Reagan ontslaat twee adviseurs Dissident Orlov ziet bemoedigende signalen Iraans geld naar contra's Huurjongens verspreiden aids-virus uit wraak Israël: Iraanse betalingen gingen rechtstreeks naar Zwitserse bank WOENSDAG 26 NOVEMBER 1986 BUITENLAND PAGINA 7 WASHINGTON - John Poindexter, de Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur, heeft gisteren zijn ontslag ingediend na de ontdekking dat een van zijn naaste medewer kers in het geheim geld, dat afkomstig was van wapenverkopen aan Iran, naar de contra's van Nicaragua heeft doorgestuurd. De medewerker, luitenant kolonel Meese zei in zijn toelichting, dat de betrokken 10 tot 30 miljoen dol lar - nader onderzoek zal nog dui king, die het resultaat was van een delijk moeten maken om hoeveel intern onderzoek op het Witte Huis het precies ging - in januari de omstandigheden rond de jaar in handen wapenleveranties aan Iran. gekomen. Het onderzoek stond onder lei ding van minister Edwin Meese (justitie). Hij zei gisteren dat 10 tot 30 miljoen dollar aan Iraanse beta lingen voor via de contra's sche Senaatsfractie, Robert Byrd, zei: „Er is iets grondig mis als de president niet weet wat zich in de kelder van het Witte Huis afspeelt. Het is één grote rotzooi hier". LONDEN - Een groep met aids be smette jongens in de leeftijd van 14 tot 18 jaar verspreiden met opzet het dodelijke virus in Engeland, zo is door de Britse media bekend ge maakt. De jongens zijn als kinde ren seksueel misbruikt en aan de zelfkant van het leven terechtgeko men. In Londen hangen zij rond bij de grote stations en amusements centra. door Haye Thomas Hun enige middel van bestaan is prostitutie. Dat is ook de inkom stenbron voor het betalen van ver dovende middelen, waaraan de meesten verslaafd zijn. De groep bestaat uit achttien jongens, een fractie slechts van het leger van zo genaamde 'Rent-boys', ofte wel huuijongens, dat zich ophoudt in de Britse hoofdstad. Alle 18, zo heeft een test van een vrijwilligersorganisatie uitgewe zen, zijn besmet met het aids-virus. Eén van hen, een 14-jarige, heeft door Henk Dam Strafbaar Op dat moment was nog volop ^r^verde de "«spraak van het Congres van Israel geleverde kracht die de Amerikaanse rege_ ring verbood geld ter beschikking te stellen dat de contra's zouden kunnen gebruiken bij hun strijd te gen de regering van Nicaragua. Gevraagd of North zich daarmee schuldig heeft gemaakt aan straf bare feiten, antwoordde Meese: „We zijn op dit moment de juridi sche kanten van de zaak aan het bekijken om te kunnen vaststellen geweest van een isdrijf'. Amerikaanse wapens, op Zwitser se bankrekeningen van de contra's was terechtgekomen. Meese maakte duidelijk dat maar één man alles van deze geheime en vrijwel zeker illegale operatie af wist, luitenant-kolonel North, een of hier sprake staflid van de Nationale Veilig- heidsraad. Diens baas, John Poin dexter, wist wel iets van de zaak af. maar „probeerde de operatie niet tegen te houden", aldus Meese. De toelichtingen die Meese giste ren aan het eind van de ochtend in het Witte Huis gaf, werden vooraf gegaan door een korte verklaring van een zichtbaar aangeslagen pre sident Reagan waarin deze de twee ontslagen aankondigde. Hij zei dat het onderzoek van Meese had aangetoond dat „ik niet volledig op de hoogte werd gehou den van één element" van de ge heime wapenleveranties aan Iran, maar hij wilde geen details daar over prijsgeven. Toen verslaggevers hem onder braken en hem vroegen of hij nu misschien vond een fout te hebben gemaakt door de geheime wapen zendingen aan Iran goed te keuren, antwoordde hij kortaf: „Nee en ik beantwoord verder geen enkele vraag meer". Meese zei, dat de voormalige Na tionale Veiligheidsadviseur McFarlane ook van de affaire op de hoogte is geweest, maar dat de mi nisters Weinberger (defensie) en Shultz (buitenlandse zaken), die op grond van hun functie in de Natio nale Veiligheidsraad zitten, van niets wisten. De schokkende onthullingen over de activiteiten van North wer den, voordat zij wereldkundig wer den gemaakt, door Reagan en Mee se gisterochtend eerst verteld aan de fractieleiders van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. De leider van de Republikeinse fractie in de Senaat, Bob Dole, gaf later als commentaar dat het dui delijk was dat president Reagan „zeer verontrust" over de gebeur tenissen is, en „vastbesloten nu te doen wat nodig is". Maar de leider van de Democrati- John Poindexter: niets gedaan om operatie tegen te houden (foto A zelfs al de eerste symptomen van de dodelijke ziekte. Hij voelt zich herhaaldelijk misselijk, duizelig en zwak. Van hem komt de uitspraak: „De wereld heeft mij te grazen geno men. Nu zal ik de wereld aanpak ken". Hij en zijn vrienden willen zoveel mogelijk wraak nemen op de gemeenschap en daarom als huuijongens zoveel mogelijk van hun klanten met het aids-virus be smetten. Dit onthullende relaas is afkom stig uit kringen van The National Children's Home, een charitatieve organisatie van de Methodisten- kerk in Engeland. Directeur David Pithers van deze organisatie heeft de groep ontmoet. „De jongens willen wraak. Je zou ze kunnen vergelijken met tijdbommen, die elk moment kunnen exploderen. Zij haten de klanten die hun voor de seks betalen en zij haten vooral de samenleving, voor alles wat hun is aangedaan. Daarom willen zij zo veel mogelijk mannen besmetten". Een dreiging die volgens direc teur Pithers een extra dimensie heeft, omdat veel klanten van de huuijongens getrouwde mannen zijn, die vervolgens hun echtgeno ten en daardoor ook eventuele ba by's kunnen besmetten. De onthulling door The National Children's Home over de aids- wraak van de huuijongens heeft hier grote consternatie verwekt. In een hoofdartikel onder de kop: 'Stop de holocaust', roept het grootste dagblad The Daily Mirror op om iedereen die zich met prosti tutie bezighoudt op aids te laten testen. En degenen die inderdaad met het virus besmet zijn meteen te isoleren. „Dat mag dan een harde maatre gel lijken, maar wij verzekeren u, dat deze straf niets is vergeleken met de dodelijke consequenties van niets doen tegen de versprei ding van de plaag", aldus de Mir- De autoriteiten haasten zich te verklaren, dat de situatie niet een voudig is. Het overdragen van een besmettelijke ziekte op een ander is geen strafbaar feit. In dit opzicht is geen actie mogelijk. Hoogstens kunnen plaatselijke instanties po gingen ondernemen om, gezien de jonge leeftijd, de jongens onder hun toezicht en voogdij te krijgen. Maar als het dan gaat om wie pre cies, is er het grote dilemma voor bijvoorbeeld de doktoren, die aan de aids-testen hun geheimhouding hebben verbonden. En met name de British Medical Association stelt zich onveranderd op het standpunt, dat doktoren het ver trouwen van hun patiënt niet mo gen beschamen. Frankrijk bereid tot ruil terrorist voor gegijzelden MEXICO-STAD - President Duar- te van El Salvador heeft deze maand twee geheime ontmoetin gen gehad met William Casey, de directeur van de Amerikaanse In lichtingendienst CIA. Woordvoerders van de Salvado raanse regering en diplomaten in PARIJS (AFP/DPA) - Premier Chi rac en president Mitterrand van Frankrijk zijn bereid een pro- Iraanse terrorist vrij te laten als vijf Fransen die in Libanon in gijzeling worden gehouden, los komen. Dit schrijft het doorgaans goed geïn formeerde weekblad Le canard en- chainé. De woordvoerders van de Franse premier en van het staats hoofd wilden niet op het bericht reageren. De terrorist in kwestie is Anis Naccache, die een levenslange ge vangenisstraf uitzit wegens een mislukte poging tot moord op ex- premier Bachtiar van Iran. Bij deze aanslag, in 1980, kwamen een poli tieman en een vrouw om het leven. De in Libanon gegijzelde Fransen zijn in de macht van een pro-Iraan- se groep. door Rob Sprenkels de Salvadoraanse hoofdstad heb ben laten weten dat de gesprekken werden gehouden op 1 en op 16 no vember. Waarover is gepraat, wilde men niet kwijt, maar over het alge meen wordt aangenomen dat de SIKHS (AP) - Gewapende sikhs zijn de woning van een politie agent in Punjab binnengedrongen en hebben daar - tijdens een verlo vingsfeest - vijf leden van zijn ge zin doodgeschoten. Het persbu reau UNI meldde dat de aanslag gepleegd werd enkele uren nadat de zoon van de politic in Punjab was vermoord. Buitenland kort Gorbatsjov/Gandhi De Russische leider Gorbatsjov en de Indiase premier Gandhi heb ben tijdens de eerste dag van het bezoek van Gorbatsjov aan India eensgezind kritische geluiden la ten horen over het Amerikaanse Star Wars-programma. Premier Gandhi zei dat het Amerikaanse plan de veiligheid in de wereld ern stig bedreigt. De Indiase premier prees de Russische voorstellen voor wapenbeheersing en noemde Gorbatsjov bij die gelegenheid een kruisvaarder voor de vrede. Amal-militie De Libanese sji'itische Amal-mi- litie heeft gisteren na zware ge vechten met Palestijnse guerrilla strijders het strategische dorp Maghdousheh in Zuid-Libanen voor het grootste deel heroverd. Dit hebben ooggetuigen verklaard. Maghdousheh, dat op een strate gisch punt boven het Palestijnse vluchtelingenkamp Ain al-Hilweh ligt, werd maandag door duizend Palestijnse strijders ingenomen. Aids-catastrofe In sommige Afrikaanse hoofd steden is één op de vijf personen drager van het aids-virus. Dat is ve le malen hoger dan in de meest be smette westerse steden. Nog erger is 'de wanhopige duidelijkheid' dat bijna alle dragers van dit virus uit eindelijk zullen sterven. Dit is de grimmige conclusie van een rap port van het Britse Panos-insti tuut, een instituut dat zich al tien tallen jaren bezighoudt met ont wikkelingen in de Derde Wereld. Corruptie Eén van de machtigste politici in New York City is gisteren schuldig geoordeeld aan corruptie op grote schaal. Het desbetreffende schan daal is omschreven als het ergste dat zich in vijftig jaar in New York heeft afgespeeld. Stanley Fried man, leider van de invloedrijke de mocratische partij in het New Yorkse stadsdeel Bronx, en drie medebeklaagden, hebben het par- keerbureau van de stad geëxploi teerd als een misdadige onderne ming om er zelf vele miljoenen dol lars rijker van te worden. Omstreden bezoek Kort na zijn terugkeer van een omstreden reis naar het Verre Oos ten lijkt de Israëlische president Herzog nu nog meer stof te doen opwaaien in zijn land met de be kendmaking dat hij een bezoek aan West-Duitsland zal brengen. Het zou het eerste bezoek van een Israëlisch president aan de Bonds republiek zijn sinds de twee lan den in 1965 diplomatieke betrek kingen aanknoopten. Herzogs reis is een antwoord op het bezoek dat de Westduitse president Von Weiz- sacker vorig jaar aan Israël bracht. AMSTERDAM (ANP) - De nale ving van de mensenrechten in de Sowjet-Unie betekent veiligheid voor het Westen. Dat is de mening van de Russische natuurkundige Joeri Orlov. De befaamde Russi sche activist, die in oktober in een 'spionnenruil' op vrije voeten kwam, zegt ervan overtuigd te zijn dat democratisering in de Sowjet- Unie een beslissende invloed heeft op de internationale veiligheid, „meer nog dan ontwapening". De 62-jarige oprichter en voorzit ter van de zogeheten Russische Helsinki-groep heeft na zijn vrijla ting en emigratie naar het Westen de strijd niet opgegeven. Nauwe lijks bekomen van de jaren in de werkkampen en in binnenlandse verbanning, wil hij het Westen in formeren over de situatie van de mensenrechten in de Sowjet-Unie. In dat kader had hij gisteren een onderhoud met premier Lubbers. Vandaag staat een ontmoeting met de Tweede-Kamercommissie voor buitenlandse zaken op het pro gramma. In de Helsinki-groep hebben be langrijke dissidenten - onder wie Orlov, Anatoli Sjtsjaranski en Ana toli Martsjenko - zich jarenlang in gezet voor de naleving van vooral de humanitaire bepalingen van de Slotakte van Helsinki. Momenteel is de groep niet meer actief, omdat de leden tot emigratie zijn gedwon gen of zich in gevangenschap be vinden. Over de huidige situatie zegt Or lov dat deze onder het bewind van Michaïl Gorbatsjov „niet is ver slechterd". Weliswaar is de ver scherpte wetgeving ten opzichte van dissidenten en politieke ge vangenen van de inmiddels overle den partijleider Joeri Andropov nog steeds van kracht, maar er zijn ook bemoedigende signalen. Zo ziet Orlov eindelijk ontwikke lingen in zijn vaderland. De dissi dentenbeweging is op dit moment dan wei op een dieptepunt beland, maar daar staat een veranderende maatschappelijke opinie tegen over. Door meer openheid in de pers, door meer reismogelijkheden en door meer informatie is een so ciale beweging ontstaan. Welvaart De Russische mensenrechtenbe weging is nauwelijks nog georgani seerd, maar de groep mensen die in de Sowjet-Unie over de mensen rechten en over democratisering nadenkt is veel groter geworden. „De publieke opinie krijgt op dat gebied langzamerhand een heel klein beetje invloed", zegt Orlov. „De mensenrechten worden in mijn land weliswaar niet op zo'n grove wijze geschonden als in een aantal dictaturen, maar de schen dingen en de repressie zijn overal aanwezig. Voor de betrokkenen is het een afschuwelijke situatie". Hy verzet zich ten stelligste te gen de opvatting dat in de Sowjet- Unie de sociaal-economische rech ten wel zouden worden nageleefd, een gezichtspunt dat hij tijdens zijn korte verblijf in het Westen vaak is tegengekomen. Ook die rechten, waar Moskou internatio naal altijd hoog van opgeeft, wor den volgens Orlov in de Sowjet- Unie met voeten getreden. „Er gaapt een enorme kloof tus sen de levensstandaard in het Wes ten en die in de Sowjet-Unie, in sommige industriële centra zijn be paalde levensmiddelen 70 jaar na de revolutie nog op de bon en er 'CIA-direeteur biedt Duarte excuses aan' zaak-Hasenfus, de in Nicaragua neergeschoten Amerikaanse pi loot, de directe aanleiding is ge weest. Voor zover bekend is het de eer ste keer dat Casey buiten de Ver enigde Staten een buitenlands staatshoofd spreekt. Bij de ont moetingen was ook de Salvado raanse legerleiding vertegenwoor digd. De inmiddels tot 30 jaar gevange nis veroordeelde Hasenfus had kort na zijn arrestatie laten weten dat hij voor de CIA werkte en dat de acties om de anti-sandinisten te bevoorraden werden gecoördi neerd vanaf de militaire luchtbasis Ilopango nabij de Salvadoraanse hoofdstad San Salvador. President Duarte ontkende der gelijke berichten van begin af aan heerst een enorme woningnood", zegt Orlov. De talloze jonge werklozen, die niet worden beschermd door de of ficiële vakbonden, hebben moeite zich te handhaven in zo'n maat schappij. Vaak komen zij daardoor JERUZALEM (RTR/AFP/UPI) - De Israëlische regering heeft gis teravond de uitlatingen van de Amerikaanse minister van justitie Meese tegengesproken dat zij be trokken was bij het overdragen van geld aan de .contra's' in Nica ragua. In een verklaring die werd uitge geven na intensief spoedberaad van de Israëlische premier, Izaak Sjamir, de minister van buiten landse zaken, Simon Peres, en de minister van defensie, Izaak Rabin, erkende de Israëlische regering dat zij op verzoek van de Verenigde Staten heeft geholpen bij „het ver voer van defensieve wapens en re serve-onderdelen naar Iran". Maar de Israëlische regering sprak tegen dat zij bij de geheime transactie is opgetreden als bemiddelaar. "Het geld voor de Amerikaanse wapens werd door een Iraanse ver tegenwoordiger direct naar een Zwitserse bankrekening overge maakt en ging niet door Israëlische handen", aldus de Israëlische ver klaring. „Israël heeft met verba zing vernomen dat een deel van de ze gelden aan de contra's werd overgedragen. Als een dergelijke in alle toonaarden en voelde zich lelijk op zijn tenen getrapt toen Washington publiekelijk toegaf dat de Salvadoranen medewerking verleenden bij de bevoorrading van de contra's. Volgens sommige diplomaten zou Duarte werkelijk geen notie hebben gehad van alle activiteiten die de CIA sinds eind 1984 vanaf de militaire luchthaven van Ilopango ontplooide. Naar het heet is Casey daarom persoonlijk zijn excuses komen aanbieden. Tegelijkertijd heeft het hoofd van de CIA geprobeerd om Duarte te overtuigen van de noodzaak om medewerking te blijven verlenen aan de bevoorrading van de con tra's. El Salvador speelt samen met Honduras en Costa Rica een sleu telrol in de plannen van Washing ton om de oorlog tegen Nicaragua op te voeren. Is de Kerstman te vroeg of Sinterklaas te laat? Nee ze komen allebei tegelijk. Joeri Orlov: "lk had niet verwacht tijdens mijn leven nog enige veran dering in de Sow jet-Unie te zullen meemaken". (foto AP) in aanraking met de justitie en zij eindigen vaak in een werkkamp. De lage levensstandaard en de hardheid van het dagelijkse be staan heeft ervoor gezorgd dat het percentage jonge misdadigers tien maal zo hoog ligt als in ontwikkel de westerse landen, merkt Orlov transactie plaatsvond had Israël er niets mee te maken en de Israëli sche regering was er niet van op de hoogte", luidde de verklaring. De onthullingen van Meese heb ben de bezorgdheid in Israël ge voed over de betrekkingen met de Amerikaanse regering. „Deze ont wikkelingen gaan Israël veel kwaad doen in Washington", ver klaarde de militaire correspondent van het gezaghebbende dagblad Ha'aretz voor de Israëlische televi sie. „We kunnen meer aanvallen verwachten van de Amerikaanse media en het publiek". De wapen leveranties aan het radicaal anti- Amerikaanse Iran vallen zeer slecht in de Amerikaanse publieke opinie. Andere Israëlische com mentatoren gaven aan dat de Israë lische betrokkenheid by de Ameri kaanse wapenlevering aan Tehe ran - volgens berichten in ruil voor beoogde vrijlating van Amerikaan se gijzelaars in Libanon - het beeld van de joodse staat in Washington tot een nieuw minimum zal doen dalen sinds de invasie in Libanon in 1982. Vertegenwoordigers in Costa Ri ca van de contra's die het sandinis- DEN HAAG (ANP AFP) - De vie ring van de elfde veijaardag van de Surinaamse onafhankelijkheid is gisteren rustig verlopen. De enige officiële gebeurtenis was een voor iedereen toegankelijke ontvangst op het paleis van president Ram- dat Misier. De president hield een toespraak waarin hij echter nauwelijks in ging op de situatie in Oost-Surina- me. Hij had het slechts over "de zorglijke gedachten" ten aanzien van de actuele situatie, daarbij kennelijk doelend op de gevechts handelingen in Oost-Suriname. In de Oostsurinaamse grens plaats Albina, waar de groep- Brunswijk een onbekend aantal militairen vrijwel heeft omsingeld, is gisteren op het einde van de mid dag opnieuw geschoten. Nadat enige malen was gevuurd op. „De positie van die jonge mis dadigers is waarschijnlijk alleen te vergelijken met die van de zwarten in de Verenigde Staten". Censuur De slechte economische situatie en de „gevaarlijk" lage levensstan daard in het land hebben Gorbats jov gedwongen tot meer openheid en tot het verbeteren van de con tacten met het Westen. „Wil de Sowjet-Unie hoogwaardige buiten landse technologie, dan zal zij toch eerst haar imago moeten verbete ren", is de opvatting van Orlov. De Sowjet-Unie moet „doorzich tiger" worden voor andere landen. Openheid is geboden en de eerste tekenen daarvan zijn volgens Or lov te zien in het afzwakken van de censuur. Die ontwikkeling zal zich ongetwijfeld voortzetten, zegt Or lov, hoewel hij ook in de verre toe komst geen mogelijkheid ziet dat in zijn land de strijdkrachten, het buitenlandse beleid of de leiding van de communistische partij openlijk aan kritiek zullen worden blootgesteld.' Het Westen mag zich volgens Or lov niet blind staren op de Russi sche positie als supermogendheid. Moskou is gevoelig voor de inter nationale opinie. Stille diplomatie in afwisseling met „hard maar be leefd" optreden tegen de Sowjet- Unie heeft „enige" invloed. Uit gangspunt moet echter zyn dat het vraagstuk van de mensenrechten wordt gekoppeld aan de internatio nale veiligheidsproblematiek, on derstreept de voorzitter van de Moskouse Helsinki-groep. „De sfeer in de Sowjet-Unie is op dit moment enigszins te vergelij ken met het gevoel dat de mensen hadden aan het begin van de desta- linisering, of ten tijde van de daar opvolgende „dooi", de relatieve li- tische bewind in Nicaragua bestrij den, hebben gisteren de Ameri kaanse beweringen tegengespro ken dat zij geld hebben ontvangen van de Amerikaanse wapenleve ringen aan Iran. In een verklaring van de Nicaraguaanse Democrati sche krachten (FDR) die in San Jo sé werd uitgegeven werd gezegd dat „alleen de Verenigde Staten weten waar dit geld is gebleven. De Nicaraguaanse president, Da niel Ortega, heeft de Amerikaanse regering ervan beschuldigd de in ternationale en Amerikaanse wet geving te schenden door geld uit de wapenverkoop aan Iran door te spelen naar de contra's. Ortega ver klaarde dat president Reagan of wel op de hoogte was van de affaire of „niet verdient" staatshoofd te zijn van een supermogendheid. „Want hoe kan iemand president van de VS zijn als hij niet weet dat volstrekt illegale acties en onder handelingen worden gevoerd waarbij geld naar de huurlingen- troepen (de rebellen) wordt ge sluisd". Nu Reagan zich in een „scandaleuze situatie" bevindt of fert hij (Poindexter en North) op om zyn gezicht te redden", aldus Ortega. vanaf een patrouilleboot van het Surinaamse leger, die voor het grensplaatsje op de Marowijneri- vier ligt, braken op twee plaatsen grote branden uit. Legerleider Desi Bouterse ver klaarde gisteren in een vraagge sprek met buitenlandse journalis ten dat de acties van de guerrilla strijders in het oosten van Surina me geen serieuze bedreiging vor men voor het bewind in Suriname. Ondanks het offensief van de op standelingen zal het democratise ringsproces dat bijna twee jaar ge leden in gang is gezet, worden vol tooid volgens schema. Het begon in januari 1985 met de installering van een nationale assemblee die tot taak kreeg een nieuwe grond wet op te stellen. In april moet die grondwet in een referendum wor den voorgelegd aan de bevolking. beralisering onder Nikita Chroets- jov. Optimist De stemming in het land wordt wat normaler, maar de situatie van de individuele politieke gevangene of de man die niet mag emigreren is nog bar slecht. Hy zegt in dit ver band bijvoorbeeld kennis te heb ben van het lot van 830 politieke gevangenen in de Sowjet-Unie, „maar het zijn er waarschijnlijk nog veel meer". En van de activis ten uit de Helsinki-groepen bevin den zich er nog steeds 40 in werk kampen of binnenlandse verban ning, aldus Orlov. „Toch ben ik een optimist. Ik ben altijd een optimist geweest, maar ik had niet gedacht in mijn leven nog enige verandering mee te maken. Ik ben hoopvol, hoewel het land nog mijlenver verwijderd is van een echte democratie. Mis schien gaan wij over een jaar of vijf in de richting van het Hongaarse model", zo besluit Orlov. Elf jaar onafhankelijkheid Suriname in stilte gevierd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7