'Tolerantie homoseksuelen
is vaak uiterlijke schijn'
De amandel, diamant van Californië
Reportage
Dalende
cijfers
in
RK Kerk
Nederland, dankzij kerstkransen en marsepein, goede afnemer
VRIJDAG. 5 DECEMBER 1986
PAGINA 11
's Werelds oudste homobeweging COC viert veertigjarig bestaan
AMSTERDAM - Het COC,
's werelds oudste en 's lands
grootste homobeweging
(7000 leden) viert aanstaan
de zondag haar veertigjarig
bestaan vol plannen voor de
toekomst. Het jubileum is
groots aangepakt met een
filmfestival en een benefiet-
feest voor de oprichting van
een homomonument, dat na
meer dan veertig jaar einde
lijk de homoseksuele
slachtoffers van de nazi's
moet herdenken.
door
Runa Helliriga
Dat zo'n monument er nog niet is,
terwijl voor andere groepen ieder
jaar herdenkingen worden georga
niseerd, zegt al iets over de positie
van homoseksuelen. Overbodig is
het COC na veertig jaar nog steeds
niet. Zeker, de tolerantie voor ho
moseksualiteit is gegroeid. Maar er
bestaan nog steeds potenrammers
in donkere bosjes en een homosek
suele onderwijzer is nog steeds
niet overal vanzelfsprekend.
Het Wetenschappelijk, Cultureel
en Ontspanningscentrum Shakes
peare Club, kortweg de Shakes
peare Club, zo noemde het COC
zich in zijn begindagen. De club
moest een tehuis zijn voor homo's
die daar, in een besloten omgeving
met gelijkgezinden, eindelijk zich
zelf konden zijn. Men organiseerde
lezingen, feesten, dansavonden,
boottochten en vakantiereizen.
De club wilde vooral wat doen
aan de minderwaardigheidsgevoe
lens die bij veel homo's leefden.
Bewust werd de club daarom ge
noemd naar een beroemde dichter
die ook nog een aantal homo-eroti
sche gedichten heeft geschreven.
In het clubgebouw hingen portret
ten van beroemde homo's uit het
verleden.
De oprichting van de club ging
niet ongemerkt voorbij aan het
waakzame oog van de Amsterdam
se zedenpolitie. Homoseksuele
contacten zijn weliswaar al sinds
1811 niet meer verboden, maar
contact met minderjarigen wèl. Re
gelmatig kwam de politie controle
ren of er niet 'iets' gebeurde. Er
was nog even sprake van vervol
ging van de club, maar daar werd
uiteindelijk van afgezien. De con
centratie van homo's binnen een
organisatie had ook zijn voordelen.
Zo waren ze makkelijker in de ga
ten te houden.
"Vlak na de oorlog leefde er on
der homo's een heel positief gevoel
over de maatschappij. Ze hadden
echt de verwachting dat het nu al
lemaal ging veranderen, maar wat
dat betreft zijn ze van een koude
kermis thuisgekomen", aldus
Hans Warmerdam, die zich bezig
houdt met de geschiedschrijving
van het COC.
Toen de club nog geen eigen ge
bouw had, waren er vaak proble
men met het huren van een zaal.
Veel leden schreven zich onder een
schuilnaam in, omdat ze bang wa
ren dat hun lidmaatschap op een of
andere manier naar buiten toe be
kend zou worden. Hans: "Die
angst was heel reëel. Het gebeurde
dat hospita's hun homoseksuele
huurder op straat zetten als ze er
achter kwamen. Het is zelfs ge
beurd dat de politie de werkgever
van een van de leden heeft inge
licht. Die stond er gelukkig positief
tegenover, maar mensen werden
om die reden ook ontslagen".
In de jaren vijftig en zestig kwam
langzaam verandering in de geslo
tenheid van de organisatie. Een
kleine groep leden kwam tot het
inzicht dat de mentaliteit van de
buitenwacht niet zou veranderen,
zolang homo's veilig 'onder ons'
bleven. Onder hun druk kwam het
blad 'Dialoog' tot stand en zou het
COC in de loop der jaren steeds
duidelijker ook naar buiten toe op
gaan treden.
Advertentie
Voor homo's in Nederland is er
sinds 1946 het een en ander veran
derd. Dat zullen Hans Warmerdam
en Aaf Tiems, lid van het landelijk
bestuur, niet ontkennen. Maar
voor een deel is die tolerantie uiter
lijke schijn.
De beeldvorming van de samen
leving in de reclame loopt nooit erg
voor op de werkelijkheid. Maar dat
anno 1986 een koffiebrander nog
een advertentievoorstel weigert
waarin twee jongens gewoon sa
men koffie zitten te drinken, lijkt
ongelofelijk. Toch mocht de adver
tentie niet, wantje weet maar nooit
wat de mensen daarvan denken.
Aaf: "Je hoort de meeste mensen
niet meer zeggen dat homo's vies
zijn. Maar als het eigen kind homo
seksueel blijkt te zijn, is dat voor
veel mensen nog steeds heel moei
lijk. De reacties variëren van het
met moeite accepteren tot uit huis
zetten".
"Als mensen er openlijk mee ge
confronteerd worden, 'is de agres
sie veel groter. Dan zie je dat men
sen gaan schelden, dat homo's in
Het COC viert zondag haar veertigjarig bestaan. Links Hans Warmer
dam. rechts Aaf Tiems. «foto gpd>
ÊiKaar geslagen worden en dat daar
maar heel zelden tegenin gegaan
wordt. Twee jongens kunnen echt
niet ongestoord arm in arm over
straat lopen".
Ze vertelt van een bakkersschool
de leerlingen in de pauze
in een nabijgelegen park poten gin
gen rammen. "De schoolleiding
wist dat en deed niets. Er hebben
een paar van die jongens hier een
alternatieve straf doorlopen en
zelfs toen kostte het ons nog heel
veel moeite om die school binnen
te komen en er voorlichting te kun-,
nen geven".
Ook op de arbeidsplaats kan een'
homo nog steeds problemen krij-"
gen, al zal hij er niet meer om ont
slagen worden. Onlangs weigerde
een jongerenorganisatie twee les
bische sollicitantes omdat homo
seksualiteit zo moeilyk lag onder
de jongeren. Aaf: "Vaak gaat dat
dan onder het motto van: ik heb er
zelf geen problemen mee, maar..."
Roze driehoek
Toch treden homoseksuelen te
genwoordig openlijker naar bui
ten. De homobeweging is gegroeid,
en niet alleen binnen het COC. Er
is een groot aantal organisaties,
waarvan sommige heel andere ac
tiemiddelen tot bewustwording
van de buitenwacht kiezen dan het
over het algemeen gematigd optre
dende COC. Zo heeft de Roze Drie
hoek twee keer zeer pornografisch
voorlichtingsmateriaal aan school
kinderen uitgedeeld.
Aaf haalt daarover haar schou
ders op. "Het is belangrijk dat er
verschillende groepen zijn. Het ra
re is dat mensen vinden dat wij
daar verantwoording voor af moe
ten leggen. Het is niet onze weg om
dat soort materiaal uit te delen, en
we zouden ook niet in jurken op
straat gaan lopen om mensen wak
ker te schudden. Andere groepen
doen dat wel, maar daar hoeven wij
ons toch niet voor te verantwoor
den? Ook binnen de vredesbewe
ging kiezen verschillende groepen
verschillende actievormen".
Verder wordt het hoogste tijd,
vindt ze, dat al die mensen en orga
nisaties die zeggen dat homo's niet
gediscrimineerd mogen worden,
dat ook eens waar maken. "Als een
vakbond zegt tegen discriminatie
te zijn, moeten ze zich daar ook
voor inzetten. Dat geldt ook voor
politieke partijen en voor de over
heid, die de Wet gelijke behande
ling nog steeds niet af heeft. Wij
hebben nu al veertig jaar lang ge
vochten. Eigenlijk is het nu een
beetje jullie beurt".
SACRAMENTO - Marsepein, ge
vulde speculaas, boterletters,
kerstkransen, kerstbrood-met-
spijs, al deze zo bij december ho
rende lekkernijen zouden niet be
staan zonder de vruchten van de
prunus amygdalus, amandelen.
Ruim 90 procent van de amande
len die ons land jaarlijks invoert,
wordt door de banketindustrie ge
bruikt. Dat wil voor het oogstjaar
1985-1986 zeggen: meer dan 10 mil
joen kilo amandelen met een waar-
de van 70 miljoen gulden.
door
Henk Dam
Nee maar. Daar kijken we nog
behoorlijk van op. Maar de bron.
van deze cijfers weet waarover hij
het heeft. Jerald Parsoneault is ex
portmanager van de California Al-
mond Growers Exchange in Sacra
mento, Californië, veruit 's werelds
grootste leverancier van amande
len. In zijn kantoor lacht hij: "Goe-
je klanten, de Nederlanders. Ze be
stellen alles in één keer, altijd aan
het begin van het seizoen, net na de
oogst dus, en er wordt prompt be
taald. Nee, geen klachten hoor".
In dit wereldhoofdkwartier van
de amandelhandel klinkt de vraag
van de verslaggever ondanks die
vriendelijke woorden nogal bene
pen: "Waar staan wij, als Nederlan
ders, amandeltechnisch gezien, ei
genlijk? Tellen wij als afnemer nou
nog een beetje mee?". Dat blijkt
mee te vallen. Parsoneault: "Kijk,
we verkopen natuurlijk het meest
in eigen land. Dan komen West-
Duitsland, Rusland, Japan, Frank
rijk, Engeland, Canada, maar dan
toch Nederland. Uw land is dus on
ze op zes na belangrijkste export
markt".
Nadere bestudering leert, dat Ca-
lifornische amandelen meer dan de
helft van de Nederlandse markt
,uitmaken. In '85-'86 werd 5,5 mil
joen kilo aan ons land verkocht. De
rest kwam voor het grootste deel
uit Spanje. Opgelucht wordt aan
deze zijde van het bureau ademge
haald. Hoewel, daar is de kwestie
van de pinda. Daarover zou Parso
neault best wat harde noten willen
kraken. De pinda namelijk staat
een verovering van onze snack-
markt in de weg.
moment gewoon op zijn". Dat mo
ment is gelukkig neg even weg,
want amandelen worden in de
herfst geoogst, en ook nu nog is in
de fabriek van Blue Diamond te
zien hoe de amandelen van dit jaar
vèrwerkt worden.
Op kwaliteit sorteren, daarin
gaat het meeste werk zitten, zo
blijkt. Cruciaal bü dit proces zijn
de vaardige handen van enkele
tientallen dames die de zenuwslo
pende taak hebben dagelijks uit
miljoenen op een lopende band
langskomende amandelen de mis
baksels te halen.
Intensief gewerkt wordt ook op
de afdeling smaakcontrole waar
amandelproevers twee keer per
maand de produkten van Blue Dia
mond keuren. Onder de proevers
zitten mensen die kunnen vaststel
len hoe oud de olie was waarin
amandelen zijn gebakken, hoe oud
de amandelen zelf zijn, of het met
het zout in orde is. Net als wijn
proevers slikken ze de te testen
produkten niet, maar worden die
na beoordeling uitgespuugd.
De verslaggever bedenkt een
vraag: wat doen jullie eigenlijk met
de doppen? De dame die ons door
de fabriek rondleidt, Patty, hoopte
daar al op. Blij steekt ze van wal:
"De doppen worden verbrand en
leveren de energie voor de fabriek.
Er komt zelfs zoveel energie vrij
dat we nog 10.000 huizen kunnen
Gezondheidsfreaks
Eindigen wij met een blik op de
toekomst van de amandel: in Ame
rika is al amandelkaas op de markt
gebracht, als adellijk neefle van de
meer bourgeois pindakaas, hier en
daar is amandelsalade te koop (wat,
dat ook moge zijn), en er wordt
hard gewerkt aan een vetvrije
amandel, zulks met het oog op de
in de VS zeer talrijke gezondheids
freaks die toch al amandel-minded
zijn. Susan mag nog één keer een
lofzang op de amandel aanheffen:
"Ja, want de amandel is niet alleen
lekker, maar ook gezond". Met
schalkse blik naar de verslaggever:
"In een notedop: 21 procent van de
amandel bestaat uit proteïnen, er
zit veel vitamine E in, magnesium,
kalk en ijzer. Is dat gezond of
niet?".
Het aantal rooms-katholieken
in ons land is vorig jaar licht ge
daald: van 38,4 procent in 1984
naar 38,1. Dat is minder dan in de
twee voorgaande jaren het geval
was. De trouwe kerkgang (elk
weekeinde) is de afgelopen vijf
jaar met ruim 6 procent afgeno-
Dat vermeldt de jaarlijkse sta
tistiek van het Kaski, katholiek
instituut voor sociaal-weten
schappelijk onderzoek in Den
Haag.
De daling in aantal wordt voor
al veroorzaakt door het feit dat er
minder kinderen worden ge
doopt. Vorig jaar werd 28,1 pro
cent van de pasgeborenen door
het doopsel in de kerk opgeno
men. Een jaar eerder was dat nog
29,6 procent.
Ongeveer 95 procent van alle
vorig jaar overleden rooms-ka
tholieken kreeg een kerkelijke
uitvaart. Van de ruim 36.000 wer
den 27.751 mensen begraven en
8.717 gecremeerd. Van de 24.061
huwelijken tussen twee rooms-
katholieken werd bijna 70 pro
cent kerkelijk ingezegend. Dat
percentage was veel lager als één
van de partners rooms-katholiek
Op 1 januari 1986 werkten 2661
priesters in de zeven bisdom
men, 5 procent minder dan een
jaar daarvoor. Er was gemiddeld
één priester beschikbaar voor
2079 gelovigen (in 1985 was dat
1987 en een jaar eerder 1902). Het
aantal pastorale werk(st)ers in de
Nederlandse kerk blijft groeien.
Vorig jaar waren er 392 werk
zaam, 18 meer dan in 1984. Voor
het eerst is het aandeel van de
vrouwen binnen deze groep bo
ven de 20 procent gestegen. Op 1
januari van dit jaar waren er 81
pastorale werksters.
Het wekelijkse misbezoek is
opnieuw gedaald. Ging in 1985
nog 19,1 procent wekelijks naar
de kerk, dit jaar is dit percentage
17,5. De vermindering is het
grootst in de bisdommen Gro
ningen en Utrecht, het kleinst in
het bisdom Haarlem.
Geen vervolging
Officier van justitie mr. S.
van Gend van de Zwolse recht
bank heeft het evangelistenecht
paar Lucas en Jenny Goeree
meegedeeld, niet te zullen over
gaan tot vervolging van burge
meester mr. P. van der Zaag van
Nijkerk. Tegen hem en tegen uit
Utrecht afkomstige actievoer
ders hadden de Goerees een
strafklacht ingediend wegens
verstoring van een bijeenkomst
op zondag 19 oktober. Zij stelden
de burgemeester verantwoorde
lijk voor het feit dat na de versto
ring het verdere gebruik van het
bewuste pand hun werd ontzegd.
Mr. Van Gend vindt, dat hij
niet tot vervolging kan overgaan
omdat bij de ordeverstoring geen
schade is aangericht,- zodat de
politie zijns inziens terecht zich
heeft beperkt tot herstel van or
de en rust. De politie heeft de
burgemeester achteraf op de
hoogte gesteld van het incident,
en deze heeft, naar het oordeel
van de officier, eveneens geen
strafbaar feit gepleegd.
(De Nijkerkse politie had de
actievoerders met een zoet lijntje
weten weg te krijgen. De burge
meester oordeelde, dat hij geen
mankracht genoeg had om op
zondag verdere ordeverstorin
gen bij samenkomsten van de
Goerees te voorkomen, en ver
bood hun daarom de toegang tot
het pand, waarna de evangelis
ten uitweken naar een fabrieks-
kantine).
De evangelisten gaan tegen de
beslissing van mr. Van Gend in
beroep bij het Arnhemse ge
rechtshof. Naar hun oordeel is de
rechter niet ingegaan op de
meeste punten van hun
strafklacht en heeft Nijkerks
burgemeester 'op een kruiperige
manier' de kant van een 'stelletje
nietswaardige, hoofdzakelijk ho
mofiele actievoerders' gekozen.
Volgens de Goerees tast dat de
grondwet aan en wordt het evan
gelie zo aan banden gelegd.
Leiden. Voortaan zijn alle
hervormde en gereformeerde
kerkdiensten in de Kooi en Lei-
den-Noord gezamenlijk. Beurte
lings en per maand zal een van
de twee kerkgebouwen (Petra-
kerk en Kooikapel) worden ge
bruikt. Deze maand zijn de dien
sten in de Petrakerk.
Leiden. De grote zaal van het
kerkelijke wijkgebouw 'Staal-
wijk' aan de Herenstraat zal op
zaterdag 13 december weer in ge
bruik worden genomen. Na een
brand, die grote schade aanricht
te, werd spoedig met de restaura
tie begonnen. Dat gebeurde door
vakmensen, maar ook vrijwilli
gers hebben er ontelbare uren in
zitten.
'Staalwijk' staat ter beschik
king van het wijkwerk en is ook
te huur.
Sinterklaas
"Moeten we de kleintjes echt
al vroeg leren dat de Sint niet
écht is, omdat we bang zijn dat
de ontnuchtering op latere leef
tijd ook gevolgen heeft voor hun
geloof in God?
Misschien kunnen kinderen
veel beter dan volwassenen om
gaan met dat lastige begrip waar
heid. Onze jongste zoon van bij
na 8 weet: de vaders en moeders
kopen de kadootjes, maar Sin
terklaas zet ze voor de deur. Mis
schien is het ontwaken uit het
Sinterklaas-sprookje wel heel
leerzaam voor de groei tot geloof:
de ontdekking dat het feestelijke
van het Sinterklaas-gebeuren
mee afhangt van de voorberei
ding die ieder daarvoor treft. Of
is dit een te speelse manier om
de betekenis van Advent te ver
duidelijken9"
(Jeanet van Woerden-Surink
uit Gouda in het Algemeen
Doopsgezind Weekblad van van
daag).
Voor de zending. Vorig jaar
heeft de verkoop van postzegels
en prentbriefkaarten voor de
hervormde en gereformeerde
zending ruim f60.000 opge
bracht. In de opbrengst van de
kaarten deelt ook de Doopsge
zinde Zendingsraad.
Rijnsburg. Op 13 december
is ds. J. Kampman (81) te Ede
vijftig jaar predikant. Van 1956
tot 1964 diende hij de christelijke
gereformeerde kerk van Rijns
burg.
Hervormde Kerk: beroepen
Op- en Nederandel D. C. Floor
Rouveen; aangenomen naar Dro-
geham (PY.), voor deelwerk, kan
didaat mevrouw M. J. Kreeft
Amsterdam.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen de benoeming tot le-
gerpredikant J. D. F. Langhen-
kel Elburg.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Monster
K. Harmanny Ulrum.
Meer vrouwen
De Zweedse staatskerk (lu
thers) heeft halfjaarlijks behoefte
aan 400 nieuwe predikanten,
maar er .worden er de laatste ja
ren maar ruim 100 in het ambt
bevestigd. Die 400 zijn nodig om
predikanten die met pensioen
gaan of zijn overleden te vervan
gen én in te springen voor predi
kanten die met verlof gaan voor
studie of om voor een jong kind
te zorgen.
Een onderzoeker aan de theo
logische faculteit in Uppsala ver
wacht, dat er in de toekomst aan
zienlijk meer vrouwelijke predi
kanten zullen komen.
Vredespredikante. De
Zweedse lutherse aartsbisschop
Bertil Werkström heeft voor een
nieuwtje in de kerkgeschiedenis
gezorgd dotfr een 'vredespredi
kante' aan te stellen: Elisabeth
Gerle. Een van haar taken is het
organiseren van internationale
vredesmissies door vrouwen.
Het vredeswerk in de plaatse
lijke gemeenten wordt gestimu
leerd door 'vredesraadsmannen'.
Daarvan zijn er inmiddels zo'n
600 aangesteld.
Afgezegd. De rooms-katho-
lieke bisschoppen van Nicaragua
hebben de voor maandag 8 de
cember afgesproken ontmoeting
met de sandinistische regering
afgezegd. Rejden is - zo verluidt
het in kerkelijke kring - een 'to
taal gebrek aan vorderingen op
belangrijke punten'.
Parsoneault: "Het merkwaardige
feit doet zich voor dat hier in Ame
rika het overgrote deel van de ver
kochte amandelen als snack wordt
geconsumeerd, gewoon los, gezou
ten, met barbecuesmaak, in repen,
noem maar op. Een heel klein ge
deelte wordt hier door de banket
industrie gebruikt. In Europese
landen als Nederland is het precies
andersom. Amandelen worden in.
uw land nauwelijks als snack ver
kocht. Dat komt door de daar op
permachtige pinda".
Praten over amandelen. Er is
geen plaats ter wereld waar men
dat met zoveel gegronde redenen
kan doen als in C-straat, Sacramen
to, waar tientallen gebouwen het
trotse complex vormén van de
5700 leden tellende coöperatie "Ca
lifornia Almond Growers Exchan
ge", beter bekend door de produkt-
naam 'Blue Diamond'. Enkele ke
ren per dag is het centrum het uit
gangspunt van een tocht door de
fabriek, er is een half uur durende
film te zien met de titel 'The Ama
zing Almond' (het best te vertalen
met 'De Adembenemende Aman
del', als je aan het beginrijm wil
vasthouden), en er worden uiter
aard tal van produkten verkocht
waaraan amandelen te pas zijn ge
komen.
Op het oog lijkt dit allemaal nog
al overdreven en curieus, tot je met
de mannen en vrouwen van Blue
Diamond gaat praten. Want dan
blijkt, dat amandelen voor de eco
nomie van de toch als rijk bekend
staande staat Californië van heel
groot belang zijn. Want met welk
landbouwprodukt worden in Cali
fornië de meeste exportdollars ver
diend?
Niet de bekende Califomische si
naasappelen, grapefruits, druiven,
rozijnen of wijn. No sir. Het is de
nederige amandel. Califomische
amandelen worden naar 88 landen
uitgevoerd, en zijn goed voor 61
Califomische amandelen veroveren de wereld. Alleen de pinda zijn ze
nog niet de baas, althans in Nederland. (foto gpd>
procent van de wereldmarkt, met
op de tweede plaats Spanje (17 pro
cent) en op de derde Italië met 8
procent. In 1984 produceerden de
Califomische boeren 563 miljoen
pond amandelen, in 1985 440 mil
joen pond.
PR-mensen hebben die cijfers in
maffe, zogenaamd leuke en aan
sprekende gegevens vertaald als:
"Wist u dat als alle amandelen van
één seizoen in blikjes van 180 gram
werden gestopt, en al die blikjes
werden achter elkaar gelegd, dat
die dan een rij zouden vormen van
2,5 keer de omtrek van de aarde of
20 keer de breedte van de VS?".
Nou ja. Waar het om gaat is: er ko
men een hele hoop amandelen uit
Californië dat meer dan 200.00 hec
tare aan amandelplantages heeft.
En het is allemaal zo klein be
gonnen, met Spaanse missionaris
sen die uit eigen land afkomstige
amandels in de grond stopten om
ver weg toch een beetje thuis te
zijn. Op dat moment waren aman
delen een al sinds eeuwen bekend
voedsel. Het Oude Testament
noemt de amandel 73 keer, en de
geschriften in het graf van de
Egyptische farao Toetankhamon
vermelden de noot ook met ere. In
de achtste eeuw deden amandelen
hun intrede in West-Europa.
Een door amandelkwekers ge
koesterde tekst uit 1597 leert ons,
dat men met het nuttigen van vijf a
zes amandelen dronkenschap
voorkomt, en de 17e-eeuwse Fran
se dames gebruikten gezichtscrè
mes op basis van amandelen. En
zovoorts, enzovoorts: de amandel
heeft een weliswaar bescheiden
maar onmiskenbare rol gespeeld in
de wereldbeschaving. De grote
groei kwam evenwel pas na de
Tweede Wereldoorlog toen de GI's
zich zo ongeveer op de been hiel
den met sigaretten, kauwgum en
met amandelen gevulde repen.
De rest is een kwestie van uitge
kiende marketing geweest. Bij
Blue Diamond bijvoorbeeld is het
concept "Smokehouse Almonds"
uitgedacht, bekend van de kleine
zakjes gezouten en van een lichte
barbecuesmaak voorziene aman
delen die vliegmaatschappijen (in
clusief de KLM) als borrelhapje
uitdelen. Amandelen zijn er nu in
blikjes, in zakjes, gezouten, met
knoflooksmaak, ontveld, gepu
reerd, in brokjes, in schijfjes, in re
pen, in muesii.
De amandelen van Blue Dia
mond worden in meer dan 2000
verschillende produkten gebruikt
en de coöperatie aarzelt niet om,
desnoods met weinig conventione
le middelen, nieuwe markten aan
te boren. Het grote succesverhaal,
aldus voorlichtster Susan Valdes,
Baby sardientjes
Daarvoor is dan ook amandel
miso soep ontwikkeld, amandelen
met sojasaus-smaak, amandel
worstjes en zelfs een snack die be
staat uit amandelen met gedroogde
baby-sardientjes die zo succesvol
is gebleken dat op een goed mo
ment een tekort aan baby sardien
tjes ontstond.
Dit soort marketing activiteiten
heeft de wereldwijde vraag naar
amandelen de afgelopen decennia
zeer doen toenemen, en dat dreigt
dit jaar tot een probleem te leiden.
Susan Valdes licht toe. "In februa
ri, maart bloeien de amandelbo
men hier. Dat is een cruciale tijd
voor ons. Dit jaar waren er stor
men, was er veel te veel regen en
vals gevolg daarvan hebben de bijen
:zich niet met hun bestuivende
werk kunnen bezighouden".
Kortom: de oogst is mislukt. Er
is dit jaar 244 miljoen pond aman
delen van de Califomische bomen
gekomen, ongeveer de helft verge
leken met vorig jaar. Volgens de
aloude wetten van vraag en aanbod
heeft dat inmiddels tot een verdub
beling van de prijzen geleid. Su
san: "Daar komt dan nog bij dat de
oogst in Spanje ook niet groots is
geweest. Bovendien: traditioneel
kunnen voor de snackmarkt tekor
ten worden opgevangen door ha
zelnoten, maar de ramp in Tsjerno-
byl heeft in Turkije, 's werelds
grootste producent van hazelno
ten, voor problemen gezorgd.
Tekort
O jeetje. Wat heeft dat allemaal
voor gevolgen? Susan Valdes, met
een zucht: "Het zou kunnen bete
kenen dat er aan het eind van het
seizoen een tekort aan amandelen
gaat komen. Dat ze op een gegeven
