„Wie ben ik om iemand
die een abortus wil,
daarom te veroordelen?"
'Huizenkopers hebben
deskundige hulp nodig'
Antoinette van Pinxteren krijgt Freezerring
Consument
Konsumenten
Kontakt moet
verdwijnen
Voor de negende keer
MAANDAG 8 DECEMBER 1986
MONGOLEN
Het is zondagmiddag. Wij waden
door de bladeren van het park in
de buurt van ons huis. Meer
mensen zijn op het idee gekomen
om een wandeling te maken. Neus
aan de grond, gaan honden hen
voor. Honden die soms plotseling
hun snuit tussen de panden van je
jas steken. Daar moetje om lachen
van hun bazen. Alles goed en wél,
maar mijn man heeft zoiets op
klaarlichte dag en onder het oog
van derden nog nooit durven doen.
De herfst. Als de blaadjes van de
bomen vallen. Het is een vreemd
seizoen. Als om het gemis aan
zonlicht te compenseren maakt de
natuur zich doorzichtiger. Zo komt
het dat we al van een afstand drie
mensen kunnen zien naderen. Een
man, een vrouw en - tussen hen in -
een jongen. Een mongool. "Een
ongelukkige jongen", zeg ik, als
het drietal ons is gepasseerd.
"Ongelukkig? Hoe weet jij dat?",
antwoordt mijn man.
Inderdaad. Waarom zou zo iemand
ongelukkig zijn? Ik heb deze
'wreed gekapte' medemensen,
zoals Adriaan van Dis mongolen
eens heeft getypeerd, meer zien
lachen dan de zogenaamd normale
mensen. Hun 'afwijking' mag dan
met een deftige naam het
'syndroom van Down' heten, ze
zijn het niet. Elke morgen als ik
naar mijn werk toe Fiets kom ik er
een tegen. Hij zal zo'n jaar of dertig
zijn. Draagt steevast een blauw
trainingspak. Hij is de enige die me
op die grijze ochtenden altijd
vrolijk toezwaait. Hebben de
automobilisten dan toch gelijk als
ze naar hun voorhoofd wijzen
wanneer ik weer zit te dromen op
de fiets? Herkent de jongen in mij
misschien een verwante geest?
Ongelukkige jongen. Het klinkt
wel erg humaan, maar het is in
wezen de wil tot kleineren die je
zoiets doet zeggen. Mongolen zijn
spelbrekers. Ze houden zich niet
aan onze normen. Ze leven in een
wereld waarin wij geen toegang
hebben, in een eigen universum
waarin je ook nog op gevorderde
leeftijd je tong mag uitsteken tegen
elkaar. En dat druist tegen onze
gedragscode in.
Hoe raadselachtig die wereld is
werd mij duidelijk uit een
experiment dat eens in Amerika is
uitgevoerd. Taalonderzoekers
hebben daar eens een aantal
mongolen eenvoudige zinnetjes
laten opschrijven. 'Gisteren had ik
niets. Nu heb ik zelfs dat niet
meer', zo luidde een van de
teksten. Toen ik dat las was ik
verbluft. 'Simpelen van geest', zo
worden mongolen wel genoemd,
maar dit is pure poëzie. Filosofen
hebben eeuwenlang halt gehouden
voor het niets. Deze mongool laat
het achter zich. Zijn ballpoint
wordt een soort metafysische
polsstok waarmee hy over de
melkweg springt.
Het klinkt misschien provocerend,
maar ik heb soms het idee dat
mongolen het leven beter door
hebben dan wij. Dat zij welbewust
niet willen meedoen aan de
'rat-race' en ons in de maling
nemen. Een collega vertelde mij
onlangs een anecdote die mijn
argwaan daaromtrent versterkte.
Hij moest met de bus mee. Toen hij
bij de halte aankwam, zei hij
vriendelijk 'goeiemorgen' tegen de
wachtenden. Onder hen bevond
zich een mongoloïde jongen, 's
Avonds, toen deze collega met
dezelfde bus weer naar huis wilde
terugkeren, net voor het moment
waarop hij op de treeplank wilde
stappen, werd hij op zijn schouder
getikt. Verbaasd keek hij om. 'Dag
meneer Goeiemorgen', zei de
mongool.
De gezichten van mongolen zijn
heel wat leniger dan die van ons. Ik
heb er eens een met zijn onderlip
een kruimel uit zijn wenkbrauwen
zien plukken. Bij zo'n tafereeltje
zie je mensen altijd beschaamd een
andere kant op kijken. Raar, vind
ik dat. Wat onder hun kin komt,
trachten deze 'normale' mensen
door fanatiek te trimmen in
perfecte conditie te houden, maar
dat hun gezicht lenig blijft, dat
vinden ze maar bijzaak. Ik zal u
eerlijk vertellen: ik oefen elke
avond voor de spiegel in het
trekken van gezichten. Dat is
nodig. Doe je zoiets niet, dan wordt
je lach op den duur een
omgekeerde snik.
Ik heb eens een keer mogen
rondkijken in een sociale
werkplaats waar mongolen
kartonnen dozen maakten. Iemand
die zoiets dag in dag uit moet doen,
zal zich al gauw gaan vervelen. De
mongolen niet. Zij zaten te fluiten
onder hun werk. Vooral één
meisje. Ze leek wel wat op
Koningin Wilhelmina. Bij elke
doos die uit haar handen kwam,
werd ze vrolijker. Tot op het
moment dat een man in een grijze
stofjas de vruchten van haar arbeid
kwam ophalen. Ze begon te
stampvoeten. Te snikken. Door
haar tranen heen schreeuwde ze:
'Ze zijn nog leeg! Ze zijn nog leeg!
Waar moeten lege dozen heen?'
ANGELA PINNEBERG
Twee weken nadat kloosterzuster Antoinette van Pinxteren hoorde
dat ze op 12 december de jaarlijkse Harriët Freezerring van het
maandblad Opzij ontvangt, is ze pas een beetje gewend aan alle
drukte die al die belangstelling van de media met zich meebrengt.
„Het is druk, want het gewone werk gaat ook door. Bovendien ben ik
niet gewend aan al te veel belangstelling voor mijn persoon, maar nu
het zover is, vind ik het ook erg leuk. Alles wat je je leven lang gedaan
hebt, komt nu via hartverwarmende brieven en andere reacties in een
paar weken bij je terug".
onder redactie van
Raymond Peil en Conny Smits
De consumentenorganisatie Konsumen
ten Kontakt gaat in zijn huidige vorm
verdwijnen. Voorlichting, klachtenbe
handeling en vergelijkend warenonder
zoek zullen in de toekomst uitsluitend
door grote broer de Consumentenbond
worden gedaan. Wat overblijft is de pres
siefunctie van KK op de politiek. Ook
het blad van de consumentenorganisa
tie, Koopkracht, verdwijnt.
De personeelsleden van Konsumen
ten Kontakt zijn het niet eens met het
voornemen van het bestuur om een deel
van de werkzaamheden af te stoten. "De
nieuwe constructie houdt in feite in dat
je pressie moet gaan uitoefenen zonder
de daarbij behorende middelen en mo
gelijkheden. Die zijn weggevallen", al
dus directeur Donia van KK.
Van de driehonderd studenten burger
lijk recht in Leiden die een huis hadden
gekocht, had er maar één van tevoren
even in het kadaster gekeken of er nog
bepaalde verplichtingen op de grond
rustten. En dat zijn dan nog mensen, die
beter hadden moeten weten. Hoeveel
andere kopers zullen er ooit aan den
ken? Niemand, schat de Leidse hoogle
raar burgerlijk recht, prof. W. M. Kleyn.
Terwijl aan sommige huizen juridische
ongemakken zitten die het woongenot
net zo kunnen verstoren als een lek dak.
"De Nederlandse huizenkoper is
slecht beschermd tegen zijn eigen on
kunde", aldus Kleyn. En hij bekent het
niet graag, maar hijzelf heeft als kandi
daat-notaris ook niet gecontroleerd wat
het bestemmingsplan was van de grond
waarop de woning stond die hij wilde
kopen.
En een bestemmingsplan is dan nog
maar één van de dingen die achteraf
kunnen tegenvallen. De koper onderte
kent meestal een contract, waarin staat
dat hij het gekochte aanvaardt met alle
lusten en lasten. Wat de lasten betreft,
daar willen kopers nog wel eens te laat
achterkomen. Volgens Kleyn, die al ja
ren lang pleit voor een bétere bescher
ming van kopers van onroerend goed,
ontstaan juist over juridische zaken
vaak problemen achteraf.
Kopers laten de woning meestal wel
bouwkundig onderzoeken, want ieder
een ziet de gevaren van een lek dak of
een verzakte fundering. Maar wie staat
er nou bij stil dat sommige gemeenten
idiote bepalingen kennen, zoals de ver
plichting om je tuin goed te onderhou
den of de heg op een hoogte tussen 1
meter en 1 meter 20 te houden? Of dat
het verboden is om een antenne op het
dak te zetten? En als de buurman het
recht heeft om door je tuin naar zijn
grond te lopen, is het leuk om dat niet
pas te ontdekken als je topless in de tuin
ligt te zonnen.
Deskundige
Als koper heb je eigenlijk ook niet de
tijd en de kennis om dat allemaal uit te
zoeken. Daar heb je volgens Kleyn een
deskundige voor nodig. De regelingen
en plannen zijn wel te vinden, in het ka
daster of het openbaar register van de
gemeente, maar'het gaat om juridische
taal waar de leek volgens Kleyn meestal
niet uit komt.
Helemaal onbeschermd is de koper
overigens niet. Zo is de verkoper aan
sprakelijk als hij bij de verkoop zaken
verzwegen heeft die hij had moeten of
kunnen weten. Alleen is de grens van
wat hij had moeten weten niet altijd
even makkelijk te trekken. Iemand die
nooit een bedrijf aan huis heeft willen
beginnen, zal vaak niet weten of de ge
meente daar toestemming voor geeft en
hoeft dus niet ter kwader trouw te zijn
als hij daar niets over zegt.
Verrassing
Volgens de Hoge Raad heeft de koper
zelf ook enige verantwoordelijkheid.
Het hoeft hem niet allemaal op een pre
senteerblaadje aangereikt te worden. Hij
moet bijvoorbeeld zelf in het bestem
mingsplan kijken. Blijkt achteraf dat de
woning gesloopt moet worden ten be
hoeve van een wijkpark, dan is dat het
pech van de koper.
Kwaliteit van dubbel glas vaak slecht
In meer dan een kwart van alle gevallen is dubbel glas zo slecht geplaatst dat het
zonder direct ingrijpen geen lang leven beschoren zal zijn. Omdat ook vaak slech
te of onderhoudsgevoelige materialen en plaatsingssystemen zijn gebruikt, is in
een derde van de gevallen op korte termijn onderhoud nodig om het dubbel glas
luchtdicht te houden en condensvorming te voorkomen.
Dat is de conclusie die de Consumentenbond trekt uit meer dan honderd in
specties die bij wijze van steekproef in het hele land zijn uitgevoerd. De bond
vreest dat de uitkomsten van het onderzoek nog maar een topje van de ijsberg
zijn.
Dagelijks komen bij de Consumentenbond klachten binnen over problemen
met dubbel glas. Uit die klachten blijkt dat de tienjarige garantie die vaak op dit
soort beglazing wordt gegeven, in veel gevallen een wassen neus is. De fabrikant
kan de garantieclaim afwijzen omdat het glas niet volgens de voorschriften is
geplaatst, terwijl de glaszetter zich weer vaak beroept op 'gebrekkig onderhoud'.
De bond noemt het opvallend dat vooral bewoners van eigen woningen de
dupe worden'van dubbel glas dat niet in orde is. In veertig procent van de geval
len ontstaan er bij deze groep problemen, terwijl dat bij huurwoningen opgaat
voor tien procent van de woningen met dubbel glas.
Nu de gasprijs is gedaald, is het aanbrengen van dubbel glas trouwens nog
minder rendabel dan voorheen, zo zegt de Consumentenbond. Alleen wanneer de
kozijnen toch aan vervanging toe zijn, is het nog aan te raden.
door Patricia van der Zalm
Huis te
koop: te wei
nig steken
kopers hun
licht pp bij
kadaster of
in bestem
mingsplan-
foto's GPD)
Kopers later zich bij een belangrijke
aankoop als een huis te weinig terzijde
staan door een deskundige, vindt Kleyn.
Die deskundige kan een makelaar, een
notaris of bijvoorbeeld de Vereniging
Eigen Huis zijn. De notaris wordt op dit
moment pas ingeschakeld als de koop
gesloten is, maar hij kan ook al ingescha
keld worden om van tevoren zaken uit te
zoeken.
Het inschakelen van een deskundige
kost wel iets meer. Maar het bespaart
vervelende verrassingen en als de make
laar of notaris de zaken niet goed uitge
zocht blijkt te hebben, dan kun je de
schade als koper altijd op hem verhalen.
Zuster Antoinette i
i Pinxsteren "Het echte liefhebben kan alleen ontstaan door het beleven van crisis.
(foto Harrie Timmermans)
LITERATUUR
in Leiden
op Nieuwe Rijn 13
bij
f£>
BOEKHANDEL
KOOYKER
De Harriet Freezerring, een
onderscheiding voor een
vrouw of groep vrouwen die
zich belangeloos 'aan de ba
sis' inzet voor bewustwor
ding en emancipatie van
vrouwen, wordt dit jaar voor
de negende keer uitgereikt.
Eerder ging de ring naar Mo
nique Möller, Blijf van m'n
Lijf Amsterdam, Mathilda
Blank, Thea Ferwerda, Laura
Bauduin, Vereniging tegen
seksuele kindermishande
ling binnen het gezin, Jeanne
Brouwer en Maviye Kara-
man. De uitreiking heeft
plaats op 12 december om
drie uur in de Nieuwe Kerk
in Amsterdam.
„Het is niet gemakkelijk het
feminisme in het kloosterleven
te introduceren. Het staat
haaks op wat zusters altijd als
ideaal hebben gezien: gehoor
zaamheid, nederigheid en
dienstbaarheid. Ik probeer uit
te dragen dat God niet oproept
tot onderdrukking, maar tot
vrijheid. Dat ieder mens op zijn
eigen benen moet durven
staan", zei Antoinette van
Pinxteren (zuster Francesco)
in een interview met Opzij van
deze maand. Ondanks datje fe
minisme nou niet direct in ver
band zou brengen met een le
ven in een klooster-orde, vond
Opzy de loopbaan van zuster
Francesco toch 'emanciperend
en bewustmakend' genoeg om
haar dit jaar de onderschei
ding, genoemd naar de negen
jaar geleden overleden schrijf
ster/publiciste Harriët Freezer,
te overhandigen.
Omdat werklieden bezig zijn met
het repareren van haar voordeur,
ontvangt mevrouw Van Pinxteren
me verderop in het centrale zuster
huis, gelegen aan een rustig plein
tje achter de St. Janskerk in Den
Bosch. Het is een oase van rust, he
melsbreed misschien vijftig meter
verwijderd van wereldse gelegen
heden als cafés, modezaken en
friettenten. Een andere klooster
zuster, al even vriendelijk, brengt
koffie en köek. Zuster Francesco
geniet van deze, wat zij noemt 'ver
deling van taken', die maakt dat ze
naar materiële zakenhet eten, de
was geen omkijken heeft. „Je
wordt vrij gemaakt om het werk te
doen waarvoor je geschikt bent".
Zeventig jaar is ze. En still going
strong. Binnenkort maakt ze vijftig
jaar deel uit van de kloosterorde
Dochters van Maria en Jozef, die
zich van oudsher vooral bekom
merde om het lot van gebrekkigen,
armen en weeskinderen. De ge
middelde leeftijd van de nog reste
rende kloosterzusters ongeveer
driehonderd, van wie zo'n 75 in
Den Bosch is vrij hoog. Er ko
men nauwelijks nog jongeren bij.
Zuster Francesco: „Ons werk is al
tijd vrij onzichtbaar geweest. En de
belangstelling voor de kerk is be
hoorlijk getaand. In je beste mo
menten zeg je tegen jezelf: we zijn
er niet voor onszelf. Leken kunnen
ons werk prima overnemen. Op
slechte momenten vraag je je met
spijt af waarom er geen opvolging
Avontuur
Toen ze in 1937 intrad in het kloos
ter, beschouwde ze dat als een ver
liefdheid, een avontuur waarvan
de uitkomst allerminst zeker zou
zijn. De eerste jaren heeft ze zich
dikwijls afgevraagd of het een goe
de keus was, of het vermogen om
kinderen te krijgen misschien toch
benut moest worden. Als je in
treedt ben je nog geen kloosterzus
ter, zoveel werd haar al snel duide
lijk. Daar doe je je hele leven over.
„Net als in een burgerlijk huwelijk
kan het echte liefhebben alleen
maar ontstaan door het beleven
van crises". Nu, na bijna vijftig jaar
(en, als het aan haar ligt, nog wat
jaartjes voor de boeg) kan ze terug
kijken op een vol leven, dat ze zo
'eerlijk en authentiek mogelijk'
heeft geleefd. Een goede keus dus,
uiteindelijk. „Ik zou rustig willen
dat een dag twee maal zo lang was,
dan zou ik nóg meer kunnen
doen".
Nu is ze nog 'slechts' lid van de
landelijke werkgroepen Feminis
me en Theologie en Vrouw en
Kerk, voorzitster van de sectie
Vrouw, Kerk en Samenleving van
de Raad van Kerken en redactielid
van Vrouwen doen het Woord.
Veertien jaar lang gaf ze les aan
moeilijk opvoedbare kinderen, la
ter stond deze theologe/pedagoge
voor de klas op een kweekschool.
Nog steeds krijgt ze geregeld uit
nodigingen van vrouwengroepen
om lezingen te houden en mede
zusters, paters en leken weten haar
te vinden met vragen en proble
men. „Actief zijn is bijna een ereti
tel voor me".
Kwaad
Zuster Francesco noemt zichzelf
feministisch. Als ik haar vraag of
de bijbehorende kritische houding
niet moeilijk combineert met een
kloosterleven, waarin gehoorzaam
heid en nederigheid passen, zegt
ze: „Ik ben dikwijls heel kwaad ge
weest als ik merkte dat vrouwen
werden achtergesteld of sleeht be
handeld. Toen in 1979 twee manne
lijke ethici over abortus spraken,
zonder daar een vrouw bij te be
trekken, heb ik me openlijk ge
schaard aan de kant van Wij Vrou
wen Eisen. Abortus is geen zaak
van alleen mannen; vrouwen, én
mannen zijn daarbij betrokken.
Dat betekent niet dat ik per defini
tie voor abortus ben. Niemand is
dat. Daar is het leven te kostbaar
voor. Maar wie ben ik om iemand
die een abortus wil, te veroorde
len? Wie ben ik om te veroordelen
dat iemand op dat moment geen
andere uitweg zag? En als je de lijn
doortrekt: wie ben ik om te veroor
delen dat twee mensen van hetzelf
de geslacht van elkaar houden? We
hebben daar met de Raad van Ker
ken intensief over gesproken, om
duidelijk te maken met welke vra
gen gelovigen soms bij ons komen.
Misschien moeten wij ons wel
meer verdiepen in de oprechte ge
voelens die mensen voor elkaar
kunnen hebben. Het belangrijkste
is toch dat je leeft volgens de Wet
van de Liefde, datje elkaar liefhebt
zoals God van ons houdt?"
„Er zijn mensen die my dat
standpunt verwijten. Sommigen
keuren het ronduit af en vinden
dat ik moet gehoorzamen aan de
kerkleiding. Het is niet echt hoog"
opgelopen, maar het zou anders
niet de eerste keer zyn dat leden
van een congregatie zich afschei
den van de kerkleiding. Als men
sen in de kerkgemeenschap, de ge
lovigen, niet meer begrijpen wat ik
zeg, dan pas zal ik moeten ophou
den. En niet eerder".
