Dooi in Sowjet-cinema na paleisrevolutie numu '91/2 Weeks': een verhouding van weinig woorden VRIJDAG 21 NOVEMBER 1986 IllllSt»; mmmmmmmsi '91/2 Weeks'; regie: Adrian Lyne; hoofd rollen: Mickey Rourke, Kim Basinger en Margaret Whitton; theater: Euro, Alphen De verhouding tussen de beursma kelaar John en de kunsthandelaar Elizabeth duurt een paar weken te lang. De kaarten in hun relatie zijn snel geschud, het einde is vanaf het begin al duidelijk onvermijdelijk en om een herhaling van zetten te voorkomen hadden de negen en een halve week wel wat kunnen worden ingekort. Die duurzaam* heid fnuikt '9% Weekst de broeie righeid slaat om in verveling. Het is gemakkelijk, té gemakke lijk om de film daarmee meteen in cynisme onder te dompelenVMaar eerst iets over dé inhoud: '9V2 Weeks' gaat over twee mensen die zich vooral lichamelijk tot elkaar aangetrokken voelen. In de weder zijdse passie zit een duidelijke machtsverhouding die tot verken ningen op het sadistische vlak lei den. Het blijft nog speels, maar de voortekenen wijzen op erger, van daar ook dat Elizabeth de relatie niet haar tiende week laat ingaan. Het is leuk dat er na bijvoorbeeld 'The postman always rings twice' weer eens een film is gemaakt, waarin vooral het fysiek in tel is. Ook al is de poging maar half ge slaagd. De Engelse regisseur Adrian Lyne - hij maakte eerder 'Flashdance' - weet goed raad mét de spanning die hoort bij een ver houding van weinig woorden. Het licht is steeds een tikkeltje diffuus, New York is het veelkleurige decor en de interieurtjes zijn spraakma kend modern. '9% Weeks' heeft het Kunsthande laar Elizabeth (Kim Basinger) wacht op de din gen die komen gaan. (foto pr) aanzien van een geslaagde video clip. Er is tot driekwart van de film met redelijk veel genoegen naar te kijken, dan weetje het wel. De sex- spelletjes van John en Elizabeth hebben dan hun leukste momen ten wel gehad, de opwinding ver dwijnt. Er kleven daarvoor trouwens al een paar oneffenheden aan '9V& Weeks'. Zo wil Lyne in de kantlijn iets te grappig zijn. Hij voert een aantal randfiguren op die té zijn: een stijVe Engelsman met een ui terst lelijke hond, een bloemenbe- zorger die wild danst op de muziek van zijn walkman, twee Chinezen die onverstaanbaar maar druk ge barend van mening verschillen. Terughoudendheid had de humor alleen maar krachtiger gemaakt. Iemand die zo langzamerhand aan terughoudendheid ten onder gaat is Mickey Rourke. Hij speelt in '9Vz Weeks' de rol van John en maakt daarvoor de zoveelste keer 'de koele'jongen' van. Sinds 'Diner' heeft hij weinig anders gedaan dan op dat thema variëren. Een on doorgrondelijke blik en een scheef lachje, zou dat genoeg zijn voor een carrière? In de filmwereld van de Sowjet- Unie heeft zich - met Gorbatsjovs zegen - een paleisrevolutie vol trokken. Daardoor is de tot dusver nauwelijks getolereerde figuur van Elem Klimov aan de macht geko men in de Sowjet Filmmakers Vakbond. De gevolgen van die spectaculaire omwenteling kun nen nu al verstrekkend worden ge noemd. Zo'n dertig films die tij dens de jaren zestig en zeventig verboden waren, zijn onlangs vrij gegeven voor binnenlandse distri butie en tevens beschikbaar geko men voor de export. door Pieter van Lierop Aangezien film in de Sowjet- Unie wordt beschouwd als de be langrijkste, want meest populaire, kunstvorm, moeten de vernieu wingen tevens effect hebben op de andere kunstdisciplines. Even een paar feiten ter begrip van de recente ontwikkelingen. De Sowjet-Unie bestaat uit vijftien re publieken die allemaal hun eigen filmstudio's hebben met ook hun eigen verantwoordelijkheden. Het land kende twee centrale machts apparaten op filmgebied. Enerzijds is er de Sowjet Filmmakers Vak bond, met iets van 6600 leden (re gisseurs, scenario-schrijvers, criti ci, acteurs, technici) die 213 af gevaardigden kiezen voor het na tionaal congres dat een bestuur kiest. Daarin hadden tot mei van dit jaar Lev Koedjanov en presti gieuze regisseurs Sergei Bondarts- joek, Nikolai Goebenko en Nikita Mikhalkov zitting. Censuur Anderzijds is er het staatscomité Goskino (sinds tientallen jaren voorgezeten door Filip Yermash), dat alle geldstromen regelt en bo vendien censuurbevoegdheden be zit, waarmee kan worden ingegre pen op elk willekeurig moment tij dens het maken van films of daar na. De macht van Goskino was na genoeg onaantastbaar en diende niet publiekelijk ter discussie te worden gesteld. In de praktijk kon den scripts worden afgekeurd van wege contra-revolutionaire propa ganda, sex, anti-humanisme of laag artistiek gehalte. Rekkelijke be grippen. In de praktijk van de laatste twintig jaar is het maken van min of meer gewaagde films nooit het grootste probleem geweest, maar wel om ze vertoond te kunnen krij gen. Goskino placht bij voorkeur in te grijpen tijdens als de film klaar of bijna klaar was. Dan ging het materiaal de ijskast in en daar bleef het. Vaak werd niet eens meegedeeld waarom eigenlijk sommige films voor vertoning on geschikt werden geacht. Tot de bekende cineasten die weggecensureerde films hebben gemaakt, behoren o.a. Panfilov en Mansoerov. Van Elem Klimov wer den twee films ('Afscheid van Mat- jora' en 'Agonia') tegengehouden en van Larisa Sjepitko (Klimovs enige jaren geleden verongelukte echtgenote) werden eveneens twee films nimmer uitgebracht. In een uiterst leerzaam artikel in het Amerikaanse vakblad Variety werd onlangs een lijst gepubli ceerd van een twintigtal van zulke door de censuur getroffen films die nu alsnog worden vrijgegeven. Maar er zijn wel enige kanttekenin gen te maken bij de Variety-lijst. Zo zijn er films die door de Russi sche autoriteiten officieel (en soms Elem Klimov, de 7 oogluikend) wordén vrijgegeven voor deelname aan een filmfestival in het Westen, maar die intussen in éigen land niet in première worden gebracht. Zo draaide Klimovs Raspoetin- film 'Agonia' vijf jaar geleden in het hoofdprogramma van Venetië en zo heeft Füm International ooit Paradjanovs 'Kleur van De Gra naatappel' gepresenteerd, op een moment dat de cineast zelf niet al leen al tien jaar op non-actief was gesteld, maar zelfs gevangen zat. Daarnaast praktiseert men in Rusland nog een curieuze politiek van uitbrengen. Door enigszins ge waagde films gedurende een week alleen te vertonen in een enkel hoofdstedelijk achterafbioscoopje, valt dus doodleuk vol te houden dat de film in kwestie wel degelijk is uitgebracht. Zo stond anderhalf jaar geleden, ten tijde van het Film festival van Moskou, al Guermans 'Mijn Vriend Ivan Laptsjin' (de in drukwekkendste Russische film die ik ooit gezien heb) geprogram meerd. Je moest ervoor naar een moeilijk te vinden filmhuisje dat verwerkt bleek te zitten in een sportstadion, maar iedere Mosko- viet die wilde, kon erheen. In de overzichtsprogramma's van de Russische cinema ontbrak de film en geïnteresseerde buitenlandse kopers konden hem niet krijgen. Lente Toch leek er medio 1985 al iets van lente in de lucht te zitten (ge durende het festival werd Gromiko weggepromoveerd tot president en benoemde Gorbatsjov de nog na genoeg onbekende Sjevarnadze op buitenlandse zaken), want.er bleek warempel een nieuwe film te zijn gemaakt door de-in 1982 nog voor de zoveelste keer gearresteerde Pa- radjanov: 'Het Fort Souram'. En die film kon wèl meteen gekocht worden. Niet minder opmerkelijk was dat de vroeger twee keer weggecensu reerde Elem Klimov met zijn tot pacifisme oproepende oorlogsfilm 'Kom En Zie' niet alleen het com petitie-programma haalde maar daar nog dubbel bekroond werd ook. De Franse voorzitter van de jury zei: "Ik wil pleiten voor Kli mov, want zijn film is heel belang rijk en die regisseur heeft het hier toch al Zo moeilijk." Deze Klimov is intussen dus de machtigste man geworden van de Russische film wereld. Het afgelopen voorjaar, terwijl in Cannes het internationale filmfes tival gehouden werd, vond in Mos kou het congres plaats van van de Sowjet Filmmakers Vakbond. Eer ste verrassing in Cannes: Guer mans 'Mijn Vriend Ivan Laptsjin' bleek voor iedereen te bezichtigen èn te koop. Tweede verrassing: Rusland doet mee aan de competi tie met 'Boris Godoenov', een ui terst conservatief, barok tsarendra- ma van veteraan Bondartsjoek. Waarom werd uitgerekend hij naar Cannes gestuurd? Het antwoord leek een week la ter te komen. Terwijl 'Boris Godoe nov' draaide aan de Rivièra werd de reputatie van de regisseur aan het thuisfront twee meter onder de grond gespit. De zelf niet als con servatief te beschouwen Nikita Mikhalkov (broer van de uitgewe ken Kontsjalovksi die met 'Runa way Train' namens Amerika aan Cannes deelnam) had de fel aange vallen Bondartsjoek verdedigd en kwam daardoor zelf ineens even min door de geheime stemmingen. De zittende vakbondspresident Kulidjanov werd niet enkel wegge stemd, hij had zelfs onvoldoende stemmen verworven om deel te mogen blijven uitmaken van de FILMS OP VIDEO Horrorfilms zijn er bij dozijnen gemaakt. Bijna elke distributie bedrijf heeft er van tijd tot tijd enkele in het pakket. Niemand maakt zich er erg druk om; het merendeel is niet goed en niet helemaal slecht, het is consump- tiewerk waar je aan voorbij kunt gaan. Maar er zijn uitzonderin gen. Toevalligerwijs zijn er deze maand twee cassettes versche nen die in het horror-genre met kop en schouders boven 99 pro cent van de andere films uitste ken: 'A nightmare on Elm street' van Wes Craven (CBS/Fox) en 'In de greep van de Zombies' van George Romero (Cor Koppies Vi deo). Wes Craven heeft al jaren een uitstekende naam bij de liefheb bers van horror-films. Wie voor dit soort films niet naar de bio scoop gaat, maar wel veel tv kijkt zal Craven kennen van een aan tal afleveringen in de serie 'Twi light Zone'. Craven kent zijn vak, niet alleen op het gebied van de techniek, maar ook wat timing en dosering aangaat. De liefhebbers hebben op 'A nightmare on Elm street' waar schijnlijk al gezien. De nacht merrie ging nog niet zo lang gele den in bioscooproulatie en .trok toen nauwelijks publiek, maar dat is geheel onterecht. Ik kan me niet herinneren ooit een grie zelfilm te hebben gezien die be klemmender en angstaanjagen der is dan deze. Het uitgangs punt van de film is eenvoudig. Het gaat om nachtmerries die echt worden. Het script zit hecht in elkaar en het is vaak absoluut niet te zien wanneer de hoofd personen waken of slapen. Met enige regelmaat is er een golf Zombie-films, de meeste wa ren ronduit teisterend, pure rot zooi. Een uitzondering is 'In de greep van de Zombies' van George Romero. Romero koos als plaats van handeling een groot warenhuis. V-ier mensen verschuilen zich erin om te strij den tegen de levende doden die buiten rondwandelen op zoek naar een hap mensenvlees. De gekte van het opgesloten zijn in een soort luilekkerland terwijl monsters je bedreigen wordt door Romero knap getekend. PETER DE ZWAAN mmmm iniiü liiüiiiiiiiii Kim Basinger komt iets beter uit de voeten, al heeft ze ook zo haar maniertjes. Haar sensualiteit en uiteindelijk de ontreddering over al die sex zijn in elk geval twee be langrijke steunpilaren van '9Vz Weeks'. Een film die met een iets verrassender scenario op meer ma nieren spraakmakend zou kunnen zijn. BART JUNGMANN (OP)NIEUW '9l/2 weeks' - Euro, Alphen 'Emmannuelle 4' - soft porno, Tria non, Leiden 'The Protector' - Arnold Schwarze negger in de rol van bulldozer, Euro, Alphen. 'Aliens' vervolg op griezelfilm 'Alien', Euro, Alphen 'FX/Murder by illusion' - elegante thriller over een maker van special ef fects', City, Katwijk '3 mannen en een wieg' - Drie man nen sukkelen met baby. Om te la chen, City, Katwijk BLIJVERS 'The Mission' - meeslepend melodra ma over missiewerk, Lido, Leiden 'Commando's vallen aan' - vechtfilm, City, Katwijk. 'Heartburn' - niet bijsters geslaagde relatiefilm met sterren Streep en Ni cholson, Lido, Leiden 'The jewel of the Nile' - avonturenfilm in hét genre 'Indiana Jones', City, Katwijk. 'Running Scared' - lachfim met Gre gory Hines als politieman, Luxor, Leiden 'Down and out in Beverly Hills' - ko medie waarin het contrast oud-rijk voor de zoveelste keèr en op wéinig verrassende wijze wordt uitgediept, Lido, Leiden 'The Color Purple' - mooi gemaakte jankfilm over zwarte vrouw die zich ontworstelt aan onderdrukkend man volk, Lido, Leiden en Euro, Alphen 'Top Gun' - Amerikaanse straaljager piloten in opleiding, Lido, Leiden en Euro, Alphen. SEXFILMS 'Sex achter tralies' - Rex, Leiden. NACHTFILMS 'Getting Lucky' - Rex, Leiden. 'Pornostukken om van te smullen' - Euro, Alphen. 'Top Gun' - Euro Alphen. 'The Protector' - Euro, Alphen 'Champagne in het pornobed' - Euro Alphen. DEN HAAG 'Heartburn' - Asta (463500), al. 'The man With one red shoe' - Asta, al. 'Aliens' - Asta, 12 jr. 'Color Purple' - Babylon (471656), al. 'Meryl Streep-week' - Babylon. 'Top Gun'- Babylon, al. 'Psycho III' - Cineac (630637), 16 jr. 'Legal Eagles' - Cineac, al. 'Down and out in Beverly Hills' - Ci neac. al. 'Aliens' - Euro (667066), 12 'Hannah and her sisters' (456756), al. - iietroj ipole 'Diavolo in Corpo' - Metropole, 16 jr. 'About last night' - Metropole, 12 jr. 'Abel' - Metropole, al. 'Fantasia' - Metropole, al. 'The Mission' - Metropole, al. 'Youngblood' - Odeon (462400), al. 'Running Scared' - Odeon, 12 jr. 'Band öf the hand' - Odeon, 16 jr. 'Camorra' - Odeon,.16 jr. 'De peep-show' - Le Paris (656402), 18 jr. 'Dream lover' - Le Paris, 18 jr. AMSTERDAM •Color Purple' - Alfa (278806), al. 'Death of a salesman' - Alfa, 16 jr. 'Out of Africa' - Alfa, al. 'Aliens' - Alfa, 12 jr. 'Fantasia' - Alhambra (233192), al. 'Hannah and her sisters' - Alhambra, al. 'Camorra' - Alhambra, 16 jr. 'Aliens' - Bellevue Cinerama (234876/ 266227), 12 jr. 'Top Gun' - Cinerama, al. 'Heartburn' - Calypso (266227/234876), al. 'Karate Kid II' - Calypso, al. 'Pruimenbloesem' - Centraal (248933), 18 jr. 'Running Scared' - Cineac, (243639), 12 jr. 'Subway' - Cinecenter, (236615) 16 jr. 'Camorra' - Cinecenter, 16 jr. 'De tango van onze jeugd' - Cinecen ter, 16 jr. 'Abel' - Cinecenter, al. 'Heartburn' - Cinema (151243), al. 'Legal Eagles' - Cinema, al. 'Running Scared' - City (234579), 12 jr 'PcwHr. TIT' ritw 1 fi ii- III'-City, 16jr. 'Band of the hand' - City, 16 jr. 'Diavolo in Corpo' - City, 16 jr. Target' - City, 16 jr. 'Youngblood' - City, al. 'Down and out in Beverly Hills' - City, al. 'Paris, Texas' - Kriterion, (231708), 16 jr. 'The Killing' - Kriterion, 16 jr. 'Brandend verlangen' - Farisien (248933), 18 jr. 'Down by law', - The Movies (245790), 16 jr. 'Death of a salesman' - The Movies, 16 jr. 'Diva' - The Movies, 16 jr. 'About last night' - Tuschinski, (262633), 12 jr. 'Down and out in Beverly Hills' - Tu schinski, al. 'Diavoloin-Corpo' - Tuschinski, 16 jr. 'Otello' - Tuschinski, al. 'Legal Eagles' - Tuschinski, al. 'The Mission' - Tuschinski, 12 jr. 'Betty Blue' - De Uitkijk, 16 jr. Nieuw elan Elem Klimov nam de voorzitters functie over, breed gesteund door het gehele congres dat tijdens ver gaderingen (Gorbatsjov is ér per soonlijk enige tijd bij aanwezig ge weest) de banvloek had uitgespro ken over dè futloosheid en passivi teit van de vakbond gedurende de voorbije 15 jaar. Er schijnt gloed vol te zijn gepleit voor het recht van filmmakers om meer eigentijd se onderwerpen te behandelen, om jonge cineasten met nieuwe stijlen serieuze kansen te geven, om meer onafhankelijkheid te verwerven ten opzichte van het staatscomité Goskino. Na die stormachtige gebeurte nissen op 14 en 15 mei was het ge raden om even af te wachten in hoeverre het nieuwe élan wellicht zou bleven steken in de bekende vergader-retorica. Maar het ziet er naar uit dat Klimov werkelijk be gonnen is om spijkers met koppen te slaan. De Russische regering heeft al een begin gemaakt met een bescheiden fondsje van anderhalf miljoen gulden voor het maken van niet-commerciële, experimen tele films. Het recht van Goskino om voltooide films openbare verto ningen te onthouden, wordt nu door de vakbond aangevochten. Er is een Geschillencommissie in het leven geroepen, geleid door Pravda-criticus Andrei Plakov en met afgedwongen deelname van Goskino, die zestig verboden films opnieuw gaat bestuderen. Het eer ste resultaat is maar liefst dertig werkstukken die alsnog voor pre mière geschikt worden geacht. Films die men nog steeds van te lage kwaliteit vindt, kunnen een herkansing krijgen als de cineas ten in kwestie ze door een nieuwe montage weten te verbeteren. En er bestaan zelfs in vroegere jaren afgekeurde scripts waarvan nu de verfilming alsnog ter hand is geno- Spannend Iedereen die weet dat Russen in staat zijn om fantastische films te maken, moet deze ontwikkelingen met spanning volgen. En de vraag is gewettigd of Tarkovski en Kon- chalovski hun oversteek naar het Westen gemaakt zouden hebben als ze drie jaar geleden al hadden geweten dat dit er aan zat te ko men. Naar verwachting zal het komen de Film Festival Rotterdam al een belangwekkende afspiegeling bie den van de in de Sowjet-Unie inge-_ treden dooi. De interesse gaat vooral uit naar de drie films van Alexei Guerman die zullen worden vertoond, inclusief dus de twee die aanvankelijk niemand mocht zien. TELEVISIE Morgen op België 1 'Union Sta tion' en op Duitsland 3 'State of the Union'. In de eerste film speelt William Holden een hoofdrol, vlak nadat hij had ge schitterd in 'Sunset Boulevard'. Kidnappers proberen op het drukke Union Station zonder problemen in het bezit te komen van losgeld, Holden moet dat als hoofd van de spoorwegpolitie voorkomen (16.00 uur). 'State of the Union' is een be langrijke film van Frank Capra, -waarin hij de Amerikaanse poli tiek tegen het licht houdt. Een idealistische zakenman wordt naar voren geschoven als presi dentskandidaat voor de Republi keinen. Als hij de nominatie een maal te pakken heeft, bemerkt Grant Matthews (Spencer Tracy) hoezeer hij js misbruikt door be langengroepen (23.00 uur, Duits land 3). In de wekelijkse filmclub op BBC 2 morgenavond 'THX 1138'. Het is de debuutfilm van George Lucas die later furore maakte met de Star Warsreyclus. Ook hierin blikt hij vooruit en wel naar een robotmaatschappij, ééntje waarin sex uit den boze is. Robert Duvall speelt de hoofdrol (23.00 uur). Richten we de blik vervolgens op het einde van de week en ko men op donderdag twee interes sante films uit Frankrijk tegen. Op België 2 'l'Homme Blessé' van de film- en toneelregisseur Patrice Chéreau. Voor deze film bewerkte hij" een vèrhaal van Jean Genet. Een jongeman hangt rond op stations en wordt verleid door een oudere man: Vittorio Mezzogiorno speelt deze verbit terde persoon die de jeugdige Jean-Hughes Anglade meesleept in zijn ellende (20.20 uur). Ongeveer tegelijkertijd (19.52 uur) 'l'Ami de Vincent'. Het is één van die recente Franse films die de Nederlandse bioscopen niet haalde. Onder regie van Pierre Granier-Deferre treden Jean Rochefort en Philip Noiret aan. Rochefort speelt Vincent, een vrouwenversierder die plot seling eën beroep moet dóen op zijn vriend (Philippe Noiret). FILMHUIZEN Operaliefhebbers kunnen tot en met zondag terecht in het Kijk- huis waar de veelgeprezen verfil ming van Verdi's 'La Traviata' wordt vertoond. De lyrische stijl van Franco Zeffirelli sluit goed aan op deze tragische liefdesge schiedenis, waarin de courtisane Violetta op haar sterfbed wordt herenigd met Alfredo, haar grote geliefde. Hoofdrollen voor Tere sa Stratas ei) Placido Domingo (20.00 en 22.15 uur). Ook tot en met zondag in het Kijkhuis 'Sans toi ni loi', een boeiend portret van een jonge zwerfster. Fraaie hoofdrol van Sandrine Bonnaire (19.30 en 21.45 uur). 'Manner' draait van maandag tot en met woensdag. Een komedie over de levnswan- del van twee mannen (19.30 en 21.45 uur). 'Une histoire simple' is een psychologisch drama met Romy Schneider in de hoofdrol (maandag, 20.00 en 22.15 uur). 'A nous deux' is een film, waarin twee mensen worden gedwon gen samen té werken. Met Cathe rine Deneuve (dinsdag, 20.00 en 22.15 uur). 'Lili Marleen' vertelt het verhaal van een populaire zangeres uit het Derde Rijk. Met Hanna Schygulla (woensdag, 20.00 en 22.15 uur). In het Filmhuis LVC is tot en met zondag (21.15 uur) nog 'Out of Africa' te zien. Woensdag wordt 'Charlotte' vertoond. Een joods meisje ontvlucht in 1939 Duitsland en werpt zich in Zuid- Frankrijk op het schilderen (20.00 en 22.15 uur). Donderdag gaat hier 'Pervola' van Orlow Seunke draaien. Twee broers gaan in Noorwegen hun vader begraven, waarbij hun zo ver schillende karakters met elkaar in botsing komen (21.15 uur). Teresa Stratas in 'La Travia ta'(foto pr) Bij LAK-Cinema twee films over vriendschap tussen jon gens. Om 20.00 'My beautiful laundrette', waarin Stephen Frears Engelsen en Pakistanen nader tot elkaar brengt. Hetzelf de gebeurt min of meer in 'Le thé au harem d'Archimede', waarin de confrontatie en vriendschap tussen Algerijnen en Fransen (22.00 uur. Bij K&O dezelfde dag de Ame rikaanse klassieker 'Roaring Twenties'. Onder regie van Ra- oul Walsh gaan Humphrey Bo- gart en James Cagney als twee veteranen uit de Eerste Wereld oorlog op het dievenpad (20.15 uur).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 21