'We proberen toch een eigen weg te vinden' Aandacht voor de omhaal Vallende domino-stenen krachttoer voor TROS TV-RUBRIEK Glansrol Vogel in 'Glazen Speelgoed' Zwaar geschut voor Martha Noguera NCRV: geen doorkijkblousjes voor The Dame ÜS*e_ RADIO-TV-KUNST Maar laten we het er eerst even over eens worden dat de afgelo pen week een fiks aantal opmer kelijke programma's heeft laten zien. Het min of meer klandestie- ne interview met Erasmusprijs- winnaar Vaclav Havel in zijn wo ning in Praag van Nederland C van de NOS. Het toneelstuk 'Pro test' van dezelfde Vaclav Havel, een uitzending van de VPRO. Van Kooten en De Bie, die na de gebruikelijke terughoudende start in het nieuwe seizoen met een schitterende tweede afleve ring kwamen waarin zij als sa menlevend tweetal een kindje bij een draagmoeder bestelden en (althans bij ons thuis) het Cali- mero-geel en het Rietveld-geel tot huishoudwoorden verhieven. Er zaten ook twee prachtige na turel-bijrollen in, van Arend Jan Herma van Voss (maar die ken nen we al) en van Hedie Meyling als een verbluffend authentieke draagmoeder. Wat was er ver der? Een heel mooie registratie van het ballet 'L'Enfant et les sortileges' van Jiri Kylian, voor kinderen van 8 tot 80 jaar, een NOS-uitzending. En, in een enigszins ander genre, Jos Brink met "Wedden dat...', een pro gramma waarvan de hoge kijk cijfers (48 pet oftewel 6,5 miljoen kijkers en de hoge waardering van 7,4 voor de eerste aflevering) geen verbazing hoeven te wek ken en ook alleszins verdiend zijn. Maar ik zei het al: het gaat vaak om kleinigheden, en soms kan een betrekkelijk onopvallend, 'gewoon' item in een actualitei tenrubriek ook bewondering wekken als je beseft wat er alle maal voor kwam kijken voordat het gerealiseerd was. Zondag maakte Marco van Basten inter nationale furore met zijn omhaal in de rechterbovenhoek tegen FC Den Bosch. Bij de uitreiking aan Van Basten van de gouden schoen in Parijs als Europees topscorer in het vorige seizoen, werd dat doelpunt als 'bewijs' getoond, en we mogen rustig aannemen dat die beelden de he le wereld overgegaan zijn en dat weinig keepers deze week door zoveel mensen zijn bekeken als Jan van Grinsven van FC Den Bosch. VARA's Achter het Nieuws zag daar maandagavond (een dag later al!) een item in, en haalde niet alleen Marco van Basten en Johan Cruijff voor de camera (de laatste bekende dat hij nooit met zo'n omhaal had ge scoord en zelfs nooit een poging ertoe gedaan had), maar ook Pe ter Houtman, Michel Valke, Wil ly Carbo en Rudy Metz, die in vroeger jaren ook eens met een soortgelijke of gehakte omhaal hadden gescoord; inclusief de beelden daarvan. Nu kun je zoiets makkelijk be denken, maar het realiseren is nog wat anders. Ten eerste staan 'omhalen' niet in het beeldenar chief van de NOS geregistreerd onder de O. Felix Meurders, Rob de Lange en andere makers van dit onderdeel begonnen met hun vriendenkring uit te vragen wel ke doeltreffende omhalen zij zich herinnerden. „Het is opzienba rend hoeveel mensen zich zoiets dan toch nog herinneren," zei Rob de Lange. Maar met de we tenschap dat Peter van Houten wel eens een mooie omhaal had geproduceerd, waren ze er nog niet. In welke wedstrijd was dat (Ajax-Feyenoord), in welk sei zoen? Pas als je dat weet kun je gaan zoeken. Daar kwam nog bij dat Peter Houtman een van zijn twee doeltreffende omhalen in de afscheidswedstrijd van Wil lem van Hanegem maakte, waar van de beeldrechten bij de TROS berustten, die eerst toestemming moest verlenen, wat bij de NOS niet voetstoots geloofd werd, et cetera. Ook bleek een omhaal van Wim Kieft niet meer in het archief te zitten, wat jammer was, omdat een interviewtje met Kieft over die omhaal al via de Turijnse radiostudio gemaakt was. Want men vond het bij Ach ter het Nieuws wat gemakzuch tig om alleen die beelden uit te zenden, daar moesten korte in terviewtjes van de goalgetters bij. Maar Peter Houtman speelt in Groningen, Michel Valke in Eindhoven, Willy Carbo nergens, Rudy Metz in Emmen, Marco van Basten in Amsterdam,- hoe kreeg je al die jongens op korte termijn bij elkaar? Zij bleken al len bereid op hun vrije maandag naar Hilversum te komen. En Jo han Cruijff stemde er in toe om maandag op het trainingsveld van Ajax tien voorzetten op maat aan Marco van Basten te geven, om deze te laten bewijzen dat zijn omhaal van zondag niet een eendagsvlieg was, maar herhaald kon worden. De teleurstelling was dus groot toen de camera ploeg bij Ajax kwam en Van Bas ten daar in zijn burgermansklof fie rondliep omdat hij, licht ge blesseerd, niet aan de training kon deelnemen. Dat feest ging dus niet door, maar de rest wel. Een kort, betrekkelijk onopval lend item dus, maar makkelijker gezegd dan gedaan, en daarom een 'Musterbeispiel' hoe televisie eigenlijk altijd gemaakt zou moe ten worden: met vindingrijk heid, doorzettingsvermogen, ij-' ver en vasthoudendheid! 'Glazen Speelgoed'. Tekst: Tennes see Williams, regie: John van de Rest, spelers: Ellen Vogel, Josine van Dalsum, Paul Röttger en Hans Cornelissen. Gezien op 14 november in de Leidse Schouwburg. Aldaar nog te zien op 15 november. LEIDEN - Tennessee Williams laat zijn toneeltekst 'Glazen Speelgoed' (1945) vooraf gaan door een algemene beschouwing en een reeks van gedetailleerde toneelaanwijzingen betreffende licht, decor en muziek. Er is één ding waar Williams zeer nadruk kelijk op wijst het stuk moet on conventioneel en niet-realistisch opgevoerd worden. Dit geldt voor het decor, het licht, het spel. De verteller aan het begin bena drukt het ten overvloede, het is een spel van herinnering en daar om niet-realistisch, John van de Rest heeft er een voorstelling van gemaakt die volkomen haaks staat op de intenties van Williams. John van de Rest, dat is duide lijk, mikt op een groot publiek heeft daarom rechte Williams inleidende woor den genegeerd. Hij brengt 'Gla zen Speelgoed' op zo'n realisti sche wijze op de planken dat alle symboliek wordt platgeslagen. Verheven thematiek wordt ba naal. En toch was de voorstelling de moeite waard omdat Ellen Vogel werkelijk de planken uit de vloer speelt. Ze neemt vaak teveel tijd voor haar woorden, soms doet ze te lollig, maar het geeft allemaal niks want het blijft schitterend om naar te kijken. Johan Cruiff Pianorecital door Martha Noguera, piano met werken van Mozart (va riaties op een menuet van Duport), Beethoven (appassionata) en Chopin (nocturne op. 48 no. 1, sonate in b kl.t. op. 35, rondo op. 16 en polonaise fantasie op. 61). Gehoord op 14 no vember in de Kapelzaal. LEIDEN - Wie naar een concert gaat, doet dit omdat hij een voor keur heeft voor de levende werkelijkheid boven een elektro nische weergave. De Argen tijnse Martha Noguera kon door haar innemende persoonlijkheid bij opkomst al rekenen op een welwillend publiek. Het ope ningsstuk - de variaties van Mo zart - werd bovendien voorgedra gen op een zo directe en overtui gende wijze, dat ze meteen aller aandacht gevangen hield. Wie een levend concert bij woont, loopt een aantal risico's. Na Mozart heb ik vaak gewenst, dat er een geluidstechnicus kwam om het volume - vooral van de bassen - wat terug te draaien. De Estonia-vleugel in de Kapelzaal mag dan een vleugel zijn die beter tot zijn recht komt in de Stadsgehoorzaal, ook Mar tha Noguera speelde alsof de in timiteit van het kamermuziek concert niet bestond. Niet alleen het publiek werd getroffen, nee zelfs de levenloze, stenen muren stonden op hun grondvesten te schudden. Boven een bepaalde geluidssterkte was haar aanslag ronduit onaangenaam, zonder .enig leven in de toon. Ook AMSTERDAM (GPD) - „Wij zijn gewoon niet van die types die in een orkest of zo gaan spelen. Met de opleidingen die we achter de rug hebben zou dat best kunnen, maar niemand van ons wil dat. Daarom spelen we in The Dame. Dat is heel wat beter". Annet Vis ser is fluitiste in Nederlands jong ste meidengroep. The Dame be staat uit vijf dames die allemaal een gedegen muziekopleiding ach ter de rug hebben. En dat is goed te horen op hun debuut-elpee die en kele weken geleden is verschenen. Annet: „In onze composities mengen we allerlei stijlen tot een die een balletje hoog houdt. Paul Röttger was als Tom, haar zoon, zeer overtuigend maar als vertel ler te vlak. Waarom uitgerekend Josine van Dalsum, Nederlands meest vermaarde sipkijkster, de rol van Laura was toebedeeld, het kwetsbare meisje dat glazen speelgoed verzamelt, is een raad sel. Ze maakte er meer dan een karikatuur van. Josine van Dal sum moet geen schroomvallige meisjes spelen, dat bleek tegen het einde toen ze even als Laura haar bedremmeldheid mocht verliezen. Het was gelijk niet meer maf maar overtuigend. RADBOUD ENGBERSEN. het repertoire bood veel gelegen heid tot geluidsoverlast; het tijd vak van de romantiek reikt naar alle mogelijke uitersten. De .com ponist keert zijn ziel binnenste buiten. Dit levert naast dromeri ge passages ook stormachtige ontboezemingen op. In muziek taal komt dat laatste neer op ra zendsnelle notenwatervallen of donderende akkoorden. De sa- lonmuziek van Chopin verander de onder de handen van Noguera in complete pianoconcerten. Jammer voor mijn oren, jammer voor Noguera die naar mijn in druk toch meer had te bieden. MONICA SCHIKS. soort totaalmuziek. Die verschil lende stijlen komen voort uit het feit dat we allemaal onze studie op verschillende gebieden hebben ge richt. Ik ben bijvoorbeeld een beetje klassiek gericht en heb in Flairck gespeeld. Onze zangeres Alexandra van Marken komt ei genlijk uit de jazzwereld". Alexandra: „Ik heb ook de to neelschool in Antwerpen gedaan en daar heb ik me op de kleinkunst gericht. Daarnaast heb ik in de rockopera 'Ik, Jan Cremer' ge staan. Ik ben dus zowel thuis in de muziek als in de theaterwereld. De andere drie hebben allemaal con servatorium gedaan of zijn daar nog mee bezig. Annelies de Jong is onze toetseniste. Zij heeft al vier jaar het Rotterdamse conservato rium achter de rug en moet nog twee jaar. Zij heeft zich vooral op de lichte muziek gestort". Annet: „Dan hou je nog Maijo- lijn Bakker en Ans Rietbergen over. Maijolijn speelt piano en syn thesizer. Die won al een pianocon cours toen ze twaalf was! Ans is on ze slagwerker. Zij deed klassiek slagwerk op het Amsterdams con servatorium en heeft ook in ver schillende pop-bandjes gespeeld. Zo heb je dus genoeg ingrediënten om tot een aardige mengeling te komen". Dat Annet in Flairck heeft ge speeld en dat haar broer Eric (gita rist in die formatie) nummers voor The Dame heeft geschreven, is goed te horen. Ondanks het feit dat de groep een eigen geluid heeft, zijn veel elementen uit de basis van Flairck ook bij The Dame te vin den. Vooral de positie van de fluit in het geheel en de percussie verto nen gelijkenissen. Annet: „Ik heb in Flairck natuur lijk veel geleerd, maar ben er uitge stapt omdat ik mijn eigen muzikale ideeën verder wilde ontwikkelen. Ik denk ook niet dat onze muziek uitdrukkelijk op Flairck lijkt. We proberen toch een eigen weg te vinden. Een vergelijking die wel op gaat, is dat ook onze muziek niet echt makkelijk is. Daar bedoel ik mee dat het niet echt in de hitpa rades past of zo. We opereren toch onder het conservatoriumstempel. Daar hebben we voor gekozen. We bereiken daarmee niet van die hele jonge mensen, meer de dertigers en zo. Dat is zo'n beetje onze doel groep". door Simone Lensink Alexandra: „Omdat we eigenlijk nog maar net bezig zijn, schrijven we zelf nog geen muziek. Anderen maken voor ons een soort raam werk van een nummer waar wij dan mee aan de slag kunnen. Op een of andere manier zijn wij er nog niet aan toe dat helemaal zelf te doen. Bovendien is het zo best prettig om te werken omdat je een nummer toch helemaal je eigen stijl mee kan geven. Door onze ver schillende achtergronden voegt ie dereen er iets anders aan toe zodat je een ideale mengelmoes krijgt. Totaalmuziek dus". Annet: „Tóch denk ik dat we in de toekomst zelf zullen gaan schrij ven. Iedereen is nu al voor zichzelf een beetje aan het rommelen. Op den duur komt daar natuurlijk best wat van terecht. Financieel is dat voor ons heel aantrekkelijk. Dan komen we eindelijk eens van die uitkeringen af!" Knoopjes dicht Zondagmiddag is The Dame te zien in het NCRV-programma 'Een dik uur Dick'. Tijdens het gespreK in een Amsterdamse koffieshop komt manager Cees Heyne binnen met de mededeling dat de kleding van de dames voor die uitzending een beetje 'zedig' moet zijn. Hey- nen: „Iemand van de NCRV belde daar net over, dus geen 'doorkijk blousjes' of lage decolleté's". An net en Alexandra barsten in een luid gebulder uit. Alexandra: „Dat is dus eigenlijk een deel van onze act. Er een beetjé uitdagend uit zien. Maar ja zo'n televisieoptreden hebben we hard nodig dus dan maar een paar knoopjes meer dicht". Annet: „Het feit dat we vijf mei den zijn die niet alleen muziek in hun mars hebben, willeivwe ook uit gaan buiten als we eenmaal live op gaan treden. Omdat we een wat ouder publiek trekken, moeten we toch in theaters gaan spelen. En daar kan je niet zomaar muziek gaan staan maken. Omdat Ale xandra veel van theater weet, kun nen we er volgens mij een leuke show van maken". Alexandra: „Ik zou dan willen la ten zien dat een muzikant ook kan acteren en dansen. We zouden met z'n vijven een wervelende show kunnen presenteren. Daarin hoeft muziek niet eens nadrukkelijk vooraan te staan. We hebben daar al allerlei ideeën over, maar nog geen vaste plannen. Ik denk dat het eerst belangrijk is een tweede elpee te maken. Dan pas is het re pertoire groot genoeg om een avond op de planken te staan. Zo ver is het dus voorlopig nog niet". Annet: „We houden het eerst maar even bij cffe televisieoptre dens. Die leveren ons de bekend heid op waar we mee verder kun nen. Op 28 november zijn we nog te zien in 'De Nachtshow', een nieuw VAR A-programma, en op Oudejaarsavond staan we waar schijnlijk bij Tineke in het pro gramma. Daar kijkt dus echt ieder een naar!" (Zondag, Nederland 1, 16.25 uur). Studenten van de drie technische universiteiten in Delft, Eindho ven en Twente doen in de Stassen- hal in Lisse een aanval op het we reldrecord domino-stenen opzet ten. Het record - dat nu op een miljoen stenen staat - is in handen van Japanse studenten. De Neder landers proberen een kwart mil joen domino-stenen, 1.250.000 in totaal dus, meer overeind te zet ten. De eerste steen wordt 22 novem ber 'gelegd'. Het hele karwei moet vijf weken later, 27 december, zijn geklaard. In een directe tv-uitzen- ding btfingt de TROS (in het pro gramma 'De eerste de beste') op die avond zowel het resultaat van een dikke maand ploeteren als het effect van de vallende steentjes in beeld. Het omvallen van de domi no-stenen duurt, als alles goed gaat, precies 35 minuten. De Ame rikaanse tv-maatschappij ABC, een van de grootste in de VS, heeft laten weten geïnteresseerd te zijn in beelden. Het voorzetje om een record-po ging te ondernemen kwam van de KLM. Om Holland te promoten, zegt Olga Vermuë. De taken zijn inmiddels verdeeld. De TU's ken nen hun aandeel. De stand van za ken op dit moment. LISSE/DELFT - Eigenlijk kan het niet meer fout gaan. Omdat werkelijk niets aan het toeval wordt overgelaten. Eerst wordt de Stassenhal - in het seizoen een op slagplaats voor bloembollen - met gas bewerkt. De reden? Alle onge dierte uitroeien. Pas dan man de eerste domino-steen overeind wor den gezet. Waarom een gasbewerking? Een enkele muis kan al catastrofaal zijn en de recordpoging doen misluk ken. En muizen zitten er in bollen schuren. Het toucheren van de ste nen moet, hoe dan ook, worden voorkomen. Want als er eentje valt, vallen ze allemaal. Dat zou een ramp zijn. Daarom worden de mui zen met gas bestreden. En worden alle kieren en gaatjes ook nog eens zorgvuldig dichtgestopt. door Jan Westerlaken Domino-stenen opzetten en iets uitbeelden. De Japanners zijn er ja ren geleden mee begonnen. Ze hebben tot nu toe in een object een miljoen stenen verwerkt. Een echt thema hadden ze nooit. Het bleef altijd bij het uitbeelden van een huis, boerderij of een fabriek. Ne derland pakt het anders aan. Heeft wel een thema. De studenten, 45 in getal, hebben als opdracht om met 1.250.000 domino-stenen die be zienswaardigheden uit te beelden die Holland in het buitenland be kendheid hebben gegeven. Nederland wordt in drie partjes verdeeld. Elke technische univer siteit krijgt een derde deel, zijnde zeshonderd vierkante meter, die zij met ruim 400.000 domino-stenen moeten opvullen. Stenen die spe ciaal in Oostenrijk moesten wor den gemaakt, omdat er in Neder land geen bedrijf te vinden was, dat in staat was dit karwei te kla ren. Over enkele dagen rijdt een vrachtwagen met aanhanger naar Lisse om de domino-stenen - in tien felle kleuren - af te leveren. Wat gaan de technische universi teiten uitbeelden? Delft brengt Schiphol in beeld en reserveert een deel van de ruimte om bollenvel den aan te leggen. Volendam krijgt een plekje evenals het IJsselmeer en de Domtoren in Utrecht. Bij Gouda wordt een grote kaas gepro jecteerd en in Den Helder een stuk je van de marine. De TU in Eindhoven produceert onder meer een enorme Limburg se vlaai, een Barneveldse kip, pa leis 't Loo, de Oostèrscheldedam, een portret van Van Gogh en alle provinciale vlaggen. Eindhoven heeft daarnaast een algemene taak op zijn schouders genomen. Het maakt het compu terprogramma waarmee in een handomdraai de vorderingen kun nen worden vastgesteld. Elk domi no-steentje dat het magazijn uit gaat wordt geregistreerd. Eindho ven bewaakt dus niet alleen de ste nen, maar houdt bovendien nauw lettend in de gaten of de studenten op schema liggen. Is dat niet het geval, dan moet er worden overge werkt. Dan draven om de acht uur ploegendiensten op. Vijftig man zijn er vanaf 22 november dagelijks bezig met de recordpoging. De TU Twente vult haar derde deel van Nederland met onder meer het molenpark in Sexbierum, beeldt de Elfstedentocht tocht uit en plaatst een zeehondje bij Pieter- buren. Bartje ('Ik bid niet voor bru- ne bon'n'), de Afsluitdijk, het schaatsstadion Thialf en de Wad deneilanden maken Twentes deel compleet. Delft begint langzaam warm te lopen. Dick Verhaagen, een van de vijftien stenenleggers uit Delft, merkt dat als hij visite krijgt. Men sen die informeren hoe het gaat en of er nog hulp nodig is. "Maar dat is allemaal maanden geleden al ge regeld", zegt hij. "We blijven met z'n allen in de buurt van de hal en reizen niet op en neer. Of dat met de studie kan? Wat mij betreft heb ik er wel een maandje voor over". De studenten blaken van zelfver trouwen. Voor hen staat het hon derd procent vast: de recordpoging slaagt. "Iedereen is puur enthou siast", stelt Wiek Thijssen een tweede steenlegger uit Delft. "De mensen sleutelen thuis aan teke ningen, spelen met steentjes en proberen apparaatjes te bedenken die op de een of andere manier van nut kunnen zijn. Zo is die stenen zetmachine in Twente ook ont staan". De enige 'ervaring' die de stu denten met het overeind zetten van domino-stenen hebben is een vi deo-film, die ooit eens in Japan werd gemaakt. En thuis wat frutse len. Daar blijft het bij. Optimis tisch blijven ze, ondanks zo weinig vingeroefeningen. "Na 27 december", zegt Reynier Seepers, een derde deelnemer van het team uit Delft, zelfverzekerd, "is het woord weer aan de Japan ners. En misschien komen wij daarna weer met een poging. Ik merk wel dat we steeds fanatieker worden. Avond aan avond zit ik de laatste weken te rekenen. Contact met de studenten in Japan? Nee, dat hebben we niet gehad. Volgens: mij weten ze nog niet eens dat wij hun record proberen te breken". De Stassenhal in Lisse. Op de vloer van zestig bij dertig meter wordt Nederland eerst uitgetekend en in achttienhonderd vlakken van vierkante meters verdeeld waarin de kleurige domino-stenen worden gerangschikt. Alleen de studenten met speciale pasjes hebben toe gang tot de hal. Verder niemand. De binnendeur gaat op slot. Voor Reynier Seepers, Wiek Thijssen wedstrijd domino-stenen Delft. die deur staat nog eens iemand van de veiligheidsdienst. In de hal waar de stenen worden gestapeld is ook het magazijn, dat de domi no-stenen in kilo's uitgeeft. Alles wordt nog eenss extra met came ra's bewaakt. De studenten houden er zelf al rekening mee dat er wat fout kan gaan. Om de vijfhonderd stenen bouwen ze een blokkade in. Maakt een van de deelnemers een mis stap, dan blijft de schade beperkt. "Maar", voegt Olga Vermuë van de KLM er onmiddellijk aan toe, "je moet er niet aan denken dat de Domtoren ondersteboven gaat. Over de vloer hoeven we ons geen zorgen te maken. Die is zaglad als een spiegel. Geen scheurtje zit er in. En dat terwijl er toch grote vrachtwagens in- en uitrijden. De vloer heeft niets te lijden van het gewicht en de trillingen". Tien camera's Voor de TROS is het in beeld brengen van de vallende domino stenen een ware krachttoer. Er worden, om het hele gebeuren op de voet te kunnen volgen, niet min der dan tien camera's in stelling ge bracht: één maakt opnamen van bovenaf, vier vanaf een vaste plaats en vijf mensen lopen met een camera op hun schouder om de tv-kijker thuis geen beeld te la ten missen. Bart Bijsterveld (producer van 'De eerste de beste'): "We zien dit als een prestige-object. Het is een waanzinnig spannende klus. Er (foto GPD) kan zoveel misgaan. Een verkeerde stap en vijf weken zwoegen wor den omver gekegeld. Minutieus hebben we uitgerekend welk steentje op welk moment valt. Dat is allemaal vastgelegd in de com puter. Dit wordt echt spektakel van de bovenste plank. We hopen hiermee dan ook de jaarcijfers te winnen. De verwachting is dat er zeven miljoen mensen naar het programma zullen kijken. Wat mij persoonlijk betreft: dit is het leuk ste, dat ik ooit voor de televisie heb gedaan. Zo'n spektakel, dat boven dien nog eens direct de lucht in gaat. Dat geeft je een kick, weetje. Elke uitzending van 'De eerste de beste' noemen wij ons maandelijks adrenalineshot. Daar raak je aan verslaafd. Als dit achter de rug is, kan ik wel een halfjaar vooruit

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 41