'Nazisme was basis
apartheidspolitiek
'Lager minimum
loon ligt niet
voor de hand'
Dr. Leslie Rubin over Europese wortels Zuid-Afrika
Minister De Koning:
Vrouwelijke
secretaris
mag blijven
DONDERDAG 20 NOVEMBER 1986
PAGINA 11
-
LEIDEN - 'Apartheid made in
Europe', heet het boek dat in ja
nuari 1987 door de Boycot Out-
span Actie in Leiden zal worden
uitgebracht. "Dit boek heeft de
ze titel gekregen om aan te ge
ven dat apartheid in Europa
wortelt", aldus dr. Karei Ros
kam, één van de auteurs van het
boek. Behalve Roskam leveren
Ben van Kaam, Cedric Mayson,
dr. L.R.L. Ntoane en dr. Leslie
Rubin ook hun bijdragen
het boek. Het gedeelte in het
boek dat de in Zuid-Afrika ge
boren Rubin voor zijn rekening
neemt, is inmiddels klaar en
gaat vooral over de overeen
komsten tussen het' Afrikaner
nationalisme en nazi-Duitsland.
door
Mary-Ann Sandifort
Dr. Leslie Rubin is in 1960 uit
Zuid-Afrika gevlucht. Hij was
toen senator in het parlement
voor de zwarten. Via Ghana en
het Ierse Belfast belandde hij,
met zijn zoon en echtgenote, in
1962 in de Verenigde Staten.
Daar woont hij nog steeds. "Van
uit dit land probeer ik via het ge
ven van colleges en het schrijven
van boeken zoveel mogelijk te
doen aan de bestrijding van
apartheid", aldus de gepensio
neerde professor. Hij is niet van
plan ooit naar zijn land terug te
keren: "Ik wil niet terug naar
Zuid-Afrika, ook niet voor
vakantie. Teruggaan is voor mij
trouwens onmogelijk; zodra ik
één voet over de grens zet zou
den ze mij oppakken".
Rubin tracht met zijn bijdrage
aan het boek 'Apartheid made in
Europe' aan te tonen dat apart
heid een duidelijke overeen
komst vertoont met het nazisme:
de architect van apartheid is vol
gens Rubins theorie Hendrik
Frensch Verwoerd geweest. Hij
studeerde niet, zoals iedere ande
re Afrikaner van Nederlandse af
komst (Afrikaners zijn afstam
melingen van de alleerste immi
granten in Zuid-Afrika) in Lei
den.
Hitier
Verwoerd volgde college in
Duitsland aan de universiteiten
van Leipzig, Berlijn en Hamburg
in de tijd dat Hitier zijn propa
ganda begon te verspreiden, zo
rond 1926. Behalve Verwoerd
waren er nog meer Afrikaners
die in Duitsland hun studie volg
den tijdens de start van Hitiers
propaganda-campagne. De op
komst van de Duitse volksmen
ner viel samen met een scheu
ring binnen de partij van de Afri
kaanse nationalisten. Dat leidde
in 1933 tot de oprichting van de
Gezuiverde Nationalistische Par
tij, een partij die wel wat voelde
voor Hitiers politiek.
Vanaf dat jaar begon volgens
Rubin de molen van nazi-propa-
ganda in Zuid-Afrika te draaien.
Nazi-achtige organisaties kwa
men op, waarvan de meeste met
de uniformen en het bombasti
sche spraakgebruik duidelijke
imitaties waren van groeperin
gen die achter Hitier stonden.
Het anti-semitisme in Zuid-Afri
ka breidde zich steeds verder uit:
"Aan de muur van een hotel in
een stadje 'in de Kaapprovincie
hing in die tijd een bord waarop
stond: verboden voor honden en
joden", aldus Rubin.
Verder vermeldt hij in zijn
boek als voorbeelden van het an-
ti-semitische gedrag in Zuid-
Afrika de verspreiding van nazi
literatuur, die het land in werd
gebracht door Duitse schepen.
Ook zouden er brieven naar jood
se winkeliers zijn gestuurd met
hakenkruizen en een doods
hoofd erop. Daaronder stonden
de woorden memento mori (ge
denk te sterven).
Rubin: "In 1938 waren er anti-
joodse demonstraties. In Johan
nesburg werden vlugschriften
uitgedeeld, de nazi-vlag werd ge
Leslie Rubin: "De verwachting van de Afrikaner regering was dat het pro-naziverleden snel zou worden vergeten".
(foto Wim Dijkman)
dragen en er werden nazi-liede
ren gezongen. De 200 demon
stranten kwamen in botsing met
een anti-fascistische menigte,
waardoor er vechtpartijen uit
braken. Een paar maanden later
waren er opnieuw rellen in Jo
hannesburg, toen een pamflet
werd uitgedeeld waarin 'joodse
straatschenders' beschuldigd
werden van het aanvallen van
Afrikaner-meisjes. De regering
kreeg veelvuldig het verzoek om
stappen te ondernemen tegen dit
soort organisaties, maar de ban
gelijke regering ging er niet op
Ommekeer
In 1948 kwam volgens de pro
fessor de werkelijke, radicale
ommekeer in de Zuidafrikaanse
politiek: "Voor het eerst in de ge
schiedenis werd er een regering
samengesteld waarin geen En
gelsen zaten, maar die helemaal
uit Afrikaners bestond. Het Afri-
kanerdom, onder leiding van
Verwoerd, zat in het zadel. Deze
nieuwe regering wees de blanke
bevolking op het 'Swart Gevaar'
en deed een dringende oproep
om de blanke eenheid te bewa
ren. De politiek van deze rege
ring was er vooral op gericht om
af te komen van de reputatie, die
Zuid-Afrika tijdens de oorlog
had opgebouwd. De verwachting
was dat het pro-naziverleden van
de oorlog snel zou worden verge
ten".
Het essentiële verschil tussen
de politiek van vóór en die van
na 1948 is volgens Rubin dat de
blanken de apartheid pas na 1948
echt vorm hebben gegeven.
"Voordat de Afrikaners de
macht van de Engelsen overna
men, werden de zwarten ook niet
hetzelfde behandeld als de blan
ken. Maar toen ging het niet om
een werkelijke structurele on
derdrukking. In die tijd was de
manier waarop men met zwarten
omging meer een individuele
aangelegenheid, of een afspraak
per stad. De apartheidspolitiek
daarentegen geeft ruimte voor
een structurele onderdrukking
van zwarten, die bovendien
wordt beschermd door wetten en
door het hardhandige optreden
van de politie en het leger".
Levensstandaard
Het feit dat de blanke bevol
king van Zuid-Afrika de apart
heid heeft aanvaard, vindt Rubin
niet zo verwonderlijk: "Er zijn
omstandigheden dat mensen zul
ke onzin geloven. Dat de apart
heidspolitiek overeind is geble
ven is logisch. De blanken in
Zuid-Afrika hebben een goed le
ven; zij hebben een zwembad,
eën paar bedienden en goed te
eten. De weelde waarin de blan
ken leven is te vergelijken met
de levensstandaard van een mil
jonair in de Verenigde Staten.
Daarom willen zij de apartheids
politiek niet opgeven. Ze sluiten
liever de ogen voor wat er om
hun heen gebeurt en hopen dat
de militairen en de politie de be
staande verhoudingen kunnen
handhaven".
De propaganda van de rege
ring heeft volgens Rubin ook
veel invloed op de blanken. "De
regering beweert bijvoórbeeld
dat de zwarten de blanken din
gen zullen aandoen wanneer zij
kiesrecht krijgen. Dat is onzin,
de blanken worden nu toch ook
niet vermoord door de zwarten
met wie zij samenwerken". De
professor geeft toe dat er een ra
dicale groep zwarte jongeren is
die collaborateurs zonder pardon
straft. "Dat is maar een hele klei
ne groep die uit intellectuelen
bestaat. Maar het ANC bijvoor
beeld wil duidelijk de macht de
len met de blanken".
Hervormingen
Een echte oplossing voor Zuid-
Afrika ziet Rubin alleen in de af
schaffing van apartheid. "Het is
zo logisch dat dit systeem moet
worden afgeschaft. Je vraagt je
toch af wat er aan de hand is met
deze 5 miljoen blanke mensen
die een meerderheid van 24 mil
joen zwarten onder de duim hou
den. De zogenaamde hervormin
gen van Botha hebben helemaal
geen nut. De zwarte meerderheid
heeft er niets aan als de zwemba
den voor zowel zwart als blank
toegankelijk worden of als zij
ook in restaurants mogen ko
men. Ondanks al deze hervor
mingen blijft de zwarte inferieur
en de blanke superieur. Zelfs het
kiesrecht voor kleurlingen en In
diërs houdt geen machtsdeling
in. Deze groep in Zuid-Afrika is
namelijk heel klein. Waar het om
gaat is algemeen kiesrecht zodat
de zwarte meerderheid ook iets
te vertellen krijgt".
Via sancties van buitenaf
denkt Rubin dat er veel te berei
ken is. "Met druk van buiten èn
van binnenuit moet er iets te be
reiken zijn. Ik was dan ook heel
blij dat het Congres in de Ver
enigde Staten de sancties, tegen
Reagans wil, toch doorvoerde. Ik
hoop nu op een sneeuwbaleffect,
zodat de EG ook sancties uit
gaan vaardigen. Zelfs Thatcher
zie ik nog wel eens overstag gaan
nu Reagan ook toe moest ge-
"Het is beter als apartheid
wordt opgeheven door sancties,
dan door een burgeroorlog. Die
kans blijft er inzitten want de
zwarten zijn steeds minder bang
voor de onderdrukking van de
regering en wapens van de poli
tie en het leger. Het overwinnen
van angst is het grootste wapen
tegen iedere dictator".
PARIJS - „Makkelijk opgeschre
ven, maar politiek heel moeilijk te
doen". Minister Jan de Koning
geeft een oordeel over de aanhou
dende wens van de werkgevers de
minimumlonen, en daarmee de mi
nimum-uitkeringen, te verlagen
met 15 procent.
Binnenkort reageert het kabinet
officieel op de wens van de werk
gevers en een meerderheid van de
onafhankelijke deskundigen in de
Sociaal-Economische Raad. De
Koning: „Het enkele feit dat we in
het regeerakkoord koopkrach-
thandhaving zo centraal hebben
gesteld, maakt het minder voor de
hand liggend het minimumloon
substantieel te verlagen".
door
Peter de Vries
We treffen de Nederlandse mi-
nister van sociale zaken en werkge-
legenheid in een klein kamertje in
het kolossale pand van de Organi
satie voor Economische Samen
werking en Ontwikkeling (OESO)
in Parijs. De Koning confereert
hier twee dagen met zijn collega
ministers uit 23 andere rijke lan
den over de bestrijding van de
werkloosheid.
De vooruitzichten op dat gebied
zijn ronduit treurig: het secreta
riaat van de OESO verwacht dat
het werkloosheidscijfer in de lid
staten zich zal stabiliseren op een
slordige 31 miljoen.
Voortgezette loonmatiging is ab
soluut noodzakelijk om de werk
loosheid verder terug te dringen,
aldus de OESO. De Koning ver
trouwt erop dat de Nederlandse
vakbonden en werkgevers zich
achter de banier van de loonmati
ging blijven scharen. „Het misluk
ken van het overleg tussen het ka-,
binet en de werkgevers en vakbon
den over een sociaal akkoord heeft
hiervoor nauwelijks betekenis. Tij
dens dat overleg is gebleken dat
werkgevers en werknemers nau
welijks van mening verschillen
over de noodzaak van loonmati
ging".
"De vakbonden stelden echter
als voorwaarde dat ze pas tot loon
matiging wilden oproepen, als de
overheid de collectieve sector weer
tot trendvolger zou maken. En dat
zat er niet in. Daarom is het overleg
mislukt. Maar iedere bond en elke
werkgeversorganisatie weet hoe
weinig onze economie lijden kan".
Minima
Een verlaging van het i
loon zou een van de mogelijkheden
zijn tegemoet te komen aan de
werkgeverswens om arbeid goed
koper te maken. Bijkomend en be
langrijkste voordeel is aldus de
werkgevers, dat dan ook de mini
mum uitkeringen omlaag kunnen.
Om al te ongewenste koopkrach
teffecten te vermijden, moeten ge
zinnen met veel kinderen een toe
slag op dat nieuwe, lagere, mini
mum krijgen, zo staat in een door
de meerderheid van de Sociaal-
Economische Raad goedgekeurd
werkgeversplan.
De reactie van het kabinet erop
is onderweg, en daarom tracht De
Koning zich op de vlakte te hou
den. Hij wil niet gezegd hebben dat
uit zijn verwijzing naar het koop-
krachtbehoud in het regeerak
koord zou blijken dat de minister
het plan afwijst.
Maar de problemen die hij op
werpt zijn groot. Niet zozeer voor
de werknemers op het minimum
niveau, als wel voor de uitkerings
gerechtigden. „Het minimumloon
is het scharnierpunt voor de socia
le zekerheid: netto minimumloon
is netto minimum-uitkering. Er
kleven tal van nadelen aan wan
neer je het koopkrachtsverlies dat
na zo'n verlaging optreedt, voor
bijvoorbeeld alleenstaanden weer
moet gaan compenseren. Je kunt
natuurlijk ook het minimumloon
verlagen zonder aan de uitkerin
gen te komen, maar dan snij je de
koppeling door en wordt het stel
sel van sociale zekerheid een vrij
zwevend geheel".
„Tijdens de kabinetsformatie
heb ik een meer sofisticated in
greep in het minimumloon voorge
steld. Dat plan is niet verder geko-,
men dan een brief aan de informa
teur (De Koning zelf, red.) en die
had er na rijp beraad geen behoefte
aan. Met andere woorden: de twee
onderhandelaars tijdens de kabi
netsformatie hadden er geen zin in.
En dan is zo'n onderwerp af'.
Automatisering
De loonmatiging is, samen met
sterke economische groei, de sleu
tel tot een mogelijk succes in de
.bestrijding van de werkloosheid,
Zo stellen de OESO-deskundigen
in het werkdocument dat op de mi
nistersconferentie voor ligt. Daar
naast moet er door de verschillen
de landen soepel ingespeeld wor
den op de opkomt van allerhande
nieuwe technologieën. De tekst die
daarover by de slotverklaring
wordt opgenomen, is vooral Ne
derlands werk.
De Koning: „Alle lidstaten heb
ben te maken met de problemen
die komen kijken bij de introduc
tie van nieuwe technieken. De
weerstanden van werknemers die
hun baan bedreigd zien zijn mis
schien wel wat afgenomen, maar
nog lang niet weg".
Sleutelwoorden van het techno
logiebeleid moeten, aldus De Ko
ning, zijn: informatie, overleg en
training. Zonder informatie blijven
de angsten voor werkgelegen-
heidsverlies overheersen; zonder
training zijn er onvoldoende men
sen om de nieuwe apparaten te be
dienen, en zonder overleg?
De Koning: „Je moet dat overleg
over de invoering van nieuwe tech
nologieën per bedrijfstak, maar
vooral ook per bedrijf vorm geven.
Een modelvoorbeeld van hoe het
moet, met overleg tussen vakbon
den en werkgevers op bedrijfstak-
niveau, is de grafische industrie. Er
loopt in Nederland geen loodzetter
meer rond, terwijl dat toch de
hard-core van de bedrijfstak was.
Door scholing en overleg heeft
men in vijftien jaar die hobbel kun
nen nemen. En je kunt niet gelo
ven dat ze er veertig kilometer ver
der, over de Noordzee, in diezelfde
grafische industrie zo'n potje van
hebben gemaakt".
Over de werkgelegenheidsgevol-
gen van de technologische revolu
tie is De Koning helder: „Als nieu
we technologieën in de bedrijven
niet geaccepteerd worden, gaan in
ternationaal anderen ermee lopen,
en ben je je werk helemaal kwijt.
De robotisering van 'de produktie
kost zeker arbeidsplaatsen, maar
daar staat tegenover dat produkten
goedkoper worden en er dus meer
afzet kan ontstaan; dat er nieuwe
produkten komen met grotere
markten, en dat de hele uitbreiding
van de commerciële dienstensec
tor afhankelijk is van de invoering
technologieën".
Chr.-gereformeerden
De christelijke gereformeerde
kerkeraden van Amersfoort en
Purmerend mogen hun vrouwe
lijke secretaris (geen ambtsdra
ger) behouden. Die hoeven geen
'notuliste' te worden. De synode
- vandaag en morgen in Den
Haag bijeen - besloot geen ver
andering in de bestaande situatie
te brengen.
De kwestie ging spelen toen de
christelijke gereformeerde kerk
van Amersfoort een vrouw als
scriba (secretaris) aantrok. Som
migen zagen daarin een eerste
stap naar de vrouwelijke ambts
drager en deponeerden hun be
zwaren bij classis en regionale
synode. De laatste stelde de alge
mene synode nu voor, het secre
tariaat van een kerkeraad tot
ambt te verklaren en op die ma
nier de vrouw daarvan uit te slui
ten.
Er bleek in de synode geen be
hoefte te bestaan aan een discus
sie over de vrouw in het ambt.
Voorstanders daarvan hielden
wijselijk hun mond om de vrou
welijke secretaris van de kerke
raad niet in gevaar te brengen.
Ze mag dus blijven, maar zonder
ambt.
De synode nam ook een besluit
over het vrije kerklied dat in de
kerkdienst naast de psalmen kan
worden gezongen. Drie dichters
hebben 49 bijbelgedeelten be
rijmd en die gaan nu als proef
bundel naar de plaatselijke ker
ken. Het voorstel van de Haagse
predikant G. Bouw om het bij de
psalmen te laten en dus geen an
dere liederen in-de kerkdienst
toe te staan werd verworpen. Met
29 tegen 23 stemmen besloot de
synode de proefbundel naar de
gemeenten te sturen. Die mogen
ermee doen wat ze willen: ge
bruiken of niet.
Vandaag praat de synode over
de zaak-Harder. De regionale sy
node van het Oosten verklaarde
indertijd deze Amersfoortse pre- -
dikant 'schorsingswaardig' we
gens zijn te vrij geachte stand
punt inzake abortus.
Ambtsgewaad
Enna van Dijk in Valkens-
waard, studente theologie in
Groningen, gaat voor haar docto
raalstudie een onderzoek instel
len naar het ambtsgewaad in pro
testantse kerken. Vroeger droeg
een predikant uitsluitend een
zwarte toga of zwart pak. Tegen
woordig ziet men ook witte, grij
ze en bruine gewaden, maar ook
een gewoon pak (of pakje en jurk
bij vrouwelijke predikanten).
Studente Van Dijk wil weten
waaróm wordt gekozen voor wét.
"Binnen de kring van de eigen
gemeente wordt er wel over ge
sproken en legt de predikant uit
hoe hij tot zijn keuze is gekomen.
Maar binnen de kerk als geheel is
er naar veranderingen rond het
nbtsgewaad nooit onderzoek
In kerkbladen van deze week
vraagt Enna van Dijk (Frans van
Beststraat 7b, 5554 EA Valkens-
waard) gegevens aan predikan
ten die tijdens de kerkdienst iets
anders dragen dan het gebruike
lijke zwart. Zij is vooral be
nieuwd naar hun motieven. De
studente bereidt haar doctoraals
criptie voor in samenwerking
met dr. R. Steensma, directeur
van het Liturgisch Instituut van
de universiteit in Groningen.
Diakonieën. De diakonale
bewustwording van kerkelijke
gemeenten wordt meer bevor
derd door de beschikbare gelden
te verdelen over een klein aantal
instellingen dan door vele instel
lingen met een kleine gift te be
denken. Dat vindt de hervormde
diakonale commissie van Zuid-
Holland, blijkens haar brochure
'Een gift of samen delen?' In de
ze brochure staan vragen en
richtlijnen die plaatselijke diako
nieën kunnen helpen bij het uit
zetten van hun beleid.
Diakonieën krijgen steeds
meer verzoeken om financiële'
steun van instellingen en organi
saties. Belangrijk is, zegt de bro
chure, dat er een relatie ontstaat
tussen de diakonie en een door
haar begunstigde instelling.
Daarom zou bij de beoordeling
van een verzoek de vraag kun
nen worden gesteld of de aan
vraag werkelijk bij de plaatselij
ke diakonie thuis hoort, of een
bijdrage beslist nodig is, of de
bijdrage een voorbeeld kan zijn
van verantwoord diakonaal werk
en of er iets van wederkerigheid
kan ontstaan tussen gever en
ontvanger.
De brochure kost f 2. Het Zuid
hollandse bureau van de Her
vormde Kerk is gevestigd in
Schiedam, Tuinlaan 18, 3111 AT,
telefoon 010-4264500.
Hervormde Kerk: beroepen
te Nieuwe Tonge kandidaat A.
Beider Ridderkerk; aangenomen
het beroep van de classis Am
sterdam voor ziekenhuispasto-
Taat (verpleeghuis 'Amstelhof)
kandidaat Th. Boeske aldaar.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Minnertsga (Fr.)
kandidaat G. F. Heeneman al
daar.
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Klaaswaal A. Bac
Bodegraven.
Paus
De paus zal alleen de viering
van 1000 jaar christendom in de
Sowjet-Unie in 1988 bijwonen als
hij toestemming krijgt om in dat
zelfde jaar naar Litouwen te rei
zen voor de viering van 600 jaar
christendom déér.
Hij zei dat in het vliegtuig
waarmee hij de eerste etappe van
zijn bezoek aan Zuid-Oost-Azië,
Australië en Oceanië aflegde.
"Een pastoraal bezoek aan Litou
wen (overwegend rooms-katho-
liek - red.) is een van mijn priori
teiten", aldus de paus. Over het
bijwonen van het Russisch-or-
thodoxe jubileum zei hij: "Een
geestelijk bezoek jé, een politiek
bezoek nee".
De Russisch-orthodoxe Kerk,
die de viering van 1000 jaar chris
tendom in de Sowjet-Unie orga
niseert, heeft onlangs laten we
ten, dat de paus zal worden uit
genodigd. Het Vaticaan wil voor
komen, dat het Kremlin een uit
sluitend bezoek aan Moskou
voor politieke doeleinden zpu ge
bruiken. Vandaar de voorwaarde
dat de paus ook naar Litouwen
mag.
In 1984 wezen de Sowjet-auto-
riteiten zo'n verzoek af. Men is
bang dat een pausreis door dit
Baltische land hetzelfde effect
zou hebben als in Polen.
- De paus heeft in Bangladesh
gepleit voor een dialoog tussen
christenen en moslims. "Die is
noodzakelijker dan ooit", zei hij
in een toespraak in het stadion
van de hoofdstad Dacca. (In dit
land is 85 procent van de bevol
king moslim).
Op bezoek bij de aartsbisschop
van Dacca sprak de paus ook
met christelijke en andere reli
gieuze leiders. Daar beklemtoon
de hij in een toespraak, dat ver
draagzaamheid tussen de gods
diensten een eerste stap is op
weg naar vrede jn de wereld.
"Steeds meer mensen zien in, dat
er dringend iets moet worden ge
daan, zodat de gehele mensheid
uitzicht krijgt op een betere toe
komst". Volgens de paus wordt
de mensheid ernstig in haar be
staan bedreigd.
- Zijn verblijf van vijf uur in
Singapore greep de paus aan om
de rooms-katholieke visie op ge
zinsvorming nog eens te onder
strepen. "Ouders", zei hij tijdens
een misviering in het stadion.
"hebben het volste recht zélf de
grootte van hun gezin te bepa
len". "Daarom dienen pogingen
van overheden om daaraan paal
en perk te stellen te worden ver
oordeeld".
Die ouderlijke vrijheid bete
kent, volgens de paus, niét dat
kunstmatige methoden worden
gebruikt ter bepaling van het
kindertal. "De Rooms-Katholie-
ke Kerk erkent alleen de natuur
lijke methode, gebaseerd op de
vruchtbare en onvruchtbare pe
rioden van de vrouw".
Tijdens de viering ontlastte
zich juist een tropisch onweer
boven het stadion. Bliksem en
donder begeleidden de pauselij
ke vermaningen.
