen te bui
ten gaande wapenwedloop, die
zich nu ook al uitstrekt tot de we
reldruimte". "Christenen kun
nen geen veiligheidssysteem
aanvaarden dat een mogelijke
massamoord en wereldwijde
hongersnood op de koop toe
neemt. Niet de vijand, maar de
vijandschap moet worden uitge
roeid".
Het kerkbestuur wil in gesprek
blijven met allen die óf met een
slecht geweten óf uit overtuiging
wél besluiten tot vervulling van
hun dienstplicht.
Twee procent. De regionale
lidkerken van de Evangelische
Kerk in Duitsland zullen vol
gend jaar ongeveer f. 110 miljoen
afdragen aan de afdeling voor
ontwikkelingssamenwerking
van deze kerk. Daarmee halen ze
bijna het gewenste doel dat de
synode vorige maand had ge
steld: 2 procent van de inkom
sten van lidmaten. Eén regionale
kerk (van de Pfalz) haalde zelfs 5
procent.
De kerk wil een deel van de op
brengst besteden aan 'voorlich
ting en bewustwording' in eigen
land. De rest gaat naar ontwikke
lingsplannen in de Derde We
reld.
Sekten
In West-Berlijn zijn meer dan
500 organisaties van sekten en
pseudo-religies actief. In het jaar
2000 zal het aantal leden van de
Evangelische Kerk in Duitsland
de helft van de bevolking uitma
ken. Dat was in 1969 nog 75 pro
cent. Die gegevens komen van
ds. Thomas Gandow, die zich in
West-Berlijn bezig houdt met
sekten en levensbeschouwelijke
zaken.
Niet alle sekten zijn vanuit
christelijk oogpunt even aan
vaardbaar, zei Gandow. Hij
noemde bijvoorbeeld de 'New
Age'-beweging. "Ook de klassie
ke sekten moeten niet worden
onderschat. De Jehova's bijvoor
beeld hebben ruim 7000 aanhan
gers in West-Berlijn".
De Evangelische Kerk heeft
kortgeleden een informatiecen
trum over sekten geopend. Ook
is er 'pastorale opvang' voor uit
getreden sekteleden.
Theologie. De theologische
commissie van de Bond van
Evangelische Kerken in de DDR
(Oost-Duitsland) constateert een
verminderde belangstelling voor
theologie in de kerkelijke ge
meenten. Kerkelijke medewer
kers en gemeenten verwachten
minder van de theologie als mid
del tot oriëntatie.
Een commissie zal nagaan wat
de gevolgen hiervan zijn voor de
toekomst en het getuigenis van
de kerk.
Ook de hoogleraar theologie
Karl-Heinz Bernhardt van de
Humboldt-universiteit in Berlijn
(DDR) waarschuwt (in het
maandblad 'Standpunkt') voor
afkalving van het theologisch
peil van de gemeenten. De we
tenschappelijke beoefening van
de theologie in de DDR is, vol
gens hem, in veel opzichten ach
tergebleven bij het buitenland.
"De kerken hebben inzake maat
schappelijke vragen nieuwe in
zichten naar voren gebracht,
maar de theologische grondslag
hiervan was vaak onvoldoende".
Persvrijheid. Naar aanlei
ding van verdere inperking van
de persvrijheid door de regering
in Pretoria hebben de rooms-ka-
tholieke bisschoppen van
Zuidelijk Afrika een verklaring
uitgegeven waarin de 'volledige
onderdrukking van de berichtge
ving' bij het voortduren van de
noodtoestand 'gevaarlijk' en 'on
aanvaardbaar' wordt genoemd.
"Het doen en laten van veilig
heidsorganen heeft openbare
controle nodig", zeggen de bis
schoppen.
- Vertegenwoordigers van ze
ven christelijke stromingen in
Zuid-Afrika eisen in een verkla
ring opheffing van de noodtoe
stand. Onder hen is de voorzitter
van de rooms-katholieke bis
schoppenconferentie van
Zuidelijk Afrika, aartsbisschop
Denis Hurley. Zij verwachten
dat de noodtoestand het kerst
feest zal verstoren.
"Voor alle christenen is het
vieren van kerstmis vertroebeld
doordat zij telkens moeten den
ken aan de 500 jongeren die ge
vangen zitten. Ook de aanwezig
heid van duizenden soldaten in
de zwarte woonoorden, de sterke
beperking van de vrijheid van
meningsuiting en de angst in ve
le harten kunnen niet worden ge
negeerd".
Volgens schattingen van te
genstanders van de apartheid
werden sinds juni ongeveer
20.000 mensen op grond van de
noodtoestand gearresteerd. De
helft zit nog steeds gevangen.
Fataal
Het rooms-katholieke besluit
(Nederland) om niet deel te ne
men aan de interkerkelijke le
denadministratie Sila - per 1 ja
nuari 1988 vervalt de kerkelijke
aantekening bij de gemeentelij
ke bevolkingsadministraties -
kan fatale gevolgen hebben voor
de organisatie van de kerk. Dat
zei juridisch medewerker mr. F.
van Spaendonck gisteren voor
de KRO-radio.
De bisschoppen, meent hij,
zijn te optimistisch over het in-,
schakelen van vrijwilligers. "Zo
kun je nooit tot een sluitend sys
teem van ledenadministratie ko
men". "Er is geen alternatief
voor Sila". Van Spaendonck
hoopt dat de bisschoppen alsnog
in deze opbouwfase aan Sila
gaan meedoen.
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Heumen-Overasselt H.
P. van der Horst Boxmeer-Vier
lingsbeek; bedankt voor Scheve-
ningen G. F. Smaling Rijnsburg.
- Overleden: ds. M. K. Drost
(63) te Onnen, zendingslector aan
de theologische hogeschool van
de Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt te Kampen.
